1766 Fri Feb 05 2016
INSIGHT-NET-FREE Online A1 (Awakened One) Tipiṭaka Research & Practice University
in Visual Format (FOA1TRPUVF)
through http://sarvajan.ambedkar.org
Please send your Trade details for
FREE ADVERTISEMENT
at
A1 Trade Corner
email:
a1insightnet@gmail.com
aonesolarpower@gmail.com
aonesolarcooker@gmail.com
Talking Book in Kannada - Buddha11:06 mins
The story of Gautham Buddha, the founder of one of the major religions
in the world - Buddhism, it depicts his journey from a prince to an awakened being.
http://www.constitution.org/
Please correct this Google Translation in your Mother Tongue. That will be your exercise !
16) Classical Kannada
16) ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕನ್ನಡ
೧. ಗಹಪತಿವಗ್ಗೋ
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯೇ
ಮಜ್ಝಿಮಪಣ್ಣಾಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ
೧. ಗಹಪತಿವಗ್ಗೋ
೧. ಕನ್ದರಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಕನ್ದರಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಮ್ಪಾಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ತಸ್ಸ ಹಿ ನಗರಸ್ಸ ಆರಾಮಪೋಕ್ಖರಣೀಆದೀಸು ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ಚಮ್ಪಕರುಕ್ಖಾವ ಉಸ್ಸನ್ನಾ ಅಹೇಸುಂ, ತಸ್ಮಾ ಚಮ್ಪಾತಿ ಸಙ್ಖಮಗಮಾಸಿ। ಗಗ್ಗರಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ತೀರೇತಿ ತಸ್ಸ ಚಮ್ಪಾನಗರಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಗಗ್ಗರಾಯ ನಾಮ ರಾಜಮಹೇಸಿಯಾ ಖಣಿತತ್ತಾ ಗಗ್ಗರಾತಿ
ಲದ್ಧವೋಹಾರಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅತ್ಥಿ। ತಸ್ಸಾ ತೀರೇ ಸಮನ್ತತೋ
ನೀಲಾದಿಪಞ್ಚವಣ್ಣಕುಸುಮಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಮಹನ್ತಂ ಚಮ್ಪಕವನಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಭಗವಾ
ಕುಸುಮಗನ್ಧಸುಗನ್ಧೇ ಚಮ್ಪಕವನೇ ವಿಹರತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಗಗ್ಗರಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ
ತೀರೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಅದಸ್ಸಿತಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಮಹನ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ। ಪೇಸ್ಸೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಹತ್ಥಾರೋಹಪುತ್ತೋತಿ ಹತ್ಥಾಚರಿಯಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ। ಕನ್ದರಕೋ ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋತಿ ಕನ್ದರಕೋತಿ ಏವಂನಾಮೋ ಛನ್ನಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ। ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾತಿ
ಛಬ್ಬಣ್ಣಾನಂ ಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮೀನಂ ಅನ್ತರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಸನ್ನಲಾಖಾರಸೇ ನಿಮುಜ್ಜಮಾನೋ
ವಿಯ, ಸಿಙ್ಗೀಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ದುಸ್ಸವರಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಮಾನೋ ವಿಯ,
ವಣ್ಣಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನಚಮ್ಪಕಪುಪ್ಫಾನಿ ಸಿರಸಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಯ, ಸಿನೇರುಪಾದಂ
ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಚಕ್ಕಲಕ್ಖಣಪಟಿಮಣ್ಡಿತೇ
ಅಲತ್ತಕವಣ್ಣಫುಲ್ಲಪದುಮಸಸ್ಸಿರಿಕೇ ಪಾದೇ ವನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀತಿ ಛನಿಸಜ್ಜದೋಸವಿರಹಿತೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿ।
ತುಣ್ಹೀಭೂ ತಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತನ್ತಿ
ಯತೋ ಯತೋ ಅನುವಿಲೋಕೇತಿ, ತತೋ ತತೋ ತುಣ್ಹೀಭೂತಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಹಿ
ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸಾಪಿ ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಾ ಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಾ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬೇ ಭಗವತೋ ಚೇವ
ಗಾರವೇನ ಅತ್ತನೋ ಚ ಸಿಕ್ಖಿತಸಿಕ್ಖತಾಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಗತಸಲ್ಲಾಪಾ ಅನ್ತಮಸೋ
ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದಮ್ಪಿ ಅಕರೋನ್ತಾ ಸುನಿಖಾತಇನ್ದಖೀಲಾ ವಿಯ ನಿವಾತಟ್ಠಾನೇ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಂ
ಮಹಾಸಮುದ್ದಉದಕಂ ವಿಯ ಕಾಯೇನಪಿ ನಿಚ್ಚಲಾ ಮನಸಾಪಿ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ರತ್ತವಲಾಹಕಾ ವಿಯ
ಸಿನೇರುಕೂಟಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ಏವಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಂ
ಪರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪನ ಅನ್ತೋಹದಯಸ್ಮಿಂಯೇವ
ಸನ್ನಿದಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪಿಯಸಮುದಾಹಾರಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಭೋತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಅನ್ಧಸ್ಸ ಪಬ್ಬತಾರೋಹನಂ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಂ। ಅಯಂ ತಾವ ಸದ್ದನಯೋ। ಅಯಂ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾನಯೋ , ಅಚ್ಛರಾಯೋಗ್ಗನ್ತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಂ। ಅಚ್ಛರಂ ಪಹರಿತುಂ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಭೂತನ್ತಿ ಅಬ್ಭುತಂ।
ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ವಿಮ್ಹಯಸ್ಸೇವಾಧಿವಚನಂ। ತಂ ಪನೇತಂ ಗರಹಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಪಸಂಸಾಅಚ್ಛರಿಯನ್ತಿ
ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ ಅಬ್ಭುತಂ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಯಾವ ಬಾಹಾಗಹಣಾಪಿ
ನಾಮ ಸೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ ಆಗಮೇಸ್ಸತೀತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೮೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೨೦), ಇದಂ ಗರಹಅಚ್ಛರಿಯಂ
ನಾಮ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ನನ್ದಮಾತೇ ಅಬ್ಭುತಂ ನನ್ದಮಾತೇ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮ್ಪಿ
ಪರಿಸೋಧೇಸ್ಸಸೀತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೫೩) ಇದಂ ಪಸಂಸಾಅಚ್ಛರಿಯಂ ನಾಮ। ಇಧಾಪಿ ಇದಮೇವ
ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ’’ ಅಯಞ್ಹಿ ತಂ ಪಸಂಸನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।
ಯಾವಞ್ಚಿದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಯಾವಾತಿ
ಪಮಾಣಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಯಾವ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಾದಿತೋ, ಯತ್ತಕೇನ ಪಮಾಣೇನ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಾದಿತೋ, ನ
ಸಕ್ಕಾ ತಸ್ಸ ವಣ್ಣೇ ವತ್ತುಂ, ಅಥ ಖೋ ಅಚ್ಛರಿಯಮೇವೇತಂ ಅಬ್ಭುತಮೇವೇತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ
ಹೋತಿ। ಏತಪರಮಂಯೇವಾತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಾದಿತೋ ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ
ತಸ್ಸಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪರಮೋತಿ ಏತಪರಮೋ, ತಂ ಏತಪರಮಂ ಯಥಾ ಅಯಂ ಪಟಿಪಾದಿತೋ, ಏವಂ
ಪಟಿಪಾದಿತಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಪಾದೇಸುಂ, ನ ಇತೋ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುತಿಯನಯೇ ಏವಂ
ಪಟಿಪಾದೇಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ಇತೋ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಪಟಿಪಾದಿತೋತಿ ಆಭಿಸಮಾಚಾರಿಕವತ್ತಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಯೋಜಿತೋ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಅತೀತಾನಾಗತೇ ಬುದ್ಧೇ ದಸ್ಸೇತಿ, ಕಿಮಸ್ಸ ತಿಯದ್ಧಜಾನನಞಾಣಂ ಅತ್ಥೀತಿ। ನತ್ಥಿ, ನಯಗ್ಗಾಹೇ ಪನ ಠತ್ವಾ
‘‘ಯೇನಾಕಾರೇನ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನೋ ದನ್ತೋ ವಿನೀತೋ ಉಪಸನ್ತೋ,
ಅತೀತಬುದ್ಧಾಪಿ ಏತಪರಮಂಯೇವ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಪೇಸುಂ, ಅನಾಗತಬುದ್ಧಾಪಿ
ಪಟಿಪಜ್ಜಾಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ಇತೋ ಉತ್ತರಿ ಪಟಿಪಾದನಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಅನುಬುದ್ಧಿಯಾ
ಏವಮಾಹ।
೨. ಏವಮೇತಂ ಕನ್ದರಕಾತಿ
ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಭಗವಾ ಕಿರ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಕನ್ದರಕ ತ್ವಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ
ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವದಸಿ, ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಉಪಸನ್ತಕಾರಣಂ ತುಯ್ಹಂ ಅಪಾಕಟಂ, ನ ಹಿ
ತ್ವಂ ಸಮತಿಂಸ ಪಾರಮಿಯಾ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕುಸಲಮೂಲಂ ಪರಿಪಾಚೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ
ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ, ಮಯಾ ಪನ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಂ
ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಂ ಬುದ್ಧತ್ಥಚರಿಯಞ್ಚ ಕೋಟಿಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ
ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ಮಯ್ಹಂ ಏತೇಸಂ ಉಪಸನ್ತಕಾರಣಂ ಪಾಕಟ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
ಸನ್ತಿ ಹಿ ಕನ್ದರಕಾತಿ ಅಯಮ್ಪಿ
ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಭಗವತೋ ಕಿರ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಇಮಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ
ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವದತಿ, ಅಯಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಪಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಕುಹಕಭಾವೇನ
ಇರಿಯಾಪಥಂ ಸಣ್ಠಪೇನ್ತೋ ಚಿತ್ತೇನ ಅನುಪಸನ್ತೋ ನ ಉಪಸನ್ತಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ಪನ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಪಟಿಪದಂ ಪೂರಯಮಾನಾಪಿ ಪಟಿಪದಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ವಾ ಠಿತಭಿಕ್ಖೂಪಿ
ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಪಟಿಪದಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತಾ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಗುಣೇಹೇವ ಉಪಸನ್ತಾ,
ಪಟಿಪದಂ ಪೂರಯಮಾನಾ ಉಪರಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸನ್ತಾ, ಇತೋ ಮುತ್ತಾ ಪನ ಅವಸೇಸಾ
ಚತೂಹಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ ಉಪಸನ್ತಾ। ತಂ ನೇಸಂ ಉಪಸನ್ತಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ‘‘ಇಮಿನಾ ಚ
ಇಮಿನಾ ಚ ಕಾರಣೇನ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಉಪಸನ್ತೋ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸನ್ತಿ ಹಿ
ಕನ್ದರಕಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮೂಲಪರಿಯಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಸೇಖಪಟಿಪದಮ್ಪಿ ತತ್ಥೇವ ವಿತ್ಥಾರಿತಂ। ಸನ್ತತಸೀಲಾತಿ ಸತತಸೀಲಾ ನಿರನ್ತರಸೀಲಾ। ಸನ್ತತವುತ್ತಿನೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ, ಸನ್ತತಜೀವಿಕಾ ವಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಸನ್ತತಸೀಲೇ ಠತ್ವಾವ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ, ನ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ಮರಣಂ ಪಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ನಿಪಕಾತಿ ನೇಪಕ್ಕೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ। ನಿಪಕವುತ್ತಿನೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ವುತ್ತಿನೋ, ಪಞ್ಞಾಯ ಠತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ। ಯಥಾ ಏಕಚ್ಚೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ
ಜೀವಿತಕಾರಣಾ ಛಸು ಅಗೋಚರೇಸು ಚರತಿ, ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ಹೋತಿ,
ವಿಧವಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಕಪಣ್ಡಕಪಾನಾಗಾರಭಿಕ್ಖುನಿಗೋಚರೋ ಹೋತಿ। ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹಿ
ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಗಿಹಿಸಂಸಗ್ಗೇನ (ವಿಭ॰
೫೧೪), ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ದೂತಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಪಹಿಣಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಗಣ್ಡಂ ಫಾಲೇತಿ,
ಅರುಮಕ್ಖನಂ ದೇತಿ, ಉದ್ಧಂವಿರೇಚನಂ ದೇತಿ, ಅಧೋವಿರೇಚನಂ ದೇತಿ, ನತ್ಥುತೇಲಂ ಪಚತಿ,
ಪಿವನತೇಲಂ ಪಚತಿ, ವೇಳುದಾನಂ, ಪತ್ತದಾನಂ, ಪುಪ್ಫದಾನಂ, ಫಲದಾನಂ, ಸಿನಾನದಾನಂ,
ದನ್ತಕಟ್ಠದಾನಂ, ಮುಖೋದಕದಾನಂ, ಚುಣ್ಣಮತ್ತಿಕದಾನಂ ದೇತಿ, ಚಾಟುಕಮ್ಯಂ ಕರೋತಿ,
ಮುಗ್ಗಸೂಪಿಯಂ, ಪಾರಿಭಟುಂ, ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಏಕವೀಸತಿವಿಧಾಯ ಅನೇಸನಾಯ ಜೀವಿಕಂ
ಕಪ್ಪೇನ್ತೋ ಅನಿಪಕವುತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನ ಪಞ್ಞಾಯ ಠತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ತತೋ
ಕಾಲಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಣಯಕ್ಖೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ‘‘ತಸ್ಸ
ಸಙ್ಘಾಟಿಪಿ ಆದಿತ್ತಾ ಹೋತಿ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾ’’ತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭೋತಿ।
ಏವಂವಿಧಾ ಅಹುತ್ವಾ ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅನತಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇ
ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಯಥಾಬಲಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ
ರಥವಿನೀತಪಟಿಪದಂ, ಮಹಾಗೋಸಿಙ್ಗಪಟಿಪದಂ, ಮಹಾಸುಞ್ಞತಪಟಿಪದಂ, ಅನಙ್ಗಣಪಟಿಪದಂ,
ಧಮ್ಮದಾಯಾದಪಟಿಪದಂ, ನಾಲಕಪಟಿಪದಂ, ತುವಟ್ಟಕಪಟಿಪದಂ, ಚನ್ದೋಪಮಪಟಿಪದನ್ತಿ ಇಮಾನಿ
ಅರಿಯಪಟಿಪದಾನಿ ಪೂರೇನ್ತೋ ಚತುಪಚ್ಚಯ-ಸನ್ತೋಸ-ಭಾವನಾರಾಮ-ಅರಿಯವಂಸಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ
ಕಾಯಸಕ್ಖಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಅನೀಕಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಹತ್ಥೀ ವಿಯ ಯೂಥಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸೀಹೋ ವಿಯ
ನಿಪಚ್ಛಾಬನ್ಧಮಹಾನಾವಾ ವಿಯ ಚ ಗಮನಾದೀಸು ಏಕವಿಹಾರಿನೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ
ಅಜ್ಜಅಜ್ಜೇವ ಅರಹತ್ತನ್ತಿ ಪವತ್ತಉಸ್ಸಾಹಾ ವಿಹರನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾತಿ ಚತೂಸು
ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಸುಟ್ಠಪಿತಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ। ಸೇಸಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಕಥಾ ಹೇಟ್ಠಾ
ವಿತ್ಥಾರಿತಾವ। ಇಧ ಪನ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಕಥಿತಾ, ಏತ್ತಕೇನ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಉಪಸನ್ತಕಾರಣಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ।
೩. ಯಾವ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾತಿ ಯಾವ ಸುಟ್ಠಪಿತಾ ಸುದೇಸಿತಾ। ಮಯಮ್ಪಿ ಹಿ, ಭನ್ತೇತಿ ಇಮಿನಾ ಏಸ ಅತ್ತನೋ
ಕಾರಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ಉಕ್ಖಿಪತಿ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ಮಯಮ್ಪಿ
ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಗಿಹಿ…ಪೇ॰… ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪನ ಅಯಮೇವ
ಕಸಿ ಚ ಬೀಜಞ್ಚ ಯುಗನಙ್ಗಲಞ್ಚ ಫಾಲಪಾಚನಞ್ಚ, ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ
ಸತಿಪಟ್ಠಾನಪರಾಯಣೋ, ಮಯಂ ಪನ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಓಕಾಸಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಏತಂ ಮನಸಿಕಾರಂ ಕರೋಮ, ಮಯಮ್ಪಿ ಕಾರಕಾ, ನ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾಯೇವಾತಿ। ಮನುಸ್ಸಗಹನೇತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಗಹನೇನ ಗಹನತಾ, ಅಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸಾಪಿ ನೇಸಂ ಕಿಲೇಸಗಹನೇನ ಗಹನತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕಸಟಸಾಠೇಯ್ಯೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥ ಅಪರಿಸುದ್ಧಟ್ಠೇನ ಕಸಟತಾ, ಕೇರಾಟಿಯಟ್ಠೇನ ಸಾಠೇಯ್ಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಏವಂ ಗಹನಕಸಟಕೇರಾಟಿಯಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಪಟಿಪದಂ ಯಾವ ಸುಟ್ಠು ಭಗವಾ ಜಾನಾತಿ। ಯದಿದಂ ಪಸವೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಚತುಪ್ಪದಜಾತಿ ಪಸವೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಪಹೋಮೀತಿ ಸಕ್ಕೋಮಿ। ಯಾವತಕೇನ ಅನ್ತರೇನಾತಿ ಯತ್ತಕೇನ ಖಣೇನ। ಚಮ್ಪಂ ಗತಾಗತಂ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಸ್ಸಮಣ್ಡಲತೋ ಯಾವ ಚಮ್ಪಾನಗರದ್ವಾರಾ ಗಮನಞ್ಚ ಆಗಮನಞ್ಚ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಸಾಠೇಯ್ಯಾನೀತಿ ಸಠತ್ತಾನಿ। ಕೂಟೇಯ್ಯಾನೀತಿ ಕೂಟತ್ತಾನಿ। ವಙ್ಕೇಯ್ಯಾನೀತಿ ವಙ್ಕತ್ತಾನಿ। ಜಿಮ್ಹೇಯ್ಯಾನೀತಿ ಜಿಮ್ಹತ್ತಾನಿ। ಪಾತುಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಪಕಾಸೇಸ್ಸತಿ ದಸ್ಸೇಸ್ಸತಿ। ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ತೇನ ತಾನಿ ಏತ್ತಕೇನ ಅನ್ತರೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ।
ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ಠಾನೇ ಠಾತುಕಾಮಸ್ಸ ಸತೋ ಯಂ ಠಾನಂ
ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ, ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಠಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ
ಠಾತುಕಾಮಟ್ಠಾನೇಯೇವ ನಿಖಾತತ್ಥಮ್ಭೋ ವಿಯ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾದೇ ನಿಚ್ಚಲೇ ಕತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ,
ಅಯಂ ಸಠೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ಠಾನೇ
ಅವಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಖನ್ಧಗತಂ ಪಾತೇತುಕಾಮಸ್ಸ ಸತೋ ಯಂ ಠಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ,
ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಪಾತೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಅವಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ
ಪಾತೇತಿ, ಅಯಂ ಕೂಟೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ಠಾನೇ ಮಗ್ಗಾ ಉಕ್ಕಮ್ಮ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಟಿಮಗ್ಗಂ ಆರೋಹಿತುಕಾಮಸ್ಸ
ಸತೋ ಯಂ ಠಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ, ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಏವಂ
ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಮಗ್ಗಾ ಉಕ್ಕಮ್ಮ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಟಿಮಗ್ಗಂ ಆರೋಹತಿ,
ಅಯಂ ವಙ್ಕೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಕಾಲೇನ ವಾಮತೋ ಕಾಲೇನ
ದಕ್ಖಿಣತೋ ಕಾಲೇನ ಉಜುಮಗ್ಗೇನೇವ ಗನ್ತುಕಾಮಸ್ಸ ಸತೋ ಯಂ ಠಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ,
ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಕಾಲೇನ ವಾಮತೋ ಕಾಲೇನ
ದಕ್ಖಿಣತೋ ಕಾಲೇನ ಉಜುಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ಲಣ್ಡಂ ವಾ ಪಸ್ಸಾವಂ ವಾ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಕಾಮಸ್ಸ ಸತೋ ಇದಂ ಠಾನಂ ಸುಸಮ್ಮಟ್ಠಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ ರಮಣೀಯಂ, ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಠಾನೇ ಏವರೂಪಂ ಕಾತುಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಠಾನೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ
ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ಜಿಮ್ಹೋ ನಾಮ। ಇತಿ ಇಮಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಕಿರಿಯಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಸಾಠೇಯ್ಯಾನಿ ಕೂಟೇಯ್ಯಾನಿ ವಙ್ಕೇಯ್ಯಾನಿ ಜಿಮ್ಹೇಯ್ಯಾನಿ ಪಾತುಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಾಪಿ ತೇ ಸಠಾದಯೋ ತಾನಿ ಸಾಠೇಯ್ಯಾದೀನಿ ಪಾತುಕರೋನ್ತಿ ನಾಮ।
ಏವಂ ಪಸೂನಂ ಉತ್ತಾನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಗಹನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದಾಸಾತಿ ಅನ್ತೋಜಾತಕಾ ವಾ ಧನಕ್ಕೀತಾ ವಾ ಕರಮರಾನೀತಾ ವಾ ಸಯಂ ವಾ ದಾಸಬ್ಯಂ ಉಪಗತಾ। ಪೇಸ್ಸಾತಿ ಪೇಸನಕಾರಕಾ। ಕಮ್ಮಕರಾತಿ ಭತ್ತವೇತನಭತಾ। ಅಞ್ಞಥಾವ ಕಾಯೇನಾತಿ
ಅಞ್ಞೇನೇವಾಕಾರೇನ ಕಾಯೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇನೇವಾಕಾರೇನ ವಾಚಾಯ, ಅಞ್ಞೇನ ಚ ನೇಸಂ
ಆಕಾರೇನ ಚಿತ್ತಂ ಠಿತಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಯೇ ಸಮ್ಮುಖಾ ಸಾಮಿಕೇ ದಿಸ್ವಾ
ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಹತ್ಥತೋ ಭಣ್ಡಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಇಮಂ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಸೇಸಾನಿಪಿ ಆಸನ-ಪಞ್ಞಾಪನ-ತಾಲವಣ್ಟಬೀಜನ-ಪಾದಧೋವನಾದೀನಿ
ಸಬ್ಬಾನಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪರಮ್ಮುಖಕಾಲೇ ಪನ ತೇಲಮ್ಪಿ ಉತ್ತರನ್ತಂ ನ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ,
ಸತಗ್ಘನಕೇಪಿ ಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕೇಪಿ ಕಮ್ಮೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತೇ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇತುಮ್ಪಿ ನ
ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ಇಮೇ ಅಞ್ಞಥಾ ಕಾಯೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಾಮ। ಯೇ ಪನ ಸಮ್ಮುಖಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಮಿ
ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಯ್ಯೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪರಮ್ಮುಖಾ ಅವತ್ತಬ್ಬಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಯಂ
ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ತಂ ವದನ್ತಿ, ಇಮೇ ಅಞ್ಞಥಾ ವಾಚಾಯ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಾಮ।
೪. ಚತ್ತಾರೋಮೇ ಪೇಸ್ಸಪುಗ್ಗಲಾತಿ
ಅಯಮ್ಪಿ ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಪೇಸ್ಸೋ ‘‘ಯಾವಞ್ಚಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಏವಂ
ಮನುಸ್ಸಗಹಣೇ ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಕಸಟೇ ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಸಾಠೇಯ್ಯೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಂ
ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಪುರಿಮೇ ಚ ತಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಹಿತಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ, ಉಪರಿ ಚತುತ್ಥೋ
ಹಿತಪಟಿಪದಂ, ಏವಮಹಂ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಂ ಜಾನಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
ಹೇಟ್ಠಾ ಕನ್ದರಕಸ್ಸ ಕಥಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಾವಞ್ಚಿದಂ
ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಸಮ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಪಟಿಪಾದಿತೋ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ‘‘ಪುರಿಮೇ ತಯೋ
ಪುಗ್ಗಲೇ ಪಹಾಯ ಉಪರಿ ಚತುತ್ಥಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಯಂಯೇವ ಪಟಿಪಾದೇಮೀ’’ತಿ
ದಸ್ಸೇನ್ತೋಪಿ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ಸನ್ತೋತಿ ಇದಂ
ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾತಿ ಪದಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ‘‘ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰
೫೪೨) ಏತ್ಥ ಹಿ ನಿರುದ್ಧಾ ಸನ್ತಾತಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಸನ್ತಾ ಏತೇ ವಿಹಾರಾ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ
ವುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೮೨) ನಿಬ್ಬುತಾ। ‘‘ಸನ್ತೋ ಹವೇ ಸಬ್ಭಿ
ಪವೇದಯನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ (ಜಾ॰ ೨.೨೧.೪೧೩) ಪಣ್ಡಿತಾ। ಇಧ ಪನ ವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪಲಬ್ಭಮಾನಾತಿ
ಅತ್ಥೋ।
ಅತ್ತನ್ತಪಾದೀಸು ಅತ್ತಾನಂ ತಪತಿ ದುಕ್ಖಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ತನ್ತಪೋ। ಅತ್ತನೋ ಪರಿತಾಪನಾನುಯೋಗಂ ಅತ್ತಪರಿತಾಪನಾನುಯೋಗಂ। ಪರಂ ತಪತಿ ದುಕ್ಖಾಪೇತೀತಿ ಪರನ್ತಪೋ। ಪರೇಸಂ ಪರಿತಾಪನಾನುಯೋಗಂ ಪರಪರಿತಾಪನಾನುಯೋಗಂ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ನಿಚ್ಛಾತೋತಿ ಛಾತಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ನಿಚ್ಛಾತೋ। ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬುತೋ। ಅನ್ತೋ ತಾಪನಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಭಾವಾ ಸೀತಲೋ ಜಾತೋತಿ ಸೀತಿಭೂತೋ। ಝಾನಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಸುಖಾನಿ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ। ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾತಿ ಸೇಟ್ಠಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ। ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ, ಪರಿಪೂರೇತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ ಪಸಾದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೫. ದುಕ್ಖಪಟಿಕ್ಕೂಲನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಟಿಕೂಲಂ, ಪಚ್ಚನೀಕಸಣ್ಠಿತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಪತ್ಥಯಮಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೬. ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಇಧ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಪನ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತೀತಿ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಮಹಾಪಞ್ಞೋತಿ
ಇದಮ್ಪಿ ಮಹನ್ತೇ ಅತ್ಥೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿಆದಿನಾ ಮಹಾಪಞ್ಞಲಕ್ಖಣೇನ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ,
ಸತಿಪಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಾಹಿಕಾಯ ಪನ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮಹಾಪಞ್ಞೋತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಮಹತಾ ಅತ್ಥೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಅಗಮಿಸ್ಸಾತಿ
ಮಹತಾ ಅತ್ಥೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಗತೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯಾತಿ
ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಪನ ಯೇಸಂ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಅತ್ಥಿ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೇ
ಠಿತೇಪಿ ತೇಸಂ ಅನ್ತರಾಯೋ ಹೋತೀತಿ। ಆಮ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ಬುದ್ಧೇ ಪಟಿಚ್ಚ, ಅಥ ಖೋ
ಕಿರಿಯಪರಿಹಾನಿಯಾ ವಾ ಪಾಪಮಿತ್ತತಾಯ ವಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಕಿರಿಯಪರಿಹಾನಿಯಾ ಹೋತಿ ನಾಮ –
ಸಚೇ ಹಿ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಧನಞ್ಜಾನಿಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಆಸಯಂ
ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅದೇಸಯಿಸ್ಸಾ, ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅಭವಿಸ್ಸಾ, ಏವಂ ತಾವ
ಕಿರಿಯಪರಿಹಾನಿಯಾ ಹೋತಿ। ಪಾಪಮಿತ್ತತಾಯ ಹೋತಿ ನಾಮ – ಸಚೇ ಹಿ ಅಜಾತಸತ್ತು ದೇವದತ್ತಸ್ಸ
ವಚನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿತುಘಾತಕಮ್ಮಂ ನಾಕರಿಸ್ಸಾ, ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಕಥಿತದಿವಸೇವ ಸೋತಾಪನ್ನೋ
ಅಭವಿಸ್ಸಾ, ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿತುಘಾತಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಪನ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ
ಪಾಪಮಿತ್ತತಾಯ ಹೋತಿ। ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯಪರಿಹಾನಿ ಜಾತಾ, ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತಾಯ
ದೇಸನಾಯ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತೋ। ಅಪಿಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಪೇಸ್ಸೋ ಹತ್ಥಾರೋಹಪುತ್ತೋ ಮಹತಾ ಅತ್ಥೇನ ಸಂಯುತ್ತೋತಿ ಕತರೇನ ಮಹನ್ತೇನ ಅತ್ಥೇನ? ದ್ವೀಹಿ
ಆನಿಸಂಸೇಹಿ। ಸೋ ಕಿರ ಉಪಾಸಕೋ ಸಙ್ಘೇ ಚ ಪಸಾದಂ ಪಟಿಲಭಿ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನಪರಿಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ
ಚಸ್ಸ ಅಭಿನವೋ ನಯೋ ಉದಪಾದಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಹತಾ ಅತ್ಥೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ’’ತಿ। ಕನ್ದರಕೋ
ಪನ ಸಙ್ಘೇ ಪಸಾದಮೇವ ಪಟಿಲಭಿ। ಏತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಕಾಲೋತಿ ಏತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಸ್ಸ, ಚತುನ್ನಂ ವಾ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಿಭಜನಸ್ಸ ಕಾಲೋ।
೮. ಓರಬ್ಭಿಕಾದೀಸು ಉರಬ್ಭಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಏಳಕಾ, ಉರಬ್ಭೇ ಹನತೀತಿ ಓರಬ್ಭಿಕೋ। ಸೂಕರಿಕಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಲುದ್ದೋತಿ ದಾರುಣೋ ಕಕ್ಖಳೋ। ಮಚ್ಛಘಾತಕೋತಿ ಮಚ್ಛಬನ್ಧಕೇವಟ್ಟೋ। ಬನ್ಧನಾಗಾರಿಕೋತಿ ಬನ್ಧನಾಗಾರಗೋಪಕೋ। ಕುರುರಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ದಾರುಣಕಮ್ಮನ್ತಾ।
೯. ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತೋತಿ ಖತ್ತಿಯಾಭಿಸೇಕೇನ ಮುದ್ಧನಿ ಅಭಿಸಿತ್ತೋ। ಪುರತ್ಥಿಮೇನ ನಗರಸ್ಸಾತಿ ನಗರತೋ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಯ। ಸನ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ ಯಞ್ಞಸಾಲಂ। ಖರಾಜಿನಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ಸಖುರಂ ಅಜಿನಚಮ್ಮಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ। ಸಪ್ಪಿತೇಲೇನಾತಿ ಸಪ್ಪಿನಾ ಚ ತೇಲೇನ ಚ। ಠಪೇತ್ವಾ ಹಿ ಸಪ್ಪಿಂ ಅವಸೇಸೋ ಯೋ ಕೋಚಿ ಸ್ನೇಹೋ ತೇಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಣ್ಡೂವಮಾನೋತಿ ನಖಾನಂ ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಕಣ್ಡೂವಿತಬ್ಬಕಾಲೇ ತೇನ ಕಣ್ಡೂವಮಾನೋ। ಅನನ್ತರಹಿತಾಯಾತಿ ಅಸನ್ಥತಾಯ। ಸರೂಪವಚ್ಛಾಯಾತಿ ಸದಿಸವಚ್ಛಾಯ। ಸಚೇ ಗಾವೀ ಸೇತಾ ಹೋತಿ, ವಚ್ಛೋಪಿ ಸೇತಕೋವ। ಸಚೇ ಗಾವೀ ಕಬರಾ ವಾ ರತ್ತಾ ವಾ, ವಚ್ಛೋಪಿ ತಾದಿಸೋ ವಾತಿ ಏವಂ ಸರೂಪವಚ್ಛಾಯ। ಸೋ ಏವಮಾಹಾತಿ ಸೋ ರಾಜಾ ಏವಂ ವದೇತಿ। ವಚ್ಛತರಾತಿ ತರುಣವಚ್ಛಕಭಾವಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಬಲವವಚ್ಛಾ। ವಚ್ಛತರೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಬರಿಹಿಸತ್ಥಾಯಾತಿ ಪರಿಕ್ಖೇಪಕರಣತ್ಥಾಯ ಚೇವ ಯಞ್ಞಭೂಮಿಯಂ ಅತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಚ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿತ್ಥಾರಿತತ್ತಾ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಕನ್ದರಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨. ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೭. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಬೇಲುವಗಾಮಕೇತಿ ವೇಸಾಲಿಯಾ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ಅವಿದೂರೇ ಬೇಲುವಗಾಮಕೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಸಮೋತಿ ಸೋ ಹಿ ಜಾತಿಗೋತ್ತವಸೇನ ಚೇವ ಸಾರಪ್ಪತ್ತಕುಲಗಣನಾಯ ಚ ದಸಮೇ ಠಾನೇ ಗಣೀಯತಿ, ತೇನಸ್ಸ ದಸಮೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಜಾತಂ। ಅಟ್ಠಕನಾಗರೋತಿ ಅಟ್ಠಕನಗರವಾಸೀ। ಕುಕ್ಕುಟಾರಾಮೋತಿ ಕುಕ್ಕುಟಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕಾರಿತೋ ಆರಾಮೋ।
೧೮. ತೇನ ಭಗವತಾ…ಪೇ॰… ಅಕ್ಖಾತೋತಿ
ಏತ್ಥ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ, ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಮತಿಂಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ
ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ತೇನ ಭಗವತಾ, ತೇಸಂ ತೇಸಂ
ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯಾನುಸಯಂ ಜಾನತಾ, ಹತ್ಥತಲೇ ಠಪಿತಆಮಲಕಂ ವಿಯ ಸಬ್ಬಂ ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪಸ್ಸತಾ।
ಅಪಿಚ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾದೀಹಿ ಜಾನತಾ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಾ, ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ ಛಹಿ
ವಾ ಪನ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ ಜಾನತಾ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಪ್ಪಟಿಹತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಾ,
ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಜಾನನಸಮತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಜಾನತಾ, ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಚಕ್ಖುವಿಸಯಾತೀತಾನಿ
ತಿರೋಕುಟ್ಟಾದಿಗತಾನಿಪಿ ರೂಪಾನಿ ಅತಿವಿಸುದ್ಧೇನ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಾ,
ಅತ್ತಹಿತಸಾಧಿಕಾಯ ಸಮಾಧಿಪದಟ್ಠಾನಾಯ ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞಾಯ ಜಾನತಾ, ಪರಹಿತಸಾಧಿಕಾಯ
ಕರುಣಾಪದಟ್ಠಾನಾಯ ದೇಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಾ, ಅರೀನಂ ಹತತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯಾದೀನಞ್ಚ ಅರಹತ್ತಾ ಅರಹತಾ, ಸಮ್ಮಾ ಸಾಮಞ್ಚ ಸಚ್ಚಾನಂ ಬುದ್ಧತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ।
ಅನ್ತರಾಯಿಕಧಮ್ಮೇ ವಾ ಜಾನತಾ, ನಿಯ್ಯಾನಿಕಧಮ್ಮೇ ಪಸ್ಸತಾ, ಕಿಲೇಸಾರೀನಂ ಹತತ್ತಾ
ಅರಹತಾ, ಸಾಮಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಬುದ್ಧತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನಾತಿ ಏವಂ ಚತುವೇಸಾರಜ್ಜವಸೇನ
ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಥೋಮಿತೇನ। ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಕ್ಖಾತೋತಿ।
೧೯. ಅಭಿಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಕತಂ ಉಪ್ಪಾದಿತಂ। ಅಭಿಸಞ್ಚೇತಯಿತನ್ತಿ ಚೇತಯಿತಂ ಪಕಪ್ಪಿತಂ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋತಿ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ। ಧಮ್ಮರಾಗೇನ ಧಮ್ಮನನ್ದಿಯಾತಿ ಪದದ್ವಯೇಹಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ವುತ್ತೋ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಹಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅರಹಾ ಹೋತಿ, ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅನಾಗಾಮೀ ಹೋತಿ। ಸೋ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚೇತನಾಯ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಅಯಂ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸಮಾನಕಥಾ।
ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನಾಹ ‘‘ತೇನೇವ ಧಮ್ಮರಾಗೇನಾತಿ ವಚನತೋ ಅಕುಸಲೇನ
ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀ’’ತಿ ಸೋ ‘‘ಸುತ್ತಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ, ಅದ್ಧಾ ಅಞ್ಞಂ
ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಇದಮೇವ ಆಹರಿಸ್ಸತಿ, ತತೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘‘ಕಿಂ ಪನಿದಂ ಸುತ್ತಂ ನೇಯ್ಯತ್ಥಂ
ನೀತತ್ಥ’’ನ್ತಿ, ಅದ್ಧಾ ನೀತತ್ಥನ್ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ತತೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ಏವಂ ಸನ್ತೇ
ಅನಾಗಾಮಿಫಲತ್ಥಿಕೇನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಛನ್ದರಾಗೇ ಉಪ್ಪಾದಿತೇ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ‘‘ಮಾ ಸುತ್ತಂ
ಮೇ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ದೀಪೇಹಿ। ಪಞ್ಹಂ ಕಥೇನ್ತೇನ ಹಿ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ
ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ಥರಸಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅಕುಸಲೇನ ಹಿ ಸಗ್ಗೇ, ಕುಸಲೇನ
ವಾ ಅಪಾಯೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –
‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಭಜೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದೋಸಜೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಮೋಹಜೇನ
ಕಮ್ಮೇನ ದೇವಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಯಾ ವಾ ಪನಞ್ಞಾಪಿ ಕಾಚಿ ಸುಗತಿಯೋ,
ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಭಜೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದೋಸಜೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಮೋಹಜೇನ ಕಮ್ಮೇನ ನಿರಯೋ
ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಯಾ ವಾ ಪನಞ್ಞಾಪಿ
ಕಾಚಿ ದುಗ್ಗತಿಯೋ’’ತಿ –
ಏವಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ ಸಞ್ಜಾನಾತು, ನೋ ಚೇ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ‘‘ಗಚ್ಛ ಪಾತೋವ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ಪಿವಾಹೀ’’ತಿ ಉಯ್ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
ಯಥಾ ಚ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ, ಏವಂ ಮಹಾಮಾಲುಕ್ಯೋವಾದೇಪಿ
ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಪಿ ಕಾಯಗತಾಸತಿಸುತ್ತೇಪಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ। ತತ್ಥ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ
ಸಮಥವಸೇನ ಗಚ್ಛತೋಪಿ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಗಚ್ಛತೋಪಿ ಸಮಥಧುರಮೇವ ಧುರಂ, ಮಹಾಮಾಲುಕ್ಯೋವಾದೇ
ವಿಪಸ್ಸನಾವ ಧುರಂ, ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನುತ್ತರಂ ನಾಮ ಕಥಿತಂ, ಕಾಯಗತಾಸತಿಸುತ್ತಂ ಸಮಥುತ್ತರನ್ತಿ।
ಅಯಂ ಖೋ ಗಹಪತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಧಮ್ಮೋ ಅಕ್ಖಾತೋತಿ ಏಕಧಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿತೇನ ಅಯಮ್ಪಿ ಏಕಧಮ್ಮೋತಿ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಕಥಿತತ್ತಾ ಏಕಾದಸಪಿ ಧಮ್ಮಾ ಏಕಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಜಾತೋ। ಮಹಾಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ
ಏಕೂನವೀಸತಿ ಪಬ್ಬಾನಿ ಪಟಿಪದಾವಸೇನ ಏಕಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಜಾತಾನಿ, ಇಧ ಏಕಾದಸಪುಚ್ಛಾವಸೇನ
ಏಕಧಮ್ಮೋತಿ ಆಗತಾನಿ। ಅಮತುಪ್ಪತ್ತಿಯತ್ಥೇನ ವಾ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಏಕಧಮ್ಮೋತಿ ವತ್ತುಂ
ವಟ್ಟತಿ।
೨೧. ನಿಧಿಮುಖಂ ಗವೇಸನ್ತೋತಿ ನಿಧಿಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ। ಸಕಿದೇವಾತಿ
ಏಕಪಯೋಗೇನ। ಕಥಂ ಪನ ಏಕಪಯೋಗೇನೇವ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ನಿಧೀನಂ ಅಧಿಗಮೋ ಹೋತೀತಿ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ
ಅರಞ್ಞೇ ನಿಧಿಂ ಗವೇಸಮಾನೋ ಚರತಿ, ತಮೇನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಅತ್ಥಚರಕೋ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಭೋ
ಚರಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸೋ ‘‘ಜೀವಿತವುತ್ತಿಂ ಪರಿಯೇಸಾಮೀ’’ತಿ
ಆಹ। ಇತರೋ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಸಮ್ಮ ಆಗಚ್ಛ, ಏತಂ ಪಾಸಾಣಂ ಪವತ್ತೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ತಂ
ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಉಪರೂಪರಿ ಠಪಿತಾ ವಾ ಕುಚ್ಛಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾ ವಾ ಏಕಾದಸ
ಕುಮ್ಭಿಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಏಕಪಯೋಗೇನ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ನಿಧೀನಂ ಅಧಿಗಮೋ ಹೋತಿ।
ಆಚರಿಯಧನಂ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಹಿ ಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಪ್ಪಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸಿಪ್ಪುಗ್ಗಹಣತೋ ಪುರೇ
ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಅನ್ತರನ್ತರೇ ವಾ ಗೇಹತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಧನಂ ದೇನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಗೇಹೇ ನತ್ಥಿ,
ತೇ ಞಾತಿಸಭಾಗತೋ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಲಭಮಾನಾ ಭಿಕ್ಖಮ್ಪಿ ಚರಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಿಯೇವ। ತಂ
ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ।
ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನಾಹನ್ತಿ ಬಾಹಿರಕಾ
ತಾವ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕೇಪಿ ಸಾಸನೇ ಸಿಪ್ಪಮತ್ತದಾಯಕಸ್ಸ ಧನಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಅಹಂ ಪನ ಏವಂವಿಧೇ
ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನೇ ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಅಮತುಪ್ಪತ್ತಿಪಟಿಪದಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಪೂಜಂ ಕಿಂ ನ
ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕರಿಸ್ಸಾಮಿಯೇವಾತಿ ವದತಿ। ಪಚ್ಚೇಕದುಸ್ಸಯುಗೇನ ಅಚ್ಛಾದೇಸೀತಿ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏಕೇಕಂ ದುಸ್ಸಯುಗಮದಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮುದಾಚಾರವಚನಂ ಪನೇತ್ಥ ಏವರೂಪಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಚ್ಛಾದೇಸೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಚಸತವಿಹಾರನ್ತಿ ಪಞ್ಚಸತಗ್ಘನಿಕಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಕಾರೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೩. ಸೇಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಸೇಖಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ನವಂ ಸನ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ
ಅಧುನಾ ಕಾರಿತಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ, ಏಕಾ ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಯ್ಯೋಗಕಾಲಾದೀಸು ಹಿ ರಾಜಾನೋ
ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತು, ಏತ್ತಕಾ ಪಚ್ಛಾ, ಏತ್ತಕಾ ಉಭೋಹಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ,
ಏತ್ತಕಾ ಹತ್ಥೀಸು ಅಭಿರುಹನ್ತು, ಏತ್ತಕಾ ಅಸ್ಸೇಸು, ಏತ್ತಕಾ ರಥೇಸು ತಿಟ್ಠನ್ತೂ’’ತಿ
ಏವಂ ಸನ್ಥಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಮರಿಯಾದಂ ಬನ್ಧನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಠಾನಂ ಸನ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ
ವುಚ್ಚತಿ। ಉಯ್ಯೋಗಟ್ಠಾನತೋ ಚ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯಾವ ಗೇಹೇಸು ಅಲ್ಲಗೋಮಯಪರಿಭಣ್ಡಾದೀನಿ
ಕರೋನ್ತಿ, ತಾವ ದ್ವೇ ತೀಣಿ ದಿವಸಾನಿ ತೇ ರಾಜಾನೋ ತತ್ಥ ಸನ್ಥಮ್ಭನ್ತೀತಿಪಿ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ।
ತೇಸಂ ರಾಜೂನಂ ಸಹ ಅತ್ಥಾನುಸಾಸನಂ ಅಗಾರನ್ತಿಪಿ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಗಣರಾಜಾನೋ ಹಿ ತೇ ,
ತಸ್ಮಾ ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಚ್ಚಂ ಏಕಸ್ಸ ವಸೇನ ನ ಛಿಜ್ಜತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಛನ್ದೋ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ,
ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅನುಸಾಸನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಹ ಅತ್ಥಾನುಸಾಸನಂ
ಅಗಾರನ್ತಿಪಿ ಸನ್ಥಾಗಾರ’’ನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತೇ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ
ಕಸಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ವಪಿತು’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಘರಾವಾಸಕಿಚ್ಚಾನಿ
ಸಮ್ಮನ್ತಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಛಿದ್ದಾವಛಿದ್ದಂ ಘರಾವಾಸಂ ತತ್ಥ ಸನ್ಥರನ್ತೀತಿಪಿ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ। ಅಚಿರಕಾರಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಕಟ್ಠಕಮ್ಮ-ಸಿಲಾಕಮ್ಮ-ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ದೇವವಿಮಾನಂ ವಿಯ ಅಧುನಾ ನಿಟ್ಠಾಪಿತಂ। ಸಮಣೇನ ವಾತಿ
ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಘರವತ್ಥುಪರಿಗ್ಗಹಕಾಲೇಯೇವ ದೇವತಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ
‘‘ದೇವೇನ ವಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಮಣೇನ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ಕೇನಚಿ ವಾ
ಮನುಸ್ಸಭೂತೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ
ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ನಿಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಾಮ, ನಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ
ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ದೇವವಿಮಾನಸದಿಸಂ
ಅತಿವಿಯ ಮನೋರಮಂ ಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಕೇನ ಪಠಮಂ ಪರಿಭುತ್ತಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ
ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಿಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಪಠಮಂ ದಿಯ್ಯಮಾನೇಪಿ ಸತ್ಥುನೋವ
ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯವಸೇನ ದಿಯ್ಯಮಾನೇಪಿ ಸತ್ಥುನೋವ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಠಮಂ
ಸತ್ಥಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆಗಮನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಆಗತೇ
ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಆಗತಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸತ್ಥಾರಂ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ
ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ಇತಿ ತೀಹಿ ರತನೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತಂ ಮಯಂ ಪಚ್ಛಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ , ಏವಂ ನೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು।
ಯೇನ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ
ತಂ ದಿವಸಂ ಕಿರ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ರಾಜಕುಲಾನಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ದೇವವಿಮಾನಂ ವಿಯ
ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ಹೋತಿ ಸುಪಟಿಜಗ್ಗಿತಂ, ಬುದ್ಧಾರಹಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ಅಪ್ಪಞ್ಞತ್ತಂ। ಬುದ್ಧಾ ಹಿ
ನಾಮ ಅರಞ್ಞಜ್ಝಾಸಯಾ ಅರಞ್ಞಾರಾಮಾ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಸೇಯ್ಯುಂ ವಾ ನೋ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ಮನಂ
ಜಾನಿತ್ವಾವ ಪಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ಇದಾನಿ ಪನ ಮನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಕಾಮಾ ಯೇನ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು।
ಸಬ್ಬಸನ್ಥರಿಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ಸಬ್ಬಮೇವ ಸನ್ಥತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತಂ ಸನ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ। ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ತಾವ ‘‘ಗೋಮಯಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಮಙ್ಗಲೇಸು ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ
ಸುಧಾಪರಿಕಮ್ಮಕತಮ್ಪಿ ಭೂಮಿಂ ಅಲ್ಲಗೋಮಯೇನ ಓಪುಞ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಸುಕ್ಖಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಯಥಾ
ಅಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪದಂ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧೇಹಿ ಲಿಮ್ಪಾಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ
ನಾನಾವಣ್ಣೇ ಕಟಸಾರಕೇ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಕೋಜವಕೇ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ
ಹತ್ಥತ್ಥರಕ-ಅಸ್ಸತ್ಥರಕ-ಸೀಹತ್ಥರಕ-ಬ್ಯಗ್ಘತ್ಥರಕ-ಚನ್ದತ್ಥರಕ-ಸೂರಿಯತ್ಥರಕ-ಚಿತ್ತತ್ಥರಕಾದೀಹಿ
ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಅತ್ಥರಣೇಹಿ ಸನ್ಥರಿತಬ್ಬಕಯುತ್ತಂ ಸಬ್ಬೋಕಾಸಂ ಸನ್ಥರಾಪೇಸುಂ। ತೇನ
ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಬ್ಬಸನ್ಥರಿಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ’’ತಿ।
ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾತಿ
ಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇ ತಾವ ಮಙ್ಗಲತ್ಥಮ್ಭಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾರಹಂ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಯಂ
ಯಂ ಮುದುಕಞ್ಚ ಮನೋರಮಞ್ಚ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ, ತಂ ತಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಲೋಹಿತಕಂ
ಮನುಞ್ಞದಸ್ಸನಂ ಉಪಧಾನಂ ಉಪದಹಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಸುವಣ್ಣರಜತತಾರಕವಿಚಿತ್ತಂ ವಿತಾನಂ
ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗನ್ಧದಾಮಪುಪ್ಫದಾಮಪತ್ತದಾಮಾದೀಹಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇಹಿ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಸಮನ್ತಾ
ದ್ವಾದಸಹತ್ಥಟ್ಠಾನೇ ಪುಪ್ಫಜಾಲಂ ಕರಿತ್ವಾ ತಿಂಸಹತ್ಥಮತ್ತಂ ಠಾನಂ ಪಟಸಾಣಿಯಾ
ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಭಿತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಲ್ಲಙ್ಕಪೀಠ-ಅಪಸ್ಸಯಪೀಠ-ಮುಣ್ಡಪೀಠಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿ
ಸೇತಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇಹಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ಪಾಚೀನಭಿತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ
ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಕೋಜವಕೇ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಹಂಸಲೋಮಾದಿಪೂರಿತಾನಿ ಉಪಧಾನಾನಿ ಠಪಾಪೇಸುಂ ‘‘ಏವಂ
ಅಕಿಲಮಮಾನಾ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಸನಾನಿ
ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
ಉದಕಮಣಿಕನ್ತಿ ಮಹಾಕುಚ್ಛಿಕಂ ಉದಕಚಾಟಿಂ। ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ
ಏವಂ ಭಗವಾ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಚ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಹತ್ಥೇ ವಾ ಧೋವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಾದೇ ವಾ, ಮುಖಂ
ವಾ ವಿಕ್ಖಾಲೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ಮಣಿವಣ್ಣಸ್ಸ ಉದಕಸ್ಸ ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ
ವಾಸತ್ಥಾಯ ನಾನಾಪುಪ್ಫಾನಿ ಚೇವ ಉದಕವಾಸಚುಣ್ಣಾನಿ ಚ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕದಲಿಪಣ್ಣೇಹಿ
ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸುಂ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
ತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾತಿ ರಜತಸುವಣ್ಣಾದಿಮಯದಣ್ಡಾಸು ದೀಪಿಕಾಸು ಯೋನಕರೂಪಕಿರಾತರೂಪಕಾದೀನಂ ಹತ್ಥೇ ಠಪಿತಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಮಯಕಪಲ್ಲಕಾದೀಸು ಚ ತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ ಜಲಯಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ತೇ ಸಕ್ಯರಾಜಾನೋ ನ ಕೇವಲಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಮೇವ, ಅಥ ಖೋ ಯೋಜನಾವಟ್ಟೇ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನಗರವೀಥಿಯೋಪಿ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಧಜೇ
ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಗೇಹದ್ವಾರೇಸು ಪುಣ್ಣಘಟೇ ಚ ಕದಲಿಯೋ ಚ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಲನಗರಂ
ದೀಪಮಾಲಾದೀಹಿ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತಾರಕಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ‘‘ಖೀರಪಾಯಕೇ ದಾರಕೇ ಖೀರಂ ಪಾಯೇಥ, ದಹರೇ
ಕುಮಾರೇ ಲಹುಂ ಲಹುಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಾಪೇಥ, ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಂ ಮಾ ಕರಿತ್ಥ, ಅಜ್ಜ ಏಕರತ್ತಿಂ
ಸತ್ಥಾ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಸಿಸ್ಸತಿ, ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಅಪ್ಪಸದ್ದಕಾಮಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಭೇರಿಂ
ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾ ಆದಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಯೇನ ನವಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ।
‘‘ಯಸ್ಸ ದಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಕಿರ ಕಾಲೇ ಆರೋಚಿತೇ ಭಗವಾ
ಲಾಖಾರಸೇನ ತಿನ್ತರತ್ತಕೋವಿಳಾರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಂ ರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ಕತ್ತರಿಯಾ ಪದುಮಂ ಕನ್ತನ್ತೋ
ವಿಯ ಸಂವಿಧಾಯ ತಿಮಣ್ಡಲಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಪಾಮಙ್ಗೇನ ಪದುಮಕಲಾಪಂ
ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯ ವಿಜ್ಜುಲ್ಲತಾಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇನ
ಗಜಕುಮ್ಭಂ ಪರಿಯೋನದ್ಧನ್ತೋ ವಿಯ ರತನಸತುಬ್ಬೇಧೇ ಸುವಣ್ಣಗ್ಘಿಕೇ ಪವಾಳಜಾಲಂ ಖಿಪಮಾನೋ
ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಚೇತಿಯೇ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಕಞ್ಚುಕಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಪುಣ್ಣಚನ್ದಂ
ರತ್ತವಣ್ಣವಲಾಹಕೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದಯಮಾನೋ ವಿಯ ಕಞ್ಚನಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕೇ ಸುಪಕ್ಕಲಾಖಾರಸಂ
ಪರಿಸಿಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಯ ಚಿತ್ತಕೂಟಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕಂ ವಿಜ್ಜುಲ್ಲತಾಯ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯ ಚ
ಸಚಕ್ಕವಾಳಸಿನೇರುಯುಗನ್ಧರಂ ಮಹಾಪಥವಿಂ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ ನಿಗ್ರೋಧಪಲ್ಲವಸಮಾನವಣ್ಣಂ
ರತ್ತವರಪಂಸುಕೂಲಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿದ್ವಾರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿ ಕಞ್ಚನಗುಹತೋ ಸೀಹೋ ವಿಯ
ಉದಯಪಬ್ಬತಕೂಟತೋ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ ಚ। ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪನ ಗನ್ಧಕುಟಿಪಮುಖೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
ಅಥಸ್ಸ ಕಾಯತೋ ಮೇಘಮುಖೇಹಿ
ವಿಜ್ಜುಕಲಾಪಾ ವಿಯ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ
ಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾಪರಿಸೇಕಮಞ್ಜರಿಪತ್ತಪುಪ್ಫಫಲವಿಟಪೇ ವಿಯ ಆರಾಮರುಕ್ಖೇ ಕರಿಂಸು। ತಾವದೇವ ಚ
ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿವಾರೇಸಿ। ತೇ ಪನ
ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವರೂಪಾ ಅಹೇಸುಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಪವಿವಿತ್ತಾ
ಅಸಂಸಟ್ಠಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ವತ್ತಾರೋ ವಚನಕ್ಖಮಾ ಚೋದಕಾ
ಪಾಪಗರಹೀ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ
ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ। ತೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತೋ ಭಗವಾ
ರತ್ತಕಮ್ಬಲಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಕ್ಖನ್ಧೋ ರತ್ತಪದುಮಸಣ್ಡಮಜ್ಝಗತಾ ವಿಯ
ಸುವಣ್ಣನಾವಾ ಪವಾಳವೇದಿಕಾಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಪಾಸಾದೋ ವಿರೋಚಿತ್ಥ।
ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾದಯೋ ಮಹಾಥೇರಾಪಿ ನಂ ಮೇಘವಣ್ಣಂ ಪಂಸುಕೂಲಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಮಣಿವಮ್ಮವಮ್ಮಿಕಾ ವಿಯ ಮಹಾನಾಗಾ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು ವನ್ತರಾಗಾ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸಾ ವಿಜಟಿತಜಟಾ ಛಿನ್ನಬನ್ಧನಾ ಕುಲೇ ವಾ ಗಣೇ ವಾ ಅಲಗ್ಗಾ।
ಇತಿ ಭಗವಾ ಸಯಂ ವೀತರಾಗೋ ವೀತರಾಗೇಹಿ, ವೀತದೋಸೋ ವೀತದೋಸೇಹಿ,
ವೀತಮೋಹೋ ವೀತಮೋಹೇಹಿ, ನಿತ್ತಣ್ಹೋ ನಿತ್ತಣ್ಹೇಹಿ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ, ಸಯಂ
ಬುದ್ಧೋ ಬಹುಸ್ಸುತಬುದ್ಧೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತೋ, ಪತ್ತಪರಿವಾರಿತಂ ವಿಯ ಕೇಸರಂ,
ಕೇಸರಪರಿವಾರಿತಾ ವಿಯ ಕಣ್ಣಿಕಾ, ಅಟ್ಠನಾಗಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಛದ್ದನ್ತೋ ನಾಗರಾಜಾ,
ನವುತಿಹಂಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಧತರಟ್ಠೋ ಹಂಸರಾಜಾ, ಸೇನಙ್ಗಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ
ಚಕ್ಕವತ್ತಿ, ಮರುಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ, ಬ್ರಹ್ಮಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ
ಹಾರಿತಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ, ತಾರಾಗಣಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ, ಅಸಮೇನ ಬುದ್ಧವೇಸೇನ
ಅಪರಿಮಾಣೇನ ಬುದ್ಧವಿಲಾಸೇನ ಕಪಿಲವತ್ಥುಗಮನಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ।
ಅಥಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮಕಾಯತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮೀ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ
ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಪಚ್ಛಿಮಕಾಯತೋ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥತೋ, ವಾಮಹತ್ಥತೋ
ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮೀ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಉಪರಿ ಕೇಸನ್ತತೋ
ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಕೇಸಾವತ್ತೇಹಿ ಮೋರಗೀವವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮೀ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಗಗನತಲೇ
ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾದತಲೇಹಿ ಪವಾಳವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮೀ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ
ಘನಪಥವಿಯಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಏವಂ ಸಮನ್ತಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಮತ್ತಂ ಠಾನಂ
ಛಬ್ಬಣ್ಣಾ ಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ವಿಜ್ಜೋತಮಾನಾ ವಿಪ್ಫನ್ದಮಾನಾ
ಕಞ್ಚನದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಹಿ ನಿಚ್ಛರಿತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಪಕ್ಖನ್ದಜಾಲಾ ವಿಯ ಚಾತುದ್ದೀಪಿಕಮಹಾಮೇಘತೋ
ನಿಕ್ಖನ್ತವಿಜ್ಜುಲ್ಲತಾ ವಿಯ ವಿಧಾವಿಂಸು। ಸಬ್ಬದಿಸಾಭಾಗಾ ಸುವಣ್ಣಚಮ್ಪಕಪುಪ್ಫೇಹಿ
ವಿಕಿರಿಯಮಾನಾ ವಿಯ, ಸುವಣ್ಣಘಟಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾಹಿ ಸಿಞ್ಚಮಾನಾ ವಿಯ, ಪಸಾರಿತಸುವಣ್ಣಪಟಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ವಿಯ, ವೇರಮ್ಭವಾತಸಮುಟ್ಠಿತಕಿಂಸುಕಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫಚುಣ್ಣಸಮೋಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಂಸು।
ಭಗವತೋಪಿ
ಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾದ್ವತ್ತಿಂಸವರಲಕ್ಖಣಸಮುಜ್ಜಲಂ ಸರೀರಂ ಸಮುಗ್ಗತತಾರಕಂ ವಿಯ
ಗಗನತಲಂ, ವಿಕಸಿತಮಿವ ಪದುಮವನಂ, ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲೋ ವಿಯ ಯೋಜನಸತಿಕೋ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ,
ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪಿತಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸೂಚನ್ದಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಸೂರಿಯಾನಂ
ದ್ವತ್ತಿಂಸಚಕ್ಕವತ್ತೀನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸದೇವರಾಜಾನಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ
ಸಿರಿಯಾ ಸಿರಿಂ ಅಭಿಭವಮಾನಂ ವಿಯ ವಿರೋಚಿತ್ಥ, ಯಥಾ ತಂ ದಸಹಿ ಪಾರಮೀಹಿ ದಸಹಿ
ಉಪಪಾರಮೀಹಿ ದಸಹಿ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀಹಿ ಸುಪೂರಿತಾಹಿ ಸಮತಿಂಸಪಾರಮಿತಾಹಿ ಅಲಙ್ಕತಂ।
ಕಪ್ಪಸತಸಹಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ದಿನ್ನದಾನಂ ರಕ್ಖಿತಸೀಲಂ
ಕತಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಓಸರಿತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ದಾತುಂ ಠಾನಂ ಅಲಭಮಾನಂ
ಸಮ್ಬಾಧಪತ್ತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ನಾವಾಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಂ ಏಕನಾವಂ ಆರೋಪನಕಾಲೋ ವಿಯ,
ಸಕಟಸಹಸ್ಸಭಣ್ಡಂ ಏಕಸಕಟಂ ಆರೋಪನಕಾಲೋ ವಿಯ, ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ನದೀನಂ ಓಘಸ್ಸ ಸಮ್ಭಿಜ್ಜ
ಮುಖದ್ವಾರೇ ಏಕತೋ ರಾಸೀಭೂತಕಾಲೋ ವಿಯ ಚ ಅಹೋಸಿ।
ಇಮಾಯ ಬುದ್ಧಸಿರಿಯಾ ಓಭಾಸಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಚ ಭಗವತೋ ಪುರತೋ ಅನೇಕಾನಿ
ದಣ್ಡದೀಪಿಕಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ತಥಾ ಪಚ್ಛತೋ। ವಾಮಪಸ್ಸೇ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ।
ಜಾತಿಕುಸುಮಚಮ್ಪಕವನಮಲ್ಲಿಕರತ್ತುಪ್ಪಲನೀಲುಪ್ಪಲಮಕುಲಸಿನ್ದುವಾರಪುಪ್ಫಾನಿ
ಚೇವ ನೀಲಪೀತಾದಿವಣ್ಣಸುಗನ್ಧಗನ್ಧಚುಣ್ಣಾನಿ ಚ ಚಾತುದ್ದೀಪಿಕಮೇಘವಿಸ್ಸಟ್ಠೋದಕವುಟ್ಠಿಯೋ
ವಿಯ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಂಸು। ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕತೂರಿಯನಿಗ್ಘೋಸಾ ಚೇವ
ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಗುಣಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ಥುತಿಘೋಸಾ ಚ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪೂರಯಿಂಸು।
ದೇವಮನುಸ್ಸನಾಗಸುಪಣ್ಣಗನ್ಧಬ್ಬಯಕ್ಖಾದೀನಂ ಅಕ್ಖೀನಿ ಅಮತಪಾನಂ ವಿಯ ಲಭಿಂಸು। ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಪದಸಹಸ್ಸೇನ ಗಮನವಣ್ಣಂ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ರಿದಂ ಮುಖಮತ್ತಂ –
‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಕಮ್ಪಯನ್ತೋ ವಸುನ್ಧರಂ।
ಅಹೇಠಯನ್ತೋ ಪಾಣಾನಿ, ಯಾತಿ ಲೋಕವಿನಾಯಕೋ॥
ದಕ್ಖಿಣಂ ಪಠಮಂ ಪಾದಂ, ಉದ್ಧರನ್ತೋ ನರಾಸಭೋ।
ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿರಿಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋಭತೇ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮೋ॥
ಗಚ್ಛತೋ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾದತಲಂ ಮುದು।
ಸಮಂ ಸಮ್ಫುಸತೇ ಭೂಮಿಂ, ರಜಸಾ ನುಪಲಿಪ್ಪತಿ॥
ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಉನ್ನಮತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಲೋಕನಾಯಕೇ।
ಉನ್ನತಞ್ಚ ಸಮಂ ಹೋತಿ, ಪಥವೀ ಚ ಅಚೇತನಾ॥
ಪಾಸಾಣಾ ಸಕ್ಖರಾ ಚೇವ, ಕಥಲಾ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾ।
ಸಬ್ಬೇ ಮಗ್ಗಾ ವಿವಜ್ಜನ್ತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಲೋಕನಾಯಕೇ॥
ನಾತಿದೂರೇ ಉದ್ಧರತಿ, ನಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಚ ನಿಕ್ಖಿಪಂ।
ಅಘಟ್ಟಯನ್ತೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ, ಉಭೋ ಜಾಣೂ ಚ ಗೋಪ್ಫಕೇ॥
ನಾತಿಸೀಘಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣೋ ಮುನಿ।
ನ ಚಾತಿಸಣಿಕಂ ಯಾತಿ, ಗಚ್ಛಮಾನೋ ಸಮಾಹಿತೋ॥
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ಚ ತಿರಿಯಂ, ದಿಸಞ್ಚ ವಿದಿಸಂ ತಥಾ।
ನ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸೋ ಯಾತಿ, ಯುಗಮತ್ತಮ್ಹಿ ಪೇಕ್ಖತಿ॥
ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಚಾರೋ ಸೋ, ಗಮನೇ ಸೋಭತೇ ಜಿನೋ।
ಚಾರುಂ ಗಚ್ಛತಿ ಲೋಕಗ್ಗೋ, ಹಾಸಯನ್ತೋ ಸದೇವಕೇ॥
ಉಳುರಾಜಾವ ಸೋಭನ್ತೋ, ಚತುಚಾರೀವ ಕೇಸರೀ।
ತೋಸಯನ್ತೋ ಬಹೂ ಸತ್ತೇ, ಪುರಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಾಗಮೀ’’ತಿ॥
ವಣ್ಣಕಾಲೋ ನಾಮ ಕಿರೇಸ, ಏವಂವಿಧೇಸು ಕಾಲೇಸು ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಸರೀರವಣ್ಣೇ ವಾ ಗುಣವಣ್ಣೇ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸ ಥಾಮೋಯೇವ ಪಮಾಣಂ ಚುಣ್ಣಿಯಪದೇಹಿ ವಾ
ಗಾಥಾಬನ್ಧೇನ ವಾ ಯತ್ತಕಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತತ್ತಕಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ದುಕ್ಕಥಿತನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
ಅಪ್ಪಮಾಣವಣ್ಣಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ, ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಅನವಸೇಸತೋ ವಣ್ಣಂ
ವತ್ತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ, ಪಗೇವ ಇತರಾ ಪಜಾತಿ। ಇಮಿನಾ ಸಿರಿವಿಲಾಸೇನ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಂ
ಸಕ್ಯರಾಜಪುರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭಗವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೇನ ಜನೇನ ಗನ್ಧಧೂಮವಾಸಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ
ಪೂಜಯಮಾನೋ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಯೇನ ಏವಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ।
ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾತಿ
ಭಗವನ್ತಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚೇವ ಉಪಾಸಕಾನಞ್ಚ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ
ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ದುಕೂಲಚುಮ್ಬಟಕೇನ ವೋದಕಂ ಕತ್ವಾ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ
ರತ್ತಕಮ್ಬಲಪಲಿವೇಠಿತೇ ಪೀಠೇ ಠಪಿತರತ್ತಸುವಣ್ಣಘನಪಟಿಮಾ ವಿಯ ಅತಿವಿರೋಚಿತ್ಥ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪೋರಾಣಾನಂ ವಣ್ಣಭಣನಮಗ್ಗೋ –
‘‘ಗನ್ತ್ವಾನ ಮಣ್ಡಲಮಾಳಂ, ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಚರಣೋ।
ಓಭಾಸಯನ್ತೋ ಲೋಕಗ್ಗೋ, ನಿಸೀದಿ ವರಮಾಸನೇ॥
ದೇವಾತಿದೇವೋ ಸತಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣೋ।
ಬುದ್ಧಾಸನೇ ಮಜ್ಝಗತೋ ವಿರೋಚತಿ,
ಸುವಣ್ಣನೇಕ್ಖಂ ವಿಯ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ॥
ನೇಕ್ಖಂ ಜಮ್ಬೋನದಸ್ಸೇವ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ।
ವಿರೋಚತಿ ವೀತಮಲೋ, ಮಣಿವೇರೋಚನೋ ಯಥಾ॥
ಮಹಾಸಾಲೋವ ಸಮ್ಫುಲ್ಲೋ, ನೇರುರಾಜಾವಲಙ್ಕತೋ।
ಸುವಣ್ಣಯೂಪಸಙ್ಕಾಸೋ, ಪದುಮೋ ಕೋಕನದೋ ಯಥಾ॥
ಜಲನ್ತೋ ದೀಪರುಕ್ಖೋವ, ಪಬ್ಬತಗ್ಗೇ ಯಥಾ ಸಿಖೀ।
ದೇವಾನಂ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತೋವ, ಸಬ್ಬಫುಲ್ಲೋ ವಿರೋಚಥಾ’’ತಿ॥
ಕಾಪಿಲವತ್ಥವೇ ಸಕ್ಯೇ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯಾತಿ
ಏತ್ಥ ಧಮ್ಮೀ ಕಥಾ ನಾಮ ಸನ್ಥಾಗಾರಅನುಮೋದನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ತದಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಆಕಾಸಗಙ್ಗಂ ಓತಾರೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪಥವೋಜಂ ಆಕಡ್ಢನ್ತೋ ವಿಯ ಮಹಾಜಮ್ಬುಂ ಖನ್ಧೇ
ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾಲೇನ್ತೋ ವಿಯ ಯೋಜನಿಕಂ ಮಧುಭಣ್ಡಂ ಚಕ್ಕಯನ್ತೇನ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಮಧುಪಾನಂ
ಪಾಯಮಾನೋ ವಿಯ ಕಾಪಿಲವತ್ಥವಾನಂ ಸಕ್ಯಾನಂ ಹಿತಸುಖಾವಹಂ
ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ‘‘ಆವಾಸದಾನಂ ನಾಮೇತಂ ಮಹಾರಾಜ ಮಹನ್ತಂ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆವಾಸೋ ಮಯಾ
ಪರಿಭುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಪರಿಭುತ್ತೋ ಮಯಾ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಚ ಪರಿಭುತ್ತೋ ಪನ
ಧಮ್ಮರತನೇನ ಪರಿಭುತ್ತೋ ಯೇವಾತಿ ತೀಹಿ ರತನೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
ಆವಾಸದಾನಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ದಿನ್ನೇ ಸಬ್ಬದಾನಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ। ಭೂಮಟ್ಠಕಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ವಾ
ಸಾಖಾಮಣ್ಡಪಸ್ಸ ವಾಪಿ ಆನಿಸಂಸೋ ನಾಮ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ನಾನಾನಯವಿಚಿತ್ತಂ
ಬಹುಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ –
‘‘ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಪಟಿಹನ್ತಿ, ತತೋ ವಾಳಮಿಗಾನಿ ಚ।
ಸರೀಸಪೇ ಚ ಮಕಸೇ, ಸಿಸಿರೇ ಚಾಪಿ ವುಟ್ಠಿಯೋ॥
ತತೋ ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋ, ಸಞ್ಜಾತೋ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ।
ಲೇಣತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ, ಝಾಯಿತುಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸಿತುಂ॥
ವಿಹಾರದಾನಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಅಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧೇನ ವಣ್ಣಿತಂ।
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ॥
ವಿಹಾರೇ ಕಾರಯೇ ರಮ್ಮೇ, ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇ।
ತೇಸಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ॥
ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ।
ತೇ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾಪನೂದನಂ।
ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ॥ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೫) –
ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ಆವಾಸೇ ಆನಿಸಂಸೋ, ಅಯಮ್ಪಿ ಆನಿಸಂಸೋತಿ ಬಹುದೇವರತ್ತಿಂ ಅತಿರೇಕತರಂ ದಿಯಡ್ಢಯಾಮಂ ಆವಾಸಾನಿಸಂಸಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ತತ್ಥ ಇಮಾ ಗಾಥಾವ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರುಳ್ಹಾ, ಪಕಿಣ್ಣಕಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಪನ ಸಙ್ಗಹಂ ನ ಆರೋಹತಿ। ಸನ್ದಸ್ಸೇಸೀತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ।
ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ
ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥಾಪೇತುಕಾಮೋ ಜಾನಾಪೇಸಿ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ
ಸಾರಿಪುತ್ತಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಮಹಾಕಸ್ಸಪಾದೀಸು ಅಸೀತಿಮಹಾಥೇರೇಸು ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸು ಭಗವಾ
ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಾರಮಕಾಸೀತಿ। ಪರಿಸಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ। ಆಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಆನನ್ದೋ ಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ
ಅಗ್ಗೋ, ಪಹೋಸಿ ಪರಿಮಣ್ಡಲೇಹಿ ಪದಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಮಧುರಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತುನ್ತಿ ಸಾಕಿಯಮಣ್ಡಲೇ
ಪಾಕಟೋ ಪಞ್ಞಾತೋ। ತಸ್ಸ ಸಕ್ಯರಾಜೂಹಿ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಧಮ್ಮಕಥಾ ಸುತಪುಬ್ಬಾ, ಓರೋಧಾ
ಪನ ನೇಸಂ ನ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತುಂ ಲಭನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಹೋ ವತ ಭಗವಾ
ಅಪ್ಪಂಯೇವ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಿಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಆನನ್ದಸ್ಸ ಭಾರಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
ತೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ಭಗವಾ ತಸ್ಸೇವ ಭಾರಮಕಾಸಿ।
ಸೇಖೋ ಪಾಟಿಪದೋತಿ ಪಟಿಪನ್ನಕೋ
ಸೇಖಸಮಣೋ। ಸೋ ತುಯ್ಹಂ ಪಟಿಭಾತು ಉಪಟ್ಠಾತು, ತಸ್ಸ ಪಟಿಪದಂ ದೇಸೇಹೀತಿ ಪಟಿಪದಾಯ
ಪುಗ್ಗಲಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಇಮಂ ಪಟಿಪದಂ ನಿಯಮೇಸಿ? ಬಹೂಹಿ
ಕಾರಣೇಹಿ। ಇಮೇ ತಾವ ಸಕ್ಯಾ ಮಙ್ಗಲಸಾಲಾಯ ಮಙ್ಗಲಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಿ ವಡ್ಢಿಂ ಇಚ್ಛನ್ತಿ,
ಅಯಞ್ಚ ಸೇಖಪಟಿಪದಾ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಸನೇ ಮಙ್ಗಲಪಟಿಪದಾ ವಡ್ಢಮಾನಕಪಟಿಪದಾತಿಪಿ ಇಮಂ ಪಟಿಪದಂ
ನಿಯಮೇಸಿ। ತಸ್ಸಞ್ಚ ಪರಿಸತಿ ಸೇಖಾವ ಬಹೂ ನಿಸಿನ್ನಾ, ತೇ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಟ್ಠಾನೇ
ಕಥೀಯಮಾನೇ ಅಕಿಲಮನ್ತಾವ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸ್ಸನ್ತೀತಿಪಿ ಇಮಂ ಪಟಿಪದಂ ನಿಯಮೇಸಿ। ಆಯಸ್ಮಾ ಚ
ಆನನ್ದೋ ಸೇಖಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪತ್ತೋವ, ಸೋ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ ಕಥೇನ್ತೋ
ಅಕಿಲಮನ್ತೋ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀತಿಪಿ ಇಮಂ ಪಟಿಪದಂ ನಿಯಮೇಸಿ। ಸೇಖಪಟಿಪದಾಯ ಚ
ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಓಸಟಾ , ತತ್ಥ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾಯ
ಕಥಿತಾಯ ಸಕಲಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಕಥಿತಮೇವ ಹೋತಿ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಯ ಕಥಿತಾಯ ಸಕಲಂ
ಸುತ್ತನ್ತಪಿಟಕಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ, ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾಯ ಕಥಿತಾಯ ಸಕಲಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ಕಥಿತಂ
ಹೋತಿ, ಆನನ್ದೋ ಚ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ತಿಪಿಟಕಧರೋ, ಸೋ ಪಹೋತಿ ತೀಹಿ ಪಿಟಕೇಹಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ
ಕಥೇತುಂ, ಏವಂ ಕಥಿತೇ ಸಕ್ಯಾನಂ ಮಙ್ಗಲಮೇವ ವಡ್ಢಿಯೇವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿಪಿ ಇಮಂ ಪಟಿಪದಂ
ನಿಯಮೇಸಿ।
ಪಿಟ್ಠಿ ಮೇ ಆಗಿಲಾಯತೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆಗಿಲಾಯತಿ? ಭಗವತೋ ಹಿ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತಸ್ಸ
ಮಹನ್ತಂ ಕಾಯದುಕ್ಖಂ ಅಹೋಸಿ, ಅಥಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗೇ ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇ ಪಿಟ್ಠಿವಾತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ।
ಅಕಾರಣಂ ವಾ ಏತಂ। ಪಹೋತಿ ಹಿ ಭಗವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವೇದನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಏಕಮ್ಪಿ ದ್ವೇಪಿ
ಸತ್ತಾಹೇ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತುಂ। ಸನ್ಥಾಗಾರಸಾಲಂ ಪನ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ
ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ, ತತ್ಥ ಪಾದಧೋವನಟ್ಠಾನತೋ ಯಾವ ಧಮ್ಮಾಸನಾ ಅಗಮಾಸಿ, ಏತ್ತಕೇ
ಠಾನೇ ಗಮನಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ। ಧಮ್ಮಾಸನಂ ಪತ್ತೋ ಥೋಕಂ ಠತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ, ಏತ್ತಕೇ ಠಾನಂ।
ದಿಯಡ್ಢಯಾಮಂ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ, ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ನಿಸಜ್ಜಾ ನಿಪ್ಫನ್ನಾ। ಇದಾನಿ
ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಥೋಕಂ ನಿಪನ್ನೇ ಸಯನಂ ನಿಪ್ಫಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ
ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ। ಉಪಾದಿನ್ನಕಸರೀರಞ್ಚ ನಾಮ ‘‘ನೋ ಆಗಿಲಾಯತೀ’’ತಿ ನ
ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ಚಿರಂ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಸಞ್ಜಾತಂ ಅಪ್ಪಕಮ್ಪಿ ಆಗಿಲಾಯನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಮಾಹ।
ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾತಿ
ಸನ್ಥಾಗಾರಸ್ಸ ಕಿರ ಏಕಪಸ್ಸೇ ತೇ ರಾಜಾನೋ ಪಟ್ಟಸಾಣಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚಕಂ
ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇನ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಪರಿ
ಸುವಣ್ಣ-ತಾರಕ-ಗನ್ಧಮಾಲಾ-ದಾಮಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ವಿತಾನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗನ್ಧತೇಲಪ್ಪದೀಪಂ
ಆರೋಪಯಿಂಸು ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಾಸನತೋ ವುಟ್ಠಾಯ
ಥೋಕಂ ವಿಸ್ಸಮನ್ತೋ ಇಧ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ನೋ ಇಮಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ ಭಗವತಾ ಚತೂಹಿ
ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ಪರಿಭುತ್ತಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾಪಿ ತದೇವ
ಸನ್ಧಾಯ ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ। ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ।
೨೩. ಮಹಾನಾಮಂ ಸಕ್ಕಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತಸ್ಸಂ ಪರಿಸತಿ ಜೇಟ್ಠಕೋ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಗಹಿತೇ ಸೇಸಪರಿಸಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾವ ಹೋತೀತಿ ಥೇರೋ ತಮೇವ ಆಮನ್ತೇಸಿ। ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಸೀಲೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸದ್ಧಮ್ಮೇಹೀತಿ ಸುನ್ದರಧಮ್ಮೇಹಿ, ಸತಂ ವಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಧಮ್ಮೇಹಿ।
೨೪. ಕಥಞ್ಚ ಮಹಾನಾಮಾತಿ ಇಮಿನಾ ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಸೇಖಪಟಿಪದಾಯ ಮಾತಿಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಿತ್ಥಾರೇತುಕಾಮೋ ಏವಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋತಿಆದೀನಿ ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥಾ’’ತಿ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
೨೫. ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನಾತಿಆದೀಸು
ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ಹಿರಿಯಿತಬ್ಬಾನಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀನಿ ಹಿರಿಯತಿ ಜಿಗುಚ್ಛತೀತಿ
ಅತ್ಥೋ। ಓತ್ತಪ್ಪನಿದ್ದೇಸೇ ಹೇತ್ವತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದೀಹಿ ಓತ್ತಪ್ಪಸ್ಸ
ಹೇತುಭೂತೇಹಿ ಓತ್ತಪ್ಪತಿ ಭಾಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋತಿ ಪಗ್ಗಹಿತವೀರಿಯೋ ಅನೋಸಕ್ಕಿತಮಾನಸೋ। ಪಹಾನಾಯಾತಿ ಪಹಾನತ್ಥಾಯ। ಉಪಸಮ್ಪದಾಯಾತಿ ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯ। ಥಾಮವಾತಿ ವೀರಿಯಥಾಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋತಿ ಥಿರಪರಕ್ಕಮೋ। ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನೋರೋಪಿತಧುರೋ ಅನೋಸಕ್ಕಿತವೀರಿಯೋ। ಪರಮೇನಾತಿ ಉತ್ತಮೇನ। ಸತಿನೇಪಕ್ಕೇನಾತಿ
ಸತಿಯಾ ಚ ನಿಪಕಭಾವೇನ ಚ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಸತಿಭಾಜನಿಯೇ ಪಞ್ಞಾ ಆಗತಾತಿ? ಸತಿಯಾ
ಬಲವಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ। ಪಞ್ಞಾವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಹಿ ಸತಿ ದುಬ್ಬಲಾ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ
ಬಲವತೀತಿ।
ಚಿರಕತಮ್ಪೀತಿ ಅತ್ತನಾ ವಾ ಪರೇನ ವಾ ಕಾಯೇನ ಚಿರಕತಂ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣವತ್ತಾದಿ ಅಸೀತಿ ಮಹಾವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಪೂರಣಂ। ಚಿರಭಾಸಿತಮ್ಪೀತಿ
ಅತ್ತನಾ ವಾ ಪರೇನ ವಾ ವಾಚಾಯ ಚಿರಭಾಸಿತಂ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ
ಉದ್ದಿಸನ-ಉದ್ದಿಸಾಪನ-ಧಮ್ಮೋಸಾರಣ-ಧಮ್ಮದೇಸನಾ-ಉಪನಿಸಿನ್ನಕಥಾ-ಅನುಮೋದನಿಯಾದಿವಸೇನ
ಪವತ್ತಿತಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ। ಸರಿತಾ ಅನುಸ್ಸರಿತಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ
ಕಾಯೇನ ಚಿರಕತೇ ‘‘ಕಾಯೋ ನಾಮ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ಚಿರಭಾಸಿತೇ ವಾಚಾ ನಾಮ ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿ।
ತದುಭಯಮ್ಪಿ ರೂಪಂ, ತಂಸಮುಟ್ಠಾಪಿಕಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಅರೂಪಂ। ಇತಿ ಇಮೇ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾ
ಏವಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏವಂ ನಿರುದ್ಧಾ’’ತಿ ಸರತಿ ಚೇವ ಅನುಸ್ಸರತಿ ಚ, ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸಮುಟ್ಠಾಪಿಕಾ ಹಿ ಸತಿ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತಾಯ ಸತಿಯಾ
ಏಸ ಸಕಿಮ್ಪಿ ಸರಣೇನ ಸರಿತಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸರಣೇನ ಅನುಸ್ಸರಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾತಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯವಯಗಾಮಿನಿಯಾ ಉದಯಞ್ಚ ವಯಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾಯ। ಅರಿಯಾಯಾತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಚ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಆರಕಾ ಠಿತಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ। ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಚೇವ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ। ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯಾತಿ
ಸಾಯೇವ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝನತೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ
ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಅನಿಬ್ಬಿದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಅಪದಾಲಿತಪುಬ್ಬಂ ಲೋಭಕ್ಖನ್ಧಂ
ದೋಸಕ್ಖನ್ಧಂ ಮೋಹಕ್ಖನ್ಧಂ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝತಿ ಪದಾಲೇತೀತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾ। ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ
ತದಙ್ಗವಸೇನ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಲಾಭಸಂವತ್ತನತೋ ಚಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ
‘‘ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾತಿ ಇಧಾಪಿ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ ‘‘ಸಮ್ಮಾ ಹೇತುನಾ ನಯೇನ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಖೇಪಯಮಾನಾ ಗಚ್ಛತೀತಿ
ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನೀ ನಾಮ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ತದಙ್ಗವಸೇನ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಞ್ಚ
ಕಿಲೇಸದುಕ್ಖಞ್ಚ ಖೇಪಯಮಾನಾ ಗಚ್ಛತೀತಿ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನೀ। ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ ವಾ
ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಲಾಭಸಂವತ್ತನತೋ ಏಸಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
೨೬. ಅಭಿಚೇತಸಿಕಾನನ್ತಿ ಅಭಿಚಿತ್ತಂ ಸೇಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಸಿತಾನಂ ನಿಸ್ಸಿತಾನಂ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾನನ್ತಿ ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿತಕ್ಖಣೇ ಸುಖಪಟಿಲಾಭಹೇತೂನಂ। ನಿಕಾಮಲಾಭೀತಿ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಾ। ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀತಿ ನಿದುಕ್ಖಲಾಭೀ। ಅಕಸಿರಲಾಭೀತಿ
ವಿಪುಲಲಾಭೀ। ಪಗುಣಭಾವೇನ ಏಕೋ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ,
ಸಮಾಧಿಪಾರಿಪನ್ಥಿಕಧಮ್ಮೇ ಪನ ಅಕಿಲಮನ್ತೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸೋ ಅತ್ತನೋ
ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ವುಟ್ಠಾತಿ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಠಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ
ಅಯಂ ಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಕಸಿರಲಾಭೀ ನಾಮ। ಏಕೋ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಚ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ,
ಸಮಾಧಿಪಾರಿಪನ್ಥಿಕಧಮ್ಮೇ ಚ ಅಕಿಲಮನ್ತೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ, ಸೋ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನೇವ
ವುಟ್ಠಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಯಂ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ ನಾಮ।
೨೭. ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಹಾನಾಮ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸೇಖೋ ಪಾಟಿಪದೋತಿ ಮಹಾನಾಮ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸೇಖೋ ಪಾಟಿಪದೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಗಬ್ಭಾಯ ವಡ್ಢಮಾನಕಪಟಿಪದಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪುಚ್ಚಣ್ಡತಾಯಾತಿ ಅಪೂತಿಅಣ್ಡತಾಯ। ಭಬ್ಬೋ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿದಾಯಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾದಿಞಾಣಪ್ಪಭೇದಾಯ ಭಬ್ಬೋ। ಸಮ್ಬೋಧಾಯಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಯ। ಅನುತ್ತರಸ್ಸ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತ್ತಂ
ಅನುತ್ತರೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮೋ ನಾಮ, ತದಭಿಗಮಾಯ ಭಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಾ ಪನಾಯಮೇತ್ಥ
ಅತ್ಥದೀಪನತ್ಥಂ ಉಪಮಾ ಆಹಟಾ, ಸಾ ಚೇತೋಖಿಲಸುತ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ
ತತ್ಥ ‘‘ತಸ್ಸಾ ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ಅಣ್ಡೇಸು ತಿವಿಧಕಿರಿಯಕರಣಂ ವಿಯ ಹಿ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ
ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಪನ್ನರಸೇಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಭಾವೋ’’ತಿ ಯಂ ಏವಂ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ ಆಗತಂ,
ತಂ ಇಧ ಏವಂ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿಆದಿವಚನತೋ ‘‘ತಸ್ಸಾ ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ಅಣ್ಡೇಸು
ತಿವಿಧಕಿರಿಯಕರಣಂ ವಿಯ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನತಾದೀಹಿ ಪನ್ನರಸೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ
ಸಮಙ್ಗಿಭಾವೋ’’ತಿ। ಏವಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ।
೨೮. ಇಮಂಯೇವ ಅನುತ್ತರಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಇಮಂ ಪಠಮಾದಿಜ್ಝಾನೇಹಿ ಅಸದಿಸಂ ಉತ್ತಮಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ। ಪಠಮಾಭಿನಿಬ್ಭಿದಾತಿ ಪಠಮೋ ಞಾಣಭೇದೋ। ದುತಿಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ
ನಯೋ। ಕುಕ್ಕುಟಚ್ಛಾಪಕೋ ಪನ ಏಕವಾರಂ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ ಏಕವಾರಂ ಅಣ್ಡಕೋಸತೋತಿ ದ್ವೇ ವಾರೇ
ಜಾಯತಿ। ಅರಿಯಸಾವಕೋ ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ ತಾಯೋ ವಾರೇ ಜಾಯತಿ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಚ್ಛಾದಕಂ
ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣೇನ ಪಠಮಂ ಜಾಯತಿ, ಸತ್ತಾನಂ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಚ್ಛಾದಕಂ
ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣೇನ ದುತಿಯಂ ಜಾಯತಿ, ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಕಂ ತಮಂ
ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣೇನ ತತಿಯಂ ಜಾಯತಿ।
೨೯. ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಚರಣಸ್ಮಿನ್ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಸೀಲಂ ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಚರಣಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚರಣಂ
ನಾಮ ಬಹು ಅನೇಕವಿಧಂ, ಸೀಲಾದಯೋ ಪನ್ನರಸಧಮ್ಮಾ, ತತ್ಥ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕಂ ಚರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಪದತ್ಥೋ ಪನ ಚರತಿ ತೇನ ಅಗತಪುಬ್ಬಂ ದಿಸಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಚರಣಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।
ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ವಿಜ್ಜಾಯಾತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂ ತಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಾ
ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಜ್ಜಾ ನಾಮ ಬಹು ಅನೇಕವಿಧಾ, ವಿಪಸ್ಸನಞಾಣಾದೀನಿ ಅಟ್ಠ ಞಾಣಾನಿ,
ತತ್ಥ ಇದಮ್ಪಿ ಞಾಣಂ ಏಕಾ ವಿಜ್ಜಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ಪದತ್ಥೋ ಪನ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಏತಾಯ
ಜಾನಾತೀತಿ ವಿಜ್ಜಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ವಿಜ್ಜಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪೀತಿ ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ ವಿಜ್ಜಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ। ಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪೀತಿ ಪಞ್ಚದಸಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ। ತದುಭಯೇನ ಪನ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪೀತಿ।
೩೦. ಸನಙ್ಕುಮಾರೇನಾತಿ
ಪೋರಾಣಕಕುಮಾರೇನ, ಚಿರಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕುಮಾರೋತಿ ಪಞ್ಞಾತೇನ। ಸೋ ಕಿರ ಮನುಸ್ಸಪಥೇ
ಪಞ್ಚಚೂಳಕಕುಮಾರಕಕಾಲೇ ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ
ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ಪಿಯೋ ಅಹೋಸಿ ಮನಾಪೋ, ತಸ್ಮಾ ತಾದಿಸೇನೇವ ಅತ್ತಭಾವೇನ
ಚರತಿ, ತೇನ ನಂ ಸನಙ್ಕುಮಾರೋತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ಜನೇತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಜನಿತಸ್ಮಿಂ, ಪಜಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರಿನೋತಿ ಯೇ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ಗೋತ್ತಂ ಪಟಿಸರನ್ತಿ ‘‘ಅಹಂ ಗೋತಮೋ, ಅಹಂ ಕಸ್ಸಪೋ’’ತಿ, ತೇಸು ಲೋಕೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರೀಸು ಖತ್ತಿಯೋ ಸೇಟ್ಠೋ। ಅನುಮತಾ ಭಗವತಾತಿ ಮಮ ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ದೇಸಿತಾತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತೇ ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ, ಅಮ್ಬಟ್ಠ, ಏವಂ ವದಾಮಿ –
‘ಖತ್ತಿಯೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರಿನೋ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಸೇಟ್ಠೋ ದೇವಮಾನುಸೇ’ತಿ’’॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೭) –
ಏವಂ ಭಾಸನ್ತೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಅನುಮೋದಿತಾ। ಸಾಧು ಸಾಧು ಆನನ್ದಾತಿ,
ಭಗವಾ ಕಿರ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿದ್ದಂ ಅನೋಕ್ಕಮನ್ತೋವ ಇಮಂ ಸುತ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ಆನನ್ದೇನ
ಸೇಖಪಟಿಪದಾಯ ಕೂಟಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ
ಸಾಧುಕಾರಂ ಅದಾಸಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಪನ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಜಿನಭಾಸಿತಂ ನಾಮ ಜಾತಂ। ಸೇಸಂ
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಸೇಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೪. ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೩೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಙ್ಗುತ್ತರಾಪೇಸೂತಿ
ಅಙ್ಗಾಯೇವ ಸೋ ಜನಪದೋ, ಮಹಿಯಾ ಪನಸ್ಸ ಉತ್ತರೇನ ಯಾ ಆಪೋ, ತಾಸಂ ಅವಿದೂರತ್ತಾ
ಉತ್ತರಾಪೋತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕತರಮಹಿಯಾ ಉತ್ತರೇನ ಯಾ ಆಪೋತಿ, ಮಹಾಮಹಿಯಾ। ತತ್ಥಾಯಂ
ಆವಿಭಾವಕಥಾ – ಅಯಂ ಕಿರ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ದಸಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪರಿಮಾಣೋ। ತತ್ಥ ಚ ಚತುಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೋ ಪದೇಸೋ ಉದಕೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥಟೋ ಸಮುದ್ದೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ ।
ತಿಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಮನುಸ್ಸಾ ವಸನ್ತಿ। ತಿಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಹಿಮವಾ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ
ಉಬ್ಬೇಧೇನ ಪಞ್ಚಯೋಜನಸತಿಕೋ ಚತುರಾಸೀತಿಕೂಟಸಹಸ್ಸಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ಸಮನ್ತತೋ
ಸನ್ದಮಾನಪಞ್ಚಸತನದೀವಿಚಿತ್ತೋ, ಯತ್ಥ ಆಯಾಮವಿತ್ಥಾರೇನ ಚೇವ ಗಮ್ಭೀರತಾಯ ಚ
ಪಣ್ಣಾಸಪಣ್ಣಾಸಯೋಜನಾ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಪರಿಮಣ್ಡಲಾ ಅನೋತತ್ತದಹೋ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡದಹೋ ರಥಕಾರದಹೋ
ಛದ್ದನ್ತದಹೋ ಕುಣಾಲದಹೋ ಮನ್ದಾಕಿನೀದಹೋ ಸೀಹಪಪಾತದಹೋತಿ ಸತ್ತ ಮಹಾಸರಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।
ತೇಸು ಅನೋತತ್ತದಹೋ ಸುದಸ್ಸನಕೂಟಂ ಚಿತ್ರಕೂಟಂ ಕಾಳಕೂಟಂ ಗನ್ಧಮಾದನಕೂಟಂ ಕೇಲಾಸಕೂಟನ್ತಿ
ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಬ್ಬತೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ।
ತತ್ಥ ಸುದಸ್ಸನಕೂಟಂ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ದ್ವಿಯೋಜನಸತುಬ್ಬೇಧಂ
ಅನ್ತೋವಙ್ಕಂ ಕಾಕಮುಖಸಣ್ಠಾನಂ ತಮೇವ ಸರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಿತಂ। ಚಿತ್ರಕೂಟಂ
ಸಬ್ಬರತನಮಯಂ। ಕಾಳಕೂಟಂ ಅಞ್ಜನಮಯಂ। ಗನ್ಧಮಾದನಕೂಟಂ ಸಾನುಮಯಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಂ,
ಮೂಲಗನ್ಧೋ ಸಾರಗನ್ಧೋ ಫೇಗ್ಗುಗನ್ಧೋ ತಚಗನ್ಧೋ ಪಪಟಿಕಗನ್ಧೋ ರಸಗನ್ಧೋ ಪತ್ತಗನ್ಧೋ
ಪುಪ್ಫಗನ್ಧೋ ಫಲಗನ್ಧೋ ಗನ್ಧಗನ್ಧೋತಿ ಇಮೇಹಿ ದಸಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ ಉಸ್ಸನ್ನಂ
ನಾನಪ್ಪಕಾರಓಸಧಸಞ್ಛನ್ನಂ, ಕಾಳಪಕ್ಖಉಪೋಸಥದಿವಸೇ ಆದಿತ್ತಮಿವ ಅಙ್ಗಾರಂ ಜಲನ್ತಂ
ತಿಟ್ಠತಿ। ಕೇಲಾಸಕೂಟಂ ರಜತಮಯಂ। ಸಬ್ಬಾನಿ ಸುದಸ್ಸನೇನ ಸಮಾನುಬ್ಬೇಧಸಣ್ಠಾನಾನಿ, ತಮೇವ
ಸರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ। ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ
ದೇವಾನುಭಾವೇನ ನಾಗಾನುಭಾವೇನ ಚ ವಸ್ಸನ್ತಿ, ನದಿಯೋ ಚ ತೇಸು ಸನ್ದನ್ತಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ
ಉದಕಂ ಅನೋತತ್ತಮೇವ ಪವಿಸತಿ। ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ವಾ ಉತ್ತರೇನ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ
ಪಬ್ಬತನ್ತರೇನ ತತ್ಥ ಓಭಾಸಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಉಜುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ನ ಕರೋನ್ತಿ, ತೇನೇವಸ್ಸ
ಅನೋತತ್ತನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾ ಉದಪಾದಿ।
ತತ್ಥ ಮನೋಹರಸಿಲಾತಲಾನಿ
ನಿಮ್ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾನಿ ಫಲಿಕಸದಿಸನಿಮ್ಮಲುದಕಾನಿ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಾನಿ ಸುಪಟಿಯತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ,
ಯೇಸು ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಖೀಣಾಸವಾ ಚ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಚ ಇಸಯೋ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ, ದೇವಯಕ್ಖಾದಯೋ
ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಕಂ ಕೀಳನ್ತಿ।
ತಸ್ಸ ಚತೂಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸೀಹಮುಖಂ ಹತ್ಥಿಮುಖಂ ಅಸ್ಸಮುಖಂ
ಉಸಭಮುಖನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಮುಖಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇಹಿ ಚತಸ್ಸೋ ನದಿಯೋ ಸನ್ದನ್ತಿ। ಸೀಹಮುಖೇನ
ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀತೀರೇ ಸೀಹಾ ಬಹುತರಾ ಹೋನ್ತಿ। ಹತ್ಥಿಮುಖಾದೀಹಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಉಸಭಾ।
ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಅನೋತತ್ತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಇತರಾ ತಿಸ್ಸೋ
ನದಿಯೋ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಪಾಚೀನಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಅಮನುಸ್ಸಪಥಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಸತಿ। ಪಚ್ಛಿಮದಿಸತೋ ಚ ಉತ್ತರದಿಸತೋ ಚ ನಿಕ್ಖನ್ತನದಿಯೋಪಿ
ತಥೇವ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಉತ್ತರಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಚ ಅಮನುಸ್ಸಪಥಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಸನ್ತಿ। ದಕ್ಖಿಣದಿಸತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಪನ ತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ
ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಉಜುಕಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠೇನೇವ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಂ
ಪಹರಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಪರಿಕ್ಖೇಪೇನ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಾ ಉದಕಧಾರಾ ಚ ಹುತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ
ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಯಗ್ಗಳೇ ನಾಮ ಪಾಸಾಣೇ ಪತಿತಾ, ಪಾಸಾಣೋ ಉದಕಧಾರಾವೇಗೇನ
ಭಿನ್ನೋ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾ ತಿಯಗ್ಗಳಾ ನಾಮ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಜಾತಾ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ
ಕೂಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಾ। ತತೋ ಘನಪಥವಿಂ
ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಮಙ್ಗೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಞ್ಝುಂ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನಪಬ್ಬತಂ
ಪಹರಿತ್ವಾ ಹತ್ಥತಲೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಸದಿಸಾ ಪಞ್ಚಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಸಾ
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅನೋತತ್ತಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಗತಟ್ಠಾನೇ ಆವಟ್ಟಗಙ್ಗಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉಜುಕಂ
ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ಕಣ್ಹಗಙ್ಗಾತಿ, ಆಕಾಸೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ
ಗತಟ್ಠಾನೇ ಆಕಾಸಗಙ್ಗಾತಿ, ತಿಯಗ್ಗಳಪಾಸಾಣೇ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನೋಕಾಸೇ ಠಿತಾ
ತಿಯಗ್ಗಳಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ, ಕೂಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ
ಗತಟ್ಠಾನೇ ಬಹಲಗಙ್ಗಾತಿ, ಉಮಙ್ಗೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ಉಮಙ್ಗಗಙ್ಗಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
ವಿಞ್ಝುಂ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನಪಬ್ಬತಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪನ
ಗಙ್ಗಾ ಯಮುನಾ ಅಚಿರವತೀ ಸರಭೂ ಮಹೀತಿ ಪಞ್ಚಧಾ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾ। ಏವಮೇತಾ ಪಞ್ಚ ಮಹಾನದಿಯೋ
ಹಿಮವನ್ತತೋ ಪಭವನ್ತಿ। ತಾಸು ಯಾ ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೀ ಮಹೀ ನಾಮ, ಸಾ ಇಧ ಮಹಾಮಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ।
ತಸ್ಸಾ ಉತ್ತರೇನ ಯಾ ಆಪೋ, ತಾಸಂ ಅವಿದೂರತ್ತಾ ಸೋ ಜನಪದೋ ಅಙ್ಗುತ್ತರಾಪೋತಿ
ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಅಙ್ಗುತ್ತರಾಪೇಸು ಜನಪದೇ।
ಆಪಣಂ ನಾಮಾತಿ
ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ನಿಗಮೇ ವೀಸತಿ ಆಪಣಮುಖಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ಇತಿ ಸೋ ಆಪಣಾನಂ
ಉಸ್ಸನ್ನತ್ತಾ ಆಪಣನ್ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ತಸ್ಸ ಚ ನಿಗಮಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನದೀತೀರೇ
ಘನಚ್ಛಾಯೋ ರಮಣೀಯೋ ಭೂಮಿಭಾಗೋ ಮಹಾವನಸಣ್ಡೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ। ತೇನೇವೇತ್ಥ
ವಸನಟ್ಠಾನಂ ನ ನಿಯಾಮಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯೇನಞ್ಞತರೋ ವನಸಣ್ಡೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಏಕಕೋವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ ಪೋತಲಿಯಂ ಗಹಪತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಪೋತಲಿಯೋಪಿ ಖೋ ಗಹಪತೀತಿ ಪೋತಲಿಯೋತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಗಹಪತಿ। ಸಮ್ಪನ್ನನಿವಾಸನಪಾವುರಣೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣನಿವಾಸನಪಾವುರಣೋ , ಏಕಂ ದೀಘದಸಂ ಸಾಟಕಂ ನಿವತ್ಥೋ ಏಕಂ ಪಾರುತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛತ್ತುಪಾಹನಾಹೀತಿ ಛತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪಾಹನಾ ಆರುಯ್ಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಸನಾನೀತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಪೀಠಪಲಾಲಪೀಠಕಾದೀನಿ। ಅನ್ತಮಸೋ ಸಾಖಾಭಙ್ಗಮ್ಪಿ ಹಿ ಆಸನನ್ತೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಗಹಪತಿವಾದೇನಾತಿ ಗಹಪತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ। ಸಮುದಾಚರತೀತಿ ವೋಹರತಿ।
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ತತಿಯಂ ಗಹಪತೀತಿ ವಚನಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಭಗವನ್ತಮೇತಂ ‘‘ತಯಿದಂ, ಭೋ, ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ನಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ನ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ। ನಪ್ಪತಿರೂಪನ್ತಿ ನ ಸಾರುಪ್ಪಂ। ಆಕಾರಾತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಕಾರಣವೇವಚನಾನಿ। ದೀಘದಸವತ್ಥಧಾರಣ-ಕೇಸಮಸ್ಸುನಖಠಪನಾದೀನಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ತಸ್ಸ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪಾಕಟಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಆಕಾರಾ, ಗಿಹಿಸಣ್ಠಾನೇನ ಸಣ್ಠಿತತ್ತಾ ಲಿಙ್ಗಾ, ಗಿಹಿಭಾವಸ್ಸ ಸಞ್ಜಾನನನಿಮಿತ್ತತಾಯ ನಿಮಿತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಯಥಾ ತಂ ಗಹಪತಿಸ್ಸಾತಿ
ಯಥಾ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಆಕಾರಲಿಙ್ಗನಿಮಿತ್ತಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ, ತಥೇವ ತುಯ್ಹಂ। ತೇನ ತಾಹಂ ಏವಂ
ಸಮುದಾಚರಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಥ ಸೋ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಗಹಪತಿವಾದಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ, ತಂ
ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಥಾ ಹಿ ಪನ ಮೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ನಿಯ್ಯಾತನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾತಿತಂ। ಅನೋವಾದೀ ಅನುಪವಾದೀತಿ
‘‘ತಾತಾ, ಕಸಥ, ವಪಥ, ವಣಿಪ್ಪಥಂ ಪಯೋಜೇಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಹಿ ನಯೇನ ಓವದನ್ತೋ ಓವಾದೀ ನಾಮ
ಹೋತಿ। ‘‘ತುಮ್ಹೇ ನ ಕಸಥ, ನ ವಪಥ, ನ ವಣಿಪ್ಪಥಂ ಪಯೋಜೇಥ, ಕಥಂ ಜೀವಿಸ್ಸಥ, ಪುತ್ತದಾರಂ
ವಾ ಭರಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪನ ಉಪವದನ್ತೋ ಉಪವಾದೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಹಂ ಪನ ಉಭಯಮ್ಪಿ ತಂ
ನ ಕರೋಮಿ। ತೇನಾಹಂ ತತ್ಥ ಅನೋವಾದೀ ಅನುಪವಾದೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮೋ ವಿಹರಾಮೀತಿ ಘಾಸಮತ್ತಞ್ಚೇವ ಅಚ್ಛಾದನಮತ್ತಞ್ಚ ಪರಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ, ತತೋ ಪರಂ ನತ್ಥಿ, ನ ಚ ಪತ್ಥೇಮೀತಿ ದೀಪೇತಿ।
೩೨. ಗಿದ್ಧಿಲೋಭೋ ಪಹಾತಬ್ಬೋತಿ ಗೇಧಭೂತೋ ಲೋಭೋ ಪಹಾತಬ್ಬೋ। ಅನಿನ್ದಾರೋಸನ್ತಿ ಅನಿನ್ದಾಭೂತಂ ಅಘಟ್ಟನಂ। ನಿನ್ದಾರೋಸೋತಿ ನಿನ್ದಾಘಟ್ಟನಾ। ವೋಹಾರಸಮುಚ್ಛೇದಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ವೋಹಾರೋತಿ ಬ್ಯವಹಾರವೋಹಾರೋಪಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿಪಿ ವಚನಮ್ಪಿ ಚೇತನಾಪಿ। ತತ್ಥ –
‘‘ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ವೋಹಾರಂ ಉಪಜೀವತಿ।
ಏವಂ ವಾಸೇಟ್ಠ ಜಾನಾಹಿ, ವಾಣಿಜೋ ಸೋ ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ॥ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೪೫೭) –
ಅಯಂ ಬ್ಯವಹಾರವೋಹಾರೋ ನಾಮ। ‘‘ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ
ವೋಹಾರೋ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೧೩-೧೩೧೫) ಅಯಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿವೋಹಾರೋ ನಾಮ। ‘‘ತಥಾ ತಥಾ ವೋಹರತಿ
ಅಪರಾಮಸ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೩೨) ಅಯಂ ವಚನವೋಹಾರೋ ನಾಮ। ‘‘ಅಟ್ಠ ಅರಿಯವೋಹಾರಾ ಅಟ್ಠ
ಅನರಿಯವೋಹರಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೬೭) ಅಯಂ ಚೇತನಾವೋಹಾರೋ ನಾಮ, ಅಯಮಿಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಯಸ್ಮಾ
ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಿಹೀತಿ ಚೇತನಾ ನತ್ಥಿ, ಸಮಣೋತಿ ಚೇತನಾ ಹೋತಿ। ಗಿಹೀತಿ
ವಚನಂ ನತ್ಥಿ, ಸಮಣೋತಿ ವಚನಂ ಹೋತಿ। ಗಿಹೀತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ನತ್ಥಿ, ಸಮಣೋತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿ
ಹೋತಿ। ಗಿಹೀತಿ ಬ್ಯವಹಾರೋ ನತ್ಥಿ, ಸಮಣೋತಿ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ ಬ್ಯವಹಾರೋ ಹೋತಿ।
ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪೇತೇ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
೩೩. ಯೇಸಂ ಖೋ ಅಹಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಹೇತು ಪಾಣಾತಿಪಾತೀತಿ
ಏತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋವ ಸಂಯೋಜನಂ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸೇವ ಹಿ ಹೇತು ಪಾಣಾತಿಪಾತಪಚ್ಚಯಾ
ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾನಂ ಪನ ಬಹುತಾಯ ‘‘ಯೇಸಂ ಖೋ ಅಹ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಾಹಂ ಸಂಯೋಜನಾನನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅಹಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಬನ್ಧನಾನಂ। ಪಹಾನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋತಿ ಇಮಿನಾ ಅಪಾಣಾತಿಪಾತಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾಯಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ ಪಹಾನತ್ಥಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ। ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯಾತಿ
ಕುನ್ಥಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಮ್ಪಿ ನಾಮ ಜೀವಿತಾ ಅವೋರೋಪನಕಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ
ಪಾಣಾತಿಪಾತಮತ್ತತೋಪಿ ಓರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅತ್ತಾಪಿ
ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯ। ಅನುವಿಚ್ಚಾಪಿ ಮಂ ವಿಞ್ಞೂ ಗರಹೇಯ್ಯುನ್ತಿ
ಏವರೂಪೇ ನಾಮ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಮತ್ತತೋಪಿ ಓರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಕಿಂ
ಏತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅನುವಿಚ್ಚ ತುಲಯಿತ್ವಾ ಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಿಞ್ಞೂ
ಪಣ್ಡಿತಾ ಗರಹೇಯ್ಯುಂ। ಏತದೇವ ಖೋ ಪನ ಸಂಯೋಜನಮೇತಂ ನೀವರಣನ್ತಿ ದಸಸು ಸಂಯೋಜನೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಚ ನೀವರಣೇಸು ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಮ್ಪಿ ‘‘ಅಟ್ಠ ನೀವರಣಾ’’ತಿ ದೇಸನಾವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ವಟ್ಟಬನ್ಧನಟ್ಠೇನ ಹಿ ಹಿತಪಟಿಚ್ಛಾದನಟ್ಠೇನ ಚ ಸಂಯೋಜನನ್ತಿಪಿ ನೀವರಣನ್ತಿಪಿ ವುತ್ತಂ। ಆಸವಾತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಕಾರಣಾ ಏಕೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾತಿ ವಿಘಾತಾ ಚ ಪರಿಳಾಹಾ ಚ। ತತ್ಥ
ವಿಘಾತಗ್ಗಹಣೇನ ಕಿಲೇಸದುಕ್ಖಞ್ಚ ವಿಪಾಕದುಕ್ಖಞ್ಚ ಗಹಿತಂ, ಪರಿಳಾಹಗ್ಗಹಣೇನಪಿ
ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹೋ ಚ ವಿಪಾಕಪರಿಳಾಹೋ ಚ ಗಹಿತೋ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ
ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
೩೪-೪೦. ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ತೇಸಾಹಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಹಾನಾಯಾತಿ
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪದೇ ಇಮಿನಾ ದಿನ್ನಾದಾನಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾಯಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ, ಸಚ್ಚವಾಚಾಸಙ್ಖಾತೇನ
ವಾಚಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ, ಅಪಿಸುಣಾವಾಚಾಸಙ್ಖಾತೇನ ವಾಚಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ, ಅಗಿದ್ಧಿಲೋಭಸಙ್ಖಾತೇನ
ಮಾನಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ, ಅನಿನ್ದಾರೋಸಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ ,
ಅಕೋಧುಪಾಯಾಸಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಾನಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ, ಅನತಿಮಾನಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಾನಸಿಕಸೀಲಸಂವರೇನ
ಪಹಾನತ್ಥಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯ ಅನುವಿಚ್ಚಾಪಿ ಮಂ ವಿಞ್ಞೂ ಗರಹೇಯ್ಯುನ್ತಿ
ಇಮೇಸು ಪನ ಪದೇಸು ತಿಣಸಲಾಕಮ್ಪಿ ನಾಮ ಉಪಾದಾಯ ಅದಿನ್ನಂ ಅಗ್ಗಹಣಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ
ಅದಿನ್ನಾದಾನಮತ್ತತೋಪಿ ವಿರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ
ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯ। ಏವರೂಪೇ ನಾಮ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಮತ್ತತೋಪಿ
ಓರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಕಿಂ ಇಮಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅನುವಿಚ್ಚಾಪಿ ಮಂ ವಿಞ್ಞೂ
ಗರಹೇಯ್ಯುಂ? ಹಸಾಪೇಕ್ಖತಾಯಪಿ ನಾಮ ದವಕಮ್ಯತಾಯ ವಾ ಮುಸಾವಾದಂ ಅಕರಣಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ।
ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಪಿಸುಣಂ ಅಕರಣಸಾಸನೇ ನಾಮ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಗಿದ್ಧಿಲೋಭಂ
ಅಕರಣಸಾಸನೇ ನಾಮ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ। ಕಕಚೇನ ಅಙ್ಗೇಸು ಓಕ್ಕನ್ತಿಯಮಾನೇಸುಪಿ ನಾಮ ಪರೇಸಂ
ನಿನ್ದಾರೋಸಂ ಅಕರಣಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ। ಛಿನ್ನಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದೀಸುಪಿ ನಾಮ ಕೋಧುಪಾಯಾಸಂ
ಅಕರಣಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ। ಅಧಿಮಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಾಮ ಮಾನಂ ಅಕರಣಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ
ಅತಿಮಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ
ಉಪವದೇಯ್ಯ। ಏವರೂಪೇ ನಾಮ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅತಿಮಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ,
ಕಿಂ ಇಮಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅನುವಿಚ್ಚಾಪಿ ಮಂ ವಿಞ್ಞೂ ಗರಹೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಏವಂ
ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
ಆಸವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಪದೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಕಾರಣಾ ಕಾಮಾಸವೋ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ತಯೋ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಥಾ ಮುಸಾವಾದಕಾರಣಾ ಪಿಸುಣಾವಾಚಾಕಾರಣಾ ಚ, ಗಿದ್ಧಿಲೋಭಕಾರಣಾ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ
ಚ, ನಿನ್ದಾರೋಸಕಾರಣಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋವ, ತಥಾ ಕೋಧುಪಾಯಾಸಕಾರಣಾ, ಅತಿಮಾನಕಾರಣಾ ಭವಾಸವೋ
ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಚಾತಿ ದ್ವೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಇಮೇಸು ಪನ ಅಟ್ಠಸುಪಿ ವಾರೇಸು ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ಪುನ ಅಯಂ
ಸಙ್ಖೇಪವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ಪುರಿಮೇಸು ತಾವ ಚತೂಸು ವಿರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ,
ಪಚ್ಛಿಮೇಸು ಪಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ। ಪಾಣಾತಿಪಾತನಿನ್ದಾರೋಸಕೋಧುಪಾಯಾಸೇಸು ಚ ಏಕೋ
ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋವ ಹೋತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಮುಸಾವಾದಪಿಸುಣಾವಾಚಾಸು ಕಾಮಾಸವೋ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ
ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ, ಗಿದ್ಧಿಲೋಭೇ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ, ಅತಿಮಾನೇ ಭವಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ,
ಅಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ದಿನ್ನಾದಾನಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸೀಲಂ, ಅಮುಸಾ ಅಪಿಸುಣಂ ವಾಚಸಿಕಸೀಲಂ, ಠಪೇತ್ವಾ
ಅನಿನ್ದಾರೋಸಂ ಸೇಸಾನಿ ತೀಣಿ ಮಾನಸಿಕಸೀಲಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಕಾಯೇನಪಿ ಘಟ್ಟೇತಿ ರೋಸೇತಿ
ವಾಚಾಯಪಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನಿನ್ದಾರೋಸೋ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ ಯಾತಿ, ಕಾಯಿಕಸೀಲಮ್ಪಿ ಹೋತಿ
ವಾಚಸಿಕಸೀಲಮ್ಪಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಕಿಂ ಕಥಿತಂ? ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲೇ
ಠಿತಸ್ಸ ಚ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಪಹಾನವಸೇನ ಗಿಹಿವೋಹಾರಸಮುಚ್ಛೇದೋ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಕಾಮಾದೀನವಕಥಾವಣ್ಣನಾ
೪೨. ವಿತ್ಥಾರದೇಸನಾಯಂ ತಮೇನಂ ದಕ್ಖೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಉಪಸುಮ್ಭೇಯ್ಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಮೇನಂ ಕುಕ್ಕುರಂ ಉಪಸುಮ್ಭೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ಖಿಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲನ್ತಿ ಉರಟ್ಠಿಂ ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ವಾ ಸೀಸಟ್ಠಿಂ ವಾ। ತಞ್ಹಿ ನಿಮ್ಮಂಸತ್ತಾ ಕಙ್ಕಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸುನಿಕ್ಕನ್ತಂ ನಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ
ಯಥಾ ಸುನಿಕ್ಕನ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ನಿಕ್ಕನ್ತಂ ನಿಲ್ಲಿಖಿತಂ, ಯದೇತ್ಥ ಅಲ್ಲೀನಮಂಸಂ
ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ನಿಲ್ಲಿಖಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಮತ್ತಮೇವ ಕತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ
‘‘ನಿಮ್ಮಂಸ’’ನ್ತಿ। ಲೋಹಿತಂ ಪನ ಮಕ್ಖಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ
‘‘ಲೋಹಿತಮಕ್ಖಿತ’’ನ್ತಿ।
ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ಬಹುದುಕ್ಖಾ, ಉಪಾಯಾಸಸಂಕಿಲೇಸೇಹಿ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ। ಯಾಯಂ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನಾನತ್ತಾ ನಾನತ್ತಸಿತಾತಿ ಯಾ ಅಯಂ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ನಾನಾಸಭಾವಾ, ತಾನೇವ ಚ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ‘‘ನಾನತ್ತಸಿತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣೂಪೇಕ್ಖಾ, ತಂ ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ। ಏಕತ್ತಾ ಏಕತ್ತಸಿತಾತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನುಪೇಕ್ಖಾ, ಸಾ ಹಿ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಏಕಸಭಾವಾ, ತದೇವ ಏಕಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಏಕತ್ತಸಿತಾ ನಾಮ। ಯತ್ಥ ಸಬ್ಬಸೋ ಲೋಕಾಮಿಸೂಪಾದಾನಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಯತ್ಥ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನುಪೇಕ್ಖಾಯಂ ಯಂ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅಪರಿಸೇಸಾ ಲೋಕಾಮಿಸಸಙ್ಖಾತಾ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾಮಿಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾಮಿಸಾತಿ ಚ ಕಾಮಗುಣಾರಮ್ಮಣಛನ್ದರಾಗಾ, ಗಹಣಟ್ಠೇನ ತೇಯೇವ ಚ ಉಪಾದಾನಾತಿಪಿ ವುತ್ತಾ। ತಮೇವೂಪೇಕ್ಖಂ ಭಾವೇತೀತಿ ತಂ ಲೋಕಾಮಿಸೂಪಾದಾನಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನುಪೇಕ್ಖಮೇವ ವಡ್ಢೇತಿ।
೪೩. ಉಡ್ಡೀಯೇಯ್ಯಾತಿ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಅನುಪತಿತ್ವಾತಿ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ವಿತಚ್ಛೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ಡಂಸನ್ತಾ ತಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಮಂಸಪೇಸಿಂ ನಖೇಹಿ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಾತೇಯ್ಯುಂ।
೪೭. ಯಾನಂ ವಾ ಪೋರಿಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪುರಿಸಾನುಚ್ಛವಿಕಂ ಯಾನಂ। ಪವರಮಣಿಕುಣ್ಡಲನ್ತಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಉತ್ತಮಮಣಿಞ್ಚ ಕುಣ್ಡಲಞ್ಚ। ಸಾನಿ ಹರನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಭಣ್ಡಕಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ।
೪೮. ಸಮ್ಪನ್ನಫಲನ್ತಿ ಮಧುರಫಲಂ। ಉಪಪನ್ನಫಲನ್ತಿ ಫಲೂಪಪನ್ನಂ ಬಹುಫಲಂ।
೪೯. ಅನುತ್ತರನ್ತಿ ಉತ್ತಮಂ ಪಭಸ್ಸರಂ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ।
೫೦. ಆರಕಾ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಪಥವಿತೋ ನಭಂ ವಿಯ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಓರಿಮತೀರತೋ ಪರತೀರಂ ವಿಯ ಚ ಸುವಿದೂರವಿದೂರೇ ಅಹಂ। ಅನಾಜಾನೀಯೇತಿ ಗಿಹಿವೋಹಾರಸಮುಚ್ಛೇದನಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಅಜಾನನಕೇ। ಆಜಾನೀಯಭೋಜನನ್ತಿ ಕಾರಣಂ ಜಾನನ್ತೇಹಿ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಭೋಜನಂ। ಅನಾಜಾನೀಯಭೋಜನನ್ತಿ ಕಾರಣಂ ಅಜಾನನ್ತೇಹಿ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಭೋಜನಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೫. ಜೀವಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಜೀವಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಜೀವಕಸ್ಸ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನೇತಿ ಏತ್ಥ ಜೀವತೀತಿ ಜೀವಕೋ। ಕುಮಾರೇನ ಭತೋತಿ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋ।
ಯಥಾಹ ‘‘ಕಿಂ ಏತಂ ಭಣೇ ಕಾಕೇಹಿ ಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣನ್ತಿ? ದಾರಕೋ ದೇವಾತಿ। ಜೀವತಿ ಭಣೇತಿ?
ಜೀವತಿ ದೇವಾತಿ। ತೇನ ಹಿ ಭಣೇ ತಂ ದಾರಕಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅನ್ತೇಪುರಂ ನೇತ್ವಾ ಧಾತೀನಂ ದೇಥ
ಪೋಸೇತುನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಜೀವತೀತಿ ಜೀವಕೋತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು, ಕುಮಾರೇನ ಪೋಸಾಪಿತೋತಿ
ಕೋಮಾರಭಚ್ಚೋತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸೂ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೨೮)। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪನ
ಜೀವಕವತ್ಥು ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತಮೇವ। ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಪಿಸ್ಸ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯ ವುತ್ತಾ।
ಅಯಂ ಪನ ಜೀವಕೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಭಗವತೋ ದೋಸಾಭಿಸನ್ನಂ ಕಾಯಂ
ವಿರೇಚೇತ್ವಾ ಸೀವೇಯ್ಯಕಂ ದುಸ್ಸಯುಗಂ ದತ್ವಾ ವತ್ಥಾನುಮೋದನಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ
ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಮಯಾ ದಿವಸಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ
ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಇದಞ್ಚ ವೇಳುವನಂ ಅತಿದೂರೇ, ಮಯ್ಹಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಆಸನ್ನತರಂ,
ಯಂನೂನಾಹಮೇತ್ಥ ಭಗವತೋ ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಸೋ
ತಸ್ಮಿಂ ಅಮ್ಬವನೇ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನಲೇಣಕುಟಿಮಣ್ಡಪಾದೀನಿ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ
ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅಮ್ಬವನಂ ಅಟ್ಠಾರಸಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧೇನ ತಮ್ಬಪಟ್ಟವಣ್ಣೇನ
ಪಾಕಾರೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಚೀವರಭತ್ತೇನ
ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೋದಕಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ನಿಯ್ಯಾತೇಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –
‘‘ಜೀವಕಸ್ಸ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನೇ’’ತಿ।
ಆರಭನ್ತೀತಿ ಘಾತೇನ್ತಿ। ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತನ್ತಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಕತಂ। ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕತಂ। ಅಥ ವಾ ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ
ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಮ್ಮಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಂಸಂ
‘‘ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಮಂಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಸೋಪಿ ತಸ್ಸ
ಕಮ್ಮಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ ಹೋತಿ, ವಧಕಸ್ಸ ವಿಯ ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಾಣಘಾತಕಮ್ಮಂ ಹೋತೀತಿ ತೇಸಂ ಲದ್ಧಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೀತಿ
ಭಗವತಾ ವುತ್ತಕಾರಣಸ್ಸ ಅನುಕಾರಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಾರಣಂ ನಾಮ
ತಿಕೋಟಿಪರಿಸುದ್ಧಮಚ್ಛಮಂಸಪರಿಭೋಗೋ, ಅನುಕಾರಣಂ ನಾಮ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ತಥಾ ಬ್ಯಾಕರಣಂ। ಯಸ್ಮಾ
ಪನ ಭಗವಾ ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತಂ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ನೇವ ತಂ ಕಾರಣಂ ಹೋತಿ, ನ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ತಥಾ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅನುಕಾರಣಂ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುವಾದೋತಿ ಪರೇಹಿ ವುತ್ತಕಾರಣೇನ ಸಕಾರಣೋ ಹುತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೋ ವಾ ಅನುವಾದೋ ವಾ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಗರಹಿತಬ್ಬಕಾರಣಂ ಕೋಚಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋಪಿ ಕಿಂ ನ ಆಗಚ್ಛತಿ । ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕಿಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನಪಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೇ ಗಾರಯ್ಹಂ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ।
೫೨. ಠಾನೇಹೀತಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ದಿಟ್ಠಾದೀಸು ದಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಿಗಮಚ್ಛೇ ವಧಿತ್ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ದಿಟ್ಠಂ। ಸುತಂ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಿಗಮಚ್ಛೇ ವಧಿತ್ವಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ಸುತಂ। ಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ನಾಮ ದಿಟ್ಠಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ಸುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ತದುಭಯವಿಮುತ್ತಪರಿಸಙ್ಕಿತನ್ತಿ ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ।
ತತ್ರಾಯಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ಇಧ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ
ಮನುಸ್ಸೇ ಜಾಲವಾಗುರಾದಿಹತ್ಥೇ ಗಾಮತೋ ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ವಿಚರನ್ತೇ।
ದುತಿಯದಿವಸೇ ಚ ನೇಸಂ ತಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ
ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ತೇ ತೇನ ದಿಟ್ಠೇನ ಪರಿಸಙ್ಕನ್ತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನು ಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ,
ಇದಂ ದಿಟ್ಠಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ನಾಮ, ಏತಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ
ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಯಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ,
ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ,
ಕಪ್ಪತಿ।
ನ ಹೇವ ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಪಿಚ ಸುಣನ್ತಿ ‘‘ಮನುಸ್ಸಾ ಕಿರ
ಜಾಲವಾಗುರಾದಿಹತ್ಥಾ ಗಾಮತೋ ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ವಿಚರನ್ತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯದಿವಸೇ
ಚ ನೇಸಂ ತಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ತೇ ತೇನ
ಸುತೇನ ಪರಿಸಙ್ಕನ್ತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನು ಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ಸುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ
ನಾಮ, ಏತಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇ
ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಯಿದಂ,
ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಪ್ಪತಿ।
ನ ಹೇವ ಖೋ ಪನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ನ ಸುಣನ್ತಿ, ಅಪಿಚ ತೇಸಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ತೇ ಪರಿಸಙ್ಕನ್ತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನು ಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ತದುಭಯವಿಮುತ್ತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ನಾಮ। ಏತಮ್ಪಿ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ತಂ ವಟ್ಟತಿ ।
ಸಚೇ ಪನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ
‘‘ನಯಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ
ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತಂ, ಪವತ್ತಮಂಸಂ ವಾ ಕತಂ, ಕಪ್ಪಿಯಮೇವ ಲಭಿತ್ವಾ
ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಸಮ್ಪಾದಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಪ್ಪತಿ।
ಮತಾನಂ ಪೇತಕಿಚ್ಚತ್ಥಾಯ ಮಙ್ಗಲಾದೀನಂ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಕತೇಪಿ ಏಸೇವ
ನಯೋ। ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಅಕತಂ, ಯತ್ಥ ಚ ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ
ಸಬ್ಬಂ ಕಪ್ಪತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತೇ ಚ
ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಭಾವಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಜಾನನ್ತಿ। ಯೇ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನ
ವಟ್ಟತಿ, ಇತರೇಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಞ್ಞೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಯೇವ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಸಂಯೇವ ನ ವಟ್ಟತಿ,
ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ತೇಪಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಪಿ ‘‘ಏತೇಸಂ
ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಬ್ಬೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ,
ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪಞ್ಚಸು ಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ
ಸಬ್ಬೇಸಂ ನ ಕಪ್ಪತಿ।
ಸಚೇ ಪನ ಕೋಚಿ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಾಣಂ ವಧಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ
ಪತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ದೇತಿ, ಸೋ ಚೇ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಭಾವಂ ಜಾನಂಯೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ
ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೇತಿ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಯ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಕಸ್ಸಾಪತ್ತೀತಿ? ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ
ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ, ತಸ್ಸ ಅಭುತ್ತತಾಯ
ಅನಾಪತ್ತಿ, ಇತರಸ್ಸ ಅಜಾನನತಾಯ। ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಸ್ಸ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥಿ।
ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತಞ್ಚ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ಞತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿದೇಸನಾಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ
ನತ್ಥಿ। ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಪನ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುತ್ತೇನ ಪಚ್ಛಾ ಞತ್ವಾಪಿ ಆಪತ್ತಿ ದೇಸೇತಬ್ಬಾ।
ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತಞ್ಹಿ ಞತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೋವ ಆಪತ್ತಿ, ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುತ್ತಸ್ಸಾಪಿ
ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ತಸ್ಮಾ ಆಪತ್ತಿಭೀರುಕೇನ ರೂಪಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನಾಪಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಮಂಸಂ
ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಪರಿಭೋಗಕಾಲೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ
ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಅಚ್ಛಮಂಸಞ್ಹಿ
ಸೂಕರಮಂಸಸದಿಸಂ ಹೋತಿ, ದೀಪಿಮಂಸಾದೀನಿ ಚ ಮಿಗಮಂಸಸದಿಸಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಗಹಣಮೇವ
ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತಿ।
ಅದಿಟ್ಠನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಧಿತ್ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ಅದಿಟ್ಠಂ। ಅಸುತನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಧಿತ್ವಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅಸುತಂ। ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಪರಿಸಙ್ಕಿತಾದಿವಸೇನ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ। ಪರಿಭೋಗನ್ತಿ ವದಾಮೀತಿ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ತಿಕೋಟಿಪರಿಸುದ್ಧಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗೋ ಅರಞ್ಞೇ ಜಾತಸೂಪೇಯ್ಯಸಾಕಪರಿಭೋಗಸದಿಸೋ ಹೋತಿ, ತಥಾರೂಪಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಿಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೋಸೋ ವಾ ವಜ್ಜಂ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೫೩. ಇದಾನಿ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗೇ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಿನೋಪಿ ಅನವಜ್ಜತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಧ, ಜೀವಕ, ಭಿಕ್ಖೂತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂತಿ
ವುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಏತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಭಗವತಾ ಹಿ
ಮಹಾವಚ್ಛಗೋತ್ತಸುತ್ತೇ, ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇತಿ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಅತ್ತಾನಂಯೇವ
ಸನ್ಧಾಯ ದೇಸನಾ ಕತಾ। ಪಣೀತೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಅನಙ್ಗಣಸುತ್ತೇ ಯೋ ಕೋಚಿ ಮಹಗ್ಘೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಪಣೀತಪಿಣ್ಡಪಾತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ಇಧ ಪನ ಮಂಸೂಪಸೇಚನೋವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಅಗಥಿತೋತಿ ತಣ್ಹಾಯ ಅಗಥಿತೋ। ಅಮುಚ್ಛಿತೋತಿ ತಣ್ಹಾಮುಚ್ಛನಾಯ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ। ಅನಜ್ಝೋಪನ್ನೋತಿ ನ ಅಧಿಓಪನ್ನೋ, ಸಬ್ಬಂ ಆಲುಮ್ಪಿತ್ವಾ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಗಿಲಿತುಕಾಮೋ ಕಾಕೋ ವಿಯ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀತಿ ಏಕರತ್ತಿವಾಸೇನ ಉದರಪಟಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನವಹಿ ವಣಮುಖೇಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸತೀತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಆದೀನವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ। ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀತಿ ಇದಮತ್ಥಮಾಹಾರಪರಿಭೋಗೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ವಾ ಚೇತೇತೀತಿ ಅತ್ತದುಕ್ಖಾಯ ವಾ ಚಿತೇತಿ। ಸುತಮೇತನ್ತಿ ಸುತಂ ಮಯಾ ಏತಂ ಪುಬ್ಬೇ, ಏತಂ ಮಯ್ಹಂ ಸವನಮತ್ತಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಚೇ ಖೋ ತೇ, ಜೀವಕ, ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತನ್ತಿ,
ಜೀವಕ, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನೇನ ಬ್ಯಾಪಾದಾದಯೋ ಪಹೀನಾ, ತೇನ ಸೋ
ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೀ ಮಯ್ಹಂ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನೇನ, ಸಚೇ ತೇ ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ
ತವ ಇದಂ ವಚನಂ ಅನುಜಾನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ।
೫೪. ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸೇಸಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರವಸೇನಾಪಿ ಉತ್ತರಿ ದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ‘‘ಇಧ, ಜೀವಕ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।
೫೫. ಯೋ ಖೋ ಜೀವಕಾತಿ
ಅಯಂ ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಠಾನೇ ಭಗವಾ ದ್ವಾರಂ ಥಕೇತಿ, ಸತ್ತಾನುದ್ದಯಂ
ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಏವಮಸ್ಸ ‘‘ಏಕಂ ರಸಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದತ್ವಾ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ
ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭನ್ತಿ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಕತ್ವಾ ಪರಂ ಮಾರೇತ್ವಾಪಿ ರಸಪಿಣ್ಡಪಾತೋವ
ದಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ, ತಂ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಖೋ, ಜೀವಕ, ತಥಾಗತಂ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಇಮಿನಾ ಪಠಮೇನ ಠಾನೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಆಣತ್ತಿಮತ್ತೇನೇವ ತಾವ ಪಠಮೇನ ಕಾರಣೇನ। ಗಲಪ್ಪವೇಧಕೇನಾತಿ ಯೋತ್ತೇನ ಗಲೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕಡ್ಢಿತೋ ಗಲೇನ ಪವೇಧೇನ್ತೇನ। ಆರಭಿಯಮಾನೋತಿ ಮಾರಿಯಮಾನೋ। ಅಕಪ್ಪಿಯೇನ ಆಸಾದೇತೀತಿ
ಅಚ್ಛಮಂಸಂ ಸೂಕರಮಂಸನ್ತಿ, ದೀಪಿಮಂಸಂ ವಾ ಮಿಗಮಂಸನ್ತಿ ಖಾದಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ತ್ವಂ ಕಿಂ
ಸಮಣೋ ನಾಮ, ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ತೇ ಖಾದಿತ’’ನ್ತಿ ಘಟ್ಟೇತಿ। ಯೇ ಪನ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾದೀಸು ವಾ
ಬ್ಯಾಧಿನಿಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ವಾ ‘‘ಅಚ್ಛಮಂಸಂ ನಾಮ ಸೂಕರಮಂಸಸದಿಸಂ, ದೀಪಿಮಂಸಂ
ಮಿಗಮಂಸಸದಿಸ’’ನ್ತಿ ಜಾನನ್ತಾ ‘‘ಸೂಕರಮಂಸಂ ಇದಂ, ಮಿಗಮಂಸಂ ಇದ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ
ಹಿತಜ್ಝಾಸಯೇನ ಖಾದಾಪೇನ್ತಿ, ನ ತೇ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಬಹುಪುಞ್ಞಮೇವ ಹೋತಿ।
ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚಾತಿ
ಅಯಂ ಆಗತಫಲೋ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನೋ ದಿಟ್ಠಸಚ್ಚೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ। ಇಮಂ ಪನ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಓಗಾಹನ್ತೋ
ಪಸಾದಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಥುತಿಂ ಕರೋನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ
ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಜೀವಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೬. ಉಪಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೬. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಉಪಾಲಿಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ನಾಳನ್ದಾಯನ್ತಿ ನಾಲನ್ದಾತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ ತಂ ನಗರಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ। ಪಾವಾರಿಕಮ್ಬವನೇತಿ
ದುಸ್ಸಪಾವಾರಿಕಸೇಟ್ಠಿನೋ ಅಮ್ಬವನೇ। ತಂ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಉಯ್ಯಾನಂ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಭಗವತೋ
ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಭಗವತಿ ಪಸನ್ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಉಯ್ಯಾನೇ ಕುಟಿಲೇಣಮಣ್ಡಪಾದಿಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ
ಭಗವತೋ ವಿಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಯ್ಯಾದೇಸಿ, ಸೋ ವಿಹಾರೋ ಜೀವಕಮ್ಬವನಂ ವಿಯ
ಪಾವಾರಿಕಮ್ಬವನನ್ತೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಪಾವಾರಿಕಮ್ಬವನೇ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೀಘತಪಸ್ಸೀತಿ ದೀಘತ್ತಾ ಏವಂಲದ್ಧನಾಮೋ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತತೋ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ। ಸಾಸನೇ ವಿಯ ಕಿಂ ಪನ ಬಾಹಿರಾಯತನೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋತಿ ವೋಹಾರೋ ಅತ್ಥೀತಿ, ನತ್ಥಿ।
ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ ಠಪೇತಿ। ದಣ್ಡಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ಇದಂ ನಿಗಣ್ಠಸಮಯೇನ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ಕಾಯದಣ್ಡಂ ವಚೀದಣ್ಡಂ ಮನೋದಣ್ಡನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪುರಿಮದಣ್ಡದ್ವಯಂ ತೇ ಅಚಿತ್ತಕಂ ಪಯ್ಯಪೇನ್ತಿ। ಯಥಾ ಕಿರ ವಾತೇ ವಾಯನ್ತೇ ಸಾಖಾ ಚಲತಿ, ಉದಕಂ
ಚಲತಿ, ನ ಚ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ, ಏವಂ ಕಾಯದಣ್ಡೋಪಿ ಅಚಿತ್ತಕೋವ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಚ ವಾತೇ
ವಾಯನ್ತೇ ತಾಲಪಣ್ಣಾದೀನಿ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಉದಕಾನಿ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿ ,
ನ ಚ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ, ಏವಂ ವಚೀದಣ್ಡೋಪಿ ಅಚಿತ್ತಕೋವ ಹೋತೀತಿ ಇಮಂ ದಣ್ಡದ್ವಯಂ
ಅಚಿತ್ತಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಚಿತ್ತಂ ಪನ ಮನೋದಣ್ಡನ್ತಿ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ವಚನಂ
ಪತಿಟ್ಠಪೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತಪಸ್ಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಕಥಾವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ
ಕಥಾಯೇವ ಕಥಾವತ್ಥು। ಕಥಾಯಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಏವಮಕಾಸಿ? ಪಸ್ಸತಿ
ಹಿ ಭಗವಾ ‘‘ಅಯಂ ಇಮಂ ಕಥಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸತ್ಥು ಮಹಾನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ
ಆರೋಚೇಸ್ಸತಿ, ತಾಸಞ್ಚ ಪರಿಸತಿ, ಉಪಾಲಿ ಗಹಪತಿ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಸೋ ಇಮಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಮಮ
ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸಾಹಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಸೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸರಣಂ
ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಸೋ ಸಚ್ಚಪಕಾಸನಾವಸಾನೇ
ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತಿ, ಪರೇಸಂ ಸಙ್ಗಹತ್ಥಮೇವ ಹಿ ಮಯಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಿತಾ’’ತಿ।
ಇಮಮತ್ಥಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏವಮಕಾಸಿ।
೫೭. ಕಮ್ಮಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇಸೀತಿ ಇದಂ ನಿಗಣ್ಠೋ ಬುದ್ಧಸಮಯೇನ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಆದಾನಗಹಣಮುಞ್ಚನಚೋಪನಪತ್ತಾ ಅಟ್ಠಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚೇತನಾ ದ್ವಾದಸಾಕುಸಲಚೇತನಾತಿ ವೀಸತಿಚೇತನಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಆದಾನಾದೀನಿ ಅಪತ್ವಾ ವಚೀದ್ವಾರೇ ವಚನಭೇದಂ ಪಾಪಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ತಾಯೇವ ವೀಸತಿಚೇತನಾ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಉಭಯದ್ವಾರೇ ಚೋಪನಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಏಕೂನತಿಂಸಕುಸಲಾಕುಸಲಚೇತನಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ
ನಾಮ। ಅಪಿಚ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತಿವಿಧಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ, ಚತುಬ್ಬಿಧಂ
ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ನಾಮ, ತಿವಿಧಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ
ಸುತ್ತೇ ಕಮ್ಮಂ ಧುರಂ, ಅನನ್ತರಸುತ್ತೇ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ
ಪುಣ್ಣ ಕಮ್ಮಾನಿ ಮಯಾ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದಿತಾನೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೮೧)
ಏವಮಾಗತೇಪಿ ಚೇತನಾ ಧುರಂ। ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಪವತ್ತಾ ಚೇತನಾ ‘‘ಕಣ್ಹಂ
ಕಣ್ಹವಿಪಾಕ’’ನ್ತಿಆದಿಭೇದಂ ಲಭತಿ। ನಿದ್ದೇಸವಾರೇ ಚಸ್ಸ ‘‘ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ
ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಾ ವುತ್ತಾವ। ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ಪನ ಇಧ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ
ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ವಚೀದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಮನೋದ್ವಾರೇ
ಪವತ್ತಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಕಮ್ಮಂ ಧುರಂ, ಅನನ್ತರಸುತ್ತೇ
ಚೇತನಾ’’ತಿ। ಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಹಿ ಭಗವಾ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಯಥಾ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸುತ್ತೇ।
ಚೇತನಮ್ಪಿ, ಯಥಾಹ – ‘‘ಚೇತನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಂ ವದಾಮಿ, ಚೇತಯಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ
ಕರೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೩)। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಚೇತನಾ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಾ? ಚೇತನಾಮೂಲಕತ್ತಾ
ಕಮ್ಮಸ್ಸ।
ಏತ್ಥ ಚ ಅಕುಸಲಂ ಪತ್ವಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಮಹನ್ತನ್ತಿ
ವದನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತಿ, ಕುಸಲಂ ಪತ್ವಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ। ತಥಾ ಹಿ ಮಾತುಘಾತಾದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ
ಕಮ್ಮಾನಿ ಕಾಯೇನೇವ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕಾಯೇನೇವ ಕರೋತಿ, ನಿರಯೇ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಕಸಙ್ಘಭೇದಕಮ್ಮಂ
ವಚೀದ್ವಾರೇನ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ಅಕುಸಲಂ ಪತ್ವಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಮಹನ್ತನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ನ
ಕಿಲಮತಿ ನಾಮ। ಏಕಾ ಪನ ಝಾನಚೇತನಾ ಚತುರಾಸೀತಿಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆವಹತಿ,
ಏಕಾ ಮಗ್ಗಚೇತನಾ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಕುಸಲಂ
ಪತ್ವಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಮಹನ್ತನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತಿ ನಾಮ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಭಗವಾ
ಅಕುಸಲಂ ಪತ್ವಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಂ ವದಮಾನೋ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಂ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ಏವಂ
ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಂ, ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪರಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಾನೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೩೧೦)।
ಇದಾನಿ ನಿಗಣ್ಠೋಪಿ ತಥಾಗತೇನ ಗತಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತ್ಥನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಪನಾವುಸೋ, ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
೫೮. ಬಾಲಕಿನಿಯಾತಿ
ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಕಿರ ಬಾಲಕಲೋಣಕಾರಗಾಮೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತತೋ ಆಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಆಗತಾ, ಸೋ
‘‘ಏಥ ಭಣೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ
ತತ್ಥ ಅಗಮಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬಾಲಕಿನಿಯಾ ಪರಿಸಾಯಾ’’ತಿ,
ಬಾಲಕಗಾಮವಾಸಿನಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಾಲಿಪಮುಖಾಯಾತಿ ಉಪಾಲಿಜೇಟ್ಠಕಾಯ। ಅಪಿಚ ಬಾಲಕಿನಿಯಾತಿ ಬಾಲವತಿಯಾ ಬಾಲುಸ್ಸನ್ನಾಯಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಾಲಿಪಮುಖಾಯಾತಿ ಉಪಾಲಿಗಹಪತಿಯೇವ ತತ್ಥ ಥೋಕಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಪಮುಖೋ ಜೇಟ್ಠಕೋ। ತೇನಾಪಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪಾಲಿಪಮುಖಾಯಾ’’ತಿ। ಹನ್ದಾತಿ ವಚಸಾಯತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಛವೋತಿ ಲಾಮಕೋ। ಓಳಾರಿಕಸ್ಸಾತಿ ಮಹನ್ತಸ್ಸ । ಉಪನಿಧಾಯಾತಿ
ಉಪನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಕಾಯದಣ್ಡಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ
ನು ಖೋ ಮಹನ್ತೋ, ಅಯಂ ಮಹನ್ತೋ’’ತಿ ಏವಂ ಓಲೋಕಿಯಮಾನೋ ಛವೋ ಮನೋದಣ್ಡೋ ಕಿಂ ಸೋಭತಿ, ಕುತೋ
ಸೋಭಿಸ್ಸತಿ, ನ ಸೋಭತಿ, ಉಪನಿಕ್ಖೇಪಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಪ್ಪಹೋತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಸಾಧು ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ತಪಸ್ಸೀತಿ ದೀಘತಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಸಾಧುಕಾರಂ ದೇನ್ತೋ, ಭನ್ತೇತಿ ನಾಟಪುತ್ತಮಾಲಪತಿ।
೬೦. ನ ಖೋ ಮೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ರುಚ್ಚತೀತಿ, ಭನ್ತೇ, ಏತಂ ಮಯ್ಹಂ ನ ರುಚ್ಚತಿ। ಮಾಯಾವೀತಿ ಮಾಯಾಕಾರೋ। ಆವಟ್ಟನಿಮಾಯನ್ತಿ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಗಹಣಮಾಯಂ। ಆವಟ್ಟೇತೀತಿ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಗಹಪತೀತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠೋ ಗಹಪತಿಂ ಯಾವತತಿಯಂ ಪಹಿಣತಿಯೇವ? ದೀಘತಪಸ್ಸೀ ಪನ ಪಟಿಬಾಹತೇವ?
ಮಹಾನಿಗಣ್ಠೇನ ಹಿ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಂ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರನ್ತೇನಪಿ ನ ಭಗವಾ
ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ। ಯೋ ಹಿ ಸತ್ಥುವಾದಪಟಿಞ್ಞೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ
ಬುದ್ಧದಸ್ಸನೇ ಅಭಬ್ಬೋ। ತಸ್ಮಾ ಏಸ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಲದ್ಧಪುಬ್ಬತ್ತಾ ದಸಬಲಸ್ಸ
ದಸ್ಸನಸಮ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಥಾಭಾವಞ್ಚ ಅಜಾನನ್ತೋ ಯಾವತತಿಯಂ ಪಹಿಣತೇವ। ದೀಘತಪಸ್ಸೀ
ಪನ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿಪಿ ನಿಸೀದತಿಪಿ ಪಞ್ಹಮ್ಪಿ
ಪುಚ್ಛತಿ, ಸೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪತ್ತಿಮ್ಪಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಥಾಭಾವಮ್ಪಿ ಜಾನಾತಿ। ಅಥಸ್ಸ
ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಗಹಪತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಗನ್ತ್ವಾ ದಸ್ಸನೇಪಿ
ಪಸೀದೇಯ್ಯ, ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಥಂ ಸುತ್ವಾಪಿ ಪಸೀದೇಯ್ಯ। ತತೋ ನ ಪುನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕಂ
ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಾವತತಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತೇವ।
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾತಿ
ವನ್ದಿತ್ವಾ। ತಥಾಗತಞ್ಹಿ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಾಪಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾಪಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ವನ್ದನ್ತಿಯೇವ,
ಅಪ್ಪಕಾ ನ ವನ್ದನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅತಿಉಚ್ಚೇ ಹಿ ಕುಲೇ ಜಾತೋ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತೋಪಿ
ವನ್ದಿತಬ್ಬೋಯೇವಾತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಗಹಪತಿ ಪಸನ್ನತ್ತಾವ ವನ್ದಿ, ದಸ್ಸನೇಯೇವ ಕಿರ ಪಸನ್ನೋ। ಆಗಮಾ ನು ಖ್ವಿಧಾತಿ ಆಗಮಾ ನು ಖೋ ಇಧ।
೬೧. ಸಾಧು ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ತಪಸ್ಸೀತಿ ದೀಘತಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಸಾಧುಕಾರಂ ದೇನ್ತೋ, ಭನ್ತೇತಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಆಲಪತಿ। ಸಚ್ಚೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಥುಸರಾಸಿಮ್ಹಿ ಆಕೋಟಿತಖಾಣುಕೋ ವಿಯ ಅಚಲನ್ತೋ ವಚೀಸಚ್ಚೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ಸಿಯಾ ನೋತಿ ಭವೇಯ್ಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ।
೬೨. ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಭವೇಯ್ಯ। ಸೀತೋದಕಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ನಿಗಣ್ಠಾ ಸತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಸೀತೋದಕಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಮನೋಸತ್ತಾ ನಾಮ ದೇವಾತಿ ಮನಮ್ಹಿ ಸತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗಿತಾ। ಮನೋಪಟಿಬದ್ಧೋತಿ
ಯಸ್ಮಾ ಮನಮ್ಹಿ ಪಟಿಬದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ ಕಾಲಙ್ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮನೋಸತ್ತೇಸು ದೇವೇಸು
ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪಿತ್ತಜರರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ತೇನಸ್ಸ ಉಣ್ಹೋದಕಂ
ಪಿವಿತುಂ ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಧೋವನತ್ಥಾಯ ವಾ ಗತ್ತಪರಿಸಿಞ್ಚನತ್ಥಾಯ ವಾ ಉಪನೇತುಂ ನ
ವಟ್ಟತಿ, ರೋಗೋ ಬಲವತರೋ ಹೋತಿ। ಸೀತೋದಕಂ ವಟ್ಟತಿ, ರೋಗಂ ವೂಪಸಮೇತಿ। ಅಯಂ ಪನ
ಉಣ್ಹೋದಕಮೇವ ಪಟಿಸೇವತಿ, ತಂ ಅಲಭಮಾನೋ ಓದನಕಞ್ಜಿಕಂ ಪಟಿಸೇವತಿ। ಚಿತ್ತೇನ ಪನ ಸೀತೋದಕಂ
ಪಾತುಕಾಮೋ ಚ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ ಚ ಹೋತಿ। ತೇನಸ್ಸ ಮನೋದಣ್ಡೋ ತತ್ಥೇವ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಸೋ
ಕಾಯದಣ್ಡಂ ವಚೀದಣ್ಡಂ ರಕ್ಖಾಮೀತಿ ಸೀತೋದಕಂ ಪಾತುಕಾಮೋ ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ ವಾ
ಸೀತೋದಕಮೇವ ದೇಥಾತಿ ವತ್ತುಂ ನ ವಿಸಹತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ರಕ್ಖಿತಾಪಿ ಕಾಯದಣ್ಡವಚೀದಣ್ಡಾ
ಚುತಿಂ ವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ವಾ ಆಕಡ್ಢಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಮನೋದಣ್ಡೋ ಪನ ಭಿನ್ನೋಪಿ
ಚುತಿಮ್ಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಆಕಡ್ಢತಿಯೇವ। ಇತಿ ನಂ ಭಗವಾ ದುಬ್ಬಲಕಾಯದಣ್ಡವಚೀದಣ್ಡಾ ಛವಾ
ಲಾಮಕಾ, ಮನೋದಣ್ಡೋವ ಬಲವಾ ಮಹನ್ತೋತಿ ವದಾಪೇಸಿ।
ತಸ್ಸಪಿ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ। ‘‘ಮುಚ್ಛಾವಸೇನ
ಅಸಞ್ಞಿಭೂತಾನಞ್ಹಿ ಸತ್ತಾಹಮ್ಪಿ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ,
ಚಿತ್ತಸನ್ತತಿಪವತ್ತಿಮತ್ತೇನೇವ ಪನ ತೇ ಮತಾತಿ ನ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯದಾ ನೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ
ನಪ್ಪವತ್ತತಿ, ತದಾ ‘ಮತಾ ಏತೇ ನೀಹರಿತ್ವಾ ತೇ ಝಾಪೇಥಾ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ।
ಕಾಯದಣ್ಡೋ ನಿರೀಹೋ ಅಬ್ಯಾಪಾರೋ, ತಥಾ ವಚೀದಣ್ಡೋ। ಚಿತ್ತೇನೇವ ಪನ ತೇಸಂ ಚುತಿಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪಿ ಹೋತಿ ।
ಇತಿಪಿ ಮನೋದಣ್ಡೋವ ಮಹನ್ತೋ। ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಆಕಡ್ಢನತೋ ಏಸೇವ ಮಹನ್ತೋ।
ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ಕಥಾ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ। ಭಗವತೋ ಪನ
ವಿಚಿತ್ತಾನಿ ಪಞ್ಹಪಟಿಭಾನಾನಿ ಸೋತುಕಾಮೋ ನ ತಾವ ಅನುಜಾನಾತಿ।
ನ ಖೋ ತೇ ಸನ್ಧಿಯತೀತಿ ನ ಖೋ ತೇ ಘಟಿಯತಿ। ಪುರಿಮೇನ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತಿ ‘‘ಕಾಯದಣ್ಡೋ ಮಹನ್ತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪುರಿಮೇನ ವಚನೇನ ಇದಾನಿ ‘‘ಮನೋದಣ್ಡೋ ಮಹನ್ತೋ’’ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ। ಪಚ್ಛಿಮೇನ ವಾ ಪುರಿಮನ್ತಿ ತೇನ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮೇನ ಅದುಂ ಪುರಿಮವಚನಂ ನ ಘಟಿಯತಿ।
೬೩. ಇದಾನಿಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಕಾರಣಾನಿ ಆಹರನ್ತೋ ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚಾತುಯಾಮಸಂವರಸಂವುತೋತಿ
ನ ಪಾಣಮತಿಪಾತೇತಿ, ನ ಪಾಣಮತಿಪಾತಯತಿ, ನ ಪಾಣಮತಿಪಾತಯತೋ ಸಮನುಞ್ಞೋ ಹೋತಿ। ನ ಅದಿನ್ನಂ
ಆದಿಯತಿ, ನ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಾಪೇತಿ, ನ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯತೋ ಸಮನುಞ್ಞೋ ಹೋತಿ। ನ ಮುಸಾ
ಭಣತಿ, ನ ಮುಸಾ ಭಣಾಪೇತಿ, ನ ಮುಸಾ ಭಣತೋ ಸಮನುಞ್ಞೋ ಹೋತಿ। ನ ಭಾವಿತಮಾಸೀಸತಿ, ನ
ಭಾವಿತಮಾಸೀಸಾಪೇತಿ, ನ ಭಾವಿತಮಾಸೀಸತೋ ಸಮನುಞ್ಞೋ ಹೋತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಚತುಕೋಟ್ಠಾಸೇನ
ಸಂವರೇನ ಸಂವುತೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಭಾವಿತನ್ತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾ।
ಸಬ್ಬವಾರಿವಾರಿತೋತಿ ವಾರಿತಸಬ್ಬಉದಕೋ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಸಬ್ಬಸೀತೋದಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಹಿ ಸೀತೋದಕೇ ಸತ್ತಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ತಂ ವಲಞ್ಜೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಸಬ್ಬವಾರಿವಾರಿತೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಪಾಪವಾರಣೇನ ವಾರಿತಪಾಪೋ। ಸಬ್ಬವಾರಿಯುತ್ತೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಪಾಪವಾರಣೇನ ಯುತ್ತೋ। ಸಬ್ಬವಾರಿಧುತೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಪಾಪವಾರಣೇನ ಧುತಪಾಪೋ। ಸಬ್ಬವಾರಿಫುಟೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಪಾಪವಾರಣೇನ ಫುಟೋ। ಖುದ್ದಕೇ ಪಾಣೇ ಸಙ್ಘಾತಂ ಆಪಾದೇತೀತಿ
ಖುದ್ದಕೇ ಪಾಣೇ ವಧಂ ಆಪಾದೇತಿ। ಸೋ ಕಿರ ಏಕಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಾಣಂ ದುವಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಾಣನ್ತಿ
ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಸುಕ್ಖದಣ್ಡಕ-ಪುರಾಣಪಣ್ಣಸಕ್ಖರ-ಕಥಲಾನಿಪಿ ಪಾಣೋತೇವ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ತತ್ಥ
ಖುದ್ದಕಂ ಉದಕಬಿನ್ದು ಖುದ್ದಕೋ ಪಾಣೋ, ಮಹನ್ತಂ ಮಹನ್ತೋತಿ ಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ
ವುತ್ತಂ। ಕಿಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ಕತ್ಥ ಕತರಸ್ಮಿಂ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಮನೋದಣ್ಡಸ್ಮಿನ್ತಿ
ಮನೋದಣ್ಡಕೋಟ್ಠಾಸೇ, ಭನ್ತೇತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಉಪಾಸಕೋ ಭಣನ್ತೋವ ಸಯಮ್ಪಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ –
‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠೋ ‘ಅಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಂ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ
ಮಹಾಸಾವಜ್ಜ’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಚೇತನಂ ಮನೋದಣ್ಡೋತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ ಏತಸ್ಸ
ಕಥಾ, ಭಗವತೋವ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ’’ತಿ।
೬೪. ಇದ್ಧಾತಿ ಸಮಿದ್ಧಾ। ಫೀತಾತಿ ಅತಿಸಮಿದ್ಧಾ ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲಾ ವಿಯ। ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಾತಿ ಜನಸಮಾಕುಲಾ। ಪಾಣಾತಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಯೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾ ಚೇವ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸದಾರಕಾದಯೋ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಾ ಚ। ಏಕಂ ಮಂಸಖಲನ್ತಿ ಏಕಂ ಮಂಸರಾಸಿಂ। ಪುಞ್ಜನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಇದ್ಧಿಮಾತಿ ಆನುಭಾವಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಚಿತ್ತೇ ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತೋ। ಭಸ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಛಾರಿಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಕಿಞ್ಹಿ ಸೋಭತಿ ಏಕಾ ಛವಾ ನಾಳನ್ದಾತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಭಣನ್ತೋ ಸೋ ಗಹಪತಿ – ‘‘ಕಾಯಪಯೋಗೇನ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಏಕಂ ನಾಳನ್ದಂ ಏಕಂ ಮಂಸಖಲಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಇದ್ಧಿಮಾ ಪನ ಏಕೋ ಏಕೇನೇವ ಮನೋಪದೋಸೇನ ಭಸ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ಕಥಾ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ, ಭಗವತೋವ ಕಥಾ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ।
೬೫. ಅರಞ್ಞಂ ಅರಞ್ಞಭೂತನ್ತಿ ಅಗಾಮಕಂ ಅರಞ್ಞಮೇವ ಹುತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಜಾತಂ। ಇಸೀನಂ ಮನೋಪದೋಸೇನಾತಿ
ಇಸೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತೇನ ಮನೋಪದೋಸೇನ ತಂ ಮನೋಪದೋಸಂ ಅಸಹಮಾನಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ತಾನಿ ರಟ್ಠಾನಿ
ವಿನಾಸಿತಾನಿ। ಲೋಕಿಕಾ ಪನ ಇಸಯೋ ಮನಂ ಪದೋಸೇತ್ವಾ ವಿನಾಸಯಿಂಸೂತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕವಾದೇ ಠತ್ವಾವ ಇದಂ ವಾದಾರೋಪನಂ ಕತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ತತ್ಥ ದಣ್ಡಕೀರಞ್ಞಾದೀನಂ ಏವಂ ಅರಞ್ಞಭೂತಭಾವೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ –
ಸರಭಙ್ಗಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ತಾವ ಪರಿಸಾಯ ಅತಿವೇಪುಲ್ಲತಂ ಗತಾಯ ಕಿಸವಚ್ಛೋ ನಾಮ ತಾಪಸೋ
ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೇವಾಸೀ ವಿವೇಕವಾಸಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ಗಣಂ ಪಹಾಯ ಗೋಧಾವರೀತೀರತೋ
ಕಲಿಙ್ಗರಟ್ಠೇ ದಣ್ಡಕೀರಞ್ಞೋ ಕುಮ್ಭಪುರಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹಯಮಾನೋ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಸೇನಾಪತಿ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಹೋತಿ।
ತದಾ ಚ ಏಕಾ ಗಣಿಕಾ ರಥಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಮಾತುಗಾಮಸತಪರಿವಾರಾ
ನಗರಂ ಉಪಸೋಭಯಮಾನಾ ವಿಚರತಿ। ಮಹಾಜನೋ ತಮೇವ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ವಿಚರತಿ,
ನಗರವೀಥಿಯೋ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ। ರಾಜಾ ವಾತಪಾನಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಾ ಏಸಾತಿ
ಪುಚ್ಛಿ। ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಗರಸೋಭಿನೀ ದೇವಾತಿ। ಸೋ ಉಸ್ಸೂಯಮಾನೋ ‘‘ಕಿಂ ಏತಾಯ ಸೋಭತಿ, ನಗರಂ ಸಯಂ ಸೋಭಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಂ ಠಾನನ್ತರಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಾಪೇಸಿ।
ಸಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ಕತ್ವಾ ಠಾನನ್ತರಂ
ಪರಿಯೇಸಮಾನಾ ಏಕದಿವಸಂ ರಾಜುಯ್ಯಾನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಆಲಮ್ಬನಫಲಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ
ಪಾಸಾಣಫಲಕೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ತಾಪಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ –
‘‘ಕಿಲಿಟ್ಠೋ ವತಾಯಂ ತಾಪಸೋ ಅನಞ್ಜಿತಮಣ್ಡಿತೋ, ದಾಠಿಕಾಹಿ ಪರುಳ್ಹಾಹಿ ಮುಖಂ ಪಿಹಿತಂ,
ಮಸ್ಸುನಾ ಉರಂ ಪಿಹಿತಂ, ಉಭೋ ಕಚ್ಛಾ ಪರುಳ್ಹಾ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ –
‘‘ಅಹಂ ಏಕೇನ ಕಿಚ್ಚೇನ ವಿಚರಾಮಿ, ಅಯಞ್ಚ ಮೇ ಕಾಳಕಣ್ಣೀ ದಿಟ್ಠೋ, ಉದಕಂ ಆಹರಥ, ಅಕ್ಖೀನಿ
ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉದಕದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ತಾಪಸಸ್ಸ ಸರೀರೇ
ಪಿಣ್ಡಂ ಪಿಣ್ಡಂ ಖೇಳಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಜಟಾಮತ್ಥಕೇ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮುಖಂ
ವಿಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಉದಕಂ ತಾಪಸಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ – ‘‘ಯೇಹಿ ಮೇ ಅಕ್ಖೀಹಿ ಕಾಳಕಣ್ಣೀ ದಿಟ್ಠೋ, ತಾನಿ ಧೋತಾನಿ ಕಲಿಪವಾಹಿತೋ’’ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ।
ತಂದಿವಸಞ್ಚ ರಾಜಾ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ – ‘‘ಭೋ ಕುಹಿಂ
ನಗರಸೋಭಿನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ನಗರೇ ದೇವಾತಿ। ಪಕತಿಟ್ಠಾನನ್ತರಂ ತಸ್ಸಾ
ದೇಥಾತಿ ಠಾನನ್ತರಂ ದಾಪೇಸಿ। ಸಾ ಪುಬ್ಬೇ ಸುಕತಕಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಲದ್ಧಂ ಠಾನನ್ತರಂ
ತಾಪಸಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಪಾತನೇನ ಲದ್ಧನ್ತಿ ಸಞ್ಞಮಕಾಸಿ।
ತತೋ ಕತಿಪಾಹಸ್ಸಚ್ಚಯೇನ ರಾಜಾ ಪುರೋಹಿತಸ್ಸ ಠಾನನ್ತರಂ ಗಣ್ಹಿ।
ಸೋ ನಗರಸೋಭಿನಿಯಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಭಗಿನಿ ಕಿನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಠಾನನ್ತರಂ ಪಟಿಲಭೀ’’ತಿ
ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಕಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಞ್ಞಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಿ, ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ
ಅನಞ್ಜಿತಕಾಳಕಣ್ಣೀ ಕೂಟಜಟಿಲೋ ಏಕೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಂ ಪಾತೇಹಿ, ಏವಂ
ಠಾನನ್ತರಂ ಲಭಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ‘‘ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಭಗಿನೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತಾಯ
ಕಥಿತಸದಿಸಮೇವ ಸಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿ। ರಾಜಾಪಿ ತಂದಿವಸಮೇವ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ –
‘‘ಕುಹಿಂ, ಭೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ನಗರೇ ದೇವಾತಿ। ‘‘ಅಮ್ಹೇಹಿ
ಅನುಪಧಾರೇತ್ವಾ ಕತಂ, ತದೇವಸ್ಸ ಠಾನನ್ತರಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ದಾಪೇಸಿ। ಸೋಪಿ ಪುಞ್ಞಬಲೇನ
ಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ತಾಪಸಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಪಾತನೇನ ಲದ್ಧಂ ಮೇ’’ತಿ ಸಞ್ಞಮಕಾಸಿ।
ತತೋ ಕತಿಪಾಹಸ್ಸಚ್ಚಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪಿತೋ। ರಾಜಾ
ಪಚ್ಚನ್ತಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ನಿಕ್ಖಮಿ। ಪುರೋಹಿತೋ ಗನ್ತ್ವಾ
ರಞ್ಞೋ ಪುರತೋ ಠತ್ವಾ ‘‘ಜಯತು ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ – ‘‘ತುಮ್ಹೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಯತ್ಥಾಯ
ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಆಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ ಅನಞ್ಜಿತಕಾಳಕಣ್ಣೀ
ಏಕೋ ಕೂಟಜಟಿಲೋ ವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಂ ಪಾತೇಥಾತಿ। ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಥಾ
ಗಣಿಕಾಯ ಚ ತೇನ ಚ ಕತಂ, ತಥೇವ ಸಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ಓರೋಧೇಪಿ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ಏತಸ್ಸ
ಕೂಟಜಟಿಲಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಂ ಪಾತೇಥಾ’’ತಿ। ತತೋ ಓರೋಧಾಪಿ ಓರೋಧಪಾಲಕಾಪಿ ತಥೇವ ಅಕಂಸು। ಅಥ
ರಾಜಾ ಉಯ್ಯಾನದ್ವಾರೇ ರಕ್ಖಂ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾ
ಸಬ್ಬೇ ತಾಪಸಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಖೇಳಂ ಅಪಾತೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ನ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ ಆಣಾಪೇಸಿ। ಅಥ
ಸಬ್ಬೋ ಬಲಕಾಯೋ ಚ ಸೇನಿಯೋ ಚ ತೇನೇವ ನಿಯಾಮೇನ ತಾಪಸಸ್ಸ ಉಪರಿ ಖೇಳಞ್ಚ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ಚ
ಮುಖವಿಕ್ಖಾಲಿತ ಉದಕಞ್ಚ ಪಾಪಯಿಂಸು, ಖೇಳೋ ಚ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ಚ ಸಕಲಸರೀರಂ ಅವತ್ಥರಿಂಸು।
ಸೇನಾಪತಿ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಾ ಸುಣಿತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕಿರ ಸತ್ಥಾರಂ ಭವನ್ತಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಸಗ್ಗಸೋಪಾನಂ ಏವಂ ಘಟ್ಟಯಿಂಸೂ’’ತಿ ಉಸುಮಜಾತಹದಯೋ ಮುಖೇನ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ
ವೇಗೇನ ರಾಜುಯ್ಯಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಥಾ ಬ್ಯಸನಪತ್ತಂ ಇಸಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಚ್ಛಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ
ದ್ವೀಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ಅಪವಿಯೂಹಿತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಉದಕಂ
ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಓಸಧೇಹಿ ಚೇವ ಚತುಜ್ಜಾತಿಗನ್ಧೇಹಿ ಚ ಸರೀರಂ
ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ಸುಖುಮಸಾಟಕೇನ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಪುರತೋ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಕತ್ವಾ ಠಿತೋ ಏವಮಾಹ
‘‘ಅಯುತ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಕತಂ, ಏತೇಸಂ ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ದೇವತಾ ಸೇನಾಪತಿ
ತಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ, ಏಕಚ್ಚಾ ‘‘ರಾಜಾನಮೇವ ನಾಸೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚಾ ‘‘ಸದ್ಧಿಂ
ಪರಿಸಾಯ ರಾಜಾನ’’ನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚಾ ‘‘ರಞ್ಞೋ ವಿಜಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ನಾಸೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಇದಂ
ವತ್ವಾ ಪನ ತಾಪಸೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕೋಪಂ ಅಕತ್ವಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಉಪಾಯಮೇವ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ
ಆಹ ‘‘ಅಪರಾಧೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಅಚ್ಚಯಂ ಪನ ದೇಸೇತುಂ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಪಾಕತಿಕಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ।
ಸೇನಾಪತಿ ನಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ
ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿರಾಪರಾಧೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ತಾಪಸೇ
ಅಪರಜ್ಝನ್ತೇಹಿ ಭಾರಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ದೇವತಾ ಕಿರ ತಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ ಏವಂ ವದನ್ತೀ’’ತಿ
ಸಬ್ಬಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ – ‘‘ಖಮಾಪಿತೇ ಕಿರ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಾಕತಿಕಂ ಹೋತಿ, ರಟ್ಠಂ ಮಾ ನಾಸೇಥ,
ತಾಪಸಂ ಖಮಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ರಾಜಾ ಅತ್ತನಿ ದೋಸಂ ಕತಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಏವಂ ವದತಿ ‘‘ನ ತಂ
ಖಮಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೇನಾಪತಿ ಯಾವತತಿಯಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಅನಿಚ್ಛನ್ತಮಾಹ – ‘‘ಅಹಂ, ಮಹಾರಾಜ,
ತಾಪಸಸ್ಸ ಬಲಂ ಜಾನಾಮಿ, ನ ಸೋ ಅಭೂತವಾದೀ, ನಾಪಿ ಕುಪಿತೋ, ಸತ್ತಾನುದ್ದಯೇನ ಪನ ಏವಮಾಹ
ಖಮಾಪೇಥ ನಂ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ। ನ ಖಮಾಪೇಮೀತಿ। ತೇನ ಹಿ ಸೇನಾಪತಿಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ದೇಥ,
ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಣಾಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ನ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ತ್ವಂ ಯೇನಕಾಮಂ ಗಚ್ಛ, ಅಹಂ ಮಯ್ಹಂ
ಸೇನಾಪತಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ತತೋ ಸೇನಾಪತಿ ತಾಪಸಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ
‘‘ಕಥಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಸೇನಾಪತಿ ಯೇ ತೇ ವಚನಂ ಸುಣನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ
ಸಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಸಧನೇ ಸದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತದಿವಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಬಹಿ ರಜ್ಜಸೀಮಂ
ಗಚ್ಛ, ದೇವತಾ ಅತಿವಿಯ ಕುಪಿತಾ ಧುವಂ ರಟ್ಠಮ್ಪಿ ಅರಟ್ಠಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ। ಸೇನಾಪತಿ ತಥಾ
ಅಕಾಸಿ।
ರಾಜಾ ಗತಮತ್ತೋಯೇವ ಅಮಿತ್ತಮಥನಂ ಕತ್ವಾ ಜನಪದಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ ಜಯಖನ್ಧಾವಾರಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ನಗರಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋನಗರಂ ಪಾವಿಸಿ। ದೇವತಾ
ಪಠಮಂಯೇವ ಉದಕವುಟ್ಠಿಂ ಪಾತಯಿಂಸು। ಮಹಾಜನೋ ಅತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಕೂಟಜಟಿಲಂ
ಅಪರದ್ಧಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಞ್ಞೋ ವಡ್ಢಿಯೇವ, ಅಮಿತ್ತೇ ನಿಮ್ಮಥೇಸಿ,
ಆಗತದಿವಸೇಯೇವ ದೇವೋ ವುಟ್ಠೋ’’ತಿ। ದೇವತಾ ಪುನ ಸುಮನಪುಪ್ಫವುಟ್ಠಿಂ ಪಾತಯಿಂಸು, ಮಹಾಜನೋ
ಅತ್ತಮನತರೋ ಅಹೋಸಿ। ದೇವತಾ ಪುನ ಮಾಸಕವುಟ್ಠಿಂ ಪಾತಯಿಂಸು। ತತೋ ಕಹಾಪಣವುಟ್ಠಿಂ, ತತೋ
ಕಹಾಪಣತ್ಥಂ ನ ನಿಕ್ಖಮೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಹತ್ಥೂಪಗಪಾದೂಪಗಾದಿಕತಭಣ್ಡವುಟ್ಠಿಂ
ಪಾತೇಸುಂ। ಮಹಾಜನೋ ಸತ್ತಭೂಮಿಕಪಾಸಾದೇ ಠಿತೋಪಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಆಭರಣಾನಿ ಪಿಳನ್ಧನ್ತೋ
ಅತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸಿ। ‘‘ಅರಹತಿ ವತ ಕೂಟಜಟಿಲಕೇ ಖೇಳಪಾತನಂ, ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ಖೇಳಪಾತಿತಕಾಲತೋ
ಪಟ್ಠಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಞ್ಞೋ ವಡ್ಢಿ ಜಾತಾ, ಅಮಿತ್ತಮಥನಂ ಕತಂ, ಆಗತದಿವಸೇಯೇವ ದೇವೋ ವಸ್ಸಿ,
ತತೋ ಸುಮನವುಟ್ಠಿ ಮಾಸಕವುಟ್ಠಿ ಕಹಾಪಣವುಟ್ಠಿ ಕತಭಣ್ಡವುಟ್ಠೀತಿ ಚತಸ್ಸೋ ವುಟ್ಠಿಯೋ
ಜಾತಾ’’ತಿ ಅತ್ತಮನವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಕತಪಾಪೇ ಸಮನುಞ್ಞೋ ಜಾತೋ।
ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದೇವತಾ ಏಕತೋಧಾರಉಭತೋಧಾರಾದೀನಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಿ ಆವುಧಾನಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉಪರಿ ಫಲಕೇ
ಮಂಸಂ ಕೋಟ್ಟಯಮಾನಾ ವಿಯ ಪಾತಯಿಂಸು। ತದನನ್ತರಂ ವೀತಚ್ಚಿಕೇ ವೀತಧೂಮೇ
ಕಿಂಸುಕಪುಪ್ಫವಣ್ಣೇ ಅಙ್ಗಾರೇ, ತದನನ್ತರಂ ಕೂಟಾಗಾರಪ್ಪಮಾಣೇ ಪಾಸಾಣೇ, ತದನನ್ತರಂ
ಅನ್ತೋಮುಟ್ಠಿಯಂ ಅಸಣ್ಠಹನಿಕಂ ಸುಖುಮವಾಲಿಕಂ ವಸ್ಸಾಪಯಮಾನಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧಂ ಥಲಂ
ಅಕಂಸು। ರಞ್ಞೋ ವಿಜಿತಟ್ಠಾನೇ ಕಿಸವಚ್ಛತಾಪಸೋ ಸೇನಾಪತಿ ಮಾತುಪೋಸಕರಾಮೋತಿ ತಯೋವ
ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಅರೋಗಾ ಅಹೇಸುಂ। ಸೇಸಾನಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಮ್ಮೇ ಅಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾನಂ ತಿರಚ್ಛಾನಾನಂ
ಪಾನೀಯಟ್ಠಾನೇ ಪಾನೀಯಂ ನಾಹೋಸಿ, ತಿಣಟ್ಠಾನೇ ತಿಣಂ। ತೇ ಯೇನ ಪಾನೀಯಂ ಯೇನ ತಿಣನ್ತಿ
ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಅಪ್ಪತ್ತೇಯೇವ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಬಹಿರಜ್ಜಸೀಮಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ತೇನಾಹ
ಸರಭಙ್ಗಬೋಧಿಸತ್ತೋ –
‘‘ಕಿಸಞ್ಹಿ ವಚ್ಛಂ ಅವಕಿರಿಯ ದಣ್ಡಕೀ,
ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಸಜನೋ ಸರಟ್ಠೋ।
ಕುಕ್ಕುಳನಾಮೇ ನಿರಯಮ್ಹಿ ಪಚ್ಚತಿ,
ತಸ್ಸ ಫುಲಿಙ್ಗಾನಿ ಪತನ್ತಿ ಕಾಯೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೭೦)।
ಏವಂ ತಾವ ದಣ್ಡಕೀರಞ್ಞಸ್ಸ ಅರಞ್ಞಭೂತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಕಲಿಙ್ಗರಟ್ಠೇ ಪನ ನಾಳಿಕಿರರಞ್ಞೇ
ರಜ್ಜಂ ಕಾರಯಮಾನೇ ಹಿಮವತಿ ಪಞ್ಚಸತತಾಪಸಾ ಅನಿತ್ಥಿಗನ್ಧಾ ಅಜಿನಜಟವಾಕಚೀರಧರಾ
ವನಮೂಲಫಲಭಕ್ಖಾ ಹುತ್ವಾ ಚಿರಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಲೋಣಮ್ಬಿಲಸೇವನತ್ಥಂ ಮನುಸ್ಸಪಥಂ
ಓತರಿತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಕಲಿಙ್ಗರಟ್ಠೇ ನಾಳಿಕಿರರಞ್ಞೋ ನಗರಂ ಸಮ್ಪತ್ತಾ। ತೇ
ಜಟಾಜಿನವಾಕಚೀರಾನಿ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾನುರೂಪಂ
ಉಪಸಮಸಿರಿಂ ದಸ್ಸಯಮಾನಾ ನಗರಂ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು। ಮನುಸ್ಸಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ
ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜಿತೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಾ ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಂ ಸಂವಿಧಾಯ ಹತ್ಥತೋ
ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅದಂಸು। ತಾಪಸಾ
ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಂಸು। ಮನುಸ್ಸಾ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ‘‘ಕುಹಿಂ ಭದನ್ತಾ
ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಯಥಾಫಾಸುಕಟ್ಠಾನಂ, ಆವುಸೋತಿ। ಭನ್ತೇ, ಅಲಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ
ಗಮನೇನ, ರಾಜುಯ್ಯಾನೇ ವಸಥ, ಮಯಂ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾತಿ।
ತಾಪಸಾ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಂ ಅಗಮಂಸು। ನಾಗರಾ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸಾ ಸುದ್ಧವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ
‘‘ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಙ್ಘಾ ಗಣಾ ಗಣೀಭೂತಾ ಉಯ್ಯಾನಾಭಿಮುಖಾ ಅಗಮಂಸು। ರಾಜಾ
ಉಪರಿಪಾಸಾದೇ ಠಿತೋ ತೇ ತಥಾ ಗಚ್ಛಮಾನೇ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕಿಂ ಏತೇ ಭಣೇ
ನಾಗರಾ ಸುದ್ಧವತ್ಥಾ ಸುದ್ಧುತ್ತರಾಸಙ್ಗಾ ಹುತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಾಭಿಮುಖಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಕಿಮೇತ್ಥ
ಸಮಜ್ಜಂ ವಾ ನಾಟಕಂ ವಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ? ನತ್ಥಿ ದೇವ, ಏತೇ ತಾಪಸಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ
ಸೋತುಕಾಮಾ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ತೇನ ಹಿ ಭಣೇ ಅಹಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ
ಗಚ್ಛನ್ತೂತಿ। ಸೋ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಆರೋಚೇಸಿ – ‘‘ರಾಜಾಪಿ ಗನ್ತುಕಾಮೋ, ರಾಜಾನಂ
ಪರಿವಾರೇತ್ವಾವ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ। ನಾಗರಾ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಅತ್ತಮನಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ
ರಾಜಾ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ, ತಾಪಸಾ ಧಮ್ಮಿಕಾ, ತೇ ಆಗಮ್ಮ ರಾಜಾಪಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ
ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅತ್ತಮನತರಾ ಅಹೇಸುಂ।
ರಾಜಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತೋ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ
ತಾಪಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ತಾಪಸಾ ರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾ
ಪರಿಕಥಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸೇಕಸ್ಸ ತಾಪಸಸ್ಸ ‘‘ರಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಹೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಮದಂಸು, ಸೋ ತಾಪಸೋ
ಪರಿಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸು ವೇರೇಸು ಆದೀನವಂ ಪಞ್ಚಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇನ್ತೋ –
‘‘ಪಾಣೋ ನ ಹನ್ತಬ್ಬೋ, ಅದಿನ್ನಂ
ನಾದಾತಬ್ಬಂ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ನ ಚರಿತಬ್ಬೋ, ಮುಸಾ ನ ಭಾಸಿತಬ್ಬಾ, ಮಜ್ಜಂ ನ
ಪಾತಬ್ಬಂ, ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ನಾಮ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಕೋ ಹೋತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಸಂವತ್ತನಿಕೋ
ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಸಂವತ್ತನಿಕೋ, ತಥಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದೀನಿ। ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ
ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಆಗತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಅಪ್ಪಾಯುಕಸಂವತ್ತನಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಅಪ್ಪಭೋಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ, ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ಬಹುಸಪತ್ತಸಂವತ್ತನಿಕೋ, ಮುಸಾವಾದೋ ಅಭೂತಬ್ಭಕ್ಖಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ, ಮಜ್ಜಪಾನಂ ಉಮ್ಮತ್ತಕಭಾವಸಂವತ್ತನಿಕ’’ನ್ತಿ –
ಪಞ್ಚಸು ವೇರೇಸು ಇಮಂ ಆದೀನವಂ ಕಥೇಸಿ।
ರಾಜಾ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ,
ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಚ ಸೀಲಕಥಾ ನಾಮ ದುಕ್ಕಥಾ, ಕಣ್ಣೇ ಸೂಲಪ್ಪವೇಸನಂ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ
ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ‘ಏತೇ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಆಗತೋ, ಇಮೇ ಪನ ಮಯ್ಹಂ ಆಗತಕಾಲತೋ
ಪಟ್ಠಾಯ ಮಂಯೇವ ಘಟ್ಟೇನ್ತಾ ವಿಜ್ಝನ್ತಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಕಥೇನ್ತಿ, ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ನೇಸಂ
ಕಾತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ‘‘ಆಚರಿಯಾ ಸ್ವೇ ಮಯ್ಹಂ ಗೇಹೇ ಭಿಕ್ಖಂ
ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಸೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಮಹನ್ತೇ ಮಹನ್ತೇ ಕೋಳುಮ್ಬೇ
ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಗೂಥಸ್ಸ ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ ಕದಲಿಪತ್ತೇಹಿ ನೇಸಂ ಮುಖಾನಿ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ
ತತ್ಥ ಠಪಾಪೇಸಿ, ಪುನ ಬಹಲಮಧುಕತೇಲನಾಗಬಲಪಿಚ್ಛಿಲ್ಲಾದೀನಂ ಕೂಟೇ ಪೂರೇತ್ವಾ
ನಿಸ್ಸೇಣಿಮತ್ಥಕೇ ಠಪಾಪೇಸಿ, ತತ್ಥೇವ ಚ ಮಹಾಮಲ್ಲೇ ಬದ್ಧಕಚ್ಛೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ಮುಗ್ಗರೇ
ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಕೂಟತಾಪಸಾ ಅತಿವಿಯ ಮಂ ವಿಹೇಠಯಿಂಸು, ತೇಸಂ ಪಾಸಾದತೋ
ಓತರಣಕಾಲೇ ಕೂಟೇಹಿ ಪಿಚ್ಛಿಲ್ಲಂ ಸೋಪಾನಮತ್ಥಕೇ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸೀಸೇ ಮುಗ್ಗರೇಹಿ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಗಲೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೋಪಾನೇ ಖಿಪಥಾ’’ತಿ।
ಸೋಪಾನಪಾದಮೂಲೇ ಪನ ಚಣ್ಡೇ ಕುಕ್ಕುರೇ ಬನ್ಧಾಪೇಸಿ।
ತಾಪಸಾಪಿ ‘‘ಸ್ವೇ ರಾಜಗೇಹೇ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ
ಓವದಿಂಸು – ‘‘ಮಾರಿಸಾ ರಾಜಗೇಹಂ ನಾಮ ಸಾಸಙ್ಕಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ, ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ ನಾಮ
ಛದ್ವಾರಾರಮ್ಮಣೇ ಸಞ್ಞತೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ನಿಮಿತ್ತಂ ನ
ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಸಂವರೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
ಪುನದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಂ
ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ವಾಕಚೀರಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಅಜಿನಚಮ್ಮಂ ಏಕಂಸಗತಂ ಕತ್ವಾ ಜಟಾಕಲಾಪಂ
ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ರಾಜನಿವೇಸನಂ ಅಭಿರುಳ್ಹಾ। ರಾಜಾ
ಆರುಳ್ಹಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಗೂಥಕೋಳುಮ್ಬಮುಖತೋ ಕದಲಿಪತ್ತಂ ನೀಹರಾಪೇಸಿ। ದುಗ್ಗನ್ಧೋ ತಾಪಸಾನಂ
ನಾಸಪುಟಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗಪಾತನಾಕಾರಪತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಮಹಾತಾಪಸೋ ರಾಜಾನಂ ಓಲೋಕೇಸಿ।
ರಾಜಾ – ‘‘ಏತ್ಥ ಭೋನ್ತೋ ಯಾವದತ್ಥಂ ಭುಞ್ಜನ್ತು ಚೇವ ಹರನ್ತು ಚ, ತುಮ್ಹಾಕಮೇತಂ
ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ಹಿಯ್ಯೋ ಅಹಂ ತುಮ್ಹೇ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆಗತೋ, ತುಮ್ಹೇ ಪನ ಮಂಯೇವ
ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ ವಿಜ್ಝನ್ತಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಕಥಯಿತ್ಥ ,
ತುಮ್ಹಾಕಮಿದಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ಭುಞ್ಜಥಾ’’ತಿ ಮಹಾತಾಪಸಸ್ಸ ಉಲುಙ್ಕೇನ ಗೂಥಂ ಉಪನಾಮೇಸಿ।
ಮಹಾತಾಪಸೋ ಧೀ ಧೀತಿ ವದನ್ತೋ ಪಟಿನಿವತ್ತಿ। ‘‘ಏತ್ತಕೇನೇವ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಥ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ
ಸೋಪಾನೇ ಕೂಟೇಹಿ ಪಿಚ್ಛಿಲ್ಲಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಮಲ್ಲಾನಂ ಸಞ್ಞಮದಾಸಿ। ಮಲ್ಲಾ
ಮುಗ್ಗರೇಹಿ ಸೀಸಾನಿ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಗೀವಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೋಪಾನೇ ಖಿಪಿಂಸು, ಏಕೋಪಿ ಸೋಪಾನೇ
ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ , ಪವಟ್ಟಮಾನಾ ಸೋಪಾನಪಾದಮೂಲಂಯೇವ
ಪಾಪುಣಿಂಸು। ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಚಣ್ಡಕುಕ್ಕುರಾ ಪಟಪಟಾತಿ ಲುಞ್ಚಮಾನಾ ಖಾದಿಂಸು।
ಯೋಪಿ ನೇಸಂ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಲಾಯತಿ, ಸೋಪಿ ಆವಾಟೇ ಪತತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ನಂ ಕುಕ್ಕುರಾ
ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿಯೇವ। ಇತಿ ನೇಸಂ ಕುಕ್ಕುರಾ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಮೇವ ಅವಸೇಸಯಿಂಸು।
ಏವಂ ಸೋ ರಾಜಾ ತಪಸಮ್ಪನ್ನೇ ಪಞ್ಚಸತೇ ತಾಪಸೇ ಏಕದಿವಸೇನೇವ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸಿ।
ಅಥಸ್ಸ ರಟ್ಠೇ ದೇವತಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪುನ ನವವುಟ್ಠಿಯೋ
ಪಾತೇಸುಂ। ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನುಬ್ಬೇಧೇನ ವಾಲಿಕಥಲೇನ ಅವಚ್ಛಾದಿಯಿತ್ಥ। ತೇನಾಹ
ಸರಭಙ್ಗೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ –
‘‘ಯೋ ಸಞ್ಞತೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಅವಞ್ಚಯಿ,
ಧಮ್ಮಂ ಭಣನ್ತೇ ಸಮಣೇ ಅದೂಸಕೇ।
ತಂ ನಾಳಿಕೇರಂ ಸುನಖಾ ಪರತ್ಥ,
ಸಙ್ಗಮ್ಮ ಖಾದನ್ತಿ ವಿಫನ್ದಮಾನ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೭೧)।
ಏವಂ ಕಾಲಿಙ್ಗಾರಞ್ಞಸ್ಸ ಅರಞ್ಞಭೂತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಅತೀತೇ ಪನ ಬಾರಾಣಸಿನಗರೇ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ನಾಮ
ಚತ್ತಾಲೀಸಕೋಟಿವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಏಕಾ ಧೀತಾ ಅಹೋಸಿ ದಸ್ಸನೀಯಾ ಪಾಸಾದಿಕಾ। ಸಾ
ರೂಪಭೋಗಕುಲಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ಬಹೂನಂ ಪತ್ಥನೀಯಾ ಅಹೋಸಿ। ಯೋ
ಪನಸ್ಸಾ ವಾರೇಯ್ಯತ್ಥಾಯ ಪಹಿಣಾತಿ, ತಂ ತಂ ದಿಸ್ವಾನಸ್ಸ ಜಾತಿಯಂ ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಾದೀಸು ವಾ
ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ‘‘ಕೋ ಏಸ ದುಜ್ಜಾತೋ ದುಸ್ಸಣ್ಠಿತೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ –
‘‘ನೀಹರಥ ನ’’ನ್ತಿ ನೀಹರಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ನಾಮ ಅದ್ದಸಂ, ಉದಕಂ ಆಹರಥ, ಅಕ್ಖೀನಿ
ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಧೋವತಿ। ತಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಂ ದಿಟ್ಠಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ
ನೀಹರಾಪೇತೀತಿ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಾ ಉದಪಾದಿ, ಮೂಲನಾಮಂ ಅನ್ತರಧಾಯಿ।
ಸಾ ಏಕದಿವಸಂ ಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಕೀಳಂ
ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಿತ್ಥಂ ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಪಹೂತಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ಸಕಟೇಸು ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ
ಬಹೂನಿ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಿ ಆದಾಯ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಯಾನಂ ಆರುಯ್ಹ ಞಾತಿಗಣಪರಿವುತಾ ಗೇಹಮ್ಹಾ
ನಿಕ್ಖಮಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಚಣ್ಡಾಲಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಬಹಿನಗರೇ ಚಮ್ಮಗೇಹೇ
ವಸತಿ, ಮಾತಙ್ಗೋತ್ವೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಕೇನಚಿದೇವ
ಕರಣೀಯೇನ ಅನ್ತೋನಗರಂ ಪವಿಸಿತುಕಾಮೋ ಏಕಂ ನೀಲಪಿಲೋತಿಕಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಹತ್ಥೇ
ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಏಕೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಚ್ಛಿಂ, ಏಕೇನ ಘಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಉಸ್ಸರಥ ಅಯ್ಯಾ,
ಚಣ್ಡಾಲೋಹ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾಪನತ್ಥಂ ತಂ ವಾದೇನ್ತೋ ನೀಚಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ
ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠೇ ಮನುಸ್ಸೇ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಹಾಪಥಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ।
ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ಘಣ್ಡಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಸಾಣಿಅನ್ತರೇನ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ
ದೂರತೋವ ತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಮೇತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಮಾತಙ್ಗೋ ಅಯ್ಯೇತಿ। ‘‘ಕಿಂ
ವತ, ಭೋ, ಅಕುಸಲಂ ಅಕರಮ್ಹ, ಕಸ್ಸಾಯಂ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ, ವಿನಾಸೋ ನು ಖೋ ಮೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ,
ಮಙ್ಗಲಕಿಚ್ಚೇನ ನಾಮ ಗಚ್ಛಮಾನಾ ಚಣ್ಡಾಲಂ ಅದ್ದಸ’’ನ್ತಿ ಸರೀರಂ ಕಮ್ಪೇತ್ವಾ
ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಾ ಖೇಳಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಧಾತಿಯೋ ಆಹ – ‘‘ವೇಗೇನ ಉದಕಂ ಆಹರಥ, ಚಣ್ಡಾಲೋ ದಿಟ್ಠೋ,
ಅಕ್ಖೀನಿ ಚೇವ ನಾಮ ಗಹಿತಮುಖಞ್ಚ ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ
ಧೋವಿತ್ವಾ ರಥಂ ನಿವತ್ತಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪಟಿಯಾದಾನಂ ಗೇಹಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿ।
ಸುರಾಸೋಣ್ಡಾದಯೋ ಚೇವ ತಸ್ಸಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಮನುಸ್ಸಾ ಚ ‘‘ಕುಹಿಂ, ಭೋ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ,
ಇಮಾಯಪಿ ವೇಲಾಯ ನಾಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಮಹನ್ತಂ ವತ, ಭೋ,
ಸುರಾಮಂಸಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಸಕ್ಕಾರಂ ಚಣ್ಡಾಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅನುಭವಿತುಂ ನ ಲಭಿಮ್ಹ, ಗಣ್ಹಥ
ಚಣ್ಡಾಲ’’ನ್ತಿ ಗತಟ್ಠಾನಂ ಗವೇಸಿತ್ವಾ ನಿರಾಪರಾಧಂ ಮಾತಙ್ಗಪಣ್ಡಿತಂ ತಜ್ಜಿತ್ವಾ –
‘‘ಅರೇ ಮಾತಙ್ಗ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಸಕ್ಕಾರಂ ಅನುಭವಿತುಂ ನ ಲಭಿಮ್ಹಾ’’ತಿ
ಕೇಸೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಜಾಣುಕಪ್ಪರಪಾಸಾಣಾದೀಹಿ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಮತೋತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಡ್ಢನ್ತಾ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟೇ ಛಡ್ಡೇಸುಂ।
ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಸಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ –
‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ – ‘‘ನ ಅಞ್ಞಂ ಕಞ್ಚಿ,
ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಹಂ ಪುರಿಸೋ, ಪಾದೇಸು ನಂ
ನಿಪಾತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ವೇಧಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಕುಲದ್ವಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ –
‘‘ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಂ ಲಭನ್ತೋ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಲಭನ್ತಸ್ಸ ಏತ್ಥೇವ ಮರಣ’’ನ್ತಿ
ಗೇಹಙ್ಗಣೇ ನಿಪಜ್ಜಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಯಂ ಧಮ್ಮತಾ ಹೋತಿ – ಯಸ್ಸ ಚಣ್ಡಾಲೋ
ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗಬ್ಭದ್ವಾರೇ ನಿಪನ್ನೋ ಮರತಿ, ಯೇ ಚ ತಸ್ಮಿಂ
ಗಬ್ಭೇ ವಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಹೋನ್ತಿ। ಗೇಹಮಜ್ಝಮ್ಹಿ ಮತೇ ಸಬ್ಬೇ ಗೇಹವಾಸಿನೋ,
ದ್ವಾರಮ್ಹಿ ಮತೇ ಉಭತೋ ಅನನ್ತರಗೇಹವಾಸಿಕಾ, ಅಙ್ಗಣಮ್ಹಿ ಮತೇ ಇತೋ ಸತ್ತ ಇತೋ ಸತ್ತಾತಿ
ಚುದ್ದಸಗೇಹವಾಸಿನೋ ಸಬ್ಬೇ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ಅಙ್ಗಣೇ ನಿಪಜ್ಜಿ।
ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ – ‘‘ಮಾತಙ್ಗೋ ತೇ ಸಾಮಿ ಗೇಹಙ್ಗಣೇ ಪತಿತೋ’’ತಿ
ಗಚ್ಛಥ ಭಣೇ, ಕಿಂ ಕಾರಣಾತಿ ವತ್ವಾ ಏಕಮಾಸಕಂ ದತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಪೇಥಾತಿ। ತೇ ಗನ್ತ್ವಾ
‘‘ಇಮಂ ಕಿರ ಮಾಸಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಹಾ’’ತಿ ವದಿಂಸು। ಸೋ – ‘‘ನಾಹಂ ಮಾಸಕತ್ಥಾಯ
ನಿಪನ್ನೋ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಸ್ವಾಹಂ ನಿಪನ್ನೋ’’ತಿ ಆಹ। ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಕೋ ದೋಸೋತಿ?
ಕಿಂ ತಸ್ಸಾ ದೋಸಂ ನ ಪಸ್ಸಥ, ನಿರಪರಾಧೋ ಅಹಂ ತಸ್ಸಾ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪಿತೋ, ತಂ
ಲಭನ್ತೋವ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಲಭನ್ತೋ ನ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ।
ತೇ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸೇಟ್ಠಿ ಧೀತು ದೋಸಂ
ಞತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಥ, ಏಕಂ ಕಹಾಪಣಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ಪೇಸೇತಿ। ಸೋ ‘‘ನ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಕಹಾಪಣಂ, ತಮೇವ
ಇಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿ ಚ ಸೇಟ್ಠಿಭರಿಯಾ ಚ – ‘‘ಏಕಾಯೇವ ನೋ ಪಿಯಧೀತಾ,
ಪವೇಣಿಯಾ ಘಟಕೋ ಅಞ್ಞೋ ದಾರಕೋಪಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತಾ – ‘‘ಗಚ್ಛಥ ತಾತಾ, ಕೋಚಿ
ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಸಹನಕೋ ಏತಂ ಜೀವಿತಾಪಿ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ, ಏತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಮತೇ ಸಬ್ಬೇ ಮಯಂ ನಟ್ಠಾ
ಹೋಮ, ಆರಕ್ಖಮಸ್ಸ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಂ ಸಂವಿಧಾಯ ಯಾಗುಂ ಪೇಸಯಿಂಸು,
ಭತ್ತಂ ಧನಂ ಪೇಸಯಿಂಸು, ಏವಂ ಸೋ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಏವಂ ಏಕೋ ದಿವಸೋ ಗತೋ; ದ್ವೇ,
ತಯೋ, ಚತ್ತಾರೋ, ಪಞ್ಚ ದಿವಸಾ ಗತಾ।
ತತೋ ಸತ್ತಸತ್ತಗೇಹವಾಸಿಕಾ ಉಟ್ಠಾಯ –
‘‘ನ ಸಕ್ಕೋಮ ಮಯಂ ತುಮ್ಹೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಭವಿತುಂ, ಅಮ್ಹೇ ಮಾ ನಾಸೇಥ, ತುಮ್ಹಾಕಂ
ದಾರಿಕಂ ದತ್ವಾ ಏತಂ ಉಟ್ಠಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ತೇ ಸತಮ್ಪಿ ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ
ಪಹಿಣಿಂಸು, ಸೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೇವ। ಏವಂ ಛ ದಿವಸಾ ಗತಾ। ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಉಭತೋ
ಚುದ್ದಸಗೇಹವಾಸಿಕಾ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ – ‘‘ನ ಮಯಂ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಭವಿತುಂ ಸಕ್ಕೋಮ, ತುಮ್ಹಾಕಂ
ಅಕಾಮಕಾನಮ್ಪಿ ಮಯಂ ಏತಸ್ಸ ದಾರಿಕಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು।
ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸೋಕಸಲ್ಲಸಮಪ್ಪಿತಾ ವಿಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಸಯನೇ ನಿಪತಿಂಸು। ಉಭತೋ ಚುದ್ದಸಗೇಹವಾಸಿನೋ ಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಸುಪುಪ್ಫಿತಕಿಂಸುಕಸಾಖಂ ಉಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಾ ವಿಯ ತಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಾಭರಣಾನಿ ಓಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ನಖೇಹಿ ಸೀಮನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಕೇಸೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನೀಲಸಾಟಕಂ ನಿವಾಸಾಪೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇ
ನೀಲಪಿಲೋತಿಕಖಣ್ಡಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಕಣ್ಣೇಸು ತಿಪುಪಟ್ಟಕೇ ಪಿಳನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ತಾಲಪಣ್ಣಪಚ್ಛಿಂ
ದತ್ವಾ ಪಾಸಾದತೋ ಓತಾರಾಪೇತ್ವಾ ದ್ವೀಸು ಬಾಹಾಸು ಗಹೇತ್ವಾ – ‘‘ತವ ಸಾಮಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ
ಯಾಹೀ’’ತಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ಅದಂಸು।
ನೀಲುಪ್ಪಲಮ್ಪಿ ಅತಿಭಾರೋತಿ ಅನುಕ್ಖಿತ್ತಪುಬ್ಬಾ
ಸುಖುಮಾಲದಾರಿಕಾ ‘‘ಉಟ್ಠಾಹಿ ಸಾಮಿ, ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ನಿಪನ್ನಕೋವ ಆಹ
‘‘ನಾಹಂ ಉಟ್ಠಹಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಕಿನ್ತಿ ವದಾಮೀತಿ। ‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ ಅಯ್ಯ ಮಾತಙ್ಗಾ’’ತಿ ಏವಂ
ಮಂ ವದಾಹೀತಿ। ಸಾ ತಥಾ ಅವೋಚ। ನ ತುಯ್ಹಂ ಮನುಸ್ಸಾ ಉಟ್ಠಾನಸಮತ್ಥಂ ಮಂ ಅಕಂಸು, ಬಾಹಾಯ
ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಪೇಹೀತಿ। ಸಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಉಟ್ಠಹನ್ತೋ ವಿಯ
ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿತ್ವಾ – ‘‘ನಾಸಿತಂ, ಭೋ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಪಠಮಂ
ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಕೋಟ್ಟಾಪೇತ್ವಾ, ಇದಾನಿ ಸಯಂ ಕೋಟ್ಟೇತೀ’’ತಿ ವಿರವಿತ್ಥ। ಸಾ ಕಿಂ ಕರೋಮಿ
ಅಯ್ಯಾತಿ? ದ್ವೀಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಪೇಹೀತಿ। ಸಾ ತಥಾ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ
ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಾಮ ಸಾಮೀತಿ। ಗಚ್ಛಾ ನಾಮ ಅರಞ್ಞೇ ಹೋನ್ತಿ, ಮಯಂ ಮನುಸ್ಸಾ,
ಅತಿಕೋಟ್ಟಿತೋಮ್ಹಿ ತುಯ್ಹಂ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ, ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ ಪದಸಾ ಗನ್ತುಂ, ಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಮಂ
ನೇಹೀತಿ। ಸಾ ಓನಮಿತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಅದಾಸಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಅಭಿರುಹಿ। ಕುಹಿಂ ನೇಮಿ ಸಾಮೀತಿ?
ಬಹಿನಗರಂ ನೇಹೀತಿ। ಸಾ ಪಾಚೀನದ್ವಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ – ‘‘ಇಧ ತೇ ಸಾಮಿ ವಸನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ
ಪುಚ್ಛಿ। ಕತರಟ್ಠಾನಂ ಏತನ್ತಿ? ಪಾಚೀನದ್ವಾರಂ ಸಾಮೀತಿ। ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇ ಚಣ್ಡಾಲಪುತ್ತಾ
ವಸಿತುಂ ನ ಲಭನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಅನಾಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾವ ಸಬ್ಬದ್ವಾರಾನಿ ಆಹಿಣ್ಡಾಪೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಭವಗ್ಗಪತ್ತಮಸ್ಸಾ ಮಾನಂ ಪಾತೇಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಮಹಾಜನೋ ಉಕ್ಕುಟ್ಠಿಮಕಾಸಿ – ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾದಿಸಂ ಅಞ್ಞೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ಮಾನಂ ಭೇದಕೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ।
ಸಾ ಪಚ್ಛಿಮದ್ವಾರಂ ಪತ್ವಾ ‘‘ಇಧ ತೇ ಸಾಮಿ ವಸನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ
ಪುಚ್ಛಿ। ಕತರಟ್ಠಾನಂ ಏತನ್ತಿ? ಪಚ್ಛಿಮದ್ವಾರಂ ಸಾಮೀತಿ। ಇಮಿನಾ ದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ
ಚಮ್ಮಗೇಹಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಗಚ್ಛಾತಿ। ಸಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಇದಂ ಚಮ್ಮಗೇಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ
ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಸಾಮೀ’’ತಿ? ಆಮಾತಿ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಓತರಿತ್ವಾ ಚಮ್ಮಗೇಹಂ ಪಾವಿಸಿ।
ತತ್ಥ ಸತ್ತಟ್ಠದಿವಸೇ ವಸನ್ತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಗವೇಸನಧೀರೋ ಏತ್ತಕೇಸು
ದಿವಸೇಸು ನ ಚ ಜಾತಿಸಮ್ಭೇದಮಕಾಸಿ। ‘‘ಮಹಾಕುಲಸ್ಸ ಧೀತಾ ಸಚೇ ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹನ್ತಂ ಯಸಂ
ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ನ ಚಮ್ಹಾಹಂ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ। ಏತಿಸ್ಸಾ
ಪಾದಧೋವನಉದಕೇನ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ರಾಜೂನಂ ಅಭಿಸೇಕಕಿಚ್ಚಂ
ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪುನ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಗಾರಮಜ್ಝೇವಸನ್ತೋ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ,
ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕೇ
ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಏಕಚರಾ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಅಕತ್ವಾಪಿ ಸಕ್ಕಾ ಜೀವಿತುಂ, ಇದಾನಿ ಪನ ದಾರಭರಣಂ
ಪಟಿಪನ್ನಮ್ಹ, ಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಜೀವಿತುಂ, ತ್ವಂ ಯಾವಾಹಂ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ, ತಾವ ಮಾ
ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸುಸಾನಾದೀಸು ನನ್ತಕಾನಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ
ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಣಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಏಕಚರೋ ಲದ್ಧಕಾಯವಿವೇಕೋ
ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಞ್ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ
‘‘ಇದಾನಿ ಸಕ್ಕಾ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಅವಸ್ಸಯೇನ ಮಯಾ ಭವಿತು’’ನ್ತಿ ಬಾರಾಣಸಿಅಭಿಮುಖೋ
ಗನ್ತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಂ ಚರಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಗೇಹಾಭಿಮುಖೋ ಅಗಮಾಸಿ।
ಸಾ ತಂ ದ್ವಾರೇ ಠಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಸಞ್ಜಾನನ್ತೀ – ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥ,
ಭನ್ತೇ, ಚಣ್ಡಾಲಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತತ್ಥೇವ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಸಾ
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೀ ಸಞ್ಜಾನಿತ್ವಾ ಹತ್ಥೇಹಿ ಉರಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ವಿರವಮಾನಾ ಪಾದಮೂಲೇ
ಪತಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಯದಿ ತೇ ಸಾಮಿ ಏದಿಸಂ ಚಿತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ, ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ಮಹತಾ ಯಸಾ
ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ಅನಾಥಂ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ। ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಪರಿದೇವಂ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಅಕ್ಖೀನಿ
ಪುಞ್ಛಮಾನಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗೇಹೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಂ
ಅದಾಸಿ। ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕೇ ಮಾ ಸೋಚಿ ಮಾ
ಪರಿದೇವಿ, ಅಹಂ ತುಯ್ಹಂ ಪಾದಧೋವನಉದಕೇನ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ರಾಜೂನಂ ಅಭಿಸೇಕಕಿಚ್ಚಂ
ಕಾರೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ, ತ್ವಂ ಪನ ಏಕಂ ಮಮ ವಚನಂ ಕರೋಹಿ, ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕೋ ಚಣ್ಡಾಲೋ, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕೋ’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸಯಮಾನಾ ಸಕಲನಗರಂ ಚರಾಹೀ’’ತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ – ‘‘ಪಕತಿಯಾಪಿ ಅಹಂ ಸಾಮಿ
ಮುಖದೋಸೇನೇವ ಬ್ಯಸನಂ ಪತ್ತಾ, ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೇವಂ ವತ್ತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ –
‘‘ಕಿಂ ಪನ ತಯಾ ಮಯ್ಹಂ ಅಗಾರೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಅಲಿಕವಚನಂ ಸುತಪುಬ್ಬಂ, ಅಹಂ ತದಾಪಿ ಅಲಿಕಂ ನ
ಭಣಾಮಿ, ಇದಾನಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಕಿಂ ವಕ್ಖಾಮಿ, ಸಚ್ಚವಾದೀ ಪುರಿಸೋ ನಾಮಾಹ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ –
‘‘ಅಜ್ಜ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀ, ತ್ವಂ ‘ಇತೋ ಸತ್ತಾಹಸ್ಸಚ್ಚಯೇನ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕೋ
ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಸಕಲನಗರೇ
ಉಗ್ಘೋಸೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
ಸಾ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಸೂರಾ
ಹುತ್ವಾ ಸಾಯಂಪಾತಂ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಥಾ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಪಾಣಿನಾ ಪಾಣಿಂ
ಪಹರನ್ತಾ – ‘‘ಪಸ್ಸಥ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ಚಣ್ಡಾಲಪುತ್ತಂ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ
ಕರೋತೀ’’ತಿ ಹಸನ್ತಾ ಕೇಳಿಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಸಾ ಪುನದಿವಸೇಪಿ ತಥೇವ ಸಾಯಂಪಾತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ –
‘‘ಇದಾನಿ ಛಾಹಚ್ಚಯೇನ, ಪಞ್ಚಾಹ-ಚತೂಹ-ತೀಹ-ದ್ವೀಹ-ಏಕಾಹಚ್ಚಯೇನ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕೋ
ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಅಯಂ
ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ಅತಿಸೂರಾ ಹುತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಕದಾಚಿ ಏವಂ ಸಿಯಾ, ಏಥ ಮಯಂ
ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಮಾ’’ತಿ ಚಮ್ಮಗೇಹಸ್ಸ ಬಾಹಿರಭಾಗಂ ಸಮನ್ತಾ
ತಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ವಾಲಿಕಂ ಓಕಿರಿಂಸು। ಸಾಪಿ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇ ಪಾತೋವ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ
ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಅಯಂ ಭೋ ನ
ದೂರಂ ಅಪದಿಸ್ಸತಿ, ಅಜ್ಜ ಕಿರ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಸಂವಿದಹಾಮಾ’’ತಿ
ಚಮ್ಮಗೇಹಂ ಸಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಹರಿತೂಪಲಿತ್ತಂ ಅಹತವತ್ಥೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಹಾರಹಂ
ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಚೇಲವಿತಾನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲದಾಮಾನಿ ಓಸಾರಯಿಂಸು।
ತೇಸಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನ್ತಾನಂಯೇವ ಸೂರಿಯೋ ಅತ್ಥಂ ಗತೋ।
ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಚನ್ದೇ ಉಗ್ಗತಮತ್ತೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ
ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಇದ್ಧಿಚಿತ್ತೇನ
ದ್ವಾದಸಯೋಜನಿಕಂ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಭಾವಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಚನ್ದವಿಮಾನಸ್ಸ
ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವನನ್ತತೋ ಅಬ್ಭುಸ್ಸಕ್ಕಮಾನಂ ಚನ್ದಂ
ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಚನ್ದವಿಮಾನಂ ಓಹಾಯ ಪುರತೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಮಹಾಜನೋ ಮಂ ಪಸ್ಸತೂ’’ತಿ
ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ಮಹಾಜನೋ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಭೋ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ವಚನಂ, ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ
ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪೂಜೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಗನ್ಧಮಾಲಂ ಆದಾಯ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ಘರಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ
ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಮತ್ಥಕಮತ್ಥಕೇನ ಸತ್ತವಾರೇ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಅನುಪರಿಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಜನೇನ
ದಿಟ್ಠಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಿಕಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಪ್ಪಮಾಣಮೇವ
ಮಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಚಮ್ಮಗೇಹಂ ಪಾವಿಸಿ। ಮಹಾಜನೋ ದಿಸ್ವಾ –
‘‘ಓತಿಣ್ಣೋ ನೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ, ಸಾಣಿಂ ಆಹರಥಾ’’ತಿ ನಿವೇಸನಂ ಮಹಾಸಾಣಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ
ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತೋ।
ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಸಿರಿಸಯನಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿ। ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾ ಸಮೀಪೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ನಂ ಪುಚ್ಛಿ
‘‘ಉತುಸಮಯೋ ತೇ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕೇ’’ತಿ। ಆಮ ಅಯ್ಯಾತಿ। ಮಯಾ ದಿನ್ನಂ ಪುತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾಹೀತಿ
ಅಙ್ಗುಟ್ಠಕೇನ ನಾಭಿಮಣ್ಡಲಂ ಫುಸಿ। ತಸ್ಸಾ ಪರಾಮಸನೇನೇವ ಗಬ್ಭೋ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ।
ಮಹಾಪುರಿಸೋ – ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ತೇ ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕೇ ಪಾದಧೋವನಉದಕಂ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ರಾಜೂನಂ
ಅಭಿಸೇಕೋದಕಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಭಾವಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ
ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಚಣ್ಡಮಣ್ಡಲಮೇವ
ಪವಿಟ್ಠೋ। ಸಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಪಜಾಪತೀ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಪಾದಧೋವನಉದಕಂ ಲಭನ್ತೋ ನಾಮ
ನತ್ಥಿ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ – ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಪಜಾಪತಿಂ ಅನ್ತೋನಗರೇ
ವಸಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸುವಣ್ಣಸಿವಿಕಾಯ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಯಾವ ಸತ್ತಮಕೋಟಿಯಾ
ಅಪರಿಸುದ್ಧಜಾತಿಕಸ್ಸ ಸಿವಿಕಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಅದಂಸು। ಸೋಳಸ ಜಾತಿಮನ್ತಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಗಣ್ಹಿಂಸು। ಸೇಸಾ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ – ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ, ಭೋ,
ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಗೇಹೇ ಬ್ರಹ್ಮಪಜಾಪತಿಯಾ ವಸಿತುಂ, ವತ್ಥುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಯಾವ ಪನ
ತಂ ಕರೀಯತಿ, ತಾವ ಮಣ್ಡಪೇವ ವಸತೂ’’ತಿ ಮಣ್ಡಪೇ ವಸಾಪೇಸುಂ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚಕ್ಖುಪಥೇ
ಠತ್ವಾ ವನ್ದಿತುಕಾಮಾ ಕಹಾಪಣಂ ದತ್ವಾ ವನ್ದಿತುಂ ಲಭನ್ತಿ, ಸವನೂಪಚಾರೇ ವನ್ದಿತುಕಾಮಾ
ಸತಂ ದತ್ವಾ ಲಭನ್ತಿ, ಆಸನ್ನೇ ಪಕತಿಕಥಂ ಸವನಟ್ಠಾನೇ ವನ್ದಿತುಕಾಮಾ ಪಞ್ಚಸತಾನಿ ದತ್ವಾ
ಲಭನ್ತಿ, ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಸೀಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತುಕಾಮಾ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ಲಭನ್ತಿ,
ಪಾದಧೋವನಉದಕಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ದಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ದತ್ವಾ ಲಭನ್ತಿ। ಬಹಿನಗರತೋ ಅನ್ತೋನಗರೇ ಯಾವ
ಮಣ್ಡಪಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಲದ್ಧಧನಂಯೇವ ಕೋಟಿಸತಮತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ।
ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೋ ಸಙ್ಖುಭಿ, ತತೋ ಸಬ್ಬರಾಜಾನೋ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಪಜಾಪತಿಯಾ ಪಾದಧೋವನೇನ
ಅಭಿಸೇಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಲಭಿಂಸು। ಮಣ್ಡಪೇ ವಸನ್ತಿಯಾ ಏವ
ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಂ ಅಹೋಸಿ। ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಲದ್ಧಕುಮಾರೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ ಅಹೋಸಿ
ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುತ್ತೋ ಜಾತೋತಿ ಸಕಲ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ಏಕಕೋಲಾಹಲೋ ಅಹೋಸಿ।
ಕುಮಾರಸ್ಸ ಖೀರಮಣಿಮೂಲಂ ಹೋತೂತಿ ತತೋ ತತೋ ಆಗತಧನಂ ಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಂ ಅಹೋಸಿ। ಏತ್ತಾವತಾ
ನಿವೇಸನಮ್ಪಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ। ಕುಮಾರಸ್ಸ ನಾಮಕರಣಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ನಿವೇಸನಂ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ
ಕುಮಾರಂ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಮಣ್ಡಪೇ ಜಾತತ್ತಾ ಮಣ್ಡಬ್ಯೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು।
ಕುಮಾರೋ ಸುಖೇನ ಸಂವಡ್ಢಮಾನೋ ಸಿಪ್ಪುಗ್ಗಹಣವಯಪತ್ತೋತಿ
ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಸಿಪ್ಪಜಾನನಕಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ।
ಕುಮಾರೋ ಮೇಧಾವೀ ಪಞ್ಞವಾ ಸುತಂ ಸುತಂ ಮುತಂ ಆವುಣನ್ತೋ ವಿಯ
ಗಣ್ಹಾತಿ, ಗಹಿತಗಹಿತಂ ಸುವಣ್ಣಘಟೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತತೇಲಂ ವಿಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಾವತಾ ವಾಚುಗ್ಗತಾ
ಪರಿಯತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ, ತೇನ ಅನುಗ್ಗಹಿತಾ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ
ಚರನ್ತಿ, ಸೋಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಗೇಹೇ ಅಸೀತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಂ
ಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಗೇಹಮ್ಪಿಸ್ಸ ಸತ್ತದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಂ ಮಹನ್ತಂ ಅಹೋಸಿ। ಗೇಹೇ ಮಙ್ಗಲದಿವಸೇ
ಜಮ್ಬುದೀಪವಾಸೀಹಿ ಪೇಸಿತಧನಂ ಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಮತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ।
ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಆವಜ್ಜೇಸಿ – ‘‘ಪಮತ್ತೋ ನು ಖೋ ಕುಮಾರೋ
ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ – ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭತ್ತೋ ಜಾತೋ, ಯತ್ಥ
ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ, ತಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಗಚ್ಛಾಮಿ ನಂ ದಮೇಮೀ’’ತಿ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ
ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಗಹೇತ್ವಾ – ‘‘ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾ ಅತಿಸಮ್ಬಾಧಾ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೋಟ್ಠಕೇನ
ಪವಿಸಿತು’’ನ್ತಿ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಅಸೀತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೇ
ಆಕಾಸಙ್ಗಣೇ ಓತರಿ। ಮಣ್ಡಬ್ಯಕುಮಾರೋಪಿ ಸುವಣ್ಣಕಟಚ್ಛುಂ
ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ಇಧ ಸೂಪಂ ದೇಥ ಇಧ ಓದನ’’ನ್ತಿ ಪರಿವಿಸಾಪೇನ್ತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ
ದಣ್ಡಕೇನ ಘಟ್ಟಿತಆಸಿವಿಸೋ ವಿಯ ಕುಪಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
ಓತಲ್ಲಕೋ ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕೋವ।
ಸಙ್ಕಾರಚೋಳಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚ ಕಣ್ಠೇ,
ಕೋ ರೇ ತುವಂ ಹೋಸಿ ಅದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧)।
ಅಥ ನಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಅಕುಜ್ಝಿತ್ವಾವ ಓವದನ್ತೋ ಆಹ –
‘‘ಅನ್ನಂ ತವೇದಂ ಪಕತಂ ಯಸಸ್ಸಿ,
ತಂ ಖಜ್ಜರೇ ಭುಞ್ಜರೇ ಪಿಯ್ಯರೇ ಚ।
ಜಾನಾಸಿ ಮಂ ತ್ವಂ ಪರದತ್ತೂಪಜೀವಿಂ,
ಉತ್ತಿಟ್ಠ ಪಿಣ್ಡಂ ಲಭತಂ ಸಪಾಕೋ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೨)।
ಸೋ ನಯಿದಂ ತುಮ್ಹಾದಿಸಾನಂ ಪಟಿಯತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ –
‘‘ಅನ್ನಂ ಮಮೇದಂ ಪಕತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ,
ಅತ್ಥತ್ಥಿತಂ ಸದ್ದಹತೋ ಮಮೇದಂ।
ಅಪೇಹಿ ಏತ್ತೋ ಕಿಮಿಧಟ್ಠಿತೋಸಿ,
ನ ಮಾದಿಸಾ ತುಯ್ಹಂ ದದನ್ತಿ ಜಮ್ಮಾ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೩)।
ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ‘‘ದಾನಂ ನಾಮ ಸಗುಣಸ್ಸಪಿ ನಿಗ್ಗುಣಸ್ಸಪಿ ಯಸ್ಸ
ಕಸ್ಸಚಿ ದಾತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಹಿ ನಿನ್ನೇಪಿ ಥಲೇಪಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತಂ ಬೀಜಂ ಪಥವೀರಸಂ ಆಪೋರಸಞ್ಚ
ಆಗಮ್ಮ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ನಿಪ್ಫಲಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಸುಖೇತ್ತೇ ವಪಿತಬೀಜಂ ವಿಯ ಗುಣವನ್ತೇ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
‘‘ಥಲೇ ಚ ನಿನ್ನೇ ಚ ವಪನ್ತಿ ಬೀಜಂ,
ಅನೂಪಖೇತ್ತೇ ಫಲಮಾಸಮಾನಾ।
ಏತಾಯ ಸದ್ಧಾಯ ದದಾಹಿ ದಾನಂ,
ಅಪ್ಪೇವ ಆರಾಧಯೇ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೪)।
ಅಥ ಕುಮಾರೋ ಕೋಧಾಭಿಭೂತೋ – ‘‘ಕೇನಿಮಸ್ಸ ಮುಣ್ಡಕಸ್ಸ ಪವೇಸೋ ದಿನ್ನೋ’’ತಿ ದ್ವಾರರಕ್ಖಾದಯೋ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ –
‘‘ಖೇತ್ತಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ವಿದಿತಾನಿ ಲೋಕೇ,
ಯೇಸಾಹಂ ಬೀಜಾನಿ ಪತಿಟ್ಠಪೇಮಿ।
ಯೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜಾತಿಮನ್ತೂಪಪನ್ನಾ,
ತಾನೀಧ ಖೇತ್ತಾನಿ ಸುಪೇಸಲಾನೀ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೫) –
ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಜಮ್ಮಂ ವೇಣುಪದರೇನ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಗೀವಾಯಂ
ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತಪಿ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ನೀಹರಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥ ನಂ
ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಆಹ –
‘‘ಗಿರಿಂ ನಖೇನ ಖಣಸಿ, ಅಯೋ ದನ್ತೇಭಿ ಖಾದಸಿ।
ಜಾತವೇದಂ ಪದಹಸಿ, ಯೋ ಇಸಿಂ ಪರಿಭಾಸಸೀ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೯)।
ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ – ‘‘ಸಚೇ ಮ್ಯಾಯಂ
ಹತ್ಥೇ ವಾ ಪಾದೇ ವಾ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಬಹುಂ ಅಪುಞ್ಞಂ
ಪಸವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಸತ್ತಾನುದ್ದಯತಾಯ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಓತರಿ। ಭಗವಾ
ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ತಮತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
‘‘ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಮಾತಙ್ಗೋ, ಇಸಿ ಸಚ್ಚಪರಕ್ಕಮೋ।
ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಉದಿಕ್ಖತ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೦)।
ತಾವದೇವ ನಗರರಕ್ಖಿಕದೇವತಾನಂ ಜೇಟ್ಠಕದೇವರಾಜಾ ಮಣ್ಡಬ್ಯಸ್ಸ ಗೀವಂ ಪರಿವತ್ತೇಸಿ। ತಸ್ಸ ಮುಖಂ ಪರಿವತ್ತೇತಿತ್ವಾ
ಪಚ್ಛಾಮುಖಂ ಜಾತಂ, ಅಕ್ಖೀನಿ ಪರಿವತ್ತಾನಿ, ಮುಖೇನ ಖೇಳಂ ವಮತಿ, ಸರೀರಂ ಥದ್ಧಂ ಸೂಲೇ
ಆರೋಪಿತಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾ ಪರಿಚಾರಕಯಕ್ಖಾ ಅಸೀತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ತಥೇವ
ಅಕಂಸು। ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಪಜಾಪತಿಯಾ ಆರೋಚಯಿಂಸು। ಸಾ ತರಮಾನರೂಪಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಂ
ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಗಾಥಮಾಹ –
‘‘ಆವೇಧಿತಂ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಉತ್ತಮಙ್ಗಂ,
ಬಾಹುಂ ಪಸಾರೇತಿ ಅಕಮ್ಮನೇಯ್ಯಂ।
ಸೇತಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಯಥಾ ಮತಸ್ಸ,
ಕೋ ಮೇ ಇಮಂ ಪುತ್ತಮಕಾಸಿ ಏವ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೧)।
‘‘ಇಧಾಗಮಾ ಸಮಣೋ ದುಮ್ಮವಾಸೀ,
ಓತಲ್ಲಕೋ ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕೋವ,
ಸಙ್ಕಾರಚೋಳಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚ ಕಣ್ಠೇ,
ಸೋ ತೇ ಇಮಂ ಪುತ್ತಮಕಾಸಿ ಏವ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೨)।
ಸಾ ಸುತ್ವಾವ ಅಞ್ಞಾಸಿ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಯಸದಾಯಕೋ ಅಯ್ಯೋ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಮತ್ತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಆಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೇ ಪುಚ್ಛಿ –
ಅಕ್ಖಾಥ ಮೇ ಮಾಣವಾ ಏತಮತ್ಥಂ।
ಗನ್ತ್ವಾನ ತಂ ಪಟಿಕರೇಮು ಅಚ್ಚಯಂ,
ಅಪ್ಪೇವ ನಂ ಪುತ್ತ ಲಭೇಮು ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೩)।
ತೇ ಆಹಂಸು –
‘‘ವೇಹಾಯಸಂ ಅಗಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ,
ಪಥದ್ಧುನೋ ಪನ್ನರಸೇವ ಚನ್ದೋ।
ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿಞ್ಞೋ ಇಸಿ ಸಾಧುರೂಪೋ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೪)।
ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಓತಿಣ್ಣಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ –
‘‘ಮಯ್ಹಂ ಪದವಳಞ್ಜಂ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ವಸೇನ ಮಾ ಅನ್ತರಧಾಯಿತ್ಥ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯೇವ
ನಂ ಪಸ್ಸತು, ಮಾ ಅಞ್ಞೇ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಯಾಪನಮತ್ತಂ
ಮಿಸ್ಸಕೋದನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಕಮನಸಾಲಾಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಭುತ್ತಾವಸೇಸಂ
ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನೇಯೇವ ಠಪೇಸಿ। ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಪಿ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ಅನ್ತರವೀಥಿಂ
ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾ ಪದವಳಞ್ಜಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ಯಸದಾಯಕಸ್ಸ ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಪದ’’ನ್ತಿ
ಪದಾನುಸಾರೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ದಾಸೇನ ಕತಾಪರಾಧಂ
ಮಯ್ಹಂ ಖಮಥ, ನ ಹಿ ತುಮ್ಹೇ ಕೋಧವಸಿಕಾ ನಾಮ, ದೇಥ ಮೇ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ।
ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ –
ಬಾಹುಂ ಪಸಾರೇತಿ ಅಕಮ್ಮನೇಯ್ಯಂ।
ಸೇತಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಯಥಾ ಮತಸ್ಸ,
ಕೋ ಮೇ ಇಮಂ ಪುತ್ತಮಕಾಸಿ ಏವ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೧೫) –
ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ। ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಆಹ – ‘‘ನ ಮಯಂ ಏವರೂಪಂ ಕರೋಮ, ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಪನ ಹಿಂಸನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಸಗಾರವಾಹಿ ಭೂತಯಕ್ಖದೇವತಾಹಿ ಕತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
ಕೇವಲಂ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮನೋಪದೋಸೋ ಮಾ ಹೋತು, ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ ಹೋತು, ಸುಖಮಾಪಯಾ ,
ಭನ್ತೇ, ದೇವತಾ, ಅಪಿಚಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಥಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಮೀತಿ। ತೇನ ಹಿ ಓಸಧಂ ತೇ
ಕಥೇಸ್ಸಾಮಿ, ಮಮ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನೇ ಭುತ್ತಾವಸೇಸಂ ಭತ್ತಮತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಥೋಕಂ ಉದಕಂ
ಆಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತವ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪ, ಅವಸೇಸಂ ಉದಕಚಾಟಿಯಂ
ಆಲೋಳೇತ್ವಾ ಅಸೀತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಾತಿ। ಸಾ ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ
ಭತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ।
ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತೇ ಜೇಟ್ಠಕದೇವರಾಜಾ – ‘‘ಸಾಮಿಮ್ಹಿ ಸಯಂ
ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೇ ಅಮ್ಹೇಹಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಕುಮಾರಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ।
ಸೋಪಿ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ದುಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪತ್ತಪುಬ್ಬೋ ವಿಯ ಪಕತಿವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ನಂ
ಮಾತಾ ಅವೋಚ – ‘‘ಪಸ್ಸ ತಾತ ತವ ಕುಲುಪಕಾನಂ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪರಹಿತಾನಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ, ಸಮಣಾ ಪನ
ನ ಏವರೂಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಮಣೇ ತಾತ ಭೋಜೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ತತೋ ಸೇಸಕಂ ಉದಕಚಾಟಿಯಂ
ಆಲುಳಾಪೇತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಾಪೇಸಿ। ಯಕ್ಖಾ ತಾವದೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ
ಪಲಾಯಿಂಸು। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಕಿಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮುಖೇ
ಪಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಮಾತಙ್ಗಇಸಿಸ್ಸ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಭತ್ತನ್ತಿ। ತೇ ‘‘ಚಣ್ಡಾಲಸ್ಸ
ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಕಂ ಖಾದಾಪಿತಮ್ಹಾ, ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದಾನಿಮ್ಹಾ ಜಾತಾ, ಇದಾನಿ ನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
‘ಅಸುದ್ಧಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇಮೇ’ತಿ ಸಮ್ಭೋಗಂ ನ ದಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ತತೋ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝರಟ್ಠಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಮಜ್ಝರಾಜಸ್ಸ ನಗರೇ ಅಗ್ಗಾಸನಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಾಮ ಮಯನ್ತಿ ರಾಜಗೇಹೇ
ಭುಞ್ಜನ್ತಿ।
ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪಾಪನಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತೋ ಮಾನಜಾತಿಕೇ ನಿಮ್ಮದಯನ್ತೋ ವಿಚರತಿ। ಅಥೇಕೋ ‘‘ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೋ ನಾಮ ಮಯಾ ಸದಿಸೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞೇಸು ಸಞ್ಞಮ್ಪಿ ನ ಕರೋತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ತಂ ಗಙ್ಗಾತೀರೇ ವಸಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಾನನಿಗ್ಗಹಮಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಅಗಮಾಸಿ ।
ತಂ ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೋ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕಿಂ ಜಚ್ಚೋ ಭವ’’ನ್ತಿ? ಚಣ್ಡಾಲೋ ಅಹಂ ಆಚರಿಯಾತಿ।
ಅಪೇಹಿ ಚಣ್ಡಾಲ ಅಪೇಹಿ ಚಣ್ಡಾಲ, ಹೇಟ್ಠಾಗಙ್ಗಾಯ ವಸ, ಮಾ ಉಪರಿಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಂ
ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಮಕಾಸೀತಿ।
ಬೋಧಿಸತ್ತೋ – ‘‘ಸಾಧು ಆಚರಿಯ,
ತುಮ್ಹೇಹಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಹೇಟ್ಠಾಗಙ್ಗಾಯ ವಸನ್ತೋ ‘‘ಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಂ
ಪಟಿಸೋತಂ ಸನ್ದತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೋ ಪಾತೋವ ಗಙ್ಗಂ ಓರುಯ್ಹ ಉದಕಂ
ಆಚಮತಿ, ಜಟಾ ಧೋವತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಖಾದನ್ತೋ ಪಿಣ್ಡಂ ಪಿಣ್ಡಂ ಖೇಳಂ ಉದಕೇ
ಪಾತೇತಿ। ದನ್ತಕಟ್ಠಕುಚ್ಛಿಟ್ಠಕಮ್ಪಿ ತತ್ಥೇವ ಪವಾಹೇತಿ। ಯಥಾ ಚೇ ತಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ
ಅಲಗ್ಗಿತ್ವಾ ತಾಪಸಸ್ಸೇವ ಜಟಾಸು ಲಗ್ಗತಿ, ತಥಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ಖೇಳಮ್ಪಿ ದನ್ತಕಟ್ಠಮ್ಪಿ
ತಾಪಸಸ್ಸ ಜಟಾಸುಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ।
ತಾಪಸೋ ಚಣ್ಡಾಲಸ್ಸಿದಂ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ
ಹುತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಇದಂ, ಭೋ ಚಣ್ಡಾಲ, ಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಂ ತಯಾ
ಪಟಿಸೋತಗಾಮಿಕತ’’ನ್ತಿ? ಆಮ ಆಚರಿಯ। ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ ಹೇಟ್ಠಾಗಙ್ಗಾಯ ಮಾ ವಸ, ಉಪರಿಗಙ್ಗಾಯ
ವಸಾತಿ। ಸಾಧು ಆಚರಿಯ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತತ್ಥ ವಸನ್ತೋ ಇದ್ಧಿಂ
ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇಸಿ, ಉದಕಂ ಯಥಾಗತಿಕಮೇವ ಜಾತಂ। ಪುನ ತಾಪಸೋ ತದೇವ ಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೋ
ಪುನ ಗನ್ತ್ವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿ, – ‘‘ಭೋ ಚಣ್ಡಾಲ, ತ್ವಮಿದಂ ಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಂ ಕಾಲೇನ
ಪಟಿಸೋತಗಾಮಿಂ ಕಾಲೇನ ಅನುಸೋತಗಾಮಿಂ ಕರೋಸೀ’’ತಿ? ಆಮ ಆಚರಿಯ। ಚಣ್ಡಾಲ, ‘‘ತ್ವಂ
ಸುಖವಿಹಾರೀನಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸುಖೇನ ವಸಿತುಂ ನ ದೇಸಿ, ಸತ್ತಮೇ ತೇ ದಿವಸೇ ಸತ್ತಧಾ
ಮುದ್ಧಾ ಫಲತೂ’’ತಿ। ಸಾಧು ಅಚರಿಯ, ಅಹಂ ಪನ ಸೂರಿಯಸ್ಸ ಉಗ್ಗನ್ತುಂ ನ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ।
ಅಥ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏತಸ್ಸ ಅಭಿಸಾಪೋ ಏತಸ್ಸೇವ ಉಪರಿ
ಪತಿಸ್ಸತಿ, ರಕ್ಖಾಮಿ ನ’’ನ್ತಿ ಸತ್ತಾನುದ್ದಯತಾಯ ಪುನದಿವಸೇ ಇದ್ಧಿಯಾ ಸೂರಿಯಸ್ಸ
ಉಗ್ಗನ್ತುಂ ನ ಅದಾಸಿ। ಇದ್ಧಿಮತೋ ಇದ್ಧಿವಿಸಯೋ ನಾಮ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯೋ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅರುಣುಗ್ಗಂ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ, ಕಸಿವಣಿಜ್ಜಾದೀನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಪಯೋಜೇನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
ಮನುಸ್ಸಾ – ‘‘ಯಕ್ಖಾವಟ್ಟೋ ನು ಖೋ ಅಯಂ
ಭೂತದೇವಟ್ಟೋನಾಗಸುಪಣ್ಣಾವಟ್ಟೋ’’ತಿ ಉಪದ್ದವಪ್ಪತ್ತಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ
ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ರಾಜಕುಲಂ ನಾಮ ಮಹಾಪಞ್ಞಂ, ಲೋಕಸ್ಸ ಹಿತಂ ಚಿನ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತತ್ಥ
ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ರಾಜಕುಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ರಾಜಾ
ಸುತ್ವಾ ಭೀತೋಪಿ ಅಭೀತಾಕಾರಂ ಕತ್ವಾ – ‘‘ಮಾ ತಾತಾ ಭಾಯಥ, ಇಮಂ ಕಾರಣಂ ಗಙ್ಗಾತೀರವಾಸೀ
ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೋ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕತಿಪಯೇಹೇವ
ಅತ್ಥಚರಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಾಪಸಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕತಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ತಮತ್ಥಂ
ಪುಚ್ಛಿ। ತಾಪಸೋ ಆಹ – ‘‘ಆಮ ಮಹಾರಾಜ, ಏಕೋ ಚಣ್ಡಾಲೋ
ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಇಮಂ ಗಙ್ಗಾಯ ಉದಕಂ ಕಾಲೇನ ಅನುಸೋತಗಾಮಿಂ ಕಾಲೇನ ಪತಿಸೋತಗಾಮಿಂ ಕರೋತಿ, ಮಯಾ
ತದತ್ಥಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥಿತಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಪುಚ್ಛಥ, ಸೋ ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
ರಾಜಾ ಮಾತಙ್ಗಇಸಿಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ – ‘‘ತುಮ್ಹೇ, ಭನ್ತೇ,
ಅರುಣಸ್ಸ ಉಗ್ಗನ್ತುಂ ನ ದೇಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಆಮ, ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಭನ್ತೇತಿ?
ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸಕಾರಣಾ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ
ಖಮಾಪಿತಕಾಲೇ ದಸ್ಸಾಮಿ ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ರಾಜಾ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಏಥ ಆಚರಿಯ, ತಾಪಸಂ ಖಮಾಪೇಥಾ’’ತಿ
ಆಹ। ನಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಚಣ್ಡಾಲಂ ವನ್ದಾಮೀತಿ। ಮಾ ಆಚರಿಯ, ಏವಂ ಕರೋಥ, ಜನಪದಸ್ಸ ಮುಖಂ
ಪಸ್ಸಥಾತಿ। ಸೋ ಪುನ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿಯೇವ। ರಾಜಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
‘‘ಆಚರಿಯೋ ಖಮಾಪೇತುಂ ನ ಇಚ್ಛಿತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅಖಮಾಪಿತೇ ಅಹಂ ಸೂರಿಯಂ ನ ಮುಞ್ಚಾಮೀತಿ।
ರಾಜಾ ‘‘ಅಯಂ ಖಮಾಪೇತುಂ ನ ಇಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಅಖಮಾಪಿತೇ ಸೂರಿಯಂ ನ ಮುಞ್ಚತಿ, ಕಿಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ
ತೇನ ತಾಪಸೇನ, ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ‘‘ಗಚ್ಛಥ, ಭೋ, ತಾಪಸಸನ್ತಿಕಂ, ತಂ ಹತ್ಥೇಸು ಚ
ಪಾದೇಸು ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಾತಙ್ಗಇಸಿಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ನೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಖಮಾಪೇಥ ಏತಸ್ಸ
ಜನಪದಾನುದ್ದಯತಂ ಪಟಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ರಾಜಪುರಿಸಾ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಆನೇತ್ವಾ
ಮಾತಙ್ಗಇಸಿಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಖಮಾಪೇಸುಂ।
ಅಹಂ ನಾಮ ಖಮಿತಬ್ಬಂ ಖಮಾಮಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನ ಏತಸ್ಸ ಕಥಾ ಏತಸ್ಸೇವ
ಉಪರಿ ಪತಿಸ್ಸತಿ। ಮಯಾ ಸೂರಿಯೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೇ ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿ ಏತಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಪತಿಸ್ಸತಿ,
ಅಥಸ್ಸ ಸತ್ತಧಾ ಮುದ್ಧಾ ಫಲಿಸ್ಸತಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಪನೇಸ ಬ್ಯಸನಂ ಮಾ ಪಾಪುಣಾತು, ಏಥ
ತುಮ್ಹೇ ಏತಂ ಗಲಪ್ಪಮಾಣೇ ಉದಕೇ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡಮಸ್ಸ ಸೀಸೇ ಠಪೇಥ।
ಅಥಾಹಂ ಸೂರಿಯಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿ ಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡೇ ಪತಿತ್ವಾ ತಂ ಸತ್ತಧಾ
ಭಿನ್ದಿಸ್ಸತಿ। ಅಥೇಸ ಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ತಿತ್ಥೇನ
ಉತ್ತರತು, ಇತಿ ನಂ ವದಥ, ಏವಮಸ್ಸ ಸೋತ್ಥಿ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಏವಂ
ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಥಾ ಕಾರೇಸುಂ। ತಸ್ಸಾಪಿ ತಥೇವ ಸೋತ್ಥಿ ಜಾತಾ। ಸೋ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ –
‘‘ಜಾತಿ ನಾಮ ಅಕಾರಣಂ, ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಗುಣೋವ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಜಾತಿಗೋತ್ತಮಾನಂ ಪಹಾಯ ನಿಮ್ಮದೋ ಅಹೋಸಿ।
ಇತಿ ಜಾತಿಮನ್ತತಾಪಸೇ ದಮಿತೇ ಮಹಾಜನೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಥಾಮಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ, ಮಹಾಕೋಲಾಹಲಂ ಜಾತಂ। ರಾಜಾ ಅತ್ತನೋ ನಗರಂ ಗಮನತ್ಥಾಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಯಾಚಿ। ಮಹಾಸತ್ತೋ ಪಟಿಞ್ಞಂ ದತ್ವಾ ತಾನಿ ಚ
ಅಸೀತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ದಮೇಸ್ಸಾಮಿ, ಪಟಿಞ್ಞಞ್ಚ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಜ್ಝರಾಜಸ್ಸ ನಗರಂ
ಅಗಮಾಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾವ – ಭೋ, ‘‘ಅಯಂ ಸೋ, ಭೋ ಮಹಾಚೋರೋ, ಆಗತೋ,
ಇದಾನೇವ ಸಬ್ಬೇ ಏತೇ ಮಯ್ಹಂ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಕಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜಾತಾತಿ ಅಮ್ಹೇ ಪಾಕಟೇ
ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ನೋ ಇಧಾಪಿ ಆವಾಸೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ
ರಾಜಾನಂ ಪುನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹಂಸು – ‘‘ತುಮ್ಹೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಏತಂ ಚಣ್ಡಾಲಪಬ್ಬಜಿತಂ ಮಾ
ಸಾಧುರೂಪೋತಿ ಮಞ್ಞಿತ್ಥ, ಏಸ ಗರುಕಮನ್ತಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಥವಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಕರೋತಿ,
ಆಕಾಸಂ ಪಥವಿಂ, ದೂರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಕರೋತಿ, ಸನ್ತಿಕಂ ದೂರಂ, ಗಙ್ಗಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ
ಉದ್ಧಗಾಮಿನಿಂ ಕರೋತಿ, ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಪಥವಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಾತೇತುಂ ಮಞ್ಞೇ ಸಕ್ಕೋತಿ।
ಪರಸ್ಸ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಗಹೇತುಂ, ಅಯಂ ಇಧ ಪತಿಟ್ಠಂ ಲಭನ್ತೋ
ತುಮ್ಹಾಕಂ ರಜ್ಜಮ್ಪಿ ನಾಸೇಯ್ಯ, ಜೀವಿತನ್ತರಾಯಮ್ಪಿ ವಂಸುಪಚ್ಛೇದಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯ,
ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಚನಂ ಕರೋಥ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಜ್ಜೇವ ಇಮಂ ಮಾರೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ।
ರಾಜಾನೋ ನಾಮ ಪರಪತ್ತಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ಇತಿ ಸೋ ಬಹೂನಂ ಕಥಾವಸೇನ
ನಿಟ್ಠಂ ಗತೋ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಉದಕಫಾಸುಕಟ್ಠಾನೇ ಮಿಸ್ಸಕೋದನಂ
ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ರಾಜುಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿರಾಪರಾಧತಾಯ ನಿರಾಸಙ್ಕೋ ಮಙ್ಗಲಸಿಲಾಪಟ್ಟೇ
ನಿಸೀದಿ। ಅತೀತೇ ಚತ್ತಾಲೀಸ, ಅನಾಗತೇ ಚತ್ತಾಲೀಸಾತಿ ಅಸೀತಿಕಪ್ಪೇ ಅನುಸ್ಸರಿತುಂ
ಸಮತ್ಥಞಾಣಸ್ಸ ಅನಾವಜ್ಜನತಾಯ ಮುಹುತ್ತಮತ್ತಕೇ ಕಾಲೇ ಸತಿ
ನಪ್ಪಹೋತಿ, ರಾಜಾ ಅಞ್ಞಂ ಅಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿರಾವಜ್ಜನತಾಯ ಪಮಾದೇನ
ನಿಸಿನ್ನಂ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಅಸಿನಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಭಾಗೇ ಅಕಾಸಿ। ಇಮಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ವಿಜಿತೇ
ಅಟ್ಠಮಂ ಲೋಹಕೂಟವಸ್ಸಂ, ನವಮಂ ಕಲಲವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸಿ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ರಟ್ಠೇ ನವ ವುಟ್ಠಿಯೋ
ಪತಿತಾ। ಸೋ ಚ ರಾಜಾ ಸಪರಿಸೋ ಮಹಾನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ಸಂಕಿಚ್ಚಪಣ್ಡಿತೋ –
‘‘ಉಪಹಚ್ಚ ಮನಂ ಮಜ್ಝೋ, ಮಾತಙ್ಗಸ್ಮಿಂ ಯಸಸ್ಸಿನೇ।
ಸಪಾರಿಸಜ್ಜೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನೋ, ಮಜ್ಝಾರಞ್ಞಂ ತದಾ ಅಹೂತಿ’’॥ (ಜಾ॰ ೨.೧೯.೯೬) –
ಏವಂ ಮಜ್ಝಾರಞ್ಞಸ್ಸ ಅರಞ್ಞಭೂತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮಾತಙ್ಗಸ್ಸ ಪನ ಇಸಿನೋ ವಸೇನ ತದೇವ ಮಾತಙ್ಗಾರಞ್ಞನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
೬೬. ಪಞ್ಹಪಟಿಭಾನಾನೀತಿ ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣಾನಿ। ಪಚ್ಚನೀಕಂ ಕತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಚ್ಚನೀಕಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಅಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಿಲೋಮಭಾಗಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೬೭. ಅನುವಿಚ್ಚಕಾರನ್ತಿ ಅನುವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕರೋಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾಧು ಹೋತೀತಿ
ಸುನ್ದರೋ ಹೋತಿ। ತುಮ್ಹಾದಿಸಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ನಿಗಣ್ಠಂ
ದಿಸ್ವಾ ನಿಗಣ್ಠಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ – ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಉಪಾಲಿ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಮೇವ ಸರಣಂ
ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ? ಗರಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನುವಿಚ್ಚಕಾರೋ ತುಮ್ಹಾದಿಸಾನಂ ಸಾಧೂತಿ
ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಟಾಕಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ತೇ ಕಿರ ಏವರೂಪಂ ಸಾವಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ
– ‘‘ಅಸುಕೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ವಾ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೋ ವಾ ಸೇಟ್ಠಿ ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸರಣಂ ಗತೋ ಸಾವಕೋ
ಜಾತೋ’’ತಿ ಪಟಾಕಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಗರೇ ಘೋಸೇನ್ತಾ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಏವಂ ನೋ
ಮಹನ್ತಭಾವೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಚ, ಸಚೇ ತಸ್ಸ ‘‘ಕಿಮಹಂ ಏತೇಸಂ ಸರಣಂ ಗತೋ’’ತಿ
ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಮ್ಪಿ ಸೋ ‘‘ಏತೇಸಂ ಮೇ ಸರಣಗತಭಾವಂ ಬಹೂ ಜಾನನ್ತಿ,
ದುಕ್ಖಂ ಇದಾನಿ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತು’’ನ್ತಿ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ನ ಪಟಿಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಚ। ‘‘ತೇನಾಹ
ಪಟಾಕಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ।
೬೮. ಓಪಾನಭೂತನ್ತಿ ಪಟಿಯತ್ತಉದಪಾನೋ ವಿಯ ಠಿತಂ। ಕುಲನ್ತಿ ತವ ನಿವೇಸನಂ। ದಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾಸೀತಿ
ಪುಬ್ಬೇ ದಸಪಿ ವೀಸತಿಪಿ ಸಟ್ಠಿಪಿ ಜನೇ ಆಗತೇ ದಿಸ್ವಾ ನತ್ಥೀತಿ ಅವತ್ವಾ ದೇತಿ। ಇದಾನಿ
ಮಂ ಸರಣಂ ಗತಕಾರಣಮತ್ತೇನವ ಮಾ ಇಮೇಸಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ, ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ಥ, ಸಮ್ಪತ್ತಾನಞ್ಹಿ
ದಾತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಓವದತಿ। ಸುತಮೇತಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಕುತೋ ಸುತಂ?
ನಿಗಣ್ಠಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ, ತೇ ಕಿರ ಕುಲಘರೇಸು ಏವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಯಂ ‘ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ
ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬ’ನ್ತಿ ವದಾಮ, ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ‘ಮಯ್ಹಮೇವ ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ನ
ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸಾವಕಾನಂ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲ’ನ್ತಿ ವದತೀ’’ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಯಂ ಗಹಪತಿ
‘‘ಸುತಮೇತ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
೬೯. ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥನ್ತಿ ದಾನಾನನ್ತರಂ ಸೀಲಂ, ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗಂ, ಸಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಏವಂ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಕಥಂ। ತತ್ಥ ದಾನಕಥನ್ತಿ
ಇದಂ ದಾನಂ ನಾಮ ಸುಖಾನಂ ನಿದಾನಂ, ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಮೂಲಂ, ಭೋಗಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮಗತಸ್ಸ
ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿಪರಾಯಣಂ, ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕೇಸು ದಾನಸದಿಸೋ ಅವಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ
ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ ನತ್ಥಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಅವಸ್ಸಯಟ್ಠೇನ ರತನಮಯಸೀಹಾಸನಸದಿಸಂ,
ಪತಿಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಮಹಾಪಥವಿಸದಿಸಂ, ಆಲಮ್ಬನಟ್ಠೇನ ಆಲಮ್ಬನರಜ್ಜುಸದಿಸಂ। ಇದಞ್ಹಿ
ದುಕ್ಖನಿತ್ಥರಣಟ್ಠೇನ ನಾವಾ, ಸಮಸ್ಸಾಸನಟ್ಠೇನ ಸಙ್ಗಾಮಸೂರೋ, ಭಯಪರಿತ್ತಾಣಟ್ಠೇನ
ಸುಸಙ್ಖತನಗರಂ, ಮಚ್ಛೇರಮಲಾದೀಹಿ ಅನುಪಲಿತ್ತಟ್ಠೇನ ಪದುಮಂ, ತೇಸಂ ನಿದಹನಟ್ಠೇನ ಅಗ್ಗಿ,
ದುರಾಸದಟ್ಠೇನ ಆಸೀವಿಸೋ। ಅಸನ್ತಾಸನಟ್ಠೇನ ಸೀಹೋ, ಬಲವನ್ತಟ್ಠೇನ ಹತ್ಥೀ,
ಅಭಿಮಙ್ಗಲಸಮ್ಮತಟ್ಠೇನ ಸೇತವಸಭೋ, ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಸಮ್ಪಾಪನಟ್ಠೇನ ವಲಾಹಕೋ ಅಸ್ಸರಾಜಾ। ದಾನಂ
ನಾಮೇಭಂ ಮಯ್ಹಂ ಗತಮಗ್ಗೋ, ಮಯ್ಹೇವೇಸೋ ವಂಸೋ, ಮಯಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೇನ
ವೇಲಾಮಮಹಾಯಞ್ಞೋ, ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಮಹಾಯಞ್ಞೋ ಮಹಾಸುದಸ್ಸನಮಹಾಯಞ್ಞೋ,
ವೇಸ್ಸನ್ತರಮಹಾಯಞ್ಞೋತಿ ಅನೇಕಮಹಾಯಞ್ಞಾ ಪವತ್ತಿತಾ, ಸಸಭೂತೇನ ಜಲಿತೇ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೇ
ಅತ್ತಾನಂ ನಿಯ್ಯಾದೇನ್ತೇನ ಸಮ್ಪತ್ತಯಾಚಕಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಗಹಿತಂ। ದಾನಞ್ಹಿ ಲೋಕೇ
ಸಕ್ಕಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ, ಮಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ,
ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ, ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಂ, ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಞಾಣಂ, ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಞಾಣಂ
ದೇತೀತಿ ಏವಮಾದಿಂ ದಾನಗುಣಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ।
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ದಾನಂ ದದನ್ತೋ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತದನತರಂ ಸೀಲಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೀಲಕಥನ್ತಿ ಸೀಲಂ ನಾಮೇತಂ ಅವಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ
ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ, ಸೀಲಂ ನಾಮೇತಂ ಮಮ ವಂಸೋ, ಅಹಂ ಸಙ್ಖಪಾಲನಾಗರಾಜಕಾಲೇ,
ಭೂರಿದತ್ತನಾಗರಾಜಕಾಲೇ, ಚಮ್ಪೇಯ್ಯನಾಗರಾಜಕಾಲೇ, ಸೀಲವನಾಗರಾಜಕಾಲೇ,
ಮಾತುಪೋಸಕಹತ್ಥಿರಾಜಕಾಲೇ, ಛದ್ದನ್ತಹತ್ಥಿರಾಜಕಾಲೇತಿ ಅನನ್ತೇಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಸೀಲಂ
ಪರಿಪೂರೇಸಿಂ। ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತೀನಞ್ಹಿ ಸೀಲಸದಿಸೋ ಅವಸ್ಸಯೋ, ಸೀಲಸದಿಸಾ ಪತಿಟ್ಠಾ,
ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರಸದಿಸೋ ಅಲಙ್ಕಾರೋ ನತ್ಥಿ,
ಸೀಲಪುಪ್ಫಸದಿಸಂ ಪುಪ್ಫಂ ನತ್ಥಿ, ಸೀಲಗನ್ಧಸದಿಸೋ ಗನ್ಧೋ ನತ್ಥಿ। ಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರೇನ ಹಿ
ಅಲಙ್ಕತಂ ಸೀಲಕುಸುಮಪಿಳನ್ಧನಂ ಸೀಲಗನ್ಧಾನುಲಿತ್ತಂ ಸದೇವಕೋಪಿ ಲೋಕೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಿತ್ತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಏವಮಾದಿಂ ಸೀಲಗುಣಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ।
ಇದಂ ಪನ ಸೀಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಯಂ ಸಗ್ಗೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಸಗ್ಗಕಥನ್ತಿ
ಅಯಂ ಸಗ್ಗೋ ನಾಮ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ, ನಿಚ್ಚಮೇತ್ಥ ಕೀಳಾ, ನಿಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ
ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ದೇವಾ ನವುತಿವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ದಿಬ್ಬಸುಖಂ
ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತಿ, ತಾವತಿಂಸಾ ತಿಸ್ಸೋ ಚ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ಸಟ್ಠಿ ಚ
ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಏವಮಾದಿಂ ಸಗ್ಗಗುಣಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ। ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ
ಕಥಯನ್ತಾನಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಮುಖಂ ನಪ್ಪಹೋತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಖೋ
ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಥೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೫೫)।
ಏವಂ ಸಗ್ಗಕಥಾಯ ಪಲೋಭೇತ್ವಾ ಪುನ
ಹತ್ಥಿಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸೋಣ್ಡಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ವಿಯ – ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಸಗ್ಗೋ ಅನಿಚ್ಚೋ
ಅದ್ಧುವೋ, ನ ಏತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ – ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ
ವುತ್ತಾ ಮಯಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ೪೧೭; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೫) ನಯೇನ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ಓಕಾರಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ಕಥೇಸಿ। ತತ್ಥ ಆದೀನವೋತಿ ದೋಸೋ। ಓಕಾರೋತಿ ಅವಕಾರೋ ಲಾಮಕಭಾವೋ। ಸಂಕಿಲೇಸೋತಿ ತೇಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರೇ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನಂ। ಯಥಾಹ ‘‘ಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ ವತ, ಭೋ, ಸತ್ತಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೧)।
ಏವಂ ಕಾಮಾದೀನವೇನ ತಜ್ಜಿತ್ವಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ಕಲ್ಲಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅರೋಗಚಿತ್ತಂ। ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾತಿ
ಸಾಮಂ ಉಕ್ಕಂಸಿಕಾ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಗಹಿತಾ, ಸಯಮ್ಭೂಞಾಣೇನ ದಿಟ್ಠಾ,
ಅಸಾಧಾರಣಾ ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾ ಪನೇಸಾತಿ, ಅರಿಯಸಚ್ಚದೇಸನಾ? ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ದುಕ್ಖಂ
ಸಮುದಯಂ ನಿರೋಧಂ ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ।
ವಿರಜಂ ವೀತಮಲನ್ತಿ ರಾಗರಜಾದೀನಂ ಅಭಾವಾ ವಿರಜಂ, ರಾಗಮಲಾದೀನಂ ವಿಗತತ್ತಾ ವೀತಮಲಂ। ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುನ್ತಿ
ಉಪರಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಯುಸುತ್ತೇ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ, ಚೂಳರಾಹುಲೋವಾದೇ ಆಸವಕ್ಖಯಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ।
ಇಧ ಪನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಆಕಾರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಯಂಕಿಞ್ಚಿ
ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಞ್ಹಿ ನಿರೋಧಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ
ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ।
ದಿಟ್ಠೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಏತೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ। ತಿಣ್ಣಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅನೇನಾತಿ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ। ವಿಗತಾ ಕಥಂಕಥಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ। ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋತಿ ವೇಸಾರಜ್ಜಂ ಪತ್ತೋ। ಕತ್ಥ? ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ। ನಾಸ್ಸ ಪರೋ ಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಯ ಏತ್ಥ ವತ್ತತೀತಿ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ।
೭೦. ಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಮಾನೋ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ, ವಾಚಾಯ ಪಸಂಸಮಾನೋ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ। ಆವರಾಮೀತಿ ಥಕೇಮಿ ಪಿದಹಾಮಿ। ಅನಾವಟನ್ತಿ ನ ಆವರಿತಂ ವಿವಟಂ ಉಗ್ಘಾಟಿತಂ।
೭೧. ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ದೀಘತಪಸ್ಸೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಗತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ – ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಗಹಪತಿ ,
ಸಮಣೋ ಚ ಗೋತಮೋ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಥೋ, ದಸ್ಸನೇಪಿ ತಸ್ಸ ಪಸೀದಿಸ್ಸತಿ,
ಧಮ್ಮಕಥಾಯಪಿ ಪಸೀದಿಸ್ಸತಿ, ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಸರಣಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಗತೋ ನು ಖೋ ಸರಣಂ ಗಹಪತಿ ನ
ತಾವ ಗತೋ’’ತಿ ಓಹಿತಸೋತೋವ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಠಮಂಯೇವ ಅಸ್ಸೋಸಿ।
೭೨. ತೇನ ಹಿ ಸಮ್ಮಾತಿ ಬಲವಸೋಕೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ‘‘ಏತ್ಥೇವ ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾಪಿ ಅತ್ಥಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ ದೋವಾರಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪತಿಯೇವ।
ಮಜ್ಝಿಮಾಯ ದ್ವಾರಸಾಲಾಯಾನ್ತಿ
ಯಸ್ಸ ಘರಸ್ಸ ಸತ್ತ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾ, ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಅಬ್ಭನ್ತರತೋ ವಾ ಸಬ್ಬಬಾಹಿರತೋ ವಾ
ಪಟ್ಠಾಯ ಚತುತ್ಥದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೋ, ಯಸ್ಸ ಪಞ್ಚ, ತಸ್ಸ ತತಿಯೋ, ಯಸ್ಸ ತಯೋ, ತಸ್ಸ ದುತಿಯೋ
ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೋ ಮಜ್ಝಿಮದ್ವಾರಸಾಲಾ ನಾಮ।
ಏಕದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸ್ಸ ಪನ ಘರಸ್ಸ ಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇ ಮಙ್ಗಲತ್ಥಮ್ಭಂ ನಿಸ್ಸಾಯ
ಮಜ್ಝಿಮದ್ವಾರಸಾಲಾ। ತಸ್ಸ ಪನ ಗೇಹಸ್ಸ ಸತ್ತ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾ, ಪಞ್ಚಾತಿಪಿ ವುತ್ತಂ।
೭೩. ಅಗ್ಗನ್ತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನಿ। ಯಂ ಸುದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯನ್ತಿ ಯಂ ನಾಟಪುತ್ತಂ। ಸುದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ತೇನೇವ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇನ ಉದರೇ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಗಹೇತ್ವಾ। ನಿಸೀದಾಪೇತೀತಿ ಸಣಿಕಂ ಆಚರಿಯ, ಸಣಿಕಂ ಆಚರಿಯಾತಿ ಮಹನ್ತಂ ತೇಲಘಟಂ ಠಪೇನ್ತೋ ವಿಯ ನಿಸೀದಾಪೇತಿ। ದತ್ತೋಸೀತಿ ಕಿಂ ಜಳೋಸಿ ಜಾತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಮುಕ್ಕೋತಿ ಸೀಸೇ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಹಿತೋ। ಅಣ್ಡಹಾರಕೋತಿಆದಿಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಚನಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಬಲವಸೋಕತಾಯ ಇದಂ ನಾಮ ಭಣಾಮೀತಿ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾವ ಭಣತಿ।
೭೪. ಭದ್ದಿಕಾ, ಭನ್ತೇ, ಆವಟ್ಟನೀತಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಮಾಯಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ, ಉಪಾಸಕೋ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ। ತೇನ ಹೀತಿ
ನಿಪಾತಮತ್ತಮೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಉಪಮಂ ತೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿಚ್ಚೇವ ಅತ್ಥೋ। ಕಾರಣವಚನಂ ವಾ, ಯೇನ
ಕಾರಣೇನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ, ಮಮ ಸತ್ಥು ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಉಪಮಂ
ತೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
೭೫. ಉಪವಿಜಞ್ಞಾತಿ ವಿಜಾಯನಕಾಲಂ ಉಪಗತಾ। ಮಕ್ಕಟಚ್ಛಾಪಕನ್ತಿ ಮಕ್ಕಟಪೋತಕಂ। ಕಿಣಿತ್ವಾ ಆನೇಹೀತಿ ಮೂಲಂ ದತ್ವಾವ ಆಹರ। ಆಪಣೇಸು ಹಿ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಮ್ಪಿ ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಮ್ಪಿ ಮಕ್ಕಟಾದಿಕೀಳನಭಣ್ಡಕಂ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ಆಹ। ರಜಿತನ್ತಿ ಬಹಲಬಹಲಂ ಪೀತಾವಲೇಪನರಙ್ಗಜಾತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಜಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಇಮಂ ಇಚ್ಛಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಕೋಟಿತಪಚ್ಚಾಕೋಟಿತನ್ತಿ ಆಕೋಟಿತಞ್ಚೇವ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಕೋಟಿತಞ್ಚ। ಉಭತೋಭಾಗವಿಮಟ್ಠನ್ತಿ ಮಣಿಪಾಸಾಣೇನ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸುಟ್ಠು ವಿಮಟ್ಠಂ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾದಿತಚ್ಛವಿಂ।
ರಙ್ಗಕ್ಖಮೋ ಹಿ ಖೋತಿ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಮ್ಪಿ ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಮ್ಪಿ ರಙ್ಗಂ ಪಿವತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ನೋ ಆಕೋಟ್ಟನಕ್ಖಮೋತಿ
ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಸ್ಸ ತಾವ ಆಕೋಟ್ಟನಫಲಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಆಕೋಟಿತಸ್ಸ ಕುಚ್ಛಿ ಭಿಜ್ಜತಿ,
ಕರೀಸಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ಸೇಸೀ ಆಕೋಟಿತಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಮತ್ತಲುಙ್ಗಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ।
ಅವಿಞ್ಞಾಣಕೋ ಖಣ್ಡಖಣ್ಡಿತಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ನೋ ವಿಮಜ್ಜನಕ್ಖಮೋತಿ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕೋ ಮಣಿಪಾಸಾಣೇನ ವಿಮದ್ದಿಯಮಾನೋ ನಿಲ್ಲೋಮತಂ ನಿಚ್ಛವಿತಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಅವಿಞ್ಞಾಣಕೋಪಿ ವಚುಣ್ಣಕಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ರಙ್ಗಕ್ಖಮೋ ಹಿ ಖೋ ಬಾಲಾನನ್ತಿ
ಬಾಲಾನಂ ಮನ್ದಬುದ್ಧೀನಂ ರಙ್ಗಕ್ಖಮೋ, ರಾಗಮತ್ತಂ ಜನೇತಿ, ಪಿಯೋ ಹೋತಿ। ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಪನ
ನಿಗಣ್ಠವಾದೋ ವಾ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಭಾರತರಾಮಸೀತಾಹರಣಾದಿ ನಿರತ್ಥಕಕಥಾಮಗ್ಗೋ ಅಪ್ಪಿಯೋವ ಹೋತಿ। ನೋ ಅನುಯೋಗಕ್ಖಮೋ, ನೋ ವಿಮಜ್ಜನಕ್ಖಮೋತಿ ಅನುಯೋಗಂ ವಾ ವೀಮಂಸಂ ವಾ ನ ಖಮತಿ, ಥುಸೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ತಣ್ಡುಲಪರಿಯೇಸನಂ ವಿಯ ಕದಲಿಯಂ ಸಾರಗವೇಸನಂ ವಿಯ ಚ ರಿತ್ತಕೋ ತುಚ್ಛಕೋವ ಹೋತಿ। ರಙ್ಗಕ್ಖಮೋ ಚೇವ ಪಣ್ಡಿತಾನನ್ತಿ
ಚತುಸಚ್ಚಕಥಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಪಿಯಾ ಹೋತಿ, ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಸುಣನ್ತೋ ತಿತ್ತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ।
ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪನ ಯಥಾ ಯಥಾಪಿ ಓಗಾಹಿಸ್ಸತಿ ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ ವಿಯ ಗಮ್ಭೀರಮೇವ
ಹೋತೀತಿ ‘‘ಅನುಯೋಗಕ್ಖಮೋ ಚ ವಿಮಜ್ಜನಕ್ಖಮೋ ಚಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸುಣೋಹಿ ಯಸ್ಸಾಹಂ ಸಾವಕೋತಿ ತಸ್ಸ ಗುಣೇ ಸುಣಾಹೀತಿ ಭಗವತೋ ವಣ್ಣೇ ವತ್ತುಂ ಆರದ್ಧೋ।
೭೬. ಧೀರಸ್ಸಾತಿ
ಧೀರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚಂ, ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ತೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಧಾತುಆಯತನಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಟ್ಠಾನಾಟ್ಠಾನಕುಸಲಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸಾಹಂ ಸಾವಕೋ,
ಸೋ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥಾತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಭಿನ್ನಖೀಲಸ್ಸಾತಿ
ಭಿನ್ನಪಞ್ಚಚೇತೋಖಿಲಸ್ಸ। ಸಬ್ಬಪುಥುಜ್ಜನೇ ವಿಜಿನಿಂಸು ವಿಜಿನನ್ತಿ ವಿಜಿನಿಸ್ಸನ್ತಿ
ವಾತಿ ವಿಜಯಾ। ಕೇ ತೇ, ಮಚ್ಚುಮಾರಕಿಲೇಸಮಾರದೇವಪುತ್ತಮಾರಾತಿ? ತೇ ವಿಜಿತಾ ವಿಜಯಾ
ಏತೇನಾತಿ ವಿಜಿತವಿಜಯೋ। ಭಗವಾ, ತಸ್ಸ ವಿಜಿತವಿಜಯಸ್ಸ। ಅನೀಘಸ್ಸಾತಿ ಕಿಲೇಸದುಕ್ಖೇನಪಿ ವಿಪಾಕದುಕ್ಖೇನಪಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಸುಸಮಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ದೇವದತ್ತಧನಪಾಲಕಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲರಾಹುಲಥೇರಾದೀಸುಪಿ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸುಟ್ಠು ಸಮಚಿತ್ತಸ್ಸ। ವುದ್ಧಸೀಲಸ್ಸಾತಿ ವಡ್ಢಿತಾಚಾರಸ್ಸ। ಸಾಧುಪಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಸುನ್ದರಪಞ್ಞಸ್ಸ। ವೇಸಮನ್ತರಸ್ಸಾತಿ ರಾಗಾದಿವಿಸಮಂ ತರಿತ್ವಾ ವಿತರಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ। ವಿಮಲಸ್ಸಾತಿ ವಿಗತರಾಗಾದಿಮಲಸ್ಸ।
ತುಸಿತಸ್ಸಾತಿ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತಸ್ಸ। ವನ್ತಲೋಕಾಮಿಸಸ್ಸಾತಿ ವನ್ತಕಾಮಗುಣಸ್ಸ। ಮುದಿತಸ್ಸಾತಿ ಮುದಿತಾವಿಹಾರವಸೇನ ಮುದಿತಸ್ಸ, ಪುನರುತ್ತಮೇವ ವಾ ಏತಂ। ಪಸಾದವಸೇನ ಹಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಗುಣಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವದತಿಯೇವ। ಕತಸಮಣಸ್ಸಾತಿ ಕತಸಾಮಞ್ಞಸ್ಸ, ಸಮಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮನುಜಸ್ಸಾತಿ ಲೋಕವೋಹಾರವಸೇನ ಏಕಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ। ನರಸ್ಸಾತಿ ಪುನರುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಏಕೇಕಗಾಥಾಯ ದಸ ಗುಣಾ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ।
ವೇನಯಿಕಸ್ಸಾತಿ ಸತ್ತಾನಂ ವಿನಾಯಕಸ್ಸ। ರುಚಿರಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಸುಚಿಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಪಭಾಸಕಸ್ಸಾತಿ ಓಭಾಸಕಸ್ಸ। ವೀರಸ್ಸಾತಿ ವೀರಿಯಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ। ನಿಸಭಸ್ಸಾತಿ ಉಸಭವಸಭನಿಸಭೇಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಪ್ಪಟಿಸಮಟ್ಠೇನ ನಿಸಭಸ್ಸ। ಗಮ್ಭೀರಸ್ಸಾತಿ ಗಮ್ಭೀರಗುಣಸ್ಸ, ಗುಣೇಹಿ ವಾ ಗಮ್ಭೀರಸ್ಸ। ಮೋನಪತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಞಾಣಪತ್ತಸ್ಸ। ವೇದಸ್ಸಾತಿ ವೇದೋ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ, ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ। ಧಮ್ಮಟ್ಠಸ್ಸಾತಿ ಧಮ್ಮೇ ಠಿತಸ್ಸ। ಸಂವುತತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪಿಹಿತತ್ತಸ್ಸ।
ನಾಗಸ್ಸಾತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ನಾಗಸ್ಸ। ಪನ್ತಸೇನಸ್ಸಾತಿ ಪನ್ತಸೇನಾಸನಸ್ಸ। ಪಟಿಮನ್ತಕಸ್ಸಾತಿ ಪಟಿಮನ್ತನಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ। ಮೋನಸ್ಸಾತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ, ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ, ಧುತಕಿಲೇಸಸ್ಸ ವಾ। ದನ್ತಸ್ಸಾತಿ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಸ್ಸ।
ಇಸಿಸತ್ತಮಸ್ಸಾತಿ ವಿಪಸ್ಸಿಆದಯೋ ಛ ಇಸಯೋ ಉಪಾದಾಯ ಸತ್ತಮಸ್ಸ। ಬ್ರಹ್ಮಪತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಸೇಟ್ಠಪತ್ತಸ್ಸ। ನ್ಹಾತಕಸ್ಸಾತಿ ನ್ಹಾತಕಿಲೇಸಸ್ಸ। ಪದಕಸ್ಸಾತಿ ಅಕ್ಖರಾದೀನಿ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಗಾಥಾಪದಕರಣಕುಸಲಸ್ಸ। ವಿದಿತವೇದಸ್ಸಾತಿ ವಿದಿತಞಾಣಸ್ಸ। ಪುರಿನ್ದದಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಧಮ್ಮದಾನದಾಯಕಸ್ಸ। ಸಕ್ಕಸ್ಸಾತಿ ಸಮತ್ಥಸ್ಸ। ಪತ್ತಿಪತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಯೇ ಪತ್ತಬ್ಬಾ ಗುಣಾ, ತೇ ಪತ್ತಸ್ಸ। ವೇಯ್ಯಾಕರಣಸ್ಸಾತಿ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಅತ್ಥದೀಪಕಸ್ಸ। ಭಗವತಾ ಹಿ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ನಾಮ ತನ್ತಿ ಪದಂ ನತ್ಥಿ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಅತ್ಥೋ ಕಥಿತೋ।
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಕಸ್ಸ। ಅನಭಿನತಸ್ಸಾತಿ ಅನತಸ್ಸ। ನೋ ಅಪನತಸ್ಸಾತಿ ಅದುಟ್ಠಸ್ಸ।
ಅನನುಗತನ್ತರಸ್ಸಾತಿ ಕಿಲೇಸೇ ಅನನುಗತಚಿತ್ತಸ್ಸ। ಅಸಿತಸ್ಸಾತಿ ಅಬದ್ಧಸ್ಸ।
ಭೂರಿಪಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ, ತಾಯ ಪಥವೀಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ಮಹನ್ತಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಾಪಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ।
ಅನುಪಲಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಕಿಲೇಸೇಹಿ ಅಲಿತ್ತಸ್ಸ। ಆಹುನೇಯ್ಯಸ್ಸಾತಿ ಆಹುತಿಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಯುತ್ತಸ್ಸ। ಯಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಆನುಭಾವದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಆದಿಸ್ಸಮಾನಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಭಗವಾ ಯಕ್ಖೋ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಮಹತೋತಿ ಮಹನ್ತಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀತಿ
ತಸ್ಸ ಏವಂವಿವಿಧಗುಣಸ್ಸ ಸತ್ಥುಸ್ಸ ಅಹಂ ಸಾವಕೋತಿ। ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಸೋಭಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನೇವ
ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಆಗತಾ। ಇತಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾವಿಸಯೇ ಠತ್ವಾ ಪದಸತೇನ ದಸಬಲಸ್ಸ
ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತೋ ‘‘ಕಸ್ಸ ತಂ ಗಹಪತಿ ಸಾವಕಂ ಧಾರೇಮಾ’’ತಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ।
೭೭. ಕದಾ ಸಞ್ಞೂಳ್ಹಾತಿ
ಕದಾ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಾ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಇದಾನೇವ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಆಗತೋ, ಕದಾನೇನ ಏತೇ ವಣ್ಣಾ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ವಿಚಿತ್ತಂ ಮಾಲಂ ಗನ್ಥೇಯ್ಯಾತಿ ಸಯಮ್ಪಿ ದಕ್ಖತಾಯ ಪುಪ್ಫಾನಮ್ಪಿ ನಾನಾವಣ್ಣತಾಯ ಏಕತೋವಣ್ಟಿಕಾದಿಭೇದಂ ವಿಚಿತ್ರಮಾಲಂ ಗನ್ಥೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭನ್ತೇತಿ
ಏತ್ಥ ನಾನಾಪುಪ್ಫಾನಂ ಮಹಾಪುಪ್ಫರಾಸಿ ವಿಯ ನಾನಾವಿಧಾನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ಭಗವತೋ ಸಿನೇರುಮತ್ತೋ
ವಣ್ಣರಾಸಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಛೇಕಮಾಲಾಕಾರೋ ವಿಯ ಉಪಾಲಿ ಗಹಪತಿ। ಮಾಲಾಕಾರಸ್ಸ
ವಿಚಿತ್ರಮಾಲಾಗನ್ಥನಂ ವಿಯ ಗಹಪತಿನೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಿಚಿತ್ರವಣ್ಣಗನ್ಥನಂ।
ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛೀತಿ
ತಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವತೋ ಸಕ್ಕಾರಂ ಅಸಹಮಾನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅನತ್ಥಿಕೋ ದಾನಿ ಅಯಂ ಗಹಪತಿ
ಅಮ್ಹೇಹಿ, ಸ್ವೇ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಣ್ಣಾಸ ಸಟ್ಠಿ ಜನೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಏತಸ್ಸ ಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ
ಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭಿನ್ನಾ ಮೇ ಭತ್ತಕುಮ್ಭೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕವಿಪರಿಣಾಮೇನ
ಬಲವಸೋಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಇಮೇ ಹಿ ಸತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋವ ಚಿನ್ತಯನ್ತಿ। ತಸ್ಸ
ತಸ್ಮಿಂ ಸೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಉಣ್ಹಂ ಅಹೋಸಿ, ಲೋಹಿತಂ ವಿಲೀಯಿತ್ಥ, ತಂ
ಮಹಾವಾತೇನ ಸಮುದ್ಧರಿತಂ ಕುಟೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತರಜನಂ ವಿಯ ಪತ್ತಮತ್ತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ।
ನಿಧಾನಗತಲೋಹಿತಂ ವಮಿತ್ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಕಾ ಸತ್ತಾ ಜೀವಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ನಿಗಣ್ಠೋ ತತ್ಥೇವ
ಜಾಣುನಾ ಪತಿತೋ, ಅಥ ನಂ ಪಾಟಙ್ಕಿಯಾ ಬಹಿನಗರಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ
ಮಞ್ಚಕಸಿವಿಕಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾವಂ ಅಗಮಂಸು, ಸೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಾವಾಯಂ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಪನ ಸುತ್ತೇ ಉಗ್ಘಾಟಿತಞ್ಞೂಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಸೇನ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಉಪಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೭. ಕುಕ್ಕುರವತಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೭೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುರವತಿಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕೋಲಿಯೇಸೂತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ಜನಪದೇ। ಸೋ ಹಿ ಏಕೋಪಿ ಕೋಲನಗರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾನಂ ಕೋಲಿಯಾನಂ ರಾಜಕುಮಾರಾನಂ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನತ್ತಾ ಏವಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕೋಲಿಯೇಸು ಜನಪದೇ। ಹಲಿದ್ದವಸನನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಕಿರ ನಿಗಮಸ್ಸ ಮಾಪಿತಕಾಲೇ ಪೀತಕವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ
ಮನುಸ್ಸಾ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳಿಂಸು। ತೇ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾವಸಾನೇ ನಿಗಮಸ್ಸ ನಾಮಂ ಆರೋಪೇನ್ತಾ
ಹಲಿದ್ದವಸನನ್ತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಹಾರೋ
ಪನೇತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ನಿಯಾಮಿತೋ, ತಥಾಪಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕೇ ಸೇನಾಸನೇಯೇವ
ವಿಹಾಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಗೋವತಿಕೋತಿ ಸಮಾದಿನ್ನಗೋವತೋ, ಸೀಸೇ ಸಿಙ್ಗಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗಾವೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದನ್ತೋ ವಿಯ ಚರತಿ। ಅಚೇಲೋತಿ ನಗ್ಗೋ ನಿಚ್ಚೇಲೋ। ಸೇನಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ।
ಕುಕ್ಕುರವತಿಕೋತಿ ಸಮಾದಿನ್ನಕುಕ್ಕುರವತೋ, ಸಬ್ಬಂ ಸುನಖಕಿರಿಯಂ ಕರೋತಿ। ಉಭೋಪೇತೇ ಸಹಪಂಸುಕೀಳಿಕಾ ಸಹಾಯಕಾ। ಕುಕ್ಕುರೋವ ಪಲಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಸುನಖೋ ನಾಮ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸೀದನ್ತೋ ದ್ವೀಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ವಿಲೇಖಿತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುರಕೂಜಿತಂ
ಕೂಜನ್ತೋ ನಿಸೀದತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ‘‘ಕುಕ್ಕುರಕಿರಿಯಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ
ಸಮ್ಮೋದಿತ್ವಾ ದ್ವೀಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ವಿಲೇಖಿತ್ವಾ ಸೀಸಂ ವಿಧುನನ್ತೋ ‘ಭೂ ಭೂ’ತಿ
ಕತ್ವಾ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸುನಖೋ ವಿಯ ನಿಸೀದಿ। ಛಮಾನಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತಂ। ಸಮತ್ತಂ ಸಮಾದಿನ್ನನ್ತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಗಹಿತಂ। ಕಾ ಗತೀತಿ ಕಾ ನಿಪ್ಫತ್ತಿ। ಕೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯೋತಿ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಮ್ಹಿ ಕತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಅಲನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಿಯಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಯಾವತತಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ। ಕುಕ್ಕುರವತನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುರವತಸಮಾದಾನಂ।
೭೯. ಭಾವೇತೀತಿ ವಡ್ಢೇತಿ। ಪರಿಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಅನೂನಂ। ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣನ್ತಿ ನಿರನ್ತರಂ। ಕುಕ್ಕುರಸೀಲನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುರಾಚಾರಂ। ಕುಕ್ಕುರಚಿತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಅಜ್ಜ ಪಟ್ಠಾಯ ಕುಕ್ಕುರೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಚಿತ್ತಂ। ಕುಕ್ಕುರಾಕಪ್ಪನ್ತಿ
ಕುಕ್ಕುರಾನಂ ಗಮನಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ತಿಟ್ಠನಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ನಿಸೀದನಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ,
ಸಯನಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕರಣಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ಅಞ್ಞೇ ಕುಕ್ಕುರೇ ದಿಸ್ವಾ ದನ್ತೇ
ವಿವರಿತ್ವಾ ಗಮನಾಕಾರೋ ಅತ್ಥಿ, ಅಯಂ ಕುಕ್ಕುರಾಕಪ್ಪೋ ನಾಮ, ತಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ । ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನಾತಿಆದೀಸು ಅಹಂ ಇಮಿನಾ ಆಚಾರೇನ ವಾ ವತಸಮಾದಾನೇನ ವಾ ದುಕ್ಕರತಪಚರಣೇನ ವಾ ಮೇಥುನವಿರತಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೇವೋತಿ ಸಕ್ಕಸುಯಾಮಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರೋ। ದೇವಞ್ಞತರೋತಿ ತೇಸಂ ದುತಿಯತತಿಯಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರದೇವೋ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಅದೇವಲೋಕಗಾಮಿಮಗ್ಗಮೇವ ದೇವಲೋಕಗಾಮಿಮಗ್ಗೋತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನತಾಯ ಸಾ ಅಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಞ್ಞತರಂ ಗತಿಂ ವದಾಮೀತಿ ತಸ್ಸ ಹಿ ನಿರಯತೋ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿತೋ ವಾ ಅಞ್ಞಾ ಗತಿ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಮಾನಂ।
ನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತಂ ರೋದಾಮಿ, ಯಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಏವಮಾಹಾತಿ
ಯಂ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಏವಮಾಹ, ಅಹಮೇತಂ ಭಗವತೋ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ನ ರೋದಾಮಿ ನ ಪರಿದೇವಾಮಿ, ನ
ಅನುತ್ಥುನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಸಕಮ್ಮಕವಸೇನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ
ಅಸ್ಸುಮುಞ್ಚನಮತ್ತೇನ।
‘‘ಮತಂ ವಾ ಅಮ್ಮ ರೋದನ್ತಿ, ಯೋ ವಾ ಜೀವಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ।
ಜೀವನ್ತಂ ಅಮ್ಮ ಪಸ್ಸನ್ತೀ, ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ಅಮ್ಮ ರೋದಸೀ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೯) –
ಅಯಞ್ಚೇತ್ಥ ಪಯೋಗೋ। ಅಪಿಚ ಮೇ ಇದಂ, ಭನ್ತೇತಿ
ಅಪಿಚ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ಕುಕ್ಕುರವತಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಸಮಾದಿನ್ನಂ, ತಸ್ಮಿಂ
ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತೇಪಿ ವುದ್ಧಿ ನತ್ಥಿ, ವಿಪಜ್ಜನ್ತೇಪಿ। ಇತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಮಯಾ ಕತಕಮ್ಮಂ
ಮೋಘಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ರೋದಾಮಿ, ಭನ್ತೇತಿ।
೮೦. ಗೋವತನ್ತಿಆದೀನಿ ಕುಕ್ಕುರವತಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಗವಾಕಪ್ಪನ್ತಿ
ಗೋಆಕಪ್ಪಂ। ಸೇಸಂ ಕುಕ್ಕುರಾಕಪ್ಪೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ। ಯಥಾ ಪನ ತತ್ಥ ಅಞ್ಞೇ ಕುಕ್ಕುರೇ
ದಿಸ್ವಾ ದನ್ತೇ ವಿವರಿತ್ವಾ ಗಮನಾಕಾರೋ, ಏವಮಿಧ ಅಞ್ಞೇ ಗಾವೋ ದಿಸ್ವಾ ಕಣ್ಣೇ
ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಮನಾಕಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಂ ತಾದಿಸಮೇವ।
೮೧. ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ ಪುಣ್ಣ ಕಮ್ಮಾನೀತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ? ಅಯಞ್ಹಿ ದೇಸನಾ ಏಕಚ್ಚಕಮ್ಮಕಿರಿಯವಸೇನ ಆಗತಾ, ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ
ಕಮ್ಮಚತುಕ್ಕೇ ಕಥಿತೇ ಇಮೇಸಂ ಕಿರಿಯಾ ಪಾಕಟಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ಅಪಿಚ ಇಮಂ
ಕಮ್ಮಚತುಕ್ಕಮೇವ ದೇಸಿಯಮಾನಂ ಇಮೇ ಸಞ್ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ , ತತೋ ಏಕೋ ಸರಣಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಯಮೇವ ಏತೇಸಂ ಸಪ್ಪಾಯಾತಿ ಞತ್ವಾಪಿ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
ತತ್ಥ ಕಣ್ಹನ್ತಿ ಕಾಳಕಂ ದಸಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಮ್ಮಂ। ಕಣ್ಹವಿಪಾಕನ್ತಿ ಅಪಾಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಕಾಳಕವಿಪಾಕಂ। ಸುಕ್ಕನ್ತಿ ಪಣ್ಡರಂ ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಮ್ಮಂ। ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕನ್ತಿ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಪಣ್ಡರವಿಪಾಕಂ। ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕನ್ತಿ ವೋಮಿಸ್ಸಕಕಮ್ಮಂ। ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಿಪಾಕನ್ತಿ ಸುಖದುಕ್ಖವಿಪಾಕಂ। ಮಿಸ್ಸಕಕಮ್ಮಞ್ಹಿ ಕತ್ವಾ
ಅಕುಸಲೇನ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಯಂ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಕುಸಲೇನ ಪವತ್ತೇ ಸುಖಂ
ವೇದಿಯತಿ। ಕುಸಲೇನ ರಾಜಕುಲೇಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅಕುಸಲೇನ ಪವತ್ತೇ ದುಕ್ಖಂ ವೇದಿಯತಿ। ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕನ್ತಿ
ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಕರಂ ಚತುಮಗ್ಗಚೇತನಾಕಮ್ಮಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಞ್ಹಿ ಯದಿ ಕಣ್ಹಂ ಭವೇಯ್ಯ,
ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಂ ದದೇಯ್ಯ। ಯದಿ ಸುಕ್ಕಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ದದೇಯ್ಯ। ಉಭಯವಿಪಾಕಸ್ಸ ಪನ
ಅದಾನತೋ ಅಕಣ್ಹಾಸುಕ್ಕವಿಪಾಕತ್ತಾ ‘‘ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ತಾವ
ಉದ್ದೇಸೇ ಅತ್ಥೋ।
ನಿದ್ದೇಸೇ ಪನ ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝನ್ತಿ ಸದುಕ್ಖಂ। ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾದೀಸು ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಗಹಣಾದಿವಸೇನ ಚೋಪನಪ್ಪತ್ತಾ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚೇತನಾ ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ವಚೀದ್ವಾರೇ ಹನುಸಞ್ಚೋಪನವಸೇನ ವಚೀಭೇದಪವತ್ತಿಕಾ ತಾಯೇವ ದ್ವಾದಸ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಉಭಯಚೋಪನಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ ರಹೋ ಚಿನ್ತಯನ್ತಸ್ಸ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ಮನೋಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಇತಿ ತೀಸುಪಿ ದ್ವಾರೇಸು ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿಭೇದಾ ಅಕುಸಲಚೇತನಾವ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸುತ್ತೇ ಚೇತನಾ ಧುರಂ, ಉಪಾಲಿಸುತ್ತೇ ಕಮ್ಮಂ। ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾತಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ, ಪಿಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ಲೋಕನ್ತಿ ಸದುಕ್ಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಾ ಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತೀತಿ ಸದುಕ್ಖಾ ವಿಪಾಕಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತಿ। ಏಕನ್ತದುಕ್ಖನ್ತಿ ನಿರನ್ತರದುಕ್ಖಂ। ಭೂತಾತಿ
ಹೇತ್ವತ್ಥೇ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ, ಭೂತಕಮ್ಮತೋ ಭೂತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಇದಂ
ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾಭೂತಂ ಕಮ್ಮಂ ಸತ್ತಾ ಕರೋನ್ತಿ, ತಥಾಭೂತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಕಮ್ಮಸಭಾಗವಸೇನ
ತೇಸಂ ಉಪಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಯಂ ಕರೋತಿ ತೇನ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ತೇನಾತಿ
ಕಮ್ಮೇನ ವಿಯ ವುತ್ತಾ, ಉಪಪತ್ತಿ ಚ ನಾಮ ವಿಪಾಕೇನ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ
ಹೇತು, ತಸ್ಮಾ ತೇನ ಮೂಲಹೇತುಭೂತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತೀತಿ ಯೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ತಂಕಮ್ಮವಿಪಾಕಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತಿ। ಕಮ್ಮದಾಯಾದಾತಿ ಕಮ್ಮದಾಯಜ್ಜಾ ಕಮ್ಮಮೇವ ನೇಸಂ ದಾಯಜ್ಜಂ ಸನ್ತಕನ್ತಿ ವದಾಮಿ।
ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝನ್ತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖಂ । ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ಅಟ್ಠ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚೇತನಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ತಾಯೇವ ವಚೀದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಾ ತಾಯೇವ ಅಟ್ಠ, ತಿಸ್ಸೋ ಚ ಹೇಟ್ಠಿಮಝಾನಚೇತನಾ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಮನೋಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಝಾನಚೇತನಾ ತಾವ ಹೋತು, ಕಾಮಾವಚರಾ ಕಿನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಮನೋಸಙ್ಖಾರೋ ನಾಮ ಜಾತಾತಿ। ಕಸಿಣಸಜ್ಜನಕಾಲೇ
ಚ ಕಸಿಣಾಸೇವನಕಾಲೇ ಚ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಕಾಮಾವಚರಚೇತನಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಚೇತನಾಯ ಘಟಿತಾ,
ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚೇತನಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನಚೇತನಾಯ ಘಟಿತಾ। ಇತಿ ತೀಸುಪಿ ದ್ವಾರೇಸು
ಕಾಯಸುಚರಿತಾದಿಭೇದಾ ಕುಸಲಚೇತನಾವ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತಿಯವಾರೋ ಉಭಯಮಿಸ್ಸಕವಸೇನ
ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು
ಮನುಸ್ಸಾನಂ ತಾವ ಕಾಲೇನ ಸುಖಂ ಕಾಲೇನ ದುಕ್ಖಂ ಪಾಕಟಮೇವ, ದೇವೇಸು ಪನ ಭುಮ್ಮದೇವತಾನಂ,
ವಿನಿಪಾತಿಕೇಸು ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾನಂ ಕಾಲೇನ ಸುಖಂ ಕಾಲೇನ ದುಕ್ಖಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ಹತ್ಥಿಆದೀಸು ತಿರಚ್ಛಾನೇಸುಪಿ ಲಬ್ಭತಿಯೇವ।
ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ತೀಸು ಕಮ್ಮೇಸು। ತಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಯಾ ಚೇತನಾತಿ
ತಸ್ಸ ಪಹಾನತ್ಥಾಯ ಮಗ್ಗಚೇತನಾ। ಕಮ್ಮಂ ಪತ್ವಾವ ಮಗ್ಗಚೇತನಾಯ ಅಞ್ಞೋ ಪಣ್ಡರತರೋ ಧಮ್ಮೋ
ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಇದಂ ಪನ ಕಮ್ಮಚತುಕ್ಕಂ ಪತ್ವಾ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚೇತನಾ ಕಣ್ಹಾ ನಾಮ,
ತೇಭೂಮಕಕುಸಲಚೇತನಾ ಸುಕ್ಕಾ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಚೇತನಾ ಅಕಣ್ಹಾ ಅಸುಕ್ಕಾತಿ ಆಗತಾ।
೮೨. ‘‘ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ
ಇದಂ ಸೋ ‘‘ಚಿರಂ ವತ ಮೇ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಪಕ್ಖೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತಾ ಕಿಲಮಿತೋ,
‘ಸುಕ್ಖನದೀತೀರೇ ನ್ಹಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೇನ ವಿಯ ಥುಸೇ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತೇನ ವಿಯ ಚ
ನ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೋ ನಿಪ್ಫಾದಿತೋ, ಹನ್ದಾಹಂ ಅತ್ತಾನಂ ಯೋಗೇ ಯೋಜೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಹ।
ಅಥ ಭಗವಾ ಯೋನೇನ ಖನ್ಧಕೇ ತಿತ್ಥಿಯಪರಿವಾಸೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ, ಯಂ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಪುಬ್ಬೋ ಸಾಮಣೇರಭೂಮಿಯಂ ಠಿತೋ – ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇತ್ಥನ್ನಾಮೋ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಪುಬ್ಬೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಆಕಙ್ಖಾಮಿ ಉಪಸಮ್ಪದಂ, ಸ್ವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಸಙ್ಘಂ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಪರಿವಾಸಂ ಯಾಚಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೮೬) ನಯೇನ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ
ಪರಿವಸತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಯೋ ಖೋ, ಸೇನಿಯ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಪುಬ್ಬೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಪಬ್ಬಜ್ಜನ್ತಿ
ವಚನಸಿಲಿಟ್ಠತಾವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ಅಪರಿವಸಿತ್ವಾಯೇವ ಹಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಲಭತಿ।
ಉಪಸಮ್ಪದತ್ಥಿಕೇನ ಪನ ನಾತಿಕಾಲೇನ ಗಾಮಪ್ಪವೇಸನಾದೀನಿ ಅಟ್ಠ ವತ್ತಾನಿ ಪೂರೇನ್ತೇನ
ಪರಿವಸಿತಬ್ಬಂ । ಆರದ್ಧಚಿತ್ತಾತಿ ಅಟ್ಠವತ್ತಪೂರಣೇನ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನೇಸ ತಿತ್ಥಿಯಪರಿವಾಸೋ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯ ಪಬ್ಬಜ್ಜಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾಯಂ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೬) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ಅಪಿಚ ಮೇತ್ಥಾತಿ ಅಪಿಚ ಮೇ ಏತ್ಥ। ಪುಗ್ಗಲವೇಮತ್ತತಾ ವಿದಿತಾತಿ ಪುಗ್ಗಲನಾನತ್ತಂ ವಿದಿತಂ। ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿವಾಸಾರಹೋ, ಅಯಂ ನ ಪರಿವಾಸಾರಹೋತಿ ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಾಕಟನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
ತತೋ ಸೇನಿಯೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ,
ಯತ್ಥ ಏವಂ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಯುತ್ತಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಅಯುತ್ತಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತೀ’’ತಿ।
ತತೋ ಸುಟ್ಠುತರಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಸಞ್ಜಾತುಸ್ಸಾಹೋ ಸಚೇ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ।
ಅಥ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ನ ಸೇನಿಯೋ ಪರಿವಾಸಂ ಅರಹತೀತಿ ಅಞ್ಞತರಂ
ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಸೇನಿಯಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ
ಆನೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆನಯಿ। ಭಗವಾ ಗಣೇ
ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಸೇನಿಯೋ ಭಗವತೋ
ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ನಚಿರಮೇವ। ವೂಪಕಟ್ಠೋತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ ಕಾಯೇನ ಚ ಚಿತ್ತೇನ ಚ ವೂಪಕಟ್ಠೋ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಸತಿಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋ। ಆತಾಪೀತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಸಙ್ಖಾತೇನ ವೀರಿಯಾತಾಪೇನ ಆತಾಪೀ। ಪಹಿತತ್ತೋತಿ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಪೇಸಿತತ್ತೋ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಅತ್ತಭಾವೋ। ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯಾತಿ ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ। ಕುಲಪುತ್ತಾತಿ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತಾ। ಸಮ್ಮದೇವಾತಿ ಹೇತುನಾವ ಕಾರಣೇನೇವ। ತದನುತ್ತರನ್ತಿ ತಂ ಅನುತ್ತರಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಭೂತಂ ಅರಹತ್ತಫಲಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ, ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಞತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸೀತಿ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹಾಸಿ। ಏವಂ ವಿಹರನ್ತೋವ ಖೀಣಾ ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ।
ಏವಮಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನೇವ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತುಂ ‘‘ಅಞ್ಞತರೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಸೇನಿಯೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಏಕೋ। ಅರಹತನ್ತಿ ಅರಹನ್ತಾನಂ, ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅಯಮೇವತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಕುಕ್ಕುರವತಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೮. ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೮೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಅಭಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಭಯೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ರಾಜಕುಮಾರೋತಿ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ಓರಸಪುತ್ತೋ। ವಾದಂ ಆರೋಪೇಹೀತಿ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇಹಿ। ನೇರಯಿಕೋತಿ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ। ಕಪ್ಪಟ್ಠೋತಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಕೋ। ಅತೇಕಿಚ್ಛೋತಿ ಬುದ್ಧಸಹಸ್ಸೇನಾಪಿ ತಿಕಿಚ್ಛಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ। ಉಗ್ಗಿಲಿತುನ್ತಿ ದ್ವೇ ಅನ್ತೇ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ ಬಹಿ ನೀಹರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿತಿ। ಓಗಿಲಿತುನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ದೋಸಂ ದತ್ವಾ ಹಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಓಗಿಲಿತುಂ ಅನ್ತೋ ಪವೇಸೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿತಿ।
ಏವಂ, ಭನ್ತೇತಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಕಿರ
ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಯ್ಹಂ ಸಾವಕೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ಏಕಂ
ಪಞ್ಹಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋಮಿ, ಯಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಉಕ್ಕುಟಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ
ಉಟ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಅಭಯಸ್ಸ ಗೇಹಾ ನೀಹಟಭತ್ತೋ ಸಿನಿದ್ಧಭೋಜನಂ
ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಬಹೂ ಪಞ್ಹೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ – ‘‘ಏತ್ಥ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಇಮಂ ನಾಮ ದೋಸಂ
ದಸ್ಸೇಸ್ಸತಿ, ಏತ್ಥ ಇಮಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಹಾಯ ಚಾತುಮಾಸಮತ್ಥಕೇ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಅದ್ದಸ।
ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾಯ ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ದೋಸೋ
ದಾತುಂ, ಓವಟ್ಟಿಕಸಾರೋ ಅಯಂ, ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಾದಂ
ಆರೋಪೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತತೋ ‘‘ಅಭಯೋ ರಾಜಕುಮಾರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಸೋ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀತಿ ತಂ
ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಮೀ’’ತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿ। ಸೋ ವಾದಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ತಸ್ಸ ವಚನಂ
ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ,’’ತಿ ಆಹ।
೮೪. ಅಕಾಲೋ ಖೋ ಅಜ್ಜಾತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತೋ, ತತ್ಥ ಇದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇದಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಮಾನೇ ದಿವಸಭಾಗೋ ನಪ್ಪಹೋಸ್ಸತೀತಿ ಮಞ್ಞನ್ತೋ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಸೋ ದಾನೀತಿ ಸ್ವೇ ದಾನಿ। ಅತ್ತಚತುತ್ಥೋತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಬಹೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನ ನಿಮನ್ತೇಸಿ? ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಬಹೂಸು ನಿಸಿನ್ನೇಸು
ಥೋಕಂ ದತ್ವಾ ವದನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಂ ಸುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಂ ಕಾರಣಂ ಅಞ್ಞಂ ತಥಾರೂಪಂ ವತ್ಥುಂ
ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಲಹೋ ವಾ ಕೋಲಾಹಲಮೇವ ವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಥಾಪಿ
ಏಕಕಂಯೇವ ನಿಮನ್ತೇಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಮೇ ಗರಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ‘ಯಾವಮಚ್ಛರೀ ವಾಯಂ
ಅಭಯೋ, ಭಗವನ್ತಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸತೇನಪಿ ಸಹಸ್ಸೇನಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚರನ್ತಂ
ದಿಸ್ವಾಪಿ ಏಕಕಂಯೇವ ನಿಮನ್ತೇಸೀ’’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಪನ ದೋಸೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅಪರೇಹಿ ತೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತ್ತಚತುತ್ಥಂ ನಿಮನ್ತೇಸಿ।
೮೫. ನ ಖ್ವೇತ್ಥ, ರಾಜಕುಮಾರ, ಏಕಂಸೇನಾತಿ
ನ ಖೋ, ರಾಜಕುಮಾರ, ಏತ್ಥ ಪಞ್ಹೇ ಏಕಂಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಹೋತಿ। ಏವರೂಪಞ್ಹಿ ವಾಚಂ
ತಥಾಗತೋ ಭಾಸೇಯ್ಯಾಪಿ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯಾಪಿ। ಭಾಸಿತಪಚ್ಚಯೇನ ಅತ್ಥಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಭಾಸೇಯ್ಯ,
ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಮಹಾನಿಗಣ್ಠೇನ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ
ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಪಞ್ಹಂ ಅಸನಿಪಾತೇನ ಪಬ್ಬತಕೂಟಂ ವಿಯ ಏಕವಚನೇನೇವ ಸಂಚುಣ್ಣೇಸಿ। ಅನಸ್ಸುಂ ನಿಗಣ್ಠಾತಿ ನಟ್ಠಾ ನಿಗಣ್ಠಾ।
೮೬. ಅಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ
ಊರೂಸು ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಲೇಸವಾದಿನೋ ಹಿ ವಾದಂ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತಾ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಫಲಂ ವಾ
ಪುಪ್ಫಂ ವಾ ಪೋತ್ಥಕಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ತೇ ಅತ್ತನೋ ಜಯೇ ಸತಿ ಪರಂ
ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತಿ, ಪರಸ್ಸ ಜಯೇ ಸತಿ ಫಲಂ ಖಾದನ್ತಾ ವಿಯ ಪುಪ್ಫಂ
ಘಾಯನ್ತಾ ವಿಯ ಪೋತ್ಥಕಂ ವಾಚೇನ್ತಾ ವಿಯ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಚಿನ್ತೇಸಿ –
‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಸ ಓಸಟಸಙ್ಗಾಮೋ ಪರವಾದಮದ್ದನೋ। ಸಚೇ ಮೇ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇಚ್ಚೇತಂ
ಕುಸಲಂ। ನೋ ಚೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ದಾರಕಂ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ರೋದಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ। ತತೋ ಪಸ್ಸಥ, ಭೋ,
ಅಯಂ ದಾರಕೋ ರೋದತಿ, ಉಟ್ಠಹಥ ತಾವ, ಪಚ್ಛಾಪಿ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಸ್ಮಾ ದಾರಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ
ನಿಸೀದಿ। ಭಗವಾ ಪನ ರಾಜಕುಮಾರತೋ ಸಹಸ್ಸಗುಣೇನಪಿ ಸತಸಹಸ್ಸಗುಣೇನಪಿ ವಾದೀವರತರೋ,
‘‘ಇಮಮೇವಸ್ಸ ದಾರಕಂ ಉಪಮಂ ಕತ್ವಾ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ತಂ ಕಿಂ
ಮಞ್ಞಸಿ ರಾಜಕುಮಾರಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ತತ್ಥ ಮುಖೇ ಆಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಮುಖೇ ಠಪೇಯ್ಯ। ಆಹರೇಯ್ಯಸ್ಸಾಹನ್ತಿ ಅಪನೇಯ್ಯಂ ಅಸ್ಸ ಅಹಂ। ಆದಿಕೇನೇವಾತಿ ಪಠಮಪಯೋಗೇನೇವ। ಅಭೂತನ್ತಿ ಅಭೂತತ್ಥಂ। ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ನ ತಚ್ಛಂ। ಅನತ್ಥಸಂಹಿತನ್ತಿ ನ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ ನ ವಡ್ಢಿನಿಸ್ಸಿತಂ। ಅಪ್ಪಿಯಾ ಅಮನಾಪಾತಿ ನೇವ ಪಿಯಾ ನ ಮನಾಪಾ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಿಯಪಕ್ಖೇ ಪಠಮವಾಚಾ ಅಚೋರಂಯೇವ ಚೋರೋತಿ, ಅದಾಸಂಯೇವ ದಾಸೋತಿ, ಅದುಪ್ಪಯುತ್ತಂಯೇವ ದುಪ್ಪಯುತ್ತೋತಿ ಪವತ್ತಾ। ನ ತಂ ತಥಾಗತೋ ಭಾಸತಿ। ದುತಿಯವಾಚಾ ಚೋರಂಯೇವ ಚೋರೋ ಅಯನ್ತಿಆದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಾ। ತಮ್ಪಿ ತಥಾಗತೋ ನ ಭಾಸತಿ। ತತಿಯವಾಚಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಅಕತಪುಞ್ಞತಾಯ ದುಗ್ಗತೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖೋ , ಇಧ ಠತ್ವಾಪಿ ಪುನ ಪುಞ್ಞಂ ನ ಕರೋಸಿ, ದುತಿಯಚಿತ್ತವಾರೇ ಕಥಂ ಚತೂಹಿ ಅಪಾಯೇಹಿ ನ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಅತ್ಥಪುರೇಕ್ಖಾರೇನ ಧಮ್ಮಪುರೇಕ್ಖಾರೇನ ಅನುಸಾಸನೀಪುರೇಕ್ಖಾರೇನ ಚ ವತ್ತಬ್ಬವಾಚಾ। ತತ್ರ ಕಾಲಞ್ಞೂ ತಥಾಗತೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತತಿಯಬ್ಯಾಕರಣೇ ತಸ್ಸಾ ವಾಚಾಯ ಬ್ಯಾಕರಣತ್ಥಾಯ ತಥಾಗತೋ ಕಾಲಞ್ಞೂ ಹೋತಿ, ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಆದಾನಕಾಲಂ ಗಹಣಕಾಲಂ ಜಾನಿತ್ವಾವ ಬ್ಯಾಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಪಿಯಪಕ್ಖೇ ಪಠಮವಾಚಾ ಅಟ್ಠಾನಿಯಕಥಾ ನಾಮ। ಸಾ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾ –
ಏವಂ ಕಿರ ಗಾಮವಾಸಿಮಹಲ್ಲಕಂ ನಗರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಾನಾಗಾರೇ ಪಿವನ್ತಂ ವಞ್ಚೇತುಕಾಮಾ
ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಧುತ್ತಾ ಪೀತಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸುರಂ ಪಿವನ್ತಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ
ನಿವಾಸನಪಾವುರಣಮ್ಪಿ ಹತ್ಥೇ ಭಣ್ಡಕಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕತಿಕಂ
ಅಕಂಸು – ‘‘ಏಕೇಕಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಕಥಂ ಕಥೇಮ, ಯೋ ‘ಅಭೂತ’ನ್ತಿ ಕಥೇಸಿ, ಕಥಿತಂ ವಾ ನ
ಸದ್ದಹತಿ, ತಂ ದಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ತಮ್ಪಿ ಮಹಲ್ಲಕಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು
‘‘ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ತಾತ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಹೋತು ತಾತಾತಿ।
ಏಕೋ ಧುತ್ತೋ ಆಹ – ಮಯ್ಹಂ, ಭೋ ಮಾತು, ಮಯಿ ಕುಚ್ಛಿಗತೇ
ಕಪಿಟ್ಠಫಲದೋಹಲೋ ಅಹೋಸಿ। ಸಾ ಅಞ್ಞಂ ಕಪಿಟ್ಠಹಾರಕಂ ಅಲಬ್ಭಮಾನಾ ಮಂಯೇವ ಪೇಸೇಸಿ। ಅಹಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ರುಕ್ಖಂ ಅಭಿರುಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ
ಮುಗ್ಗರಂ ವಿಯ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಉಪರಿ ಖಿಪಿಂ; ಅಥ ಸಾಖತೋ ಸಾಖಂ ವಿಚರನ್ತೋ ಫಲಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ
ಓತರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಓರುಯ್ಹ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಫಲಾನಿ ಮಾತುಯಾ ಅದಾಸಿಂ; ತಾನಿ ಪನ ಮಹನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಚಾಟಿಪ್ಪಮಾಣಾನಿ। ತತೋ
ಮೇ ಮಾತರಾ ಏಕಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನಾಯ ಸಮಸಟ್ಠಿಫಲಾನಿ ಖಾದಿತಾನಿ।
ಮಯಾ ಏಕುಚ್ಛಙ್ಗೇನ ಆನೀತಫಲೇಸು ಸೇಸಕಾನಿ ಕುಲಸನ್ತಕೇ ಗಾಮೇ ಖುದ್ದಕಮಹಲ್ಲಕಾನಂ ಅಹೇಸುಂ।
ಅಮ್ಹಾಕಂ ಘರಂ ಸೋಳಸಹತ್ಥಂ, ಸೇಸಪರಿಕ್ಖಾರಭಣ್ಡಕಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಕಪಿಟ್ಠಫಲೇಹೇವ ಯಾವ ಛದನಂ
ಪೂರಿತಂ। ತತೋ ಅತಿರೇಕಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ರಾಸಿಂ ಅಕಂಸು। ಸೋ
ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧೋ ಪಬ್ಬತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಕಿಂ ಈದಿಸಂ, ಭೋ ಸಕ್ಕಾ, ಸದ್ದಹಿತುನ್ತಿ?
ಗಾಮಿಕಮಹಲ್ಲಕೋ ತುಣ್ಹೀ
ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಆಹ – ‘‘ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ತಾತಾ,
ಮಹನ್ತಂ ರಟ್ಠಂ, ರಟ್ಠಮಹನ್ತತಾಯ ಸಕ್ಕಾ ಸದ್ದಹಿತು’’ನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ತೇನ, ಏವಂ ಸೇಸೇಹಿಪಿ
ತಥಾರೂಪಾಸು ನಿಕ್ಕಾರಣಕಥಾಸು ಕಥಿತಾಸು ಆಹ – ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ತಾತಾ ಸುಣಾಥ, ನ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ
ಕುಲಾನಿ, ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಕುಲಂ ಮಹಾಕುಲಂ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಅವಸೇಸಖೇತ್ತೇಹಿ ಕಪ್ಪಾಸಖೇತ್ತಂ
ಮಹನ್ತತರಂ । ತಸ್ಸ ಅನೇಕಕರೀಸಸತಸ್ಸ ಕಪ್ಪಾಸಖೇತ್ತಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ
ಏಕೋ ಕಪ್ಪಾಸರುಕ್ಖೋ ಮಹಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥುಬ್ಬೇಧೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಸಾಖಾ, ತಾಸು
ಅವಸೇಸಸಾಖಾ ಫಲಂ ನ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ಪಾಚೀನಸಾಖಾಯ ಏಕಮೇವ ಮಹಾಚಾಟಿಮತ್ತಂ ಫಲಂ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸ ಛ
ಅಂಸಿಯೋ, ಛಸು ಅಂಸೀಸು ಛ ಕಪ್ಪಾಸಪಿಣ್ಡಿಯೋ ಪುಪ್ಫಿತಾ। ಅಹಂ ಮಸ್ಸುಂ ಕಾರೇತ್ವಾ
ನ್ಹಾತವಿಲಿತ್ತೋ ಖೇತ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಾ ಕಪ್ಪಾಸಪಿಣ್ಡಿಯೋ ಪುಪ್ಫಿತಾ ದಿಸ್ವಾ ಠಿತಕೋವ
ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಂ। ತಾ ಕಪ್ಪಾಸಪಿಣ್ಡಿಯೋ ಥಾಮಸಮ್ಪನ್ನಾ ಛ ದಾಸಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ
ಸಬ್ಬೇ ಮಂ ಏಕಕಂ ಓಹಾಯ ಪಲಾತಾ। ಏತ್ತಕೇ ಅದ್ಧಾನೇ ತೇ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಅಜ್ಜ ದಿಟ್ಠಾ,
ತುಮ್ಹೇ ತೇ ಛ ಜನಾ। ತ್ವಂ ನನ್ದೋ ನಾಮ, ತ್ವಂ ಪುಣ್ಣೋ ನಾಮ, ತ್ವಂ ವಡ್ಢಮಾನೋ ನಾಮ,
ತ್ವಂ ಚಿತ್ತೋ ನಾಮ ತ್ವಂ ಮಙ್ಗಲೋ ನಾಮ, ತ್ವಂ ಪೋಟ್ಠಿಯೋ ನಾಮಾತಿ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ
ನಿಸಿನ್ನಕೇಯೇವ ಚೂಳಾಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತೇ ‘‘ನ ಮಯಂ
ದಾಸಾ’’ತಿಪಿ ವತ್ತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಅಥ ನೇ ಕಡ್ಢನ್ತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ನೇತ್ವಾ ಲಕ್ಖಣಂ
ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಯಾವಜೀವಂ ದಾಸೇ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ಏವರೂಪಿಂ ಕಥಂ ತಥಾಗತೋ ನ ಭಾಸತಿ।
ದುತಿಯವಾಚಾ ಆಮಿಸಹೇತುಚಾಟುಕಮ್ಯತಾದಿವಸೇನ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಪರೇಸಂ ಥೋಮನವಾಚಾ ಚೇವ, ಚೋರಕಥಂ ರಾಜಕಥನ್ತಿ ಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾ ಚ। ತಮ್ಪಿ ತಥಾಗತೋ ನ ಭಾಸತಿ। ತತಿಯವಾಚಾ
ಅರಿಯಸಚ್ಚಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಕಥಾ, ಯಂ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಸುಣನ್ತಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ನೇವ ತಿತ್ತಿಂ
ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಇತಿ ತಥಾಗತೋ ನೇವ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಿಯವಾಚಂ ಭಾಸತಿ ನ ಪಿಯವಾಚಂ। ತತಿಯಂ
ತತಿಯಮೇವ ಪನ ಭಾಸಿತಬ್ಬಕಾಲಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಾಸತಿ। ತತ್ಥ ತತಿಯಂ ಅಪ್ಪಿಯವಾಚಂ
ಸನ್ಧಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ ದಹರಕುಮಾರಉಪಮಾ ಆಗತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
೮೭. ಉದಾಹು ಠಾನಸೋವೇತನ್ತಿ ಉದಾಹು ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಞಾಣೇನ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಞ್ಞಾತೋತಿ ಞಾತೋ ಪಞ್ಞಾತೋ ಪಾಕಟೋ। ಧಮ್ಮಧಾತೂತಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವೋ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ।
ತಂ ಭಗವತಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ಹತ್ಥಗತಂ ಭಗವತೋ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಯಂ ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ತಂ
ಸಬ್ಬಂ ಠಾನಸೋವ ಪಟಿಭಾತೀತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಅಯಂ ಪನ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ
ನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೯. ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೮೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಕಙ್ಗೋ ಥಪತೀತಿ ಪಞ್ಚಕಙ್ಗೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ವಾಸಿಫರಸುನಿಖಾದನದಣ್ಡಮುಗ್ಗರಕಾಳಸುತ್ತನಾಳಿಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ವಾ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗೋತಿ ಪಞ್ಞಾತೋ। ಥಪತೀತಿ ವಡ್ಢಕೀಜೇಟ್ಠಕೋ। ಉದಾಯೀತಿ ಪಣ್ಡಿತಉದಾಯಿತ್ಥೇರೋ।
೮೯. ಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಕಾರಣಂ। ದ್ವೇಪಾನನ್ದಾತಿ ದ್ವೇಪಿ, ಆನನ್ದ। ಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಕಾರಣೇನ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕವಸೇನ ದ್ವೇ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸುಖಾದಿವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕಾ ಪಞ್ಚ, ದ್ವಾರವಸೇನ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾದಿಕಾ ಛ, ಉಪವಿಚಾರವಸೇನ ‘‘ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಂ ರೂಪಂ ಉಪವಿಚರತೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ಅಟ್ಠಾರಸ,
ಛ ಗೇಹಸ್ಸಿತಾನಿ ಸೋಮನಸ್ಸಾನಿ, ಛ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾನಿ ಸೋಮನಸ್ಸಾನಿ, ಛ ಗೇಹಸ್ಸಿತಾನಿ
ದೋಮನಸ್ಸಾನಿ, ಛ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾನಿ ದೋಮನಸ್ಸಾನಿ, ಛ ಗೇಹಸ್ಸಿತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಛ
ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಿತಾತಿ ಏವಂ ಛತ್ತಿಂಸ, ತಾ ಅತೀತೇ ಛತ್ತಿಂಸ, ಅನಾಗತೇ ಛತ್ತಿಂಸ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಛತ್ತಿಂಸಾತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠವೇದನಾಸತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
೯೦. ಪಞ್ಚ ಖೋ ಇಮೇ, ಆನನ್ದ, ಕಾಮಗುಣಾತಿ
ಅಯಂ ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ನ ಕೇವಲಮ್ಪಿ ದ್ವೇ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ವೇದನಾ ಭಗವತಾ
ಪಞ್ಞತ್ತಾ, ಪರಿಯಾಯೇನ ಏಕಾಪಿ ವೇದನಾ ಕಥಿತಾ। ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪಞ್ಚಕಙ್ಗಸ್ಸ ಥಪತಿನೋ ವಾದಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರನ್ತಿ ಸುನ್ದರತರಂ। ಪಣೀತತರನ್ತಿ
ಅತಪ್ಪಕತರಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ, ಸಾಪಿ
ಸನ್ತಟ್ಠೇನ ಪಣೀತಟ್ಠೇನ ಚ ಸುಖನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಛ ಗೇಹಸ್ಸಿತಾನಿ ಸುಖನ್ತಿ ವುತ್ತಾನಿ।
ನಿರೋಧೋ ಅವೇದಯಿತಸುಖವಸೇನ ಸುಖಂ ನಾಮ ಜಾತೋ।
ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣವಸೇನ ಹಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವೇದಯಿತಸುಖಂ ನಾಮ। ನಿರೋಧೋ
ಅವೇದಯಿತಸುಖಂ ನಾಮ। ಇತಿ ವೇದಯಿತಸುಖಂ ವಾ ಹೋತು ಅವೇದಯಿತಸುಖಂ ವಾ, ತಂ
ನಿದ್ದುಕ್ಖಭಾವಸಙ್ಖಾತೇನ ಸುಖಟ್ಠೇನ ಏಕನ್ತಸುಖಮೇವ ಜಾತಂ।
೯೧. ಯತ್ಥ ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ। ಸುಖಂ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ ವೇದಯಿತಸುಖಂ ವಾ ಅವೇದಯಿತಸುಖಂ ವಾ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ತಂ ತಂ ತಥಾಗತೋ ಸುಖಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ
ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತೋ ನಿದ್ದುಕ್ಖಭಾವಂ ಸುಖಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ। ಇಧ ಭಗವಾ
ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನೇವ ದೇಸನಂ
ನಿಟ್ಠಾಪೇಸೀತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಬಹುವೇದನೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೦. ಅಪಣ್ಣಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೯೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಅಪಣ್ಣಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಾರಿಕನ್ತಿ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಂ।
೯೩. ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಗಹಪತಯೋತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆಹ? ಸೋ ಕಿರ ಗಾಮೋ ಅಟವಿದ್ವಾರೇ ನಿವಿಟ್ಠೋ। ನಾನಾವಿಧಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದಿವಸಂ ಮಗ್ಗಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಯಂ ತಂ ಗಾಮಂ ವಾಸತ್ಥಾಯ ಉಪೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಿ
ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಪಾದೇ ಧೋವಿತ್ವಾ ಪಾದೇ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಪಾನಕಾನಿ ದತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ
ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಾನಂ ದೇನ್ತಿ। ತೇ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮನ್ತಯಮಾನಾ ಏವಂ
ವದನ್ತಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಗಹಪತಯೋ ಕಿಞ್ಚಿ ದಸ್ಸನಂ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿ? ನತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇತಿ।
‘‘ಗಹಪತಯೋ ವಿನಾ ದಸ್ಸನೇನ ಲೋಕೋ ನ ನಿಯ್ಯಾತಿ, ಏಕಂ ದಸ್ಸನಂ ರುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ
ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ದಸ್ಸನಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತಾ।
ಅಪರದಿವಸೇ ಅಞ್ಞೇ ಆಗತಾ। ತೇಪಿ ತಥೇವ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ತೇ ತೇಸಂ ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಪುರಿಮೇಸು
ದಿವಸೇಸು ತುಮ್ಹಾದಿಸಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ಅಮ್ಹೇ ಇದಂ
ದಸ್ಸನಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಗತಾ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ। ‘‘ತೇ ಬಾಲಾ ಕಿಂ ಜಾನನ್ತಿ? ‘ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ
ಅಯಂ ಲೋಕೋ’ತಿ ಉಚ್ಛೇದದಸ್ಸನಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ತೇಪಿ ಉಚ್ಛೇದದಸ್ಸನಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ
ಪಕ್ಕನ್ತಾ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಅಞ್ಞೇ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಂ, ಅಞ್ಞೇ ಅನ್ತಾನನ್ತಂ ,
ಅಞ್ಞೇ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪನ್ತಿ ಏವಂ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸುಂ। ತೇ ಪನ
ಏಕದಿಟ್ಠಿಯಮ್ಪಿ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಾ ಭಗವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಸೋ ತೇಸಂ
ಹಿತತ್ಥಾಯ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ವೋ ಗಹಪತಯೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಕಾರವತೀತಿ ಕಾರಣವತೀ ಸಹೇತುಕಾ। ಅಪಣ್ಣಕೋತಿ ಅವಿರದ್ಧೋ ಅದ್ವೇಜ್ಝಗಾಮೀ ಏಕಂಸಗಾಹಿಕೋ।
೯೪. ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದಿ ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಸಾಲೇಯ್ಯಕಸುತ್ತೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ। ತಥಾ ತಬ್ಬಿಪಚ್ಚನೀಕಭೂತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ।
೯೫. ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸನ್ತಿ ಯೋ ನೇಸಂ ಅಕುಸಲತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಭಾವೇ ಆನಿಸಂಸೋ, ಯೋ ಚ ವೋದಾನಪಕ್ಖೋ ವಿಸುದ್ಧಿಪಕ್ಖೋ, ತಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಸದ್ಧಮ್ಮಸಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಅಭೂತಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾಪನಾ । ಅತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತೀತಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಕೋ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತನೋ ದಸ್ಸನಂ ಪರೇ ಗಣ್ಹಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಖಿಪತಿ। ಪರಂ ವಮ್ಭೇತೀತಿ ಏತ್ತಕೇಸು ಜನೇಸು ಏಕೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ದಸ್ಸನಂ ಪರೇ ಗಣ್ಹಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಏವಂ ಪರಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಖಿಪತಿ। ಪುಬ್ಬೇವ ಖೋ ಪನಾತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸೇವ ಸುಸೀಲ್ಯಂ ಪಹೀನಂ ಹೋತಿ, ದುಸ್ಸೀಲಭಾವೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ। ಏವಮಸ್ಸಿಮೇತಿ
ಏವಂ ಅಸ್ಸ ಇಮೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ಸತ್ತ। ಅಪರಾಪರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ಪನ ತೇಯೇವ
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪಚ್ಚಯಾ ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ನಾಮ।
ತತ್ರಾತಿ ತಾಸು ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಲದ್ಧೀಸು। ಕಲಿಗ್ಗಹೋತಿ ಪರಾಜಯಗ್ಗಾಹೋ। ದುಸ್ಸಮತ್ತೋ ಸಮಾದಿನ್ನೋತಿ ದುಗ್ಗಹಿತೋ ದುಪ್ಪರಾಮಟ್ಠೋ। ಏಕಂಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಏಕನ್ತಂ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಸಕವಾದಮೇವ ಫರಿತ್ವಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇಯೇವ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಾವಹೋ ಹೋತಿ। ರಿಞ್ಚತೀತಿ ವಜ್ಜೇತಿ।
೯೬. ಸದ್ಧಮ್ಮಸಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಭೂತಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾಪನಾ।
ಕಟಗ್ಗಹೋತಿ ಜಯಗ್ಗಾಹೋ। ಸುಸಮತ್ತೋ ಸಮಾದಿನ್ನೋತಿ ಸುಗ್ಗಹಿತೋ ಸುಪರಾಮಟ್ಠೋ। ಉಭಯಂಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ
ಉಭಯನ್ತಂ ಉಭಯಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಸಕವಾದಂ ಪರವಾದಞ್ಚ ಫರಿತ್ವಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ‘‘ಸಚೇ
ಖೋ ಅತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಏವಂ
ಸನ್ತೇಪಿ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಾವಹೋ ಹೋತಿ। ಪರತೋಪಿ ಏಕಂಸಉಭಯಂಸೇಸು ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ
ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
೯೭. ಕರೋತೋತಿ ಸಹತ್ಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ। ಕಾರಯತೋತಿ ಆಣತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸ। ಛಿನ್ದತೋತಿ ಪರೇಸಂ ಹತ್ಥಾದೀನಿ ಛಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ। ಪಚತೋತಿ ದಣ್ಡೇನ ಪೀಳೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ತಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ। ಸೋಚಯತೋತಿ ಪರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಹರಣಾದೀಹಿ ಸೋಕಂ ಸಯಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಪಿ ಪರೇಹಿ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸಪಿ। ಕಿಲಮತೋತಿ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದ-ಬನ್ಧನಾಗಾರಪ್ಪವೇಸನಾದೀಹಿ ಸಯಂ ಕಿಲಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಪರೇಹಿ ಕಿಲಮಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ। ಫನ್ದತೋ ಫನ್ದಾಪಯತೋತಿ ಪರಂ ಫನ್ದನ್ತಂ ಫನ್ದನಕಾಲೇ ಸಯಮ್ಪಿ ಫನ್ದತೋ ಪರಮ್ಪಿ ಫನ್ದಾಪಯತೋ। ಪಾಣಮತಿಪಾತಯತೋತಿ ಪಾಣಂ ಹನನ್ತಸ್ಸಪಿ ಹನಾಪೇನ್ತಸ್ಸಪಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಕರಣಕಾರಾಪನವಸೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಸನ್ಧಿನ್ತಿ ಘರಸನ್ಧಿಂ। ನಿಲ್ಲೋಪನ್ತಿ ಮಹಾವಿಲೋಪಂ। ಏಕಾಗಾರಿಕನ್ತಿ ಏಕಮೇವ ಘರಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ವಿಲುಮ್ಪನಂ। ಪರಿಪನ್ಥೇ ತಿಟ್ಠತೋತಿ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ ಮಗ್ಗೇ ತಿಟ್ಠತೋ। ಕರೋತೋ ನ ಕರೀಯತಿ ಪಾಪನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪಾಪಂ ಕರೋಮೀತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಕರೋತೋಪಿ ಪಾಪಂ ನ ಕರೀಯತಿ, ನತ್ಥಿ ಪಾಪಂ। ಸತ್ತಾ ಪನ ಕರೋಮಾತಿ ಏವಂಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖುರಪರಿಯನ್ತೇನಾತಿ ಖುರನೇಮಿನಾ, ಖುರಧಾರಸದಿಸಪರಿಯನ್ತೇನ ವಾ। ಏಕಂ ಮಂಸಖಲನ್ತಿ ಏಕಂ ಮಂಸರಾಸಿಂ। ಪುಞ್ಜನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಏಕಮಂಸಖಲಕರಣನಿದಾನಂ। ದಕ್ಖಿಣತೀರೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಕ್ಖಳಾ ದಾರುಣಾ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ಹನನ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಉತ್ತರತೀರೇ ಸದ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಸನ್ನಾ ಬುದ್ಧಮಾಮಕಾ ಧಮ್ಮಮಾಮಕಾ ಸಙ್ಘಮಾಮಕಾ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ದದನ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
ತತ್ಥ ಯಜನ್ತೋತಿ ಮಹಾಯಾಗಂ ಕರೋನ್ತೋ। ದಮೇನಾತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯದಮೇನ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮೇನ। ಸಂಯಮೇನಾತಿ ಸೀಲಸಂಯಮೇನ। ಸಚ್ಚವಜ್ಜೇನಾತಿ ಸಚ್ಚವಚನೇನ। ಆಗಮೋತಿ
ಆಗಮನಂ, ಪವತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಪಾಪಪುಞ್ಞಾನಂ ಕಿರಿಯಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ।
ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಪುರಿಮವಾರೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ।
೧೦೦. ನತ್ಥಿ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಏತ್ಥ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೇತುವೇವಚನಂ। ಉಭಯೇನಾಪಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಕಮೇವ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿಸಂಕಿಲೇಸಪಚ್ಚಯಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಾದಿವಿಸುದ್ಧಿಪಚ್ಚಯಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ನತ್ಥಿ ಬಲಂ, ನತ್ಥಿ ವೀರಿಯಂ, ನತ್ಥಿ ಪುರಿಸಥಾಮೋ, ನತ್ಥಿ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೋತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಿತುಂ ವಾ ವಿಸುಜ್ಝಿತುಂ ವಾ ಬಲಂ ವಾ ವೀರಿಯಂ ವಾ ಪುರಿಸೇನ ಕಾತಬ್ಬೋ ನಾಮ ಪುರಿಸಥಾಮೋ ವಾ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೋ ವಾ ನತ್ಥಿ।
ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾತಿ ಓಟ್ಠಗೋಣಗದ್ರಭಾದಯೋ ಅನವಸೇಸೇ ನಿದಸ್ಸೇನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಾತಿ ಏಕಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಪಾಣೋ ದ್ವಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಪಾಣೋತಿ ಆದಿವಸೇನ ವದನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಭೂತಾತಿ ಅಣ್ಡಕೋಸವತ್ಥಿಕೋಸೇಸು ಭೂತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವದನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಜೀವಾತಿ ಸಾಲಿಯವಗೋಧುಮಾದಯೋ ಸನ್ಧಾಯ ವದನ್ತಿ। ತೇಸು ಹೇತೇ ವಿರುಹನಭಾವೇನ ಜೀವಸಞ್ಞಿನೋ। ಅವಸಾ ಅಬಲಾ ಅವೀರಿಯಾತಿ ತೇಸಂ ಅತ್ತನೋ ವಸೋ ವಾ ಬಲಂ ವಾ ವೀರಿಯಂ ವಾ ನತ್ಥಿ। ನಿಯತಿಸಙ್ಗತಿಭಾವಪರಿಣತಾತಿ ಏತ್ಥ ನಿಯತೀತಿ ನಿಯತತಾ। ಸಙ್ಗತೀತಿ ಛನ್ನಂ ಅಭಿಜಾತೀನಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗಮನಂ। ಭಾವೋತಿ ಸಭಾವೋಯೇವ। ಏವಂ ನಿಯತಿಯಾ ಚ ಸಙ್ಗತಿಯಾ ಚ ಭಾವೇನ ಚ ಪರಿಣತಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರತಂ ಪತ್ತಾ। ಯೇನ ಹಿ ಯಥಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಸೋ ತಥೇವ ಭವತಿ। ಯೇನ ನೋ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಸೋ ನ ಭವತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ। ಛಸ್ವೇವಾಭಿಜಾತೀಸೂತಿ ಛಸು ಏವ ಅಭಿಜಾತೀಸು ಠತ್ವಾ ಸುಖಞ್ಚ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪಟಿಸಂವೇದೇನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಸುಖದುಕ್ಖಭೂಮಿ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ।
ತತ್ಥ ಛ ಅಭಿಜಾತಿಯೋ ನಾಮ
ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿ ನೀಲಾಭಿಜಾತಿ ಲೋಹಿತಾಭಿಜಾತಿ ಹಲಿದ್ದಾಭಿಜಾತಿ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿ
ಪರಮಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತೀತಿ। ತತ್ಥ ಸಾಕುಣಿಕೋ ಸೂಕರಿಕೋ ಲುದ್ದೋ ಮಚ್ಛಘಾತಕೋ ಚೋರೋ ಚೋರಘಾತಕೋ,
ಯೇ ವಾ ಪನಞ್ಞೇಪಿ ಕೇಚಿ ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಅಯಂ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿ ನಾಮ। ಭಿಕ್ಖೂ
ನೀಲಾಭಿಜಾತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇ ಕಿರ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಕಣ್ಟಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ।
‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಕಣ್ಟಕವುತ್ತಿನೋ’’ತಿ ಅಯಞ್ಹಿ ನೇಸಂ ಪಾಳಿಯೇವ। ಅಥ ವಾ ಕಣ್ಟಕವುತ್ತಿಕಾ
ಏವಂ ನಾಮ ಏಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಸಮಣಕಣ್ಟಕವುತ್ತಿಕಾ’’ತಿಪಿ ಹಿ ನೇಸಂ ಪಾಳಿ।
ಲೋಹಿತಾಭಿಜಾತಿ ನಾಮ ನಿಗಣ್ಠಾ ಏಕಸಾಟಕಾತಿ ವದನ್ತಿ। ಇಮೇ ಕಿರ ಪುರಿಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ
ಪಣ್ಡರತರಾ। ಗಿಹೀ ಅಚೇಲಕಸಾವಕಾ ಹಲಿದ್ದಾಭಿಜಾತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಇತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯದಾಯಕೇ
ನಿಗಣ್ಠೇಹಿಪಿ ಜೇಟ್ಠಕತರೇ ಕರೋನ್ತಿ। ನನ್ದೋ, ವಚ್ಛೋ, ಸಙ್ಕಿಚ್ಚೋ, ಅಯಂ
ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇ ಕಿರ ಪುರಿಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪಣ್ಡರತರಾ। ಆಜೀವಕೇ ಪನ
ಪರಮಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇ ಕಿರ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಪಣ್ಡರತರಾ।
ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಪಠಮಂ
ಸಾಕುಣಿಕಾದಯೋವ ಹೋನ್ತಿ, ತತೋ ವಿಸುಜ್ಝಮಾನಾ ಸಕ್ಯಸಮಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತೋ ವಿಸುಜ್ಝಮಾನಾ
ನಿಗಣ್ಠಾ, ತತೋ ಆಜೀವಕಸಾವಕಾ, ತತೋ ನನ್ದಾದಯೋ, ತತೋ ಆಜೀವಕಾತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ಲದ್ಧಿ।
ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ವುತ್ತಪಚ್ಚನೀಕೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಮಿಧಾಪಿ ಪುರಿಮವಾರೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ।
ಇಮಾಸು ಪನ ತೀಸು ದಿಟ್ಠೀಸು ನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಿ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ,
ಅಕಿರಿಯದಿಟ್ಠಿ ಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ಅಹೇತುಕದಿಟ್ಠಿ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಪಟಿಬಾಹತಿ। ತತ್ಥ ಕಮ್ಮಂ
ಪಟಿಬಾಹನ್ತೇನಾಪಿ ವಿಪಾಕೋ ಪಟಿಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ, ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೇನಾಪಿ ಕಮ್ಮಂ
ಪಟಿಬಾಹಿತಂ। ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಪೇತೇ ಅತ್ಥತೋ ಉಭಯಪಟಿಬಾಹಕಾ
ನತ್ಥಿಕವಾದಾ ಚೇವ ಅಹೇತುಕವಾದಾ ಅಕಿರಿಯವಾದಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ತೇಸಂ ಲದ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ
ರತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ವೀಮಂಸನ್ತಿ, ತೇಸಂ – ‘‘ನತ್ಥಿ
ದಿನ್ನಂ ನತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ, ಕರೋತೋ ನ ಕರಿಯತಿ ಪಾಪಂ, ನತ್ಥಿ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ
ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಮಿಚ್ಛಾಸತಿ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ , ಚಿತ್ತಂ
ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಜವನಾನಿ ಜವನ್ತಿ, ಪಠಮಜವನೇ ಸತೇಕಿಚ್ಛಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಾದೀಸು।
ಸತ್ತಮೇ ಬುದ್ಧಾನಮ್ಪಿ ಅತೇಕಿಚ್ಛಾ ಅನಿವತ್ತಿನೋ ಅರಿಟ್ಠಕಣ್ಟಕಸದಿಸಾ।
ತತ್ಥ ಕೋಚಿ ಏಕಂ ದಸ್ಸನಂ ಓಕ್ಕಮತಿ, ಕೋಚಿ ದ್ವೇ, ಕೋಚಿ
ತೀಣಿಪಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕನ್ತೇಪಿ ದ್ವೀಸು ತೀಸು ಓಕ್ಕನ್ತೇಸುಪಿ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋವ
ಹೋತಿ, ಪತ್ತೋ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಾವರಣಞ್ಚೇವ ಮೋಕ್ಖಮಗ್ಗಾವರಣಞ್ಚ, ಅಭಬ್ಬೋ ತಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ
ಅನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗಮ್ಪಿ ಗನ್ತುಂ, ಪಗೇವ ಮೋಕ್ಖಂ। ವಟ್ಟಖಾಣು ನಾಮೇಸ ಸತ್ತೋ ಪಥವೀಗೋಪಕೋ।
ಕಿಂ ಪನೇಸ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ನಿಯತೋ ಹೋತಿ, ಉದಾಹು ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪೀತಿ?
ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ನಿಯತೋ, ಆಸೇವನವಸೇನ ಪನ ಭವನ್ತರೇಪಿ ತಂ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ರೋಚೇತಿಯೇವ।
ಏವರೂಪಸ್ಸ ಹಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಭವತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
ತಸ್ಮಾ ಅಕಲ್ಯಾಣಜನಂ, ಆಸೀವಿಸಮಿವೋರಗಂ।
ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಭೂತಿಕಾಮೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋತಿ॥
೧೦೩. ನತ್ಥಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಆರುಪ್ಪಾತಿ ಅರೂಪಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ನಾಮ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ನತ್ಥಿ। ಮನೋಮಯಾತಿ ಝಾನಚಿತ್ತಮಯಾ। ಸಞ್ಞಾಮಯಾತಿ ಅರೂಪಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾಯ ಸಞ್ಞಾಮಯಾ। ರೂಪಾನಂಯೇವ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಅಯಂ ಲಾಭೀ ವಾ ಹೋತಿ ತಕ್ಕೀ ವಾ। ಲಾಭೀ ನಾಮ ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಲಾಭೀ। ತಸ್ಸ ರೂಪಾವಚರೇ ಕಙ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ಅರೂಪಾವಚರಲೋಕೇ ಅತ್ಥಿ । ಸೋ – ‘‘ಅಹಂ ಆರುಪ್ಪಾ ಅತ್ಥೀತಿ ವದನ್ತಾನಮ್ಪಿ
ನತ್ಥೀತಿ ವದನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಸುಣಾಮಿ, ಅತ್ಥಿ ನತ್ಥೀತಿ ಪನ ನ ಜಾನಾಮಿ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ
ಪದಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಅರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ಆರುಪ್ಪಾ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ
ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಚೇ ನತ್ಥಿ, ರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ। ಏವಂ ಮೇ
ಅಪಣ್ಣಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಪಣ್ಣಕೋವ ಅವಿರದ್ಧೋವ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ತಕ್ಕೀ ಪನ
ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಜ್ಝಾನೋ, ತಸ್ಸಾಪಿ ರೂಪಜ್ಝಾನೇ ಕಙ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ಅರೂಪಲೋಕೇ ಪನ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ –
‘‘ಅಹಂ ಆರುಪ್ಪಾ ಅತ್ಥೀತಿ ವದನ್ತಾನಮ್ಪಿ ನತ್ಥೀತಿ ವದನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಸುಣಾಮಿ, ಅತ್ಥಿ
ನತ್ಥೀತಿ ಪನ ನ ಜಾನಾಮಿ। ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ತಂ
ಪದಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಅರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ಆರುಪ್ಪಾ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ
ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ನತ್ಥಿ, ರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ। ಏವಂ ಮೇ
ಅಪಣ್ಣಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಪಣ್ಣಕೋವ ಅವಿರದ್ಧೋವ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ।
೧೦೪. ಭವನಿರೋಧೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸಾರಾಗಾಯ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ರಾಗವಸೇನ ವಟ್ಟೇ ರಜ್ಜನಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ। ಸಂಯೋಗಾಯಾತಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಸಂಯೋಜನತ್ಥಾಯ। ಅಭಿನನ್ದನಾಯಾತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಅಭಿನನ್ದನಾಯ। ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ
ಅಯಮ್ಪಿ ಲಾಭೀ ವಾ ಹೋತಿ ತಕ್ಕೀ ವಾ। ಲಾಭೀ ನಾಮ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ। ತಸ್ಸ ಆರುಪ್ಪೇ
ಕಙ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ – ‘‘ಅಹಂ ನಿರೋಧೋ ಅತ್ಥೀತಿಪಿ ನತ್ಥೀತಿಪಿ
ಸುಣಾಮಿ, ಸಯಂ ನ ಜಾನಾಮಿ। ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ
ನಿರೋಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ನೋ ಚೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಆರುಪ್ಪೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ತಕ್ಕೀ ಪನ ಏಕಸಮಾಪತ್ತಿಯಾಪಿ ನ
ಲಾಭೀ, ಆರುಪ್ಪೇ ಪನಸ್ಸ ಕಙ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ಭವನಿರೋಧೇ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ – ‘‘ಅಹಂ ನಿರೋಧೋ
ಅತ್ಥೀತಿಪಿ ನತ್ಥೀತಿಪಿ ಸುಣಾಮಿ, ಸಯಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ
ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ
ನಿರೋಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ನೋ ಚೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಆರುಪ್ಪೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ಏತ್ಥಾಹ
– ‘‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದೀನಿ ತಾವ ಅಪಣ್ಣಕಾನಿ ಭವನ್ತು, ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದೀನಿ ಪನ
ಕಥಂ ಅಪಣ್ಣಕಾನೀ’’ತಿ। ಗಹಣವಸೇನ। ತಾನಿ ಹಿ ಅಪಣ್ಣಕಂ ಅಪಣ್ಣಕನ್ತಿ ಏವಂ ಗಹಿತತ್ತಾ
ಅಪಣ್ಣಕಾನಿ ನಾಮ ಜಾತಾನಿ।
೧೦೫. ಚತ್ತಾರೋಮೇತಿ
ಅಯಂ ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ನತ್ಥಿಕವಾದೋ, ಅಹೇತುಕವಾದೋ ಅಕಿರಿಯವಾದೋ, ಆರುಪ್ಪಾ
ನತ್ಥಿ ನಿರೋಧೋ ನತ್ಥೀತಿ ಏವಂವಾದಿನೋ ಚ ದ್ವೇತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೇಟ್ಠಾ ತಯೋ
ಪುಗ್ಗಲಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಅತ್ಥಿಕವಾದಾದಯೋ ಪಞ್ಚ ಏಕೋ ಚತುತ್ಥಪುಗ್ಗಲೋವ ಹೋತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ
ದಸ್ಸೇತುಂ ಭಗವಾ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಂ ಅತ್ಥತೋ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
ಅಪಣ್ಣಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಪಠಮವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।