೨. ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಂ

ರಾಜಾಮಚ್ಚಕಥಾ

೧೫೦. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಜೀವಕಸ್ಸ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನೇ ಮಹತಾ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಡ್ಢತೇಳಸೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ
ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತದಹುಪೋಸಥೇ ಪನ್ನರಸೇ ಕೋಮುದಿಯಾ ಚಾತುಮಾಸಿನಿಯಾ ಪುಣ್ಣಾಯ
ಪುಣ್ಣಮಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ರಾಜಾಮಚ್ಚಪರಿವುತೋ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರಗತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ
ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತದಹುಪೋಸಥೇ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ರಮಣೀಯಾ ವತ
ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ, ಅಭಿರೂಪಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ, ದಸ್ಸನೀಯಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ
ರತ್ತಿ, ಪಾಸಾದಿಕಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ, ಲಕ್ಖಞ್ಞಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ। ಕಂ ನು
ಖ್ವಜ್ಜ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಪಯಿರುಪಾಸೇಯ್ಯಾಮ, ಯಂ ನೋ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ
ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?

೧೫೧.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಞ್ಞತರೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ
ತಿತ್ಥಕರೋ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ
ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ ಪೂರಣಂ ಕಸ್ಸಪಂ ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಪೂರಣಂ
ಕಸ್ಸಪಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

೧೫೨. ಅಞ್ಞತರೋಪಿ ಖೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಮಕ್ಖಲಿ
ಗೋಸಾಲೋ ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ತಿತ್ಥಕರೋ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ
ಬಹುಜನಸ್ಸ ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ ಮಕ್ಖಲಿಂ
ಗೋಸಾಲಂ ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಮಕ್ಖಲಿಂ ಗೋಸಾಲಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

೧೫೩. ಅಞ್ಞತರೋಪಿ
ಖೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ,
ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ತಿತ್ಥಕರೋ
ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ
ಅಜಿತಂ ಕೇಸಕಮ್ಬಲಂ ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಅಜಿತಂ ಕೇಸಕಮ್ಬಲಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ
ಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ
ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

೧೫೪. ಅಞ್ಞತರೋಪಿ ಖೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಪಕುಧೋ [ಪಕುದ್ಧೋ (ಸೀ॰)]
ಕಚ್ಚಾಯನೋ ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ತಿತ್ಥಕರೋ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ
ಬಹುಜನಸ್ಸ ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ ಪಕುಧಂ
ಕಚ್ಚಾಯನಂ ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಪಕುಧಂ ಕಚ್ಚಾಯನಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ
ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ
ಅಹೋಸಿ।

೧೫೫. ಅಞ್ಞತರೋಪಿ ಖೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಸಞ್ಚಯೋ [ಸಞ್ಜಯೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)] ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ [ಬೇಲ್ಲಟ್ಠಿಪುತ್ತೋ (ಸೀ॰), ವೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰)]
ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ತಿತ್ಥಕರೋ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ
ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ ಸಞ್ಚಯಂ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತಂ
ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಸಞ್ಚಯಂ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ
ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ
ಅಹೋಸಿ।

೧೫೬. ಅಞ್ಞತರೋಪಿ ಖೋ ರಾಜಾಮಚ್ಚೋ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ [ನಾಥಪುತ್ತೋ (ಸೀ॰), ನಾತಪುತ್ತೋ (ಪೀ॰)]
ಸಙ್ಘೀ ಚೇವ ಗಣೀ ಚ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಚ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ತಿತ್ಥಕರೋ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ
ರತ್ತಞ್ಞೂ ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ದೇವೋ ನಿಗಣ್ಠಂ ನಾಟಪುತ್ತಂ
ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ನಿಗಣ್ಠಂ ನಾಟಪುತ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಜೀವಕಕಥಾ

೧೫೭. ತೇನ
ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಜೀವಕೋ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ
ಅವಿದೂರೇ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಜೀವಕಂ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತ್ವಂ ಪನ, ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ಕಿಂ
ತುಣ್ಹೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರತಿ
ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಡ್ಢತೇಳಸೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ। ತಂ ಖೋ ಪನ ಭಗವನ್ತಂ [ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ (ಸೀ॰ ಕ॰ ಪೀ॰)] ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ
ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ
ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ತಿ। ತಂ
ದೇವೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸತು। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ದೇವಸ್ಸ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸತೋ ಚಿತ್ತಂ
ಪಸೀದೇಯ್ಯಾ’ತಿ।

೧೫೮.
‘‘ತೇನ ಹಿ, ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ಹತ್ಥಿಯಾನಾನಿ ಕಪ್ಪಾಪೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ
ಜೀವಕೋ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ
ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಹತ್ಥಿನಿಕಾಸತಾನಿ ಕಪ್ಪಾಪೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಚ ಆರೋಹಣೀಯಂ ನಾಗಂ, ರಞ್ಞೋ
ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿವೇದೇಸಿ – ‘‘ಕಪ್ಪಿತಾನಿ ಖೋ ತೇ, ದೇವ,
ಹತ್ಥಿಯಾನಾನಿ, ಯಸ್ಸದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ।

೧೫೯.
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಸು ಹತ್ಥಿನಿಕಾಸತೇಸು ಪಚ್ಚೇಕಾ
ಇತ್ಥಿಯೋ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಆರೋಹಣೀಯಂ ನಾಗಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸು ಧಾರಿಯಮಾನಾಸು
ರಾಜಗಹಮ್ಹಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ ಮಹಚ್ಚರಾಜಾನುಭಾವೇನ, ಯೇನ ಜೀವಕಸ್ಸ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನಂ
ತೇನ ಪಾಯಾಸಿ।

ಅಥ ಖೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ
ಅವಿದೂರೇ ಅಮ್ಬವನಸ್ಸ ಅಹುದೇವ ಭಯಂ, ಅಹು ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ, ಅಹು ಲೋಮಹಂಸೋ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ
ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭೀತೋ ಸಂವಿಗ್ಗೋ ಲೋಮಹಟ್ಠಜಾತೋ
ಜೀವಕಂ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಚ್ಚಿ ಮಂ, ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ನ ವಞ್ಚೇಸಿ? ಕಚ್ಚಿ ಮಂ,
ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ನ ಪಲಮ್ಭೇಸಿ? ಕಚ್ಚಿ ಮಂ, ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ನ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ದೇಸಿ ? ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ತಾವ ಮಹತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಡ್ಢತೇಳಸಾನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ನೇವ ಖಿಪಿತಸದ್ದೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದೋ ನ ನಿಗ್ಘೋಸೋ’’ತಿ।

‘‘ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾರಾಜ। ನ ತಂ ದೇವ, ವಞ್ಚೇಮಿ; ನ ತಂ, ದೇವ, ಪಲಮ್ಭಾಮಿ ; ನ ತಂ, ದೇವ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ದೇಮಿ। ಅಭಿಕ್ಕಮ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಭಿಕ್ಕಮ, ಮಹಾರಾಜ, ಏತೇ ಮಣ್ಡಲಮಾಳೇ ದೀಪಾ [ಪದೀಪಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)] ಝಾಯನ್ತೀ’’ತಿ।

ಸಾಮಞ್ಞಫಲಪುಚ್ಛಾ

೧೬೦. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಯಾವತಿಕಾ ನಾಗಸ್ಸ ಭೂಮಿ ನಾಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ, ನಾಗಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ, ಪತ್ತಿಕೋವ [ಪದಿಕೋವ (ಸ್ಯಾ॰)]
ಯೇನ ಮಣ್ಡಲಮಾಳಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಜೀವಕಂ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಂ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಹಂ ಪನ, ಸಮ್ಮ ಜೀವಕ, ಭಗವಾ’’ತಿ? ‘‘ಏಸೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಗವಾ; ಏಸೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಭಗವಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ ಥಮ್ಭಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪುರಕ್ಖತೋ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸಾ’’ತಿ।

೧೬೧.
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅನುವಿಲೋಕೇತ್ವಾ ರಹದಮಿವ
ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ಇಮಿನಾ ಮೇ ಉಪಸಮೇನ ಉದಯಭದ್ದೋ [ಉದಾಯಿಭದ್ದೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]
ಕುಮಾರೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತು, ಯೇನೇತರಹಿ ಉಪಸಮೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ।
‘‘ಅಗಮಾ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಥಾಪೇಮ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಪಿಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಉದಯಭದ್ದೋ ಕುಮಾರೋ।
ಇಮಿನಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಉಪಸಮೇನ ಉದಯಭದ್ದೋ ಕುಮಾರೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತು ಯೇನೇತರಹಿ ಉಪಸಮೇನ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ।

೧೬೨. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ , ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದೇಸಂ [ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದೇಸಂ ಲೇಸಮತ್ತಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]; ಸಚೇ ಮೇ ಭಗವಾ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಪುಚ್ಛ, ಮಹಾರಾಜ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀ’’ತಿ।

೧೬೩.
‘‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಹತ್ಥಾರೋಹಾ
ಅಸ್ಸಾರೋಹಾ ರಥಿಕಾ ಧನುಗ್ಗಹಾ ಚೇಲಕಾ ಚಲಕಾ ಪಿಣ್ಡದಾಯಕಾ ಉಗ್ಗಾ ರಾಜಪುತ್ತಾ
ಪಕ್ಖನ್ದಿನೋ ಮಹಾನಾಗಾ ಸೂರಾ ಚಮ್ಮಯೋಧಿನೋ ದಾಸಿಕಪುತ್ತಾ ಆಳಾರಿಕಾ ಕಪ್ಪಕಾ ನ್ಹಾಪಕಾ [ನಹಾಪಿಕಾ (ಸೀ॰), ನ್ಹಾಪಿಕಾ (ಸ್ಯಾ॰)]
ಸೂದಾ ಮಾಲಾಕಾರಾ ರಜಕಾ ಪೇಸಕಾರಾ ನಳಕಾರಾ ಕುಮ್ಭಕಾರಾ ಗಣಕಾ ಮುದ್ದಿಕಾ, ಯಾನಿ ವಾ
ಪನಞ್ಞಾನಿಪಿ ಏವಂಗತಾನಿ ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ, ತೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ
ಸಿಪ್ಪಫಲಂ ಉಪಜೀವನ್ತಿ; ತೇ ತೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ [ಪೀನೇನ್ತಿ (ಕತ್ಥಚಿ)], ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು [ಸಮಣೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು (ಕ॰)]
ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ।
ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ
ಪಞ್ಞಪೇತು’’ನ್ತಿ?

೧೬೪. ‘‘ಅಭಿಜಾನಾಸಿ ನೋ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಅಞ್ಞೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಚ್ಛಿತಾ’’ತಿ ?
‘‘ಅಭಿಜಾನಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಅಞ್ಞೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಚ್ಛಿತಾ’’ತಿ। ‘‘ಯಥಾ
ಕಥಂ ಪನ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು, ಸಚೇ ತೇ ಅಗರು ಭಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ। ‘‘ನ ಖೋ ಮೇ,
ಭನ್ತೇ, ಗರು, ಯತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಭಗವನ್ತರೂಪೋ ವಾ’’ತಿ [ಚಾತಿ (ಸೀ॰ ಕ॰)]। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ।

ಪೂರಣಕಸ್ಸಪವಾದೋ

೧೬೫.
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಪೂರಣೇನ ಕಸ್ಸಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಣಂ ಕಸ್ಸಪಂ ಏತದವೋಚಂ –
‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಕಸ್ಸಪ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಹತ್ಥಾರೋಹಾ
ಅಸ್ಸಾರೋಹಾ ರಥಿಕಾ ಧನುಗ್ಗಹಾ ಚೇಲಕಾ ಚಲಕಾ ಪಿಣ್ಡದಾಯಕಾ
ಉಗ್ಗಾ ರಾಜಪುತ್ತಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿನೋ ಮಹಾನಾಗಾ ಸೂರಾ ಚಮ್ಮಯೋಧಿನೋ ದಾಸಿಕಪುತ್ತಾ ಆಳಾರಿಕಾ
ಕಪ್ಪಕಾ ನ್ಹಾಪಕಾ ಸೂದಾ ಮಾಲಾಕಾರಾ ರಜಕಾ ಪೇಸಕಾರಾ ನಳಕಾರಾ ಕುಮ್ಭಕಾರಾ ಗಣಕಾ
ಮುದ್ದಿಕಾ, ಯಾನಿ ವಾ ಪನಞ್ಞಾನಿಪಿ ಏವಂಗತಾನಿ ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ- ತೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಿಪ್ಪಫಲಂ ಉಪಜೀವನ್ತಿ; ತೇ ತೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ,
ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ
ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತಿ
ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ। ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ ಕಸ್ಸಪ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ
ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೬೬.
‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಕರೋತೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಕಾರಯತೋ, ಛಿನ್ದತೋ ಛೇದಾಪಯತೋ, ಪಚತೋ ಪಾಚಾಪಯತೋ ಸೋಚಯತೋ, ಸೋಚಾಪಯತೋ, ಕಿಲಮತೋ
ಕಿಲಮಾಪಯತೋ, ಫನ್ದತೋ ಫನ್ದಾಪಯತೋ, ಪಾಣಮತಿಪಾತಾಪಯತೋ, ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯತೋ, ಸನ್ಧಿಂ
ಛಿನ್ದತೋ, ನಿಲ್ಲೋಪಂ ಹರತೋ, ಏಕಾಗಾರಿಕಂ ಕರೋತೋ, ಪರಿಪನ್ಥೇ ತಿಟ್ಠತೋ, ಪರದಾರಂ
ಗಚ್ಛತೋ, ಮುಸಾ ಭಣತೋ, ಕರೋತೋ ನ ಕರೀಯತಿ ಪಾಪಂ। ಖುರಪರಿಯನ್ತೇನ ಚೇಪಿ ಚಕ್ಕೇನ ಯೋ
ಇಮಿಸ್ಸಾ ಪಥವಿಯಾ ಪಾಣೇ ಏಕಂ ಮಂಸಖಲಂ ಏಕಂ ಮಂಸಪುಞ್ಜಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನತ್ಥಿ ತತೋನಿದಾನಂ
ಪಾಪಂ, ನತ್ಥಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಆಗಮೋ। ದಕ್ಖಿಣಂ ಚೇಪಿ ಗಙ್ಗಾಯ ತೀರಂ
ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಹನನ್ತೋ ಘಾತೇನ್ತೋ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಛೇದಾಪೇನ್ತೋ ಪಚನ್ತೋ ಪಾಚಾಪೇನ್ತೋ, ನತ್ಥಿ
ತತೋನಿದಾನಂ ಪಾಪಂ, ನತ್ಥಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಆಗಮೋ। ಉತ್ತರಞ್ಚೇಪಿ ಗಙ್ಗಾಯ ತೀರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ದದನ್ತೋ ದಾಪೇನ್ತೋ ಯಜನ್ತೋ ಯಜಾಪೇನ್ತೋ, ನತ್ಥಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪುಞ್ಞಂ, ನತ್ಥಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ
ಆಗಮೋ। ದಾನೇನ ದಮೇನ ಸಂಯಮೇನ ಸಚ್ಚವಜ್ಜೇನ ನತ್ಥಿ ಪುಞ್ಞಂ,
ನತ್ಥಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಆಗಮೋ’ತಿ। ಇತ್ಥಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ
ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಅಕಿರಿಯಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ,
ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಅಕಿರಿಯಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತಂ
ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಣಸ್ಸ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ
ಅಭಿನನ್ದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ। ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕೋಸಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ, ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ, ತಮೇವ ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ [ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜೇನ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)] ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ [ಪಕ್ಕಾಮಿಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]।

ಮಕ್ಖಲಿಗೋಸಾಲವಾದೋ

೧೬೭.
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಮಕ್ಖಲಿನಾ ಗೋಸಾಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಕ್ಖಲಿಂ ಗೋಸಾಲಂ ಏತದವೋಚಂ –
‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಗೋಸಾಲ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ
ಗೋಸಾಲ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೬೮. ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ನತ್ಥಿ ಮಹಾರಾಜ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಾಯ, ಅಹೇತೂ [ಅಹೇತು (ಕತ್ಥಚಿ)]
ಅಪಚ್ಚಯಾ ಸತ್ತಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ। ನತ್ಥಿ ಹೇತು, ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಸತ್ತಾನಂ
ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ, ಅಹೇತೂ ಅಪಚ್ಚಯಾ ಸತ್ತಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ। ನತ್ಥಿ ಅತ್ತಕಾರೇ, ನತ್ಥಿ
ಪರಕಾರೇ, ನತ್ಥಿ ಪುರಿಸಕಾರೇ, ನತ್ಥಿ ಬಲಂ, ನತ್ಥಿ ವೀರಿಯಂ, ನತ್ಥಿ ಪುರಿಸಥಾಮೋ, ನತ್ಥಿ
ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೋ । ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಾ ಸಬ್ಬೇ ಭೂತಾ ಸಬ್ಬೇ ಜೀವಾ ಅವಸಾ ಅಬಲಾ ಅವೀರಿಯಾ ನಿಯತಿಸಙ್ಗತಿಭಾವಪರಿಣತಾ ಛಸ್ವೇವಾಭಿಜಾತೀಸು ಸುಖದುಕ್ಖಂ [ಸುಖಞ್ಚ ದುಕ್ಖಞ್ಚ (ಸ್ಯಾ॰)] ಪಟಿಸಂವೇದೇನ್ತಿ। ಚುದ್ದಸ
ಖೋ ಪನಿಮಾನಿ ಯೋನಿಪಮುಖಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸಟ್ಠಿ ಚ ಸತಾನಿ ಛ ಚ ಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಕಮ್ಮುನೋ
ಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಕಮ್ಮಾನಿ ತೀಣಿ ಚ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕಮ್ಮೇ ಚ ಅಡ್ಢಕಮ್ಮೇ ಚ ದ್ವಟ್ಠಿಪಟಿಪದಾ
ದ್ವಟ್ಠನ್ತರಕಪ್ಪಾ ಛಳಾಭಿಜಾತಿಯೋ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಭೂಮಿಯೋ
ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸ ಆಜೀವಕಸತೇ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸತೇ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸ ನಾಗಾವಾಸಸತೇ ವೀಸೇ
ಇನ್ದ್ರಿಯಸತೇ ತಿಂಸೇ ನಿರಯಸತೇ ಛತ್ತಿಂಸ ರಜೋಧಾತುಯೋ ಸತ್ತ ಸಞ್ಞೀಗಬ್ಭಾ ಸತ್ತ
ಅಸಞ್ಞೀಗಬ್ಭಾ ಸತ್ತ ನಿಗಣ್ಠಿಗಬ್ಭಾ ಸತ್ತ ದೇವಾ ಸತ್ತ ಮಾನುಸಾ ಸತ್ತ ಪಿಸಾಚಾ ಸತ್ತ ಸರಾ
ಸತ್ತ ಪವುಟಾ [ಸಪುಟಾ (ಕ॰), ಪಬುಟಾ (ಸೀ॰)] ಸತ್ತ ಪವುಟಸತಾನಿ ಸತ್ತ ಪಪಾತಾ ಸತ್ತ ಪಪಾತಸತಾನಿ ಸತ್ತ ಸುಪಿನಾ ಸತ್ತ ಸುಪಿನಸತಾನಿ ಚುಲ್ಲಾಸೀತಿ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನೋ [ಮಹಾಕಪ್ಪುನೋ (ಕ॰ ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಯಾನಿ ಬಾಲೇ ಚ ಪಣ್ಡಿತೇ ಚ ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ಸಂಸರಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ನತ್ಥಿ
‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ಅಪರಿಪಕ್ಕಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ
ಪರಿಪಾಚೇಸ್ಸಾಮಿ, ಪರಿಪಕ್ಕಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಫುಸ್ಸ ಫುಸ್ಸ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಹೇವಂ
ನತ್ಥಿ। ದೋಣಮಿತೇ ಸುಖದುಕ್ಖೇ ಪರಿಯನ್ತಕತೇ ಸಂಸಾರೇ , ನತ್ಥಿ
ಹಾಯನವಡ್ಢನೇ, ನತ್ಥಿ ಉಕ್ಕಂಸಾವಕಂಸೇ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸುತ್ತಗುಳೇ ಖಿತ್ತೇ
ನಿಬ್ಬೇಠಿಯಮಾನಮೇವ ಪಲೇತಿ, ಏವಮೇವ ಬಾಲೇ ಚ ಪಣ್ಡಿತೇ ಚ ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ಸಂಸರಿತ್ವಾ
ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ।

೧೬೯.
‘‘ಇತ್ಥಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ
ಸಂಸಾರಸುದ್ಧಿಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಕ್ಖಲಿ
ಗೋಸಾಲೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಸಂಸಾರಸುದ್ಧಿಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ
ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ
ವಸನ್ತಂ ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಕ್ಖಲಿಸ್ಸ ಗೋಸಾಲಸ್ಸ
ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ। ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ
ಅನತ್ತಮನೋ, ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ, ತಮೇವ ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ
ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ।

ಅಜಿತಕೇಸಕಮ್ಬಲವಾದೋ

೧೭೦.
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಅಜಿತೇನ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಜಿತಂ ಕೇಸಕಮ್ಬಲಂ ಏತದವೋಚಂ
– ‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಅಜಿತ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ
ಅಜಿತ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೭೧. ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ನತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ದಿನ್ನಂ , ನತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ, ನತ್ಥಿ ಹುತಂ, ನತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ, ನತ್ಥಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋ [ಪರಲೋಕೋ (ಸ್ಯಾ॰)], ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ, ನತ್ಥಿ ಮಾತಾ, ನತ್ಥಿ ಪಿತಾ, ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ, ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ [ಸಮಗ್ಗತಾ (ಕ॰), ಸಮಗ್ಗತಾ (ಸ್ಯಾ॰)] ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾ, ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ
ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತಿ। ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ, ಯದಾ ಕಾಲಙ್ಕರೋತಿ,
ಪಥವೀ ಪಥವಿಕಾಯಂ ಅನುಪೇತಿ ಅನುಪಗಚ್ಛತಿ, ಆಪೋ ಆಪೋಕಾಯಂ ಅನುಪೇತಿ ಅನುಪಗಚ್ಛತಿ, ತೇಜೋ
ತೇಜೋಕಾಯಂ ಅನುಪೇತಿ ಅನುಪಗಚ್ಛತಿ, ವಾಯೋ ವಾಯೋಕಾಯಂ ಅನುಪೇತಿ ಅನುಪಗಚ್ಛತಿ, ಆಕಾಸಂ
ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಆಸನ್ದಿಪಞ್ಚಮಾ ಪುರಿಸಾ ಮತಂ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಯಾವಾಳಾಹನಾ
ಪದಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ। ಕಾಪೋತಕಾನಿ ಅಟ್ಠೀನಿ ಭವನ್ತಿ, ಭಸ್ಸನ್ತಾ ಆಹುತಿಯೋ।
ದತ್ತುಪಞ್ಞತ್ತಂ ಯದಿದಂ ದಾನಂ। ತೇಸಂ ತುಚ್ಛಂ ಮುಸಾ ವಿಲಾಪೋ ಯೇ ಕೇಚಿ ಅತ್ಥಿಕವಾದಂ
ವದನ್ತಿ। ಬಾಲೇ ಚ ಪಣ್ಡಿತೇ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತಿ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ಹೋನ್ತಿ
ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ।

೧೭೨.
‘‘ಇತ್ಥಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ
ಸಮಾನೋ ಉಚ್ಛೇದಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ , ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ;
ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ
ಉಚ್ಛೇದಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ
ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತಂ ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಅಜಿತಸ್ಸ ಕೇಸಕಮ್ಬಲಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ।
ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ತಮೇವ
ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ।

ಪಕುಧಕಚ್ಚಾಯನವಾದೋ

೧೭೩.
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಪಕುಧೇನ ಕಚ್ಚಾಯನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಕುಧಂ ಕಚ್ಚಾಯನಂ ಏತದವೋಚಂ –
‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಕಚ್ಚಾಯನ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ
ಕಚ್ಚಾಯನ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೭೪. ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಸತ್ತಿಮೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಯಾ ಅಕಟಾ ಅಕಟವಿಧಾ ಅನಿಮ್ಮಿತಾ ಅನಿಮ್ಮಾತಾ ವಞ್ಝಾ ಕೂಟಟ್ಠಾ ಏಸಿಕಟ್ಠಾಯಿಟ್ಠಿತಾ। ತೇ ನ ಇಞ್ಜನ್ತಿ ,
ನ ವಿಪರಿಣಮನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಬಾಧೇನ್ತಿ, ನಾಲಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಸುಖಾಯ ವಾ
ದುಕ್ಖಾಯ ವಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾಯ ವಾ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಪಥವಿಕಾಯೋ, ಆಪೋಕಾಯೋ, ತೇಜೋಕಾಯೋ,
ವಾಯೋಕಾಯೋ, ಸುಖೇ, ದುಕ್ಖೇ, ಜೀವೇ ಸತ್ತಮೇ – ಇಮೇ ಸತ್ತ
ಕಾಯಾ ಅಕಟಾ ಅಕಟವಿಧಾ ಅನಿಮ್ಮಿತಾ ಅನಿಮ್ಮಾತಾ ವಞ್ಝಾ ಕೂಟಟ್ಠಾ ಏಸಿಕಟ್ಠಾಯಿಟ್ಠಿತಾ। ತೇ
ನ ಇಞ್ಜನ್ತಿ, ನ ವಿಪರಿಣಮನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಬಾಧೇನ್ತಿ, ನಾಲಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ
ಸುಖಾಯ ವಾ ದುಕ್ಖಾಯ ವಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾಯ ವಾ। ತತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಹನ್ತಾ ವಾ ಘಾತೇತಾ ವಾ, ಸೋತಾ
ವಾ ಸಾವೇತಾ ವಾ, ವಿಞ್ಞಾತಾ ವಾ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಾ ವಾ। ಯೋಪಿ ತಿಣ್ಹೇನ ಸತ್ಥೇನ ಸೀಸಂ
ಛಿನ್ದತಿ, ನ ಕೋಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ [ಕಞ್ಚಿ (ಕಂ॰)] ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತಿ; ಸತ್ತನ್ನಂ ತ್ವೇವ [ಸತ್ತನ್ನಂ ಯೇವ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಕಾಯಾನಮನ್ತರೇನ ಸತ್ಥಂ ವಿವರಮನುಪತತೀ’ತಿ।

೧೭೫. ‘‘ಇತ್ಥಂ
ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಅಞ್ಞೇನ
ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ,
ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತಂ
ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಕುಧಸ್ಸ ಕಚ್ಚಾಯನಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ
ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ, ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ,
ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ತಮೇವ ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ
ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ।

ನಿಗಣ್ಠನಾಟಪುತ್ತವಾದೋ

೧೭೬. ‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಗಣ್ಠೇನ ನಾಟಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ
ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ನಿಗಣ್ಠಂ ನಾಟಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ,
ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೭೭. ‘‘ಏವಂ
ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ
ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋ ಹೋತಿ। ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋ ಹೋತಿ?
ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ ಸಬ್ಬವಾರಿವಾರಿತೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬವಾರಿಯುತ್ತೋ ಚ,
ಸಬ್ಬವಾರಿಧುತೋ ಚ, ಸಬ್ಬವಾರಿಫುಟೋ ಚ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ
ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋ ಹೋತಿ । ಯತೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ ಏವಂ ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋ ಹೋತಿ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಣ್ಠೋ [ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)] ಗತತ್ತೋ ಚ ಯತತ್ತೋ ಚ ಠಿತತ್ತೋ ಚಾ’ತಿ।

೧೭೮. ‘‘ಇತ್ಥಂ
ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ
ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ,
ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಂ
ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತಂ ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ ।
ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ನಾಟಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಂ
ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ। ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ
ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ತಮೇವ ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ।

ಸಞ್ಚಯಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತವಾದೋ

೧೭೯.
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಯೇನ ಸಞ್ಚಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಞ್ಚಯೇನ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ
ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಂ ಭನ್ತೇ,
ಸಞ್ಚಯಂ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭೋ ಸಞ್ಚಯ,
ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ, ಭೋ ಸಞ್ಚಯ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೮೦.
‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಞ್ಚಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಅತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋತಿ
ಇತಿ ಚೇ ಮಂ ಪುಚ್ಛಸಿ, ಅತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋತಿ ಇತಿ ಚೇ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ಅತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋತಿ ಇತಿ
ತೇ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ। ಏವನ್ತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ತಥಾತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ಅಞ್ಞಥಾತಿಪಿ ಮೇ ನೋ,
ನೋತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ನೋ ನೋತಿಪಿ ಮೇ ನೋ। ನತ್ಥಿ ಪರೋ
ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥಿ ಚ ನತ್ಥಿ ಚ ಪರೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವತ್ಥಿ ನ ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰…
ಅತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ…ಪೇ॰… ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥಿ ಚ ನತ್ಥಿ ಚ
ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ…ಪೇ॰… ನೇವತ್ಥಿ ನ ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥಿ
ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ…ಪೇ॰… ನತ್ಥಿ
ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ…ಪೇ॰…ಅತ್ಥಿ ಚ ನತ್ಥಿ ಚ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ
ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ…ಪೇ॰… ನೇವತ್ಥಿ ನ ನತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ
ವಿಪಾಕೋ…ಪೇ॰… ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ…ಪೇ॰… ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ…ಪೇ॰… ಹೋತಿ
ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ…ಪೇ॰… ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಇತಿ
ಚೇ ಮಂ ಪುಚ್ಛಸಿ, ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಇತಿ ಚೇ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ನೇವ
ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಇತಿ ತೇ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ। ಏವನ್ತಿಪಿ ಮೇ ನೋ,
ತಥಾತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ಅಞ್ಞಥಾತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ನೋತಿಪಿ ಮೇ ನೋ, ನೋ ನೋತಿಪಿ ಮೇ ನೋ’ತಿ।

೧೮೧.
‘‘ಇತ್ಥಂ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಞ್ಚಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ
ಸಮಾನೋ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಲಬುಜಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ಲಬುಜಂ ವಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅಮ್ಬಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಞ್ಚಯೋ
ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ
ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಯಞ್ಚ ಇಮೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸಬ್ಬಬಾಲೋ
ಸಬ್ಬಮೂಳ್ಹೋ। ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ವಿಕ್ಖೇಪಂ
ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ಸಮಣಂ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ವಿಜಿತೇ ವಸನ್ತಂ ಅಪಸಾದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಸಞ್ಚಯಸ್ಸ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ನೇವ ಅಭಿನನ್ದಿಂ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿಂ।
ಅನಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಅನತ್ತಮನೋ ಅನತ್ತಮನವಾಚಂ ಅನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ತಮೇವ ವಾಚಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಂ।

ಪಠಮಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ

೧೮೨. ‘‘ಸೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಮ್ಪಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ – ‘ಯಥಾ ನು ಖೋ ಇಮಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಹತ್ಥಾರೋಹಾ ಅಸ್ಸಾರೋಹಾ ರಥಿಕಾ ಧನುಗ್ಗಹಾ
ಚೇಲಕಾ ಚಲಕಾ ಪಿಣ್ಡದಾಯಕಾ ಉಗ್ಗಾ ರಾಜಪುತ್ತಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿನೋ ಮಹಾನಾಗಾ ಸೂರಾ
ಚಮ್ಮಯೋಧಿನೋ ದಾಸಿಕಪುತ್ತಾ ಆಳಾರಿಕಾ ಕಪ್ಪಕಾ ನ್ಹಾಪಕಾ ಸೂದಾ ಮಾಲಾಕಾರಾ ರಜಕಾ ಪೇಸಕಾರಾ
ನಳಕಾರಾ ಕುಮ್ಭಕಾರಾ ಗಣಕಾ ಮುದ್ದಿಕಾ, ಯಾನಿ ವಾ ಪನಞ್ಞಾನಿಪಿ ಏವಂಗತಾನಿ
ಪುಥುಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ, ತೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಿಪ್ಪಫಲಂ ಉಪಜೀವನ್ತಿ, ತೇ
ತೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಪುತ್ತದಾರಂ
ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇನ್ತಿ ಪೀಣೇನ್ತಿ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು
ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ।
ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ಮೇ , ಭನ್ತೇ, ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತು’ನ್ತಿ?

೧೮೩. ‘‘ಸಕ್ಕಾ, ಮಹಾರಾಜ। ತೇನ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ತಞ್ಞೇವೇತ್ಥ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಥಾ ತೇ ಖಮೇಯ್ಯ, ತಥಾ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸಿ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ತೇ ಅಸ್ಸ ಪುರಿಸೋ ದಾಸೋ ಕಮ್ಮಕಾರೋ [ಕಮ್ಮಕರೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಪುಬ್ಬುಟ್ಠಾಯೀ ಪಚ್ಛಾನಿಪಾತೀ ಕಿಙ್ಕಾರಪಟಿಸ್ಸಾವೀ ಮನಾಪಚಾರೀ ಪಿಯವಾದೀ ಮುಖುಲ್ಲೋಕಕೋ [ಮುಖುಲ್ಲೋಕಿಕೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]।
ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ, ವತ ಭೋ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಗತಿ, ಪುಞ್ಞಾನಂ
ವಿಪಾಕೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಮನುಸ್ಸೋ ;
ಅಹಮ್ಪಿ ಮನುಸ್ಸೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಹಿ
ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇತಿ, ದೇವೋ ಮಞ್ಞೇ। ಅಹಂ ಪನಮ್ಹಿಸ್ಸ ದಾಸೋ
ಕಮ್ಮಕಾರೋ ಪುಬ್ಬುಟ್ಠಾಯೀ ಪಚ್ಛಾನಿಪಾತೀ ಕಿಙ್ಕಾರಪಟಿಸ್ಸಾವೀ ಮನಾಪಚಾರೀ ಪಿಯವಾದೀ
ಮುಖುಲ್ಲೋಕಕೋ। ಸೋ ವತಸ್ಸಾಹಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೇಯ್ಯಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ
ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಅಪರೇನ
ಸಮಯೇನ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ
ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ। ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಕಾಯೇನ ಸಂವುತೋ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ವಾಚಾಯ ಸಂವುತೋ
ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಅಭಿರತೋ
ಪವಿವೇಕೇ। ತಂ ಚೇ ತೇ ಪುರಿಸಾ ಏವಮಾರೋಚೇಯ್ಯುಂ – ‘ಯಗ್ಘೇ ದೇವ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಯೋ ತೇ ಸೋ
ಪುರಿಸೋ [ಯೋ ತೇ ಪುರಿಸೋ (ಸೀ॰ ಕ॰)] ದಾಸೋ ಕಮ್ಮಕಾರೋ
ಪುಬ್ಬುಟ್ಠಾಯೀ ಪಚ್ಛಾನಿಪಾತೀ ಕಿಙ್ಕಾರಪಟಿಸ್ಸಾವೀ ಮನಾಪಚಾರೀ ಪಿಯವಾದೀ ಮುಖುಲ್ಲೋಕಕೋ;
ಸೋ, ದೇವ, ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ
ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಕಾಯೇನ
ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ವಾಚಾಯ ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ
ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಅಭಿರತೋ ಪವಿವೇಕೇ’ತಿ। ಅಪಿ ನು ತ್ವಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಏತು ಮೇ, ಭೋ,
ಸೋ ಪುರಿಸೋ, ಪುನದೇವ ಹೋತು ದಾಸೋ ಕಮ್ಮಕಾರೋ ಪುಬ್ಬುಟ್ಠಾಯೀ ಪಚ್ಛಾನಿಪಾತೀ
ಕಿಙ್ಕಾರಪಟಿಸ್ಸಾವೀ ಮನಾಪಚಾರೀ ಪಿಯವಾದೀ ಮುಖುಲ್ಲೋಕಕೋ’ತಿ?

೧೮೪. ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ। ಅಥ ಖೋ ನಂ ಮಯಮೇವ ಅಭಿವಾದೇಯ್ಯಾಮಪಿ ,
ಪಚ್ಚುಟ್ಠೇಯ್ಯಾಮಪಿ, ಆಸನೇನಪಿ ನಿಮನ್ತೇಯ್ಯಾಮ, ಅಭಿನಿಮನ್ತೇಯ್ಯಾಮಪಿ ನಂ
ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ, ಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿಸ್ಸ
ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ।

೧೮೫.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಯದಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಹೋತಿ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ನೋ
ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಹೋತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲ’’ನ್ತಿ।
‘‘ಇದಂ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಯಾ ಪಠಮಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ
ಪಞ್ಞತ್ತ’’ನ್ತಿ।

ದುತಿಯಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ

೧೮೬. ‘‘ಸಕ್ಕಾ
ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಏವಮೇವ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ
ಪಞ್ಞಪೇತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ಸಕ್ಕಾ, ಮಹಾರಾಜ। ತೇನ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ತಞ್ಞೇವೇತ್ಥ
ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಥಾ ತೇ ಖಮೇಯ್ಯ, ತಥಾ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸಿ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ,
ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ತೇ ಅಸ್ಸ ಪುರಿಸೋ ಕಸ್ಸಕೋ ಗಹಪತಿಕೋ ಕರಕಾರಕೋ ರಾಸಿವಡ್ಢಕೋ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ
– ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ಭೋ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಗತಿ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ವಿಪಾಕೋ। ಅಯಞ್ಹಿ
ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಮನುಸ್ಸೋ, ಅಹಮ್ಪಿ ಮನುಸ್ಸೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ
ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ
ಪರಿಚಾರೇತಿ, ದೇವೋ ಮಞ್ಞೇ। ಅಹಂ ಪನಮ್ಹಿಸ್ಸ ಕಸ್ಸಕೋ ಗಹಪತಿಕೋ ಕರಕಾರಕೋ ರಾಸಿವಡ್ಢಕೋ।
ಸೋ ವತಸ್ಸಾಹಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೇಯ್ಯಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ
ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ।

‘‘ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ ಮಹನ್ತಂ
ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ, ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ
ಪಹಾಯ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ
ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ। ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಕಾಯೇನ ಸಂವುತೋ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ವಾಚಾಯ
ಸಂವುತೋ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಅಭಿರತೋ
ಪವಿವೇಕೇ। ತಂ ಚೇ ತೇ ಪುರಿಸಾ ಏವಮಾರೋಚೇಯ್ಯುಂ – ‘ಯಗ್ಘೇ, ದೇವ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಯೋ ತೇ
ಸೋ ಪುರಿಸೋ [ಯೋ ತೇ ಪುರಿಸೋ (ಸೀ॰)] ಕಸ್ಸಕೋ ಗಹಪತಿಕೋ
ಕರಕಾರಕೋ ರಾಸಿವಡ್ಢಕೋ; ಸೋ ದೇವ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ
ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಕಾಯೇನ
ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ವಾಚಾಯ ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ
ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಅಭಿರತೋ ಪವಿವೇಕೇ’’ತಿ। ಅಪಿ ನು ತ್ವಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಏತು ಮೇ, ಭೋ,
ಸೋ ಪುರಿಸೋ, ಪುನದೇವ ಹೋತು ಕಸ್ಸಕೋ ಗಹಪತಿಕೋ ಕರಕಾರಕೋ ರಾಸಿವಡ್ಢಕೋ’ತಿ?

೧೮೭.
‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ। ಅಥ ಖೋ ನಂ ಮಯಮೇವ ಅಭಿವಾದೇಯ್ಯಾಮಪಿ, ಪಚ್ಚುಟ್ಠೇಯ್ಯಾಮಪಿ,
ಆಸನೇನಪಿ ನಿಮನ್ತೇಯ್ಯಾಮ, ಅಭಿನಿಮನ್ತೇಯ್ಯಾಮಪಿ ನಂ
ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ, ಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿಸ್ಸ
ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ।

೧೮೮.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ? ಯದಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಹೋತಿ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ನೋ
ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಹೋತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲ’’ನ್ತಿ । ‘‘ಇದಂ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಯಾ ದುತಿಯಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞತ್ತ’’ನ್ತಿ।

ಪಣೀತತರಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ

೧೮೯. ‘‘ಸಕ್ಕಾ
ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪಞ್ಞಪೇತುಂ ಇಮೇಹಿ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಕ್ಕಾ,
ಮಹಾರಾಜ। ತೇನ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಸುಣೋಹಿ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ।

೧೯೦.
ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ತಥಾಗತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ
ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ। ಸೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಸದೇವಕಂ
ಸಮಾರಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜಂ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ
ಪವೇದೇತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ
ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ।

೧೯೧. ‘‘ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ ಗಹಪತಿ ವಾ ಗಹಪತಿಪುತ್ತೋ ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವಾ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ। ಸೋ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ
ತಥಾಗತೇ ಸದ್ಧಂ ಪಟಿಲಭತಿ। ಸೋ ತೇನ ಸದ್ಧಾಪಟಿಲಾಭೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ –
‘ಸಮ್ಬಾಧೋ ಘರಾವಾಸೋ ರಜೋಪಥೋ, ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ। ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ
ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ।
ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ
ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ।

೧೯೨.
‘‘ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ
ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ
ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ।

೧೯೩.
‘‘ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ,
ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು,
ಕಾಯಕಮ್ಮವಚೀಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕುಸಲೇನ, ಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ [ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ (ಕ॰)], ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಸನ್ತುಟ್ಠೋ।

ಚೂಳಸೀಲಂ

೧೯೪.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ
ಪಹಾಯ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ನಿಹಿತದಣ್ಡೋ ನಿಹಿತಸತ್ಥೋ ಲಜ್ಜೀ ದಯಾಪನ್ನೋ
ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ವಿಹರತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ದಿನ್ನಾದಾಯೀ ದಿನ್ನಪಾಟಿಕಙ್ಖೀ, ಅಥೇನೇನ ಸುಚಿಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಹಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ ಆರಾಚಾರೀ ವಿರತೋ ಮೇಥುನಾ ಗಾಮಧಮ್ಮಾ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಥೇತೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಲೋಕಸ್ಸ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ; ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ನ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ; ಅಮುತ್ರ
ವಾ ಸುತ್ವಾ ನ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ, ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಸನ್ಧಾತಾ,
ಸಹಿತಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ, ಸಮಗ್ಗಾರಾಮೋ ಸಮಗ್ಗರತೋ ಸಮಗ್ಗನನ್ದೀ ಸಮಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚಂ
ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ; ಯಾ ಸಾ
ವಾಚಾ ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ ಪೇಮನೀಯಾ ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಪೋರೀ ಬಹುಜನಕನ್ತಾ ಬಹುಜನಮನಾಪಾ ತಥಾರೂಪಿಂ
ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಕಾಲವಾದೀ
ಭೂತವಾದೀ ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ವಿನಯವಾದೀ, ನಿಧಾನವತಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ ಕಾಲೇನ
ಸಾಪದೇಸಂ ಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

‘‘ಬೀಜಗಾಮಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಾ
ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಭತ್ತಿಕೋ ಹೋತಿ ರತ್ತೂಪರತೋ ವಿರತೋ ವಿಕಾಲಭೋಜನಾ।
ನಚ್ಚಗೀತವಾದಿತವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಧಾರಣಮಣ್ಡನವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾ
ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಜಾತರೂಪರಜತಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಆಮಕಧಞ್ಞಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಆಮಕಮಂಸಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಇತ್ಥಿಕುಮಾರಿಕಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ದಾಸಿದಾಸಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಅಜೇಳಕಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಹತ್ಥಿಗವಸ್ಸವಳವಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಖೇತ್ತವತ್ಥುಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ।
ದೂತೇಯ್ಯಪಹಿಣಗಮನಾನುಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಕಯವಿಕ್ಕಯಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ತುಲಾಕೂಟಕಂಸಕೂಟಮಾನಕೂಟಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಉಕ್ಕೋಟನವಞ್ಚನನಿಕತಿಸಾಚಿಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ
ಹೋತಿ। ಛೇದನವಧಬನ್ಧನವಿಪರಾಮೋಸಆಲೋಪಸಹಸಾಕಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ
ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

ಚೂಳಸೀಲಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।

ಮಜ್ಝಿಮಸೀಲಂ

೧೯೫.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಂ ಬೀಜಗಾಮಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಮೂಲಬೀಜಂ
ಖನ್ಧಬೀಜಂ ಫಳುಬೀಜಂ ಅಗ್ಗಬೀಜಂ ಬೀಜಬೀಜಮೇವ ಪಞ್ಚಮಂ, ಇತಿ ಏವರೂಪಾ
ಬೀಜಗಾಮಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೧೯೬.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಂ ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಪರಿಭೋಗಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅನ್ನಸನ್ನಿಧಿಂ
ಪಾನಸನ್ನಿಧಿಂ ವತ್ಥಸನ್ನಿಧಿಂ ಯಾನಸನ್ನಿಧಿಂ ಸಯನಸನ್ನಿಧಿಂ ಗನ್ಧಸನ್ನಿಧಿಂ
ಆಮಿಸಸನ್ನಿಧಿಂ, ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಪರಿಭೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೧೯೭. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ ಪೇಕ್ಖಂ ಅಕ್ಖಾನಂ
ಪಾಣಿಸ್ಸರಂ ವೇತಾಳಂ ಕುಮ್ಭಥೂಣಂ ಸೋಭನಕಂ ಚಣ್ಡಾಲಂ ವಂಸಂ ಧೋವನಂ ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಂ
ಅಸ್ಸಯುದ್ಧಂ ಮಹಿಂಸಯುದ್ಧಂ ಉಸಭಯುದ್ಧಂ ಅಜಯುದ್ಧಂ ಮೇಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಕುಕ್ಕುಟಯುದ್ಧಂ
ವಟ್ಟಕಯುದ್ಧಂ ದಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಮುಟ್ಠಿಯುದ್ಧಂ ನಿಬ್ಬುದ್ಧಂ ಉಯ್ಯೋಧಿಕಂ ಬಲಗ್ಗಂ
ಸೇನಾಬ್ಯೂಹಂ ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೧೯೮. ‘‘ಯಥಾ
ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ
ಜೂತಪ್ಪಮಾದಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಟ್ಠಪದಂ ದಸಪದಂ
ಆಕಾಸಂ ಪರಿಹಾರಪಥಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಖಲಿಕಂ ಘಟಿಕಂ ಸಲಾಕಹತ್ಥಂ ಅಕ್ಖಂ ಪಙ್ಗಚೀರಂ ವಙ್ಕಕಂ
ಮೋಕ್ಖಚಿಕಂ ಚಿಙ್ಗುಲಿಕಂ ಪತ್ತಾಳ್ಹಕಂ ರಥಕಂ ಧನುಕಂ ಅಕ್ಖರಿಕಂ ಮನೇಸಿಕಂ ಯಥಾವಜ್ಜಂ ಇತಿ
ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ಜೂತಪ್ಪಮಾದಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ
ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೧೯೯.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಆಸನ್ದಿಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಗೋನಕಂ ಚಿತ್ತಕಂ ಪಟಿಕಂ ಪಟಲಿಕಂ ತೂಲಿಕಂ ವಿಕತಿಕಂ ಉದ್ದಲೋಮಿಂ ಏಕನ್ತಲೋಮಿಂ ಕಟ್ಟಿಸ್ಸಂ
ಕೋಸೇಯ್ಯಂ ಕುತ್ತಕಂ ಹತ್ಥತ್ಥರಂ ಅಸ್ಸತ್ಥರಂ ರಥತ್ಥರಂ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣಿಂ
ಕದಲಿಮಿಗಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಸಉತ್ತರಚ್ಛದಂ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೦.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಂ ಮಣ್ಡನವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಉಚ್ಛಾದನಂ
ಪರಿಮದ್ದನಂ ನ್ಹಾಪನಂ ಸಮ್ಬಾಹನಂ ಆದಾಸಂ ಅಞ್ಜನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಮುಖಚುಣ್ಣಂ
ಮುಖಲೇಪನಂ ಹತ್ಥಬನ್ಧಂ ಸಿಖಾಬನ್ಧಂ ದಣ್ಡಂ ನಾಳಿಕಂ ಅಸಿಂ [ಖಗ್ಗಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಅಸಿಂ ಖಗ್ಗಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಖಗ್ಗಂ ಅಸಿಂ (ಕ॰)]
ಛತ್ತಂ ಚಿತ್ರುಪಾಹನಂ ಉಣ್ಹೀಸಂ ಮಣಿಂ ವಾಲಬೀಜನಿಂ ಓದಾತಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ದೀಘದಸಾನಿ ಇತಿ
ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ಮಣ್ಡನವಿಭೂಸನಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ
ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೧.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಂ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಾಜಕಥಂ ಚೋರಕಥಂ
ಮಹಾಮತ್ತಕಥಂ ಸೇನಾಕಥಂ ಭಯಕಥಂ ಯುದ್ಧಕಥಂ ಅನ್ನಕಥಂ ಪಾನಕಥಂ ವತ್ಥಕಥಂ ಸಯನಕಥಂ ಮಾಲಾಕಥಂ
ಗನ್ಧಕಥಂ ಞಾತಿಕಥಂ ಯಾನಕಥಂ ಗಾಮಕಥಂ ನಿಗಮಕಥಂ ನಗರಕಥಂ ಜನಪದಕಥಂ ಇತ್ಥಿಕಥಂ [ಇತ್ಥಿಕಥಂ ಪುರಿಸಕಥಂ ಕುಮಾರಕಥಂ ಕುಮಾರಿಕಥಂ (ಕ॰)] ಸೂರಕಥಂ ವಿಸಿಖಾಕಥಂ ಕುಮ್ಭಟ್ಠಾನಕಥಂ ಪುಬ್ಬಪೇತಕಥಂ ನಾನತ್ತಕಥಂ ಲೋಕಕ್ಖಾಯಿಕಂ ಸಮುದ್ದಕ್ಖಾಯಿಕಂ ಇತಿಭವಾಭವಕಥಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೨. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ
– ನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಸಿ, ಅಹಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ಇಮಂ
ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಿಸ್ಸಸಿ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತ್ವಮಸಿ, ಅಹಮಸ್ಮಿ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ,
ಸಹಿತಂ ಮೇ, ಅಸಹಿತಂ ತೇ, ಪುರೇ ವಚನೀಯಂ ಪಚ್ಛಾ ಅವಚ, ಪಚ್ಛಾ ವಚನೀಯಂ ಪುರೇ ಅವಚ,
ಅಧಿಚಿಣ್ಣಂ ತೇ ವಿಪರಾವತ್ತಂ, ಆರೋಪಿತೋ ತೇ ವಾದೋ, ನಿಗ್ಗಹಿತೋ ತ್ವಮಸಿ, ಚರ
ವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾಯ, ನಿಬ್ಬೇಠೇಹಿ ವಾ ಸಚೇ ಪಹೋಸೀತಿ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ
ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೩. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ದೂತೇಯ್ಯಪಹಿಣಗಮನಾನುಯೋಗಂ
ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಞ್ಞಂ, ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾನಂ, ಖತ್ತಿಯಾನಂ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ, ಗಹಪತಿಕಾನಂ, ಕುಮಾರಾನಂ – ‘ಇಧ ಗಚ್ಛ, ಅಮುತ್ರಾಗಚ್ಛ, ಇದಂ ಹರ, ಅಮುತ್ರ
ಇದಂ ಆಹರಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ದೂತೇಯ್ಯಪಹಿಣಗಮನಾನುಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ।
ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೪.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಕುಹಕಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ ಲಪಕಾ ಚ ನೇಮಿತ್ತಿಕಾ ಚ ನಿಪ್ಪೇಸಿಕಾ ಚ ಲಾಭೇನ ಲಾಭಂ ನಿಜಿಗೀಂಸಿತಾರೋ
ಚ। ಇತಿ ಏವರೂಪಾ ಕುಹನಲಪನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ’’।

ಮಜ್ಝಿಮಸೀಲಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।

ಮಹಾಸೀಲಂ

೨೦೫. ‘‘ಯಥಾ
ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಙ್ಗಂ
ನಿಮಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾತಂ ಸುಪಿನಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಮೂಸಿಕಚ್ಛಿನ್ನಂ ಅಗ್ಗಿಹೋಮಂ ದಬ್ಬಿಹೋಮಂ ಥುಸಹೋಮಂ
ಕಣಹೋಮಂ ತಣ್ಡುಲಹೋಮಂ ಸಪ್ಪಿಹೋಮಂ ತೇಲಹೋಮಂ
ಮುಖಹೋಮಂ ಲೋಹಿತಹೋಮಂ ಅಙ್ಗವಿಜ್ಜಾ ವತ್ಥುವಿಜ್ಜಾ ಖತ್ತವಿಜ್ಜಾ ಸಿವವಿಜ್ಜಾ ಭೂತವಿಜ್ಜಾ
ಭೂರಿವಿಜ್ಜಾ ಅಹಿವಿಜ್ಜಾ ವಿಸವಿಜ್ಜಾ ವಿಚ್ಛಿಕವಿಜ್ಜಾ ಮೂಸಿಕವಿಜ್ಜಾ ಸಕುಣವಿಜ್ಜಾ
ವಾಯಸವಿಜ್ಜಾ ಪಕ್ಕಜ್ಝಾನಂ ಸರಪರಿತ್ತಾಣಂ ಮಿಗಚಕ್ಕಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ
ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೬.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ –
ಮಣಿಲಕ್ಖಣಂ ವತ್ಥಲಕ್ಖಣಂ ದಣ್ಡಲಕ್ಖಣಂ ಸತ್ಥಲಕ್ಖಣಂ ಅಸಿಲಕ್ಖಣಂ ಉಸುಲಕ್ಖಣಂ ಧನುಲಕ್ಖಣಂ
ಆವುಧಲಕ್ಖಣಂ ಇತ್ಥಿಲಕ್ಖಣಂ ಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಂ ಕುಮಾರಲಕ್ಖಣಂ ಕುಮಾರಿಲಕ್ಖಣಂ ದಾಸಲಕ್ಖಣಂ
ದಾಸಿಲಕ್ಖಣಂ ಹತ್ಥಿಲಕ್ಖಣಂ ಅಸ್ಸಲಕ್ಖಣಂ ಮಹಿಂಸಲಕ್ಖಣಂ ಉಸಭಲಕ್ಖಣಂ ಗೋಲಕ್ಖಣಂ
ಅಜಲಕ್ಖಣಂ ಮೇಣ್ಡಲಕ್ಖಣಂ ಕುಕ್ಕುಟಲಕ್ಖಣಂ ವಟ್ಟಕಲಕ್ಖಣಂ ಗೋಧಾಲಕ್ಖಣಂ ಕಣ್ಣಿಕಲಕ್ಖಣಂ
ಕಚ್ಛಪಲಕ್ಖಣಂ ಮಿಗಲಕ್ಖಣಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ
ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೭. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ
ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಞ್ಞಂ ನಿಯ್ಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ರಞ್ಞಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಉಪಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಬಾಹಿರಾನಂ
ರಞ್ಞಂ ಅಪಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಬಾಹಿರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಉಪಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಾನಂ ರಞ್ಞಂ
ಅಪಯಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಬಾಹಿರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಪರಾಜಯೋ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಬಾಹಿರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಾನಂ ರಞ್ಞಂ ಪರಾಜಯೋ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇತಿ ಇಮಸ್ಸ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ
ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ
ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೮.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ –
ಚನ್ದಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸೂರಿಯಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನಕ್ಖತ್ತಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಉಪ್ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಉಪ್ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ,
ಉಕ್ಕಾಪಾತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ದಿಸಾಡಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಭೂಮಿಚಾಲೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ದೇವದುದ್ರಭಿ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಉಗ್ಗಮನಂ ಓಗಮನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ವೋದಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಏವಂವಿಪಾಕೋ ಚನ್ದಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕೋ ಸೂರಿಯಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕೋ
ನಕ್ಖತ್ತಗ್ಗಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಏವಂವಿಪಾಕಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಉಪ್ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕಂ ನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಪಥಗಮನಂ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕಂ ನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಉಪ್ಪಥಗಮನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕೋ ಉಕ್ಕಾಪಾತೋ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕೋ ದಿಸಾಡಾಹೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕೋ ಭೂಮಿಚಾಲೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಏವಂವಿಪಾಕೋ ದೇವದುದ್ರಭಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂವಿಪಾಕಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯನಕ್ಖತ್ತಾನಂ ಉಗ್ಗಮನಂ
ಓಗಮನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ವೋದಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ
ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೦೯. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ
ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸುವುಟ್ಠಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ದುಬ್ಬುಟ್ಠಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸುಭಿಕ್ಖಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಖೇಮಂ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಭಯಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಆರೋಗ್ಯಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮುದ್ದಾ, ಗಣನಾ,
ಸಙ್ಖಾನಂ, ಕಾವೇಯ್ಯಂ, ಲೋಕಾಯತಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ
ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೧೦.
‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ
ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಆವಾಹನಂ
ವಿವಾಹನಂ ಸಂವರಣಂ ವಿವರಣಂ ಸಙ್ಕಿರಣಂ ವಿಕಿರಣಂ ಸುಭಗಕರಣಂ
ದುಬ್ಭಗಕರಣಂ ವಿರುದ್ಧಗಬ್ಭಕರಣಂ ಜಿವ್ಹಾನಿಬನ್ಧನಂ ಹನುಸಂಹನನಂ ಹತ್ಥಾಭಿಜಪ್ಪನಂ
ಹನುಜಪ್ಪನಂ ಕಣ್ಣಜಪ್ಪನಂ ಆದಾಸಪಞ್ಹಂ ಕುಮಾರಿಕಪಞ್ಹಂ ದೇವಪಞ್ಹಂ ಆದಿಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ
ಮಹತುಪಟ್ಠಾನಂ ಅಬ್ಭುಜ್ಜಲನಂ ಸಿರಿವ್ಹಾಯನಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ
ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೧೧. ‘‘ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ।
ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸನ್ತಿಕಮ್ಮಂ ಪಣಿಧಿಕಮ್ಮಂ ಭೂತಕಮ್ಮಂ ಭೂರಿಕಮ್ಮಂ ವಸ್ಸಕಮ್ಮಂ
ವೋಸ್ಸಕಮ್ಮಂ ವತ್ಥುಕಮ್ಮಂ ವತ್ಥುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಆಚಮನಂ ನ್ಹಾಪನಂ ಜುಹನಂ ವಮನಂ ವಿರೇಚನಂ
ಉದ್ಧಂವಿರೇಚನಂ ಅಧೋವಿರೇಚನಂ ಸೀಸವಿರೇಚನಂ ಕಣ್ಣತೇಲಂ ನೇತ್ತತಪ್ಪನಂ ನತ್ಥುಕಮ್ಮಂ
ಅಞ್ಜನಂ ಪಚ್ಚಞ್ಜನಂ ಸಾಲಾಕಿಯಂ ಸಲ್ಲಕತ್ತಿಯಂ ದಾರಕತಿಕಿಚ್ಛಾ, ಮೂಲಭೇಸಜ್ಜಾನಂ
ಅನುಪ್ಪದಾನಂ, ಓಸಧೀನಂ ಪಟಿಮೋಕ್ಖೋ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವರೂಪಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ
ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿಂ।

೨೧೨. ‘‘ಸ
ಖೋ ಸೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ನ ಕುತೋಚಿ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯದಿದಂ
ಸೀಲಸಂವರತೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ – ಮಹಾರಾಜ, ರಾಜಾ ಖತ್ತಿಯೋ ಮುದ್ಧಾಭಿಸಿತ್ತೋ
ನಿಹತಪಚ್ಚಾಮಿತ್ತೋ ನ ಕುತೋಚಿ
ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯದಿದಂ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕತೋ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ
ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ನ ಕುತೋಚಿ ಭಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯದಿದಂ ಸೀಲಸಂವರತೋ। ಸೋ ಇಮಿನಾ ಅರಿಯೇನ
ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅನವಜ್ಜಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ।

ಮಹಾಸೀಲಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।

ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ

೨೧೩.
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ,
ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ।
ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾ ದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ
ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ
ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰…
ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ
ಫುಸಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ।
ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾ ದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ
ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ,
ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋ ಇಮಿನಾ ಅರಿಯೇನ
ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಬ್ಯಾಸೇಕಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏವಂ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತಿ।

ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ

೨೧೪. ‘‘ಕಥಞ್ಚ ,
ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ
ಹೋತಿ, ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ ಪಸಾರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ
ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ,
ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ , ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ।

ಸನ್ತೋಸೋ

೨೧೫. ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಕಾಯಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಚೀವರೇನ, ಕುಚ್ಛಿಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ।
ಸೋ ಯೇನ ಯೇನೇವ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಸಮಾದಾಯೇವ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ
ಯೇನ ಯೇನೇವ ಡೇತಿ, ಸಪತ್ತಭಾರೋವ ಡೇತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ
ಕಾಯಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಚೀವರೇನ ಕುಚ್ಛಿಪರಿಹಾರಿಕೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ। ಸೋ ಯೇನ ಯೇನೇವ ಪಕ್ಕಮತಿ,
ಸಮಾದಾಯೇವ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ।

ನೀವರಣಪ್ಪಹಾನಂ

೨೧೬.
‘‘ಸೋ ಇಮಿನಾ ಚ ಅರಿಯೇನ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಇಮಿನಾ ಚ ಅರಿಯೇನ
ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಇಮಿನಾ ಚ ಅರಿಯೇನ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಇಮಾಯ ಚ
ಅರಿಯಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತಿ ಅರಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ
ಪಬ್ಬತಂ ಕನ್ದರಂ ಗಿರಿಗುಹಂ ಸುಸಾನಂ ವನಪತ್ಥಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಂ ಪಲಾಲಪುಞ್ಜಂ। ಸೋ
ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪ್ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ
ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ।

೨೧೭. ‘‘ಸೋ ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ, ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಂ ಪಹಾಯ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ
ವಿಹರತಿ ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ, ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಥಿನಮಿದ್ಧಂ
ಪಹಾಯ ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧೋ ವಿಹರತಿ ಆಲೋಕಸಞ್ಞೀ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಥಿನಮಿದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಂ
ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಹಾಯ ಅನುದ್ಧತೋ ವಿಹರತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ, ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಪಹಾಯ
ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ವಿಹರತಿ, ಅಕಥಂಕಥೀ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಚಿತ್ತಂ
ಪರಿಸೋಧೇತಿ।

೨೧೮. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಇಣಂ ಆದಾಯ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ತೇ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಸಮಿಜ್ಝೇಯ್ಯುಂ। ಸೋ ಯಾನಿ ಚ ಪೋರಾಣಾನಿ ಇಣಮೂಲಾನಿ, ತಾನಿ ಚ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ [ಬ್ಯನ್ತೀಕರೇಯ್ಯ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಸಿಯಾ ಚಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಂ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ದಾರಭರಣಾಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಇಣಂ ಆದಾಯ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇಸಿಂ। ತಸ್ಸ
ಮೇ ತೇ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಸಮಿಜ್ಝಿಂಸು। ಸೋಹಂ ಯಾನಿ ಚ ಪೋರಾಣಾನಿ ಇಣಮೂಲಾನಿ, ತಾನಿ ಚ
ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಅಕಾಸಿಂ, ಅತ್ಥಿ ಚ ಮೇ ಉತ್ತರಿಂ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ದಾರಭರಣಾಯಾ’ತಿ। ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ
ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸಂ।

೨೧೯.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಆಬಾಧಿಕೋ ಅಸ್ಸ ದುಕ್ಖಿತೋ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ;
ಭತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ನಚ್ಛಾದೇಯ್ಯ, ನ ಚಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಬಲಮತ್ತಾ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಮ್ಹಾ ಆಬಾಧಾ
ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ; ಭತ್ತಂ ಚಸ್ಸ ಛಾದೇಯ್ಯ, ಸಿಯಾ ಚಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಬಲಮತ್ತಾ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ –
‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಆಬಾಧಿಕೋ ಅಹೋಸಿಂ ದುಕ್ಖಿತೋ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ; ಭತ್ತಞ್ಚ ಮೇ
ನಚ್ಛಾದೇಸಿ, ನ ಚ ಮೇ ಆಸಿ [ನ ಚಸ್ಸ ಮೇ (ಕ॰)] ಕಾಯೇ
ಬಲಮತ್ತಾ। ಸೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ತಮ್ಹಾ ಆಬಾಧಾ ಮುತ್ತೋ; ಭತ್ತಞ್ಚ ಮೇ ಛಾದೇತಿ, ಅತ್ಥಿ ಚ ಮೇ
ಕಾಯೇ ಬಲಮತ್ತಾ’ತಿ। ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸಂ।

೨೨೦. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ಬದ್ಧೋ ಅಸ್ಸ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಮ್ಹಾ ಬನ್ಧನಾಗಾರಾ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಅಬ್ಭಯೇನ [ಉಬ್ಬಯೇನ (ಸೀ॰ ಕ॰)], ನ ಚಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಭೋಗಾನಂ ವಯೋ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ಬದ್ಧೋ ಅಹೋಸಿಂ, ಸೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ತಮ್ಹಾ ಬನ್ಧನಾಗಾರಾ ಮುತ್ತೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಅಬ್ಭಯೇನ। ನತ್ಥಿ ಚ ಮೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಭೋಗಾನಂ ವಯೋ’ತಿ। ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸಂ।

೨೨೧.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ದಾಸೋ ಅಸ್ಸ ಅನತ್ತಾಧೀನೋ ಪರಾಧೀನೋ ನ ಯೇನಕಾಮಂಗಮೋ।
ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಮ್ಹಾ ದಾಸಬ್ಯಾ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಅತ್ತಾಧೀನೋ ಅಪರಾಧೀನೋ ಭುಜಿಸ್ಸೋ
ಯೇನಕಾಮಂಗಮೋ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ದಾಸೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅನತ್ತಾಧೀನೋ ಪರಾಧೀನೋ ನ
ಯೇನಕಾಮಂಗಮೋ। ಸೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ತಮ್ಹಾ ದಾಸಬ್ಯಾ ಮುತ್ತೋ ಅತ್ತಾಧೀನೋ ಅಪರಾಧೀನೋ
ಭುಜಿಸ್ಸೋ ಯೇನಕಾಮಂಗಮೋ’ತಿ। ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸಂ।

೨೨೨.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಸಧನೋ ಸಭೋಗೋ ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ
ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ತಂ ಕನ್ತಾರಂ ನಿತ್ಥರೇಯ್ಯ ಸೋತ್ಥಿನಾ,
ಗಾಮನ್ತಂ ಅನುಪಾಪುಣೇಯ್ಯ ಖೇಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಯಂ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಸಧನೋ
ಸಭೋಗೋ ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ। ಸೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ತಂ
ಕನ್ತಾರಂ ನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ ಸೋತ್ಥಿನಾ, ಗಾಮನ್ತಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಖೇಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ
ತತೋನಿದಾನಂ ಲಭೇಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸೋಮನಸ್ಸಂ।

೨೨೩. ‘‘ಏವಮೇವ
ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಯಥಾ ಇಣಂ ಯಥಾ ರೋಗಂ ಯಥಾ ಬನ್ಧನಾಗಾರಂ ಯಥಾ ದಾಸಬ್ಯಂ ಯಥಾ
ಕನ್ತಾರದ್ಧಾನಮಗ್ಗಂ, ಏವಂ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಅಪ್ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ।

೨೨೪.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಥಾ ಆಣಣ್ಯಂ ಯಥಾ ಆರೋಗ್ಯಂ ಯಥಾ ಬನ್ಧನಾಮೋಕ್ಖಂ ಯಥಾ
ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಯಥಾ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹೀನೇ
ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ।

೨೨೫. ‘‘ತಸ್ಸಿಮೇ
ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯತಿ, ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ
ಜಾಯತಿ, ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದೇತಿ, ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ
ಸಮಾಧಿಯತಿ।

ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ

೨೨೬. ‘‘ಸೋ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ, ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಇಮಮೇವ
ಕಾಯಂ ವಿವೇಕಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ,
ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ವಿವೇಕಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ।

೨೨೭. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಖೋ ನ್ಹಾಪಕೋ ವಾ ನ್ಹಾಪಕನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ಕಂಸಥಾಲೇ ನ್ಹಾನೀಯಚುಣ್ಣಾನಿ
ಆಕಿರಿತ್ವಾ ಉದಕೇನ ಪರಿಪ್ಫೋಸಕಂ ಪರಿಪ್ಫೋಸಕಂ ಸನ್ನೇಯ್ಯ, ಸಾಯಂ ನ್ಹಾನೀಯಪಿಣ್ಡಿ
ಸ್ನೇಹಾನುಗತಾ ಸ್ನೇಹಪರೇತಾ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಾ ಫುಟಾ ಸ್ನೇಹೇನ, ನ ಚ ಪಗ್ಘರಣೀ; ಏವಮೇವ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ವಿವೇಕಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ
ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ವಿವೇಕಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ
ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ದುತಿಯಜ್ಝಾನಂ

೨೨೮.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ
ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಸಮಾಧಿಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ।

೨೨೯. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಉದಕರಹದೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ಉಬ್ಭಿದೋದಕೋ [ಉಬ್ಭಿತೋದಕೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]
ತಸ್ಸ ನೇವಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಉದಕಸ್ಸ ಆಯಮುಖಂ, ನ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಉದಕಸ್ಸ
ಆಯಮುಖಂ, ನ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಉದಕಸ್ಸ ಆಯಮುಖಂ, ನ ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ಉದಕಸ್ಸ ಆಯಮುಖಂ,
ದೇವೋ ಚ ನ ಕಾಲೇನಕಾಲಂ ಸಮ್ಮಾಧಾರಂ ಅನುಪ್ಪವೇಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಅಥ ಖೋ ತಮ್ಹಾವ ಉದಕರಹದಾ ಸೀತಾ
ವಾರಿಧಾರಾ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಮೇವ ಉದಕರಹದಂ ಸೀತೇನ ವಾರಿನಾ ಅಭಿಸನ್ದೇಯ್ಯ ಪರಿಸನ್ದೇಯ್ಯ
ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯ ಪರಿಪ್ಫರೇಯ್ಯ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಉದಕರಹದಸ್ಸ ಸೀತೇನ ವಾರಿನಾ
ಅಪ್ಫುಟಂ ಅಸ್ಸ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಸಮಾಧಿಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ
ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಜೇನ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ

೨೩೦.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ
ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ
ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ
ನಿಪ್ಪೀತಿಕೇನ ಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ, ನಾಸ್ಸ
ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ನಿಪ್ಪೀತಿಕೇನ ಸುಖೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ।

೨೩೧. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಉಪ್ಪಲಿನಿಯಂ ವಾ ಪದುಮಿನಿಯಂ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಿನಿಯಂ ವಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚಾನಿ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ವಾ ಪದುಮಾನಿ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಾನಿ ವಾ ಉದಕೇ ಜಾತಾನಿ ಉದಕೇ ಸಂವಡ್ಢಾನಿ ಉದಕಾನುಗ್ಗತಾನಿ ಅನ್ತೋನಿಮುಗ್ಗಪೋಸೀನಿ, ತಾನಿ ಯಾವ ಚಗ್ಗಾ ಯಾವ ಚ ಮೂಲಾ ಸೀತೇನ ವಾರಿನಾ ಅಭಿಸನ್ನಾನಿ ಪರಿಸನ್ನಾನಿ [ಅಭಿಸನ್ದಾನಿ ಪರಿಸನ್ದಾನಿ (ಕ॰)] ಪರಿಪೂರಾನಿ ಪರಿಪ್ಫುಟಾನಿ [ಪರಿಪ್ಫುಟ್ಠಾನಿ (ಪೀ॰)],
ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತಂ ಉಪ್ಪಲಾನಂ ವಾ ಪದುಮಾನಂ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಾನಂ ವಾ ಸೀತೇನ
ವಾರಿನಾ ಅಪ್ಫುಟಂ ಅಸ್ಸ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ನಿಪ್ಪೀತಿಕೇನ
ಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಸನ್ದೇತಿ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಪರಿಪ್ಫರತಿ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ
ಕಾಯಸ್ಸ ನಿಪ್ಪೀತಿಕೇನ ಸುಖೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ

೨೩೨.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ, ಪುಬ್ಬೇವ
ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ
ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಸೋ ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಪರಿಯೋದಾತೇನ ಫರಿತ್ವಾ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಪರಿಯೋದಾತೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ।

೨೩೩. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಓದಾತೇನ ವತ್ಥೇನ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಸ್ಸ, ನಾಸ್ಸ
ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಓದಾತೇನ ವತ್ಥೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಅಸ್ಸ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಭಿಕ್ಖು ಇಮಮೇವ ಕಾಯಂ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಪರಿಯೋದಾತೇನ ಫರಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ,
ನಾಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಬ್ಬಾವತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಪರಿಯೋದಾತೇನ ಅಪ್ಫುಟಂ ಹೋತಿ।
ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ

೨೩೪. ‘‘ಸೋ [ಪುನ ಚಪರಂ ಮಹಾರಾಜ ಭಿಕ್ಖು ಸೋ (ಕ॰)]
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಞಾಣದಸ್ಸನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ।
ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಕಾಯೋ ರೂಪೀ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಸಮ್ಭವೋ
ಓದನಕುಮ್ಮಾಸೂಪಚಯೋ ಅನಿಚ್ಚುಚ್ಛಾದನ-ಪರಿಮದ್ದನ-ಭೇದನ-ವಿದ್ಧಂಸನ-ಧಮ್ಮೋ; ಇದಞ್ಚ ಪನ ಮೇ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಏತ್ಥ ಸಿತಂ ಏತ್ಥ ಪಟಿಬದ್ಧ’ನ್ತಿ।

೨೩೫.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಣಿ ವೇಳುರಿಯೋ ಸುಭೋ ಜಾತಿಮಾ ಅಟ್ಠಂಸೋ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತೋ
ಅಚ್ಛೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ। ತತ್ರಾಸ್ಸ ಸುತ್ತಂ ಆವುತಂ ನೀಲಂ ವಾ
ಪೀತಂ ವಾ ಲೋಹಿತಂ ವಾ [ಪೀತಕಂ ವಾ ಲೋಹಿತಕಂ ವಾ (ಕ॰)]
ಓದಾತಂ ವಾ ಪಣ್ಡುಸುತ್ತಂ ವಾ। ತಮೇನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥೇ ಕರಿತ್ವಾ
ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖೇಯ್ಯ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಮಣಿ ವೇಳುರಿಯೋ ಸುಭೋ ಜಾತಿಮಾ ಅಟ್ಠಂಸೋ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತೋ
ಅಚ್ಛೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ; ತತ್ರಿದಂ ಸುತ್ತಂ ಆವುತಂ ನೀಲಂ ವಾ
ಪೀತಂ ವಾ ಲೋಹಿತಂ ವಾ ಓದಾತಂ ವಾ ಪಣ್ಡುಸುತ್ತಂ ವಾ’ತಿ।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ
ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಞಾಣದಸ್ಸನಾಯ ಚಿತ್ತಂ
ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಕಾಯೋ ರೂಪೀ
ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಸಮ್ಭವೋ ಓದನಕುಮ್ಮಾಸೂಪಚಯೋ
ಅನಿಚ್ಚುಚ್ಛಾದನಪರಿಮದ್ದನಭೇದನವಿದ್ಧಂಸನಧಮ್ಮೋ; ಇದಞ್ಚ ಪನ ಮೇ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಏತ್ಥ ಸಿತಂ ಏತ್ಥ ಪಟಿಬದ್ಧ’ನ್ತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ , ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಮನೋಮಯಿದ್ಧಿಞಾಣಂ

೨೩೬. ‘‘ಸೋ
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಾನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಇಮಮ್ಹಾ ಕಾಯಾ ಅಞ್ಞಂ ಕಾಯಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಾತಿ ರೂಪಿಂ ಮನೋಮಯಂ
ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಿಂ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯಂ।

೨೩೭. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಮುಞ್ಜಮ್ಹಾ ಈಸಿಕಂ ಪವಾಹೇಯ್ಯ [ಪಬ್ಬಾಹೇಯ್ಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)]। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಯಂ ಮುಞ್ಜೋ, ಅಯಂ ಈಸಿಕಾ, ಅಞ್ಞೋ ಮುಞ್ಜೋ, ಅಞ್ಞಾ ಈಸಿಕಾ, ಮುಞ್ಜಮ್ಹಾ ತ್ವೇವ ಈಸಿಕಾ ಪವಾಳ್ಹಾ’ತಿ [ಪಬ್ಬಾಳ್ಹಾತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)]।
ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಅಸಿಂ ಕೋಸಿಯಾ ಪವಾಹೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಯಂ
ಅಸಿ, ಅಯಂ ಕೋಸಿ, ಅಞ್ಞೋ ಅಸಿ, ಅಞ್ಞಾ ಕೋಸಿ, ಕೋಸಿಯಾ ತ್ವೇವ ಅಸಿ ಪವಾಳ್ಹೋ’’ತಿ।
ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಅಹಿಂ ಕರಣ್ಡಾ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಯಂ
ಅಹಿ, ಅಯಂ ಕರಣ್ಡೋ। ಅಞ್ಞೋ ಅಹಿ, ಅಞ್ಞೋ ಕರಣ್ಡೋ, ಕರಣ್ಡಾ ತ್ವೇವ ಅಹಿ ಉಬ್ಭತೋ’ತಿ [ಉದ್ಧರಿತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ
ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ
ಅಭಿನಿಮ್ಮಾನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಇಮಮ್ಹಾ ಕಾಯಾ ಅಞ್ಞಂ ಕಾಯಂ
ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಾತಿ ರೂಪಿಂ ಮನೋಮಯಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಿಂ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಂ

೨೩೮. ‘‘ಸೋ
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಇದ್ಧಿವಿಧಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ ।
ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ – ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತಿ, ಬಹುಧಾಪಿ
ಹುತ್ವಾ ಏಕೋ ಹೋತಿ; ಆವಿಭಾವಂ ತಿರೋಭಾವಂ ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ
ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ। ಪಥವಿಯಾಪಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋತಿ
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ। ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೇ ಗಚ್ಛತಿ [ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೋ (ಸೀ॰ ಕ॰)] ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಾ ।
ಆಕಾಸೇಪಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ। ಇಮೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ
ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ಪಾಣಿನಾ ಪರಾಮಸತಿ ಪರಿಮಜ್ಜತಿ। ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ
ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇತಿ।

೨೩೯.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಖೋ ಕುಮ್ಭಕಾರೋ ವಾ ಕುಮ್ಭಕಾರನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ
ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಮತ್ತಿಕಾಯ ಯಂ ಯದೇವ ಭಾಜನವಿಕತಿಂ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ, ತಂ ತದೇವ ಕರೇಯ್ಯ
ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ। ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಖೋ ದನ್ತಕಾರೋ ವಾ ದನ್ತಕಾರನ್ತೇವಾಸೀ
ವಾ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಸ್ಮಿಂ ದನ್ತಸ್ಮಿಂ ಯಂ ಯದೇವ ದನ್ತವಿಕತಿಂ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ, ತಂ ತದೇವ
ಕರೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ। ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಖೋ ಸುವಣ್ಣಕಾರೋ ವಾ
ಸುವಣ್ಣಕಾರನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಸ್ಮಿಂ ಸುವಣ್ಣಸ್ಮಿಂ ಯಂ ಯದೇವ ಸುವಣ್ಣವಿಕತಿಂ
ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ, ತಂ ತದೇವ ಕರೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿಪ್ಫಾದೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ
ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಇದ್ಧಿವಿಧಾಯ ಚಿತ್ತಂ
ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ – ಏಕೋಪಿ
ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತಿ, ಬಹುಧಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ಏಕೋ ಹೋತಿ; ಆವಿಭಾವಂ ತಿರೋಭಾವಂ ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ
ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ। ಪಥವಿಯಾಪಿ
ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ। ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೇ ಗಚ್ಛತಿ
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಾ। ಆಕಾಸೇಪಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ। ಇಮೇಪಿ
ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ಪಾಣಿನಾ
ಪರಾಮಸತಿ ಪರಿಮಜ್ಜತಿ। ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ದಿಬ್ಬಸೋತಞಾಣಂ

೨೪೦. ‘‘ಸೋ
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ
ಸದ್ದೇ ಸುಣಾತಿ ದಿಬ್ಬೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚ।

೨೪೧. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ। ಸೋ ಸುಣೇಯ್ಯ ಭೇರಿಸದ್ದಮ್ಪಿ ಮುದಿಙ್ಗಸದ್ದಮ್ಪಿ [ಮುತಿಙ್ಗಸದ್ದಮ್ಪಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಸಙ್ಖಪಣವದಿನ್ದಿಮಸದ್ದಮ್ಪಿ [ಸಙ್ಖಪಣವದೇಣ್ಡಿಮಸದ್ದಮ್ಪಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಸಙ್ಖಸದ್ದಂಪಿ ಪಣವಸದ್ದಂಪಿ ದೇನ್ದಿಮಸದ್ದಂಪಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಭೇರಿಸದ್ದೋ’ ಇತಿಪಿ, ‘ಮುದಿಙ್ಗಸದ್ದೋ’ ಇತಿಪಿ, ‘ಸಙ್ಖಪಣವದಿನ್ದಿಮಸದ್ದೋ’ ಇತಿಪಿ [ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ ಇತಿಪಿ ಪಣವಸದ್ದೋ ಇತಿಪಿ ದೇನ್ದಿಮಸದ್ದೋ ಇತಿಪಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ
ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ
ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ
ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣಾತಿ ದಿಬ್ಬೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚ।
ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ
ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ

೨೪೨.
‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ
ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ –
ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸರಾಗಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತರಾಗಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸದೋಸಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತದೋಸಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮೋಹಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮೋಹಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತಮೋಹಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಙ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ,
ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ
‘ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ
ಪಜಾನಾತಿ, ಸಉತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನುತ್ತರಂ ವಾ
ಚಿತ್ತಂ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮಾಹಿತಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ , ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

೨೪೩. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಮಹಾರಾಜ, ಇತ್ಥೀ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ ದಹರೋ ಯುವಾ
ಮಣ್ಡನಜಾತಿಕೋ ಆದಾಸೇ ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅಚ್ಛೇ ವಾ ಉದಕಪತ್ತೇ ಸಕಂ
ಮುಖನಿಮಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸಕಣಿಕಂ ವಾ ‘ಸಕಣಿಕ’ನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ಅಕಣಿಕಂ ವಾ
‘ಅಕಣಿಕ’ನ್ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ
ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ
ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಪರಸತ್ತಾನಂ
ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ – ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸರಾಗಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತರಾಗಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸದೋಸಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸದೋಸಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತದೋಸಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮೋಹಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವೀತಮೋಹಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವೀತಮೋಹಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಙ್ಖಿತ್ತಂ
ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ,
ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ
‘ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಉತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ
ಪಜಾನಾತಿ, ಅನುತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ
ಪಜಾನಾತಿ, ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ
ಚಿತ್ತಂ ‘ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ವಿಮುತ್ತಂ
ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ‘ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ।
ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ
ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ

೨೪೪. ‘‘ಸೋ
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ
ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ
ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ, ‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ
ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ
ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ
ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ
ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’ತಿ। ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ
ಅನುಸ್ಸರತಿ।

೨೪೫.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಸಕಮ್ಹಾ ಗಾಮಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಾಮಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತಮ್ಹಾಪಿ
ಗಾಮಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಾಮಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಸೋ ತಮ್ಹಾ ಗಾಮಾ ಸಕಂಯೇವ ಗಾಮಂ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ
ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಸಕಮ್ಹಾ ಗಾಮಾ ಅಮುಂ ಗಾಮಂ ಅಗಚ್ಛಿಂ [ಅಗಞ್ಛಿಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ತತ್ರಾಪಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಏವಂ ನಿಸೀದಿಂ, ಏವಂ
ಅಭಾಸಿಂ, ಏವಂ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿಂ, ತಮ್ಹಾಪಿ ಗಾಮಾ ಅಮುಂ ಗಾಮಂ ಅಗಚ್ಛಿಂ, ತತ್ರಾಪಿ ಏವಂ
ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಏವಂ ನಿಸೀದಿಂ, ಏವಂ ಅಭಾಸಿಂ, ಏವಂ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿಂ, ಸೋಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಾ ಗಾಮಾ
ಸಕಂಯೇವ ಗಾಮಂ ಪಚ್ಚಾಗತೋ’ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ
ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ
ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ।
ಸೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ
ಜಾತಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ
ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ, ‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ
ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ
ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ
ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’ತಿ, ಇತಿ
ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ
ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ

೨೪೬. ‘‘ಸೋ
ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಸತ್ತಾನಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ
ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ
ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ, ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ
ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ। ತೇ
ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ
ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ। ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ
ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ। ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ, ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ।

೨೪೭.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಜ್ಝೇ ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇ ಪಾಸಾದೋ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಠಿತೋ
ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮನುಸ್ಸೇ ಗೇಹಂ ಪವಿಸನ್ತೇಪಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇಪಿ ರಥಿಕಾಯಪಿ ವೀಥಿಂ ಸಞ್ಚರನ್ತೇ [ರಥಿಯಾಪೀ ರಥಿಂ ಸಞ್ಚರನ್ತೇ (ಸೀ॰), ರಥಿಯಾಯ ವಿಥಿಂ ಸಞ್ಚರನ್ತೇಪಿ (ಸ್ಯಾ॰)]
ಮಜ್ಝೇ ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇ ನಿಸಿನ್ನೇಪಿ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಗೇಹಂ ಪವಿಸನ್ತಿ,
ಏತೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಏತೇ ರಥಿಕಾಯ ವೀಥಿಂ ಸಞ್ಚರನ್ತಿ, ಏತೇ ಮಜ್ಝೇ ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇ
ನಿಸಿನ್ನಾ’ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ
ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ
ಸತ್ತಾನಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ
ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ
ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ, ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ
ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ
ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ। ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ
ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ
ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ। ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ
ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ। ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ
ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ
ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ; ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ। ‘ಇದಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ
ಪಣೀತತರಞ್ಚ।

ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಂ

೨೪೮.
‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ
ಮುದುಭೂತೇ ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ಸೋ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ , ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಇಮೇ ಆಸವಾತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧೋತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ
ಪಟಿಪದಾತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ
ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಭವಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ,
‘ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿ’ತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ,
ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

೨೪೯.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಬ್ಬತಸಙ್ಖೇಪೇ ಉದಕರಹದೋ ಅಚ್ಛೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ।
ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ತೀರೇ ಠಿತೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಮ್ಪಿ ಸಕ್ಖರಕಥಲಮ್ಪಿ
ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಮ್ಪಿ ಚರನ್ತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಮ್ಪಿ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಯಂ ಖೋ ಉದಕರಹದೋ
ಅಚ್ಛೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ। ತತ್ರಿಮೇ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಾಪಿ ಸಕ್ಖರಕಥಲಾಪಿ
ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಾಪಿ ಚರನ್ತಿಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿಪೀ’ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ
ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ಪರಿಯೋದಾತೇ ಅನಙ್ಗಣೇ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಮುದುಭೂತೇ
ಕಮ್ಮನಿಯೇ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ
ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತಿ। ‘ಸೋ ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ , ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ
ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ‘ಇಮೇ ಆಸವಾತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧೋ’ತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ
ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ,
ಭವಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ‘ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ
ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ
ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಇದಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೇಹಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಞ್ಚ
ಪಣೀತತರಞ್ಚ। ಇಮಸ್ಮಾ ಚ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾ ಅಞ್ಞಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ
ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ।

ಅಜಾತಸತ್ತುಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾ

೨೫೦.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ
ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ,
ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ; ಏವಮೇವಂ,
ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ । ಏಸಾಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಧಾರೇತು
ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತಂ। ಅಚ್ಚಯೋ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಚ್ಚಗಮಾ ಯಥಾಬಾಲಂ
ಯಥಾಮೂಳ್ಹಂ ಯಥಾಅಕುಸಲಂ, ಯೋಹಂ ಪಿತರಂ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಧಮ್ಮರಾಜಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಕಾರಣಾ ಜೀವಿತಾ
ವೋರೋಪೇಸಿಂ। ತಸ್ಸ ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತು ಆಯತಿಂ
ಸಂವರಾಯಾ’’ತಿ।

೨೫೧. ‘‘ತಗ್ಘ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಚ್ಚಯೋ ಅಚ್ಚಗಮಾ ಯಥಾಬಾಲಂ ಯಥಾಮೂಳ್ಹಂ
ಯಥಾಅಕುಸಲಂ, ಯಂ ತ್ವಂ ಪಿತರಂ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಧಮ್ಮರಾಜಾನಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ
ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ದಿಸ್ವಾ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಕರೋಸಿ, ತಂ ತೇ ಮಯಂ
ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮ। ವುದ್ಧಿಹೇಸಾ, ಮಹಾರಾಜ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ, ಯೋ ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ದಿಸ್ವಾ
ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಕರೋತಿ, ಆಯತಿಂ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।

೨೫೨. ಏವಂ
ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ ಚ
ದಾನಿ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಗಚ್ಛಾಮ ಬಹುಕಿಚ್ಚಾ ಮಯಂ ಬಹುಕರಣೀಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಯಸ್ಸದಾನಿ ತ್ವಂ,
ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ
ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ
ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।

೨೫೩. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ
ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಖತಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ।
ಉಪಹತಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ। ಸಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಪಿತರಂ ಧಮ್ಮಿಕಂ ಧಮ್ಮರಾಜಾನಂ
ಜೀವಿತಾ ನ ವೋರೋಪೇಸ್ಸಥ, ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಆಸನೇ ವಿರಜಂ ವೀತಮಲಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ
ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।

ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ।