೨. ದೇವಪುತ್ತಸಂಯುತ್ತಂ

೩. ಕೋಸಲಸಂಯುತ್ತಂ

೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ

೧. ದಹರಸುತ್ತಂ

೧೧೨. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ।
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ
ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭವಮ್ಪಿ ನೋ ಗೋತಮೋ
ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಪಟಿಜಾನಾತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಞ್ಹಿ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’ತಿ, ಮಮೇವ [ಮಮಂ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)] ತಂ ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ। ಅಹಞ್ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಙ್ಘಿನೋ ಗಣಿನೋ
ಗಣಾಚರಿಯಾ ಞಾತಾ ಯಸಸ್ಸಿನೋ ತಿತ್ಥಕರಾ ಸಾಧುಸಮ್ಮತಾ ಬಹುಜನಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಪೂರಣೋ
ಕಸ್ಸಪೋ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲೋ, ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ, ಸಞ್ಚಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ, ಪಕುಧೋ
ಕಚ್ಚಾಯನೋ, ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ; ತೇಪಿ ಮಯಾ ‘ಅನುತ್ತರಂ
ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಪಟಿಜಾನಾಥಾ’ತಿ ಪುಟ್ಠಾ ಸಮಾನಾ ಅನುತ್ತರಂ
ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ನ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ದಹರೋ ಚೇವ
ಜಾತಿಯಾ ನವೋ ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಖೋ ಮೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ದಹರಾತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ, ದಹರಾತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಖತ್ತಿಯೋ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಉರಗೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಅಗ್ಗಿ
ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಭಿಕ್ಖು, ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಚತ್ತಾರೋ ದಹರಾತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ, ದಹರಾತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬಾ’’ತಿ।

ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –

‘‘ಖತ್ತಿಯಂ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಅಭಿಜಾತಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ।

ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥

‘‘ಠಾನಞ್ಹಿ ಸೋ ಮನುಜಿನ್ದೋ, ರಜ್ಜಂ ಲದ್ಧಾನ ಖತ್ತಿಯೋ।

ಸೋ ಕುದ್ಧೋ ರಾಜದಣ್ಡೇನ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಕಮತೇ ಭುಸಂ।

ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥

‘‘ಗಾಮೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಞ್ಞೇ, ಯತ್ಥ ಪಸ್ಸೇ ಭುಜಙ್ಗಮಂ।

ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥

‘‘ಉಚ್ಚಾವಚೇಹಿ ವಣ್ಣೇಹಿ, ಉರಗೋ ಚರತಿ ತೇಜಸೀ [ತೇಜಸಾ (ಸೀ॰ ಕ॰), ತೇಜಸಿ (ಪೀ॰ ಕ॰)]।

ಸೋ ಆಸಜ್ಜ ಡಂಸೇ ಬಾಲಂ, ನರಂ ನಾರಿಞ್ಚ ಏಕದಾ।

ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥

‘‘ಪಹೂತಭಕ್ಖಂ ಜಾಲಿನಂ, ಪಾವಕಂ ಕಣ್ಹವತ್ತನಿಂ।

ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥

‘‘ಲದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಉಪಾದಾನಂ, ಮಹಾ ಹುತ್ವಾನ ಪಾವಕೋ।

ಸೋ ಆಸಜ್ಜ ಡಹೇ [ದಹೇ] ಬಾಲಂ, ನರಂ ನಾರಿಞ್ಚ ಏಕದಾ।

ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥

‘‘ವನಂ ಯದಗ್ಗಿ ಡಹತಿ [ದಹತಿ (ಕ॰)], ಪಾವಕೋ ಕಣ್ಹವತ್ತನೀ।

ಜಾಯನ್ತಿ ತತ್ಥ ಪಾರೋಹಾ, ಅಹೋರತ್ತಾನಮಚ್ಚಯೇ॥

‘‘ಯಞ್ಚ ಖೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಭಿಕ್ಖು ಡಹತಿ ತೇಜಸಾ।

ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ದಾಯಾದಾ ವಿನ್ದರೇ ಧನಂ।

ಅನಪಚ್ಚಾ ಅದಾಯಾದಾ, ತಾಲಾವತ್ಥೂ ಭವನ್ತಿ ತೇ॥

‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ।

ಭುಜಙ್ಗಮಂ ಪಾವಕಞ್ಚ, ಖತ್ತಿಯಞ್ಚ ಯಸಸ್ಸಿನಂ।

ಭಿಕ್ಖುಞ್ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸಮ್ಮದೇವ ಸಮಾಚರೇ’’ತಿ॥

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ [ನಿಕುಜ್ಜಿತಂ (?)] ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ , ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ,
ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ; ಏವಮೇವಂ
ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ
ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ
ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।

೨. ಪುರಿಸಸುತ್ತಂ

೧೧೩.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕತಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ
ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ?

‘‘ತಯೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಕತಮೇ ತಯೋ? ಲೋಭೋ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ
ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ದೋಸೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಮೋಹೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ
ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ । ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ, ಪುರಿಸಂ ಪಾಪಚೇತಸಂ।

ಹಿಂಸನ್ತಿ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ, ತಚಸಾರಂವ ಸಮ್ಫಲ’’ನ್ತಿ [ಸಪ್ಫಲನ್ತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]॥

೩. ಜರಾಮರಣಸುತ್ತಂ

೧೧೪. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ,
ಭನ್ತೇ, ಜಾತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತ್ರ ಜರಾಮರಣಾ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತ್ರ
ಜರಾಮರಣಾ। ಯೇಪಿ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾ ಅಡ್ಢಾ ಮಹದ್ಧನಾ ಮಹಾಭೋಗಾ
ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತಾ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾ,
ತೇಸಮ್ಪಿ ಜಾತಾನಂ ನತ್ಥಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಜರಾಮರಣಾ। ಯೇಪಿ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಾ…ಪೇ॰… ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಾ ಅಡ್ಢಾ ಮಹದ್ಧನಾ ಮಹಾಭೋಗಾ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತಾ
ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಜಾತಾನಂ ನತ್ಥಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಜರಾಮರಣಾ। ಯೇಪಿ
ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾ ವುಸಿತವನ್ತೋ ಕತಕರಣೀಯಾ ಓಹಿತಭಾರಾ
ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನಾ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಪಾಯಂ ಕಾಯೋ
ಭೇದನಧಮ್ಮೋ ನಿಕ್ಖೇಪನಧಮ್ಮೋ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಜೀರನ್ತಿ ವೇ ರಾಜರಥಾ ಸುಚಿತ್ತಾ,

ಅಥೋ ಸರೀರಮ್ಪಿ ಜರಂ ಉಪೇತಿ।

ಸತಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ನ ಜರಂ ಉಪೇತಿ,

ಸನ್ತೋ ಹವೇ ಸಬ್ಭಿ ಪವೇದಯನ್ತೀ’’ತಿ॥

೪. ಪಿಯಸುತ್ತಂ

೧೧೫. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ
– ‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ –
‘ಕೇಸಂ ನು ಖೋ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ, ಕೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ,
ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ –
‘ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಞ್ಹಿ
ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ
ಕರೋನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ,
ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ
ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಪ್ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ; ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ
ಹೇತು? ಯಞ್ಹಿ ಪಿಯೋ ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ
ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ,
ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ
ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಪಿಯೋ ನೋ
ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಞ್ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ,
ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ
ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಮಹಾರಾಜ , ಕಾಯೇನ
ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಪಿಯೋ
ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಪ್ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ; ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ
ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಞ್ಹಿ ಮಹಾರಾಜ, ಪಿಯೋ ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ
ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಅತ್ತಾನಞ್ಚೇ ಪಿಯಂ ಜಞ್ಞಾ, ನ ನಂ ಪಾಪೇನ ಸಂಯುಜೇ।

ನ ಹಿ ತಂ ಸುಲಭಂ ಹೋತಿ, ಸುಖಂ ದುಕ್ಕಟಕಾರಿನಾ॥

‘‘ಅನ್ತಕೇನಾಧಿಪನ್ನಸ್ಸ, ಜಹತೋ ಮಾನುಸಂ ಭವಂ।

ಕಿಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ಕಿಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।

ಕಿಞ್ಚಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ [ಅನುಪಾಯಿನೀ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]॥

‘‘ಉಭೋ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪಾಪಞ್ಚ, ಯಂ ಮಚ್ಚೋ ಕುರುತೇ ಇಧ।

ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ [ತಂವ (?)] ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।

ತಞ್ಚಸ್ಸ [ತಂವಸ್ಸ (?)] ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥

‘‘ತಸ್ಮಾ ಕರೇಯ್ಯ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ನಿಚಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ।

ಪುಞ್ಞಾನಿ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಣಿನ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ॥

೫. ಅತ್ತರಕ್ಖಿತಸುತ್ತಂ

೧೧೬.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ
ಉದಪಾದಿ – ‘ಕೇಸಂ ನು ಖೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ, ಕೇಸಂ ಅರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ
ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಅರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ
ಹತ್ಥಿಕಾಯೋ ವಾ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅಸ್ಸಕಾಯೋ ವಾ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ರಥಕಾಯೋ ವಾ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ,
ಪತ್ತಿಕಾಯೋ ವಾ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ; ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಅರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ।
ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಬಾಹಿರಾ ಹೇಸಾ ರಕ್ಖಾ, ನೇಸಾ ರಕ್ಖಾ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ
ಅರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ,
ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ನೇವ ಹತ್ಥಿಕಾಯೋ
ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ನ ಅಸ್ಸಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ನ ರಥಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ ,
ನ ಪತ್ತಿಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ; ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು?
ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ಹೇಸಾ ರಕ್ಖಾ, ನೇಸಾ ರಕ್ಖಾ ಬಾಹಿರಾ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ,
ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ…ಪೇ॰… ತೇಸಂ ಅರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು?
ಬಾಹಿರಾ ಹೇಸಾ, ಮಹಾರಾಜ, ರಕ್ಖಾ, ನೇಸಾ ರಕ್ಖಾ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅರಕ್ಖಿತೋ
ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ,
ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ; ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ನೇವ ಹತ್ಥಿಕಾಯೋ
ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ನ ಅಸ್ಸಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ನ ರಥಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ, ನ ಪತ್ತಿಕಾಯೋ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ; ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ಹೇಸಾ, ಮಹಾರಾಜ, ರಕ್ಖಾ, ನೇಸಾ ರಕ್ಖಾ ಬಾಹಿರಾ; ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ರಕ್ಖಿತೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಕಾಯೇನ ಸಂವರೋ ಸಾಧು, ಸಾಧು ವಾಚಾಯ ಸಂವರೋ।

ಮನಸಾ ಸಂವರೋ ಸಾಧು, ಸಾಧು ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಂವರೋ।

ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಂವುತೋ ಲಜ್ಜೀ, ರಕ್ಖಿತೋತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

೬. ಅಪ್ಪಕಸುತ್ತಂ

೧೧೭.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ –
‘ಅಪ್ಪಕಾ ತೇ ಸತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಯೇ ಉಳಾರೇ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ನ ಚೇವ ಮಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ
ಪಮಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ಕಾಮೇಸು ಗೇಧಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ಸತ್ತೇಸು ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ
ಖೋ ಏತೇವ ಬಹುತರಾ ಸತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಯೇ ಉಳಾರೇ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಜ್ಜನ್ತಿ ಚೇವ
ಪಮಜ್ಜನ್ತಿ , ಚ ಕಾಮೇಸು ಚ ಗೇಧಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಅಪ್ಪಕಾ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಉಳಾರೇ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ನ ಚೇವ ಮಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ
ಪಮಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ಕಾಮೇಸು ಗೇಧಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಚ ಸತ್ತೇಸು ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಏತೇವ ಬಹುತರಾ ಸತ್ತಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಉಳಾರೇ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಜ್ಜನ್ತಿ ಚೇವ ಪಮಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ಕಾಮೇಸು ಚ ಗೇಧಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಸಾರತ್ತಾ ಕಾಮಭೋಗೇಸು, ಗಿದ್ಧಾ ಕಾಮೇಸು ಮುಚ್ಛಿತಾ।

ಅತಿಸಾರಂ ನ ಬುಜ್ಝನ್ತಿ, ಮಿಗಾ ಕೂಟಂವ ಓಡ್ಡಿತಂ।

ಪಚ್ಛಾಸಂ ಕಟುಕಂ ಹೋತಿ, ವಿಪಾಕೋ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ॥

೭. ಅಡ್ಡಕರಣಸುತ್ತಂ

೧೧೮. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಡ್ಡಕರಣೇ [ಅತ್ಥಕರಣೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ನಿಸಿನ್ನೋ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲೇಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೇಪಿ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲೇಪಿ ಅಡ್ಢೇ
ಮಹದ್ಧನೇ ಮಹಾಭೋಗೇ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತೇ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣೇ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞೇ ಕಾಮಹೇತು
ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸನ್ತೇ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಅಲಂ ದಾನಿ ಮೇ ಅಡ್ಡಕರಣೇನ, ಭದ್ರಮುಖೋ ದಾನಿ ಅಡ್ಡಕರಣೇನ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತೀ’’’ತಿ।

‘‘(ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ ಮಹಾರಾಜ!) [( ) ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ] ಯೇಪಿ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಾ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಾ ಅಡ್ಢಾ ಮಹದ್ಧನಾ ಮಹಾಭೋಗಾ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತಾ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾ ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣಂ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸನ್ತಿ; ತೇಸಂ ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಸಾರತ್ತಾ ಕಾಮಭೋಗೇಸು, ಗಿದ್ಧಾ ಕಾಮೇಸು ಮುಚ್ಛಿತಾ।

ಅತಿಸಾರಂ ನ ಬುಜ್ಝನ್ತಿ, ಮಚ್ಛಾ ಖಿಪ್ಪಂವ ಓಡ್ಡಿತಂ।

ಪಚ್ಛಾಸಂ ಕಟುಕಂ ಹೋತಿ, ವಿಪಾಕೋ ಹಿಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ॥

೮. ಮಲ್ಲಿಕಾಸುತ್ತಂ

೧೧೯. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಮಲ್ಲಿಕಾಯ ದೇವಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರಗತೋ
ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಮಲ್ಲಿಕಂ ದೇವಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ತೇ,
ಮಲ್ಲಿಕೇ, ಕೋಚಞ್ಞೋ ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ ಖೋ ಮೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಕೋಚಞ್ಞೋ
ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ। ತುಯ್ಹಂ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತ್ಥಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’’ತಿ? ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಲ್ಲಿಕೇ, ನತ್ಥಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಪಾಸಾದಾ ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಲ್ಲಿಕಾಯ ದೇವಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರಗತೋ ಮಲ್ಲಿಕಂ ದೇವಿಂ
ಏತದವೋಚಂ – ‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ತೇ, ಮಲ್ಲಿಕೇ, ಕೋಚಞ್ಞೋ
ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಲ್ಲಿಕಾ ದೇವೀ ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ನತ್ಥಿ ಖೋ
ಮೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಕೋಚಞ್ಞೋ ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ। ತುಯ್ಹಂ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತ್ಥಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ
ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಲ್ಲಿಕಂ ದೇವಿಂ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ
ಖೋ, ಮಲ್ಲಿಕೇ, ನತ್ಥಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನಾ ಪಿಯತರೋ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ಅನುಪರಿಗಮ್ಮ ಚೇತಸಾ,

ನೇವಜ್ಝಗಾ ಪಿಯತರಮತ್ತನಾ ಕ್ವಚಿ।

ಏವಂ ಪಿಯೋ ಪುಥು ಅತ್ತಾ ಪರೇಸಂ,

ತಸ್ಮಾ ನ ಹಿಂಸೇ ಪರಮತ್ತಕಾಮೋ’’ತಿ॥

೯. ಯಞ್ಞಸುತ್ತಂ

೧೨೦.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಮಹಾಯಞ್ಞೋ
ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಚ ಚ ಉಸಭಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ವಚ್ಛತರಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ
ವಚ್ಛತರಿಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಜಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಉರಬ್ಭಸತಾನಿ
ಥೂಣೂಪನೀತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಯಞ್ಞತ್ಥಾಯ। ಯೇಪಿಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ದಾಸಾತಿ ವಾ ಪೇಸ್ಸಾತಿ ವಾ
ಕಮ್ಮಕರಾತಿ ವಾ, ತೇಪಿ ದಣ್ಡತಜ್ಜಿತಾ ಭಯತಜ್ಜಿತಾ ಅಸ್ಸುಮುಖಾ ರುದಮಾನಾ ಪರಿಕಮ್ಮಾನಿ
ಕರೋನ್ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ
ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು। ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ
ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ
ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಮಹಾಯಞ್ಞೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಚ ಚ ಉಸಭಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ವಚ್ಛತರಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ವಚ್ಛತರಿಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಜಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಚ ಉರಬ್ಭಸತಾನಿ ಥೂಣೂಪನೀತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಯಞ್ಞತ್ಥಾಯ । ಯೇಪಿಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ದಾಸಾತಿ ವಾ ಪೇಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಕಮ್ಮಕರಾತಿ ವಾ, ತೇಪಿ ದಣ್ಡತಜ್ಜಿತಾ ಭಯತಜ್ಜಿತಾ ಅಸ್ಸುಮುಖಾ ರುದಮಾನಾ ಪರಿಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ಅಸ್ಸಮೇಧಂ ಪುರಿಸಮೇಧಂ, ಸಮ್ಮಾಪಾಸಂ ವಾಜಪೇಯ್ಯಂ ನಿರಗ್ಗಳ್ಹಂ।

ಮಹಾಯಞ್ಞಾ ಮಹಾರಮ್ಭಾ [ವಾಜಪೇಯ್ಯುಂ। ನಿರಗ್ಗಳಂ ಮಹಾರಮ್ಭಾ (ಕ॰)], ನ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಮಹಪ್ಫಲಾ॥

‘‘ಅಜೇಳಕಾ ಚ ಗಾವೋ ಚ, ವಿವಿಧಾ ಯತ್ಥ ಹಞ್ಞರೇ।

ನ ತಂ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಯಞ್ಞಂ, ಉಪಯನ್ತಿ ಮಹೇಸಿನೋ॥

‘‘ಯೇ ಚ ಯಞ್ಞಾ ನಿರಾರಮ್ಭಾ, ಯಜನ್ತಿ ಅನುಕುಲಂ ಸದಾ।

ಅಜೇಳಕಾ ಚ ಗಾವೋ ಚ, ವಿವಿಧಾ ನೇತ್ಥ ಹಞ್ಞರೇ।

ಏತಂ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಯಞ್ಞಂ, ಉಪಯನ್ತಿ ಮಹೇಸಿನೋ॥

‘‘ಏತಂ ಯಜೇಥ ಮೇಧಾವೀ, ಏಸೋ ಯಞ್ಞೋ ಮಹಪ್ಫಲೋ।

ಏತಞ್ಹಿ ಯಜಮಾನಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯೋ ಹೋತಿ ನ ಪಾಪಿಯೋ।

ಯಞ್ಞೋ ಚ ವಿಪುಲೋ ಹೋತಿ, ಪಸೀದನ್ತಿ ಚ ದೇವತಾ’’ತಿ॥

೧೦. ಬನ್ಧನಸುತ್ತಂ

೧೨೧. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ಮಹಾಜನಕಾಯೋ ಬನ್ಧಾಪಿತೋ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ರಜ್ಜೂಹಿ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಅನ್ದೂಹಿ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಸಙ್ಖಲಿಕಾಹಿ।

ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ
ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು।
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞಾ
ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ಮಹಾಜನಕಾಯೋ ಬನ್ಧಾಪಿತೋ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ರಜ್ಜೂಹಿ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಅನ್ದೂಹಿ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಸಙ್ಖಲಿಕಾಹೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ನ ತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ,

ಯದಾಯಸಂ ದಾರುಜಂ ಪಬ್ಬಜಞ್ಚ।

ಸಾರತ್ತರತ್ತಾ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಸು,

ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ॥

‘‘ಏತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ,

ಓಹಾರಿನಂ ಸಿಥಿಲಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ।

ಏತಮ್ಪಿ ಛೇತ್ವಾನ ಪರಿಬ್ಬಜನ್ತಿ,

ಅನಪೇಕ್ಖಿನೋ ಕಾಮಸುಖಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ॥

ಪಠಮೋ ವಗ್ಗೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ದಹರೋ ಪುರಿಸೋ ಜರಾ, ಪಿಯಂ ಅತ್ತಾನರಕ್ಖಿತೋ।

ಅಪ್ಪಕಾ ಅಡ್ಡಕರಣಂ, ಮಲ್ಲಿಕಾ ಯಞ್ಞಬನ್ಧನನ್ತಿ॥

೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ

೧. ಸತ್ತಜಟಿಲಸುತ್ತಂ

೧೨೨. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸತ್ತ ಚ ಜಟಿಲಾ ಸತ್ತ ಚ ನಿಗಣ್ಠಾ ಸತ್ತ ಚ ಅಚೇಲಕಾ ಸತ್ತ ಚ ಏಕಸಾಟಕಾ ಸತ್ತ ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಪರೂಳ್ಹಕಚ್ಛನಖಲೋಮಾ ಖಾರಿವಿವಿಧಮಾದಾಯ [ಖಾರಿವಿಧಂ ಆದಾಯ (ಪೀ॰) ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೦ ತದಟ್ಠಕಥಾಪಿ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ] ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಜಾಣುಮಣ್ಡಲಂ
ಪಥವಿಯಂ ನಿಹನ್ತ್ವಾ ಯೇನ ತೇ ಸತ್ತ ಚ ಜಟಿಲಾ ಸತ್ತ ಚ ನಿಗಣ್ಠಾ ಸತ್ತ ಚ ಅಚೇಲಕಾ ಸತ್ತ ಚ
ಏಕಸಾಟಕಾ ಸತ್ತ ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ನಾಮಂ ಸಾವೇಸಿ –
‘‘ರಾಜಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ…ಪೇ॰… ರಾಜಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ತೇಸು
ಸತ್ತಸು ಚ ಜಟಿಲೇಸು ಸತ್ತಸು ಚ ನಿಗಣ್ಠೇಸು ಸತ್ತಸು ಚ ಅಚೇಲಕೇಸು ಸತ್ತಸು ಚ
ಏಕಸಾಟಕೇಸು ಸತ್ತಸು ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಸು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ
ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯೇ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಲೋಕೇ ಅರಹನ್ತೋ ವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ ವಾ
ಸಮಾಪನ್ನಾ ಏತೇ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರಾ’’ತಿ।

‘‘ದುಜ್ಜಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯಾ ಗಿಹಿನಾ ಕಾಮಭೋಗಿನಾ
ಪುತ್ತಸಮ್ಬಾಧಸಯನಂ ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತೇನ ಕಾಸಿಕಚನ್ದನಂ ಪಚ್ಚನುಭೋನ್ತೇನ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ
ಧಾರಯನ್ತೇನ ಜಾತರೂಪರಜತಂ ಸಾದಿಯನ್ತೇನ – ‘ಇಮೇ ವಾ ಅರಹನ್ತೋ, ಇಮೇ ವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ
ಸಮಾಪನ್ನಾ’’’ತಿ।

‘‘ಸಂವಾಸೇನ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೀಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ
ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ।
ಸಂವೋಹಾರೇನ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೋಚೇಯ್ಯಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ
ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ। ಆಪದಾಸು ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಥಾಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ
ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ। ಸಾಕಚ್ಛಾಯ , ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಞ್ಞಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ , ಭನ್ತೇ, ಅಬ್ಭುತಂ
ಭನ್ತೇ! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಮಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ – ‘ದುಜ್ಜಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯಾ
ಗಿಹಿನಾ ಕಾಮಭೋಗಿನಾ ಪುತ್ತಸಮ್ಬಾಧಸಯನಂ ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತೇನ ಕಾಸಿಕಚನ್ದನಂ ಪಚ್ಚನುಭೋನ್ತೇನ
ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಧಾರಯನ್ತೇನ ಜಾತರೂಪರಜತಂ ಸಾದಿಯನ್ತೇನ – ಇಮೇ ವಾ ಅರಹನ್ತೋ, ಇಮೇ ವಾ
ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ ಸಮಾಪನ್ನಾ’ತಿ। ಸಂವಾಸೇನ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೀಲಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ
ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ
ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ। ಸಂವೋಹಾರೇನ ಖೋ ಮಹಾರಾಜ , ಸೋಚೇಯ್ಯಂ
ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ;
ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ। ಆಪದಾಸು ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಥಾಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ
ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ; ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ।
ಸಾಕಚ್ಛಾಯ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಞ್ಞಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಚ ಖೋ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ, ನ ಇತ್ತರಂ;
ಮನಸಿಕರೋತಾ, ನೋ ಅಮನಸಿಕರೋತಾ; ಪಞ್ಞವತಾ, ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ಏತೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಮ ಪುರಿಸಾ ಚರಾ ಓಚರಕಾ ಜನಪದಂ ಓಚರಿತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಹಿ ಪಠಮಂ ಓಚಿಣ್ಣಂ ಅಹಂ ಪಚ್ಛಾ ಓಸಾಪಯಿಸ್ಸಾಮಿ [ಓಯಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ (ಸೀ॰), ಓಹಯಿಸ್ಸಾಮಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]। ಇದಾನಿ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ತಂ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಸುನ್ಹಾತಾ ಸುವಿಲಿತ್ತಾ ಕಪ್ಪಿತಕೇಸಮಸ್ಸೂ ಓದಾತವತ್ಥಾ [ಓದಾತವತ್ಥವಸನಾ (ಸೀ॰)] ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾ ಪರಿಚಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ನ ವಣ್ಣರೂಪೇನ ನರೋ ಸುಜಾನೋ,

ನ ವಿಸ್ಸಸೇ ಇತ್ತರದಸ್ಸನೇನ।

ಸುಸಞ್ಞತಾನಞ್ಹಿ ವಿಯಞ್ಜನೇನ,

ಅಸಞ್ಞತಾ ಲೋಕಮಿಮಂ ಚರನ್ತಿ॥

‘‘ಪತಿರೂಪಕೋ ಮತ್ತಿಕಾಕುಣ್ಡಲೋವ,

ಲೋಹಡ್ಢಮಾಸೋವ ಸುವಣ್ಣಛನ್ನೋ।

ಚರನ್ತಿ ಲೋಕೇ [ಏಕೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಪರಿವಾರಛನ್ನಾ,

ಅನ್ತೋ ಅಸುದ್ಧಾ ಬಹಿ ಸೋಭಮಾನಾ’’ತಿ॥

೨. ಪಞ್ಚರಾಜಸುತ್ತಂ

೧೨೩. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರಾಜೂನಂ ಪಸೇನದಿಪಮುಖಾನಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ
ಸಮಪ್ಪಿತಾನಂ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾನಂ ಪರಿಚಾರಯಮಾನಾನಂ ಅಯಮನ್ತರಾಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ
ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ? ತತ್ರೇಕಚ್ಚೇ [ತತ್ರೇಕೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ರೂಪಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು
– ‘‘ಸದ್ದಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಗನ್ಧಾ ಕಾಮಾನಂ
ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ರಸಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಯತೋ ಖೋ ತೇ ರಾಜಾನೋ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ।

ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ತೇ ರಾಜಾನೋ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಆಯಾಮ,
ಮಾರಿಸಾ, ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ
ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ। ಯಥಾ ನೋ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ [ಧಾರೇಯ್ಯಾಮಾತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]। ‘‘ಏವಂ, ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ರಾಜಾನೋ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ।

ಅಥ ಖೋ ತೇ ಪಞ್ಚ ರಾಜಾನೋ ಪಸೇನದಿಪಮುಖಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ
– ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರಾಜೂನಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾನಂ
ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾನಂ ಪರಿಚಾರಯಮಾನಾನಂ ಅಯಮನ್ತರಾಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಾಮಾನಂ
ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ? ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ರೂಪಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು –
‘ಸದ್ದಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಗನ್ಧಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ।
ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ರಸಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ
ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’ನ್ತಿ। ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ?

‘‘ಮನಾಪಪರಿಯನ್ತಂ ಖ್ವಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಅಗ್ಗನ್ತಿ ವದಾಮಿ। ತೇವ [ತೇ ಚ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰), ಯೇ ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಮಹಾರಾಜ, ರೂಪಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ [ತೇ ಚ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)]
ರೂಪಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಚ ಯೋ ರೂಪೇಹಿ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ
ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸೋ ತೇಹಿ ರೂಪೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ರೂಪಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನ
ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ರೂಪಾ ಪರಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ರೂಪಾ ಅನುತ್ತರಾ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ತೇವ , ಮಹಾರಾಜ, ಸದ್ದಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ
ಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ ಸದ್ದಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಚ ಯೋ ಸದ್ದೇಹಿ
ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸೋ ತೇಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ಸದ್ದಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನ ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಸದ್ದಾ ಪರಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಸದ್ದಾ ಅನುತ್ತರಾ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ತೇವ, ಮಹಾರಾಜ, ಗನ್ಧಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ
ಗನ್ಧಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಚ ಯೋ ಗನ್ಧೇಹಿ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ
ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸೋ ತೇಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ಗನ್ಧಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನ
ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಗನ್ಧಾ ಪರಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಗನ್ಧಾ ಅನುತ್ತರಾ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ತೇವ, ಮಹಾರಾಜ, ರಸಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ ರಸಾ
ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಚ ಯೋ ರಸೇಹಿ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ,
ಸೋ ತೇಹಿ ರಸೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ರಸಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನ ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ರಸಾ
ಪರಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ರಸಾ ಅನುತ್ತರಾ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ತೇವ, ಮಹಾರಾಜ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇವ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಮನಾಪಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಚ ಯೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹಿ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸೋ ತೇಹಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಉತ್ತರಿತರಂ ವಾ ಪಣೀತತರಂ ವಾ ನ ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಪರಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಅನುತ್ತರಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ।

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋ ತಸ್ಸಂ ಪರಿಸಾಯಂ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ
ಕರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ,
ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ ಸುಗತಾ’’ತಿ। ‘‘ಪಟಿಭಾತು ತಂ ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।

ಅಥ ಖೋ ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ತದನುರೂಪಾಯ ಗಾಥಾಯ ಅಭಿತ್ಥವಿ –

‘‘ಪದುಮಂ ಯಥಾ ಕೋಕನದಂ ಸುಗನ್ಧಂ,

ಪಾತೋ ಸಿಯಾ ಫುಲ್ಲಮವೀತಗನ್ಧಂ।

ಅಙ್ಗೀರಸಂ ಪಸ್ಸ ವಿರೋಚಮಾನಂ,

ತಪನ್ತಮಾದಿಚ್ಚಮಿವನ್ತಲಿಕ್ಖೇ’’ತಿ॥

ಅಥ ಖೋ ತೇ ಪಞ್ಚ ರಾಜಾನೋ
ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕಂ ಉಪಾಸಕಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇಹಿ ಅಚ್ಛಾದೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕೋ
ಉಪಾಸಕೋ ತೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇಹಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅಚ್ಛಾದೇಸೀತಿ।

೩. ದೋಣಪಾಕಸುತ್ತಂ

೧೨೪ . ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ದೋಣಪಾಕಕುರಂ [ದೋಣಪಾಕಸುದಂ (ಸೀ॰), ದೋಣಪಾಕಂ ಸುದಂ (ಪೀ॰)] ಭುಞ್ಜತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭುತ್ತಾವೀ ಮಹಸ್ಸಾಸೀ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಮಹಸ್ಸಾಸಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ಮನುಜಸ್ಸ ಸದಾ ಸತೀಮತೋ,

ಮತ್ತಂ ಜಾನತೋ ಲದ್ಧಭೋಜನೇ।

ತನುಕಸ್ಸ [ತನು ತಸ್ಸ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಭವನ್ತಿ ವೇದನಾ,

ಸಣಿಕಂ ಜೀರತಿ ಆಯುಪಾಲಯ’’ನ್ತಿ॥

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸುದಸ್ಸನೋ
ಮಾಣವೋ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಠಿತೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ
ಕೋಸಲೋ ಸುದಸ್ಸನಂ ಮಾಣವಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ, ತಾತ ಸುದಸ್ಸನ, ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಮಮ ಭತ್ತಾಭಿಹಾರೇ (ಭತ್ತಾಭಿಹಾರೇ) [( ) ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ] ಭಾಸ। ಅಹಞ್ಚ ತೇ ದೇವಸಿಕಂ ಕಹಾಪಣಸತಂ (ಕಹಾಪಣಸತಂ) [( ) ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ]
ನಿಚ್ಚಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಪವತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ ಸುದಸ್ಸನೋ ಮಾಣವೋ ರಞ್ಞೋ
ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ
ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಭತ್ತಾಭಿಹಾರೇ ಸುದಂ ಭಾಸತಿ –

‘‘ಮನುಜಸ್ಸ ಸದಾ ಸತೀಮತೋ,

ಮತ್ತಂ ಜಾನತೋ ಲದ್ಧಭೋಜನೇ।

ತನುಕಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ವೇದನಾ,

ಸಣಿಕಂ ಜೀರತಿ ಆಯುಪಾಲಯ’’ನ್ತಿ॥

ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ನಾಳಿಕೋದನಪರಮತಾಯ [ನಾಳಿಕೋದನಮತ್ತಾಯ (ಕ॰)]
ಸಣ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಸುಸಲ್ಲಿಖಿತಗತ್ತೋ ಪಾಣಿನಾ
ಗತ್ತಾನಿ ಅನುಮಜ್ಜನ್ತೋ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ಉಭಯೇನ ವತ ಮಂ ಸೋ
ಭಗವಾ ಅತ್ಥೇನ ಅನುಕಮ್ಪಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೇನ ಚೇವ ಅತ್ಥೇನ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇನ ಚಾ’’ತಿ।

೪. ಪಠಮಸಙ್ಗಾಮಸುತ್ತಂ

೧೨೫.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ
ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ರಾಜಾ
ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ – ‘‘ರಾಜಾ ಕಿರ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ
ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ಮಮಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾತೋ ಯೇನ ಕಾಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಚ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ರಾಜಾ ಚ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಙ್ಗಾಮೇಸುಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸಙ್ಗಾಮೇ ರಾಜಾ
ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಪರಾಜೇಸಿ। ಪರಾಜಿತೋ ಚ
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಕಮೇವ [ಸಙ್ಗಾಮಾ (ಕ॰)] ರಾಜಧಾನಿಂ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸಿ [ಪಾಯಾಸಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]।

ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ
ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು।
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –

‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ
ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ।
ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ – ‘ರಾಜಾ ಕಿರ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ಮಮಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾತೋ ಯೇನ ಕಾಸೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ
ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಚ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ
ರಾಜಾ ಚ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಙ್ಗಾಮೇಸುಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಗಾಮೇ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ
ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಪರಾಜೇಸಿ। ಪರಾಜಿತೋ ಚ, ಭನ್ತೇ,
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಕಮೇವ ರಾಜಧಾನಿಂ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ।

‘‘ರಾಜಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ
ಪಾಪಮಿತ್ತೋ ಪಾಪಸಹಾಯೋ ಪಾಪಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ; ರಾಜಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ। ಅಜ್ಜೇವ [ಅಜ್ಜತಞ್ಚ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಅಜ್ಜೇವಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಭಿಕ್ಖವೇ , ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಇಮಂ ರತ್ತಿಂ ದುಕ್ಖಂ ಸೇತಿ ಪರಾಜಿತೋ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಜಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ದುಕ್ಖಂ ಸೇತಿ ಪರಾಜಿತೋ।

ಉಪಸನ್ತೋ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಹಿತ್ವಾ ಜಯಪರಾಜಯ’’ನ್ತಿ॥

೫. ದುತಿಯಸಙ್ಗಾಮಸುತ್ತಂ

೧೨೬. [ಏತ್ಥ
‘‘ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ
ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಆದಿನಾ ಪಾಠೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ
ಹಿ ‘‘ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸೀತಿ ಪರಾಜಯೇ ಗರಹಪ್ಪತ್ತೋ…ಪೇ॰… ವುತ್ತಜಯಕಾರಣಂ ಸುತ್ವಾ
ಅಭಿಉಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ] ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ
ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ – ‘‘ರಾಜಾ ಕಿರ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ
ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ಮಮಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾತೋ ಯೇನ ಕಾಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ
ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಚ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ರಾಜಾ ಚ
ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಸಙ್ಗಾಮೇಸುಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸಙ್ಗಾಮೇ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ರಾಜಾನಂ
ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಪರಾಜೇಸಿ, ಜೀವಗ್ಗಾಹಞ್ಚ ನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ
ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಖೋ ಮ್ಯಾಯಂ
ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಅದುಬ್ಭನ್ತಸ್ಸ ದುಬ್ಭತಿ, ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ
ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಹೋತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ
ಹತ್ಥಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸ್ಸಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ರಥಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪತ್ತಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಜೀವನ್ತಮೇವ ನಂ ಓಸಜ್ಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ [ಓಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯನ್ತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]।

ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸ್ಸಕಾಯಂ
ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ರಥಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪತ್ತಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ
ಜೀವನ್ತಮೇವ ನಂ ಓಸಜ್ಜಿ [ಓಸ್ಸಜಿ (ಸೀ॰), ಓಸ್ಸಜ್ಜಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]।

ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು। ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ
ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –

‘‘ಇಧ , ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ
ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ
ಕೋಸಲಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ ಕಾಸಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ – ‘ರಾಜಾ
ಕಿರ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ಮಮಂ
ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾತೋ ಯೇನ ಕಾಸೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ
ಸೇನಂ ಸನ್ನಯ್ಹಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಪಚ್ಚುಯ್ಯಾಸಿ ಯೇನ
ಕಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಚ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ರಾಜಾ ಚ ಪಸೇನದಿ
ಕೋಸಲೋ ಸಙ್ಗಾಮೇಸುಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಗಾಮೇ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ರಾಜಾನಂ
ಮಾಗಧಂ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಂ ಪರಾಜೇಸಿ, ಜೀವಗ್ಗಾಹಞ್ಚ ನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ,
ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಖೋ ಮ್ಯಾಯಂ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಅಜಾತಸತ್ತು ವೇದೇಹಿಪುತ್ತೋ ಅದುಬ್ಭನ್ತಸ್ಸ
ದುಬ್ಭತಿ, ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಹೋತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ
ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸ್ಸಕಾಯಂ ಸಬ್ಬಂ ರಥಕಾಯಂ
ಸಬ್ಬಂ ಪತ್ತಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಜೀವನ್ತಮೇವ ನಂ ಓಸಜ್ಜೇಯ್ಯ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ
ಕೋಸಲೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ ವೇದೇಹಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಿಕಾಯಂ
ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸ್ಸಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ರಥಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪತ್ತಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಜೀವನ್ತಮೇವ ನಂ ಓಸಜ್ಜೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ವಿಲುಮ್ಪತೇವ ಪುರಿಸೋ, ಯಾವಸ್ಸ ಉಪಕಪ್ಪತಿ।

ಯದಾ ಚಞ್ಞೇ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತಿ, ಸೋ ವಿಲುತ್ತೋ ವಿಲುಪ್ಪತಿ [ವಿಲುಮ್ಪತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)]॥

‘‘ಠಾನಞ್ಹಿ ಮಞ್ಞತಿ ಬಾಲೋ, ಯಾವ ಪಾಪಂ ನ ಪಚ್ಚತಿ।

ಯದಾ ಚ ಪಚ್ಚತಿ ಪಾಪಂ, ಅಥ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ॥

‘‘ಹನ್ತಾ ಲಭತಿ [ಲಭತಿ ಹನ್ತಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಹನ್ತಾರಂ, ಜೇತಾರಂ ಲಭತೇ ಜಯಂ।

ಅಕ್ಕೋಸಕೋ ಚ ಅಕ್ಕೋಸಂ, ರೋಸೇತಾರಞ್ಚ ರೋಸಕೋ।

ಅಥ ಕಮ್ಮವಿವಟ್ಟೇನ, ಸೋ ವಿಲುತ್ತೋ ವಿಲುಪ್ಪತೀ’’ತಿ॥

೬. ಮಲ್ಲಿಕಾಸುತ್ತಂ

೧೨೭. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋ ಯೇನ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಉಪಕಣ್ಣಕೇ ಆರೋಚೇಸಿ –
‘‘ಮಲ್ಲಿಕಾ, ದೇವ, ದೇವೀ ಧೀತರಂ ವಿಜಾತಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ಅನತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಅನತ್ತಮನತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ಇತ್ಥೀಪಿ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಿಯಾ, ಸೇಯ್ಯಾ ಪೋಸ ಜನಾಧಿಪ।

ಮೇಧಾವಿನೀ ಸೀಲವತೀ, ಸಸ್ಸುದೇವಾ ಪತಿಬ್ಬತಾ॥

‘‘ತಸ್ಸಾ ಯೋ ಜಾಯತಿ ಪೋಸೋ, ಸೂರೋ ಹೋತಿ ದಿಸಮ್ಪತಿ।

ತಾದಿಸಾ ಸುಭಗಿಯಾ [ಸುಭರಿಯಾಪುತ್ತೋ (ಕ॰)] ಪುತ್ತೋ, ರಜ್ಜಮ್ಪಿ ಅನುಸಾಸತೀ’’ತಿ॥

೭. ಅಪ್ಪಮಾದಸುತ್ತಂ

೧೨೮. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಯೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ ಸಮಧಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ –
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚಾ’’ತಿ?

‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಯೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ ಸಮಧಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚಾ’’ತಿ।

‘‘ಕತಮೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ, ಯೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ ಸಮಧಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚಾ’’ತಿ?

‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ, ಯೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ
ಸಮಧಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚಾತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ,
ಮಹಾರಾಜ, ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಜಙ್ಗಲಾನಂ [ಜಙ್ಗಮಾನಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]
ಪಾಣಾನಂ ಪದಜಾತಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಹತ್ಥಿಪದೇ ಸಮೋಧಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಹತ್ಥಿಪದಂ ತೇಸಂ
ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ – ಯದಿದಂ ಮಹನ್ತತ್ತೇನ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ,
ಯೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ ಸಮಧಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಆಯುಂ ಅರೋಗಿಯಂ ವಣ್ಣಂ, ಸಗ್ಗಂ ಉಚ್ಚಾಕುಲೀನತಂ।

ರತಿಯೋ ಪತ್ಥಯನ್ತೇನ, ಉಳಾರಾ ಅಪರಾಪರಾ॥

‘‘ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಸು ಪಣ್ಡಿತಾ।

ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ, ಅಧಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ॥

‘‘ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಯೋ ಅತ್ಥೋ, ಯೋ ಚತ್ಥೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ।

ಅತ್ಥಾಭಿಸಮಯಾ ಧೀರೋ, ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸುತ್ತಂ

೧೨೯. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ ,
ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ
ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ಚ ಖೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ, ನೋ
ಪಾಪಮಿತ್ತಸ್ಸ ನೋ ಪಾಪಸಹಾಯಸ್ಸ ನೋ ಪಾಪಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸಾ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ , ಮಹಾರಾಜ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ, ನೋ ಪಾಪಮಿತ್ತಸ್ಸ ನೋ ಪಾಪಸಹಾಯಸ್ಸ ನೋ ಪಾಪಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸಾತಿ।

‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಯಂ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರಾಮಿ ನಗರಕಂ ನಾಮ
ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ। ಅಥ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಆನನ್ದೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನಾಹಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಆನನ್ದೋ ಭಿಕ್ಖು ಮಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಉಪಡ್ಢಮಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ – ಯದಿದಂ
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕತಾ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಂ ವುತ್ತಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಆನನ್ದಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಮಾ
ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ, ಮಾ ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ! ಸಕಲಮೇವ ಹಿದಂ, ಆನನ್ದ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ – ಯದಿದಂ
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕತಾ।
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ
ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಸ್ಸತಿ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ
ಮಗ್ಗಂ ಬಹುಲೀಕರಿಸ್ಸತಿ’’’।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ? ಇಧಾನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಭಾವೇತಿ
ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿರೋಧನಿಸ್ಸಿತಂ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮಿಂ,
ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾವಾಚಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಂ
ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಂ ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿಂ
ಭಾವೇತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿರೋಧನಿಸ್ಸಿತಂ
ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮಿಂ। ಏವಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ
ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ
ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ತದಮಿನಾಪೇತಂ, ಆನನ್ದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಸಕಲಮೇವಿದಂ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ – ಯದಿದಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕತಾ’’ತಿ।

‘‘ಮಮಞ್ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಜಾತಿಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತಾ
ಜಾತಿಯಾ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಜರಾಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತಾ ಜರಾಯ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತಾ
ಬ್ಯಾಧಿತೋ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಮರಣಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತಾ ಮರಣೇನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ,
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತಾ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸೇಹಿ
ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ಖೋ ಏತಂ, ಆನನ್ದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಸಕಲಮೇವಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ – ಯದಿದಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯತಾ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕತಾ’’ತಿ।

‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತೇ , ಮಹಾರಾಜ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ।

‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ ಅಯಂ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹಾತಬ್ಬೋ – ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು।

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ವಿಹರತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ,
ಇತ್ಥಾಗಾರಸ್ಸ ಅನುಯನ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ರಾಜಾ ಖೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರತಿ,
ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ। ಹನ್ದ, ಮಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ, ಅಪ್ಪಮಾದಂ
ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ವಿಹರತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ, ಖತ್ತಿಯಾನಮ್ಪಿ ಅನುಯನ್ತಾನಂ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ರಾಜಾ
ಖೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರತಿ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ। ಹನ್ದ, ಮಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ,
ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ವಿಹರತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ,
ಬಲಕಾಯಸ್ಸಪಿ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ರಾಜಾ ಖೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರತಿ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ।
ಹನ್ದ, ಮಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ, ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ವಿಹರತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ,
ನೇಗಮಜಾನಪದಸ್ಸಪಿ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ರಾಜಾ ಖೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರತಿ, ಅಪ್ಪಮಾದಂ
ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ। ಹನ್ದ, ಮಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ, ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’’ತಿ?

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ವಿಹರತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ,
ಅತ್ತಾಪಿ ಗುತ್ತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ಇತ್ಥಾಗಾರಮ್ಪಿ ಗುತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ,
ಕೋಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರಮ್ಪಿ ಗುತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಭೋಗೇ ಪತ್ಥಯಮಾನೇನ, ಉಳಾರೇ ಅಪರಾಪರೇ।

ಅಪ್ಪಮಾದಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಸು ಪಣ್ಡಿತಾ॥

‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಉಭೋ ಅತ್ಥೇ, ಅಧಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ।

ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಯೋ ಅತ್ಥೋ, ಯೋ ಚತ್ಥೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ।

ಅತ್ಥಾಭಿಸಮಯಾ ಧೀರೋ, ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

೯. ಪಠಮಅಪುತ್ತಕಸುತ್ತಂ

೧೩೦.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ, ಕುತೋ ನು ತ್ವಂ,
ಮಹಾರಾಜ, ಆಗಚ್ಛಸಿ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾ’’ತಿ?

‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಕಾಲಙ್ಕತೋ। ತಮಹಂ
ಅಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ರಾಜನ್ತೇಪುರಂ ಅತಿಹರಿತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ। ಅಸೀತಿ, ಭನ್ತೇ,
ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸೇವ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ರೂಪಿಯಸ್ಸ !
ತಸ್ಸ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಭತ್ತಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಕಣಾಜಕಂ
ಭುಞ್ಜತಿ ಬಿಲಙ್ಗದುತಿಯಂ। ಏವರೂಪೋ ವತ್ಥಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಸಾಣಂ ಧಾರೇತಿ ತಿಪಕ್ಖವಸನಂ।
ಏವರೂಪೋ ಯಾನಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಜಜ್ಜರರಥಕೇನ ಯಾತಿ ಪಣ್ಣಛತ್ತಕೇನ ಧಾರಿಯಮಾನೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ನೇವತ್ತಾನಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇತಿ
ಪೀಣೇತಿ, ನ ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ
ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ
ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ। ತಸ್ಸ ತೇ ಭೋಗೇ
ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನೇ [ಅಪರಿಭುಞ್ಜಮಾನೋ (ಸಬ್ಬತ್ಥ)] ರಾಜಾನೋ ವಾ ಹರನ್ತಿ ಚೋರಾ ವಾ ಹರನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿ ವಾ ಡಹತಿ ಉದಕಂ ವಾ ವಹತಿ ಅಪ್ಪಿಯಾ ವಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ। ಏವಂಸ ತೇ [ಏವಂ ಸನ್ತೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)], ಮಹಾರಾಜ, ಭೋಗಾ ಸಮ್ಮಾ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೋ ಪರಿಭೋಗಂ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಮನುಸ್ಸಟ್ಠಾನೇ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅಚ್ಛೋದಕಾ
ಸೀತೋದಕಾ ಸಾತೋದಕಾ ಸೇತೋದಕಾ ಸುಪತಿತ್ಥಾ ರಮಣೀಯಾ। ತಂ ಜನೋ ನೇವ ಹರೇಯ್ಯ ನ ಪಿವೇಯ್ಯ ನ
ನಹಾಯೇಯ್ಯ ನ ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಉದಕಂ ಸಮ್ಮಾ
ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಂ [ಅಪರಿಭುಞ್ಜಮಾನಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ,
ನೋ ಪರಿಭೋಗಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ನೇವತ್ತಾನಂ
ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ
ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ನ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ
ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ। ತಸ್ಸ ತೇ ಭೋಗೇ ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನೇ ರಾಜಾನೋ ವಾ ಹರನ್ತಿ
ಚೋರಾ ವಾ ಹರನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿ ವಾ ಡಹತಿ ಉದಕಂ ವಾ ವಹತಿ ಅಪ್ಪಿಯಾ ವಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ। ಏವಂಸ
ತೇ [ಏವಂ ಸನ್ತೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)], ಮಹಾರಾಜ, ಭೋಗಾ ಸಮ್ಮಾ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೋ ಪರಿಭೋಗಂ।

‘‘ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಚ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ
ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ,
ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು
ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ। ತಸ್ಸ ತೇ ಭೋಗೇ ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನೇ ನೇವ ರಾಜಾನೋ ಹರನ್ತಿ ,
ನ ಚೋರಾ ಹರನ್ತಿ, ನ ಅಗ್ಗಿ ಡಹತಿ, ನ ಉದಕಂ ವಹತಿ, ನ ಅಪ್ಪಿಯಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ। ಏವಂಸ
ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಭೋಗಾ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಾ ಪರಿಭೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೋ ಪರಿಕ್ಖಯಂ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಗಾಮಸ್ಸ ವಾ ನಿಗಮಸ್ಸ ವಾ ಅವಿದೂರೇ
ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅಚ್ಛೋದಕಾ ಸೀತೋದಕಾ ಸಾತೋದಕಾ ಸೇತೋದಕಾ ಸುಪತಿತ್ಥಾ ರಮಣೀಯಾ। ತಞ್ಚ ಉದಕಂ
ಜನೋ ಹರೇಯ್ಯಪಿ ಪಿವೇಯ್ಯಪಿ ನಹಾಯೇಯ್ಯಪಿ ಯಥಾಪಚ್ಚಯಮ್ಪಿ ಕರೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ತಂ,
ಮಹಾರಾಜ, ಉದಕಂ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಂ ಪರಿಭೋಗಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ನೋ ಪರಿಕ್ಖಯಂ। ಏವಮೇವ
ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಉಳಾರೇ ಭೋಗೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ,
ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಪುತ್ತದಾರಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ ಸುಖೇತಿ
ಪೀಣೇತಿ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ
ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ। ತಸ್ಸ ತೇ ಭೋಗೇ ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ
ಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನೇ ನೇವ ರಾಜಾನೋ ಹರನ್ತಿ, ನ ಚೋರಾ ಹರನ್ತಿ, ನ ಅಗ್ಗಿ ಡಹತಿ, ನ ಉದಕಂ
ವಹತಿ, ನ ಅಪ್ಪಿಯಾ ದಾಯಾದಾ ಹರನ್ತಿ। ಏವಂಸ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಭೋಗಾ ಸಮ್ಮಾ
ಪರಿಭುಞ್ಜಿಯಮಾನಾ ಪರಿಭೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೋ ಪರಿಕ್ಖಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಮನುಸ್ಸಟ್ಠಾನೇ ಉದಕಂವ ಸೀತಂ,

ತದಪೇಯ್ಯಮಾನಂ ಪರಿಸೋಸಮೇತಿ।

ಏವಂ ಧನಂ ಕಾಪುರಿಸೋ ಲಭಿತ್ವಾ,

ನೇವತ್ತನಾ ಭುಞ್ಜತಿ ನೋ ದದಾತಿ॥

ಧೀರೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂ ಅಧಿಗಮ್ಮ ಭೋಗೇ,

ಸೋ ಭುಞ್ಜತಿ ಕಿಚ್ಚಕರೋ ಚ ಹೋತಿ।

ಸೋ ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ನಿಸಭೋ ಭರಿತ್ವಾ,

ಅನಿನ್ದಿತೋ ಸಗ್ಗಮುಪೇತಿ ಠಾನ’’ನ್ತಿ॥

೧೦. ದುತಿಯಅಪುತ್ತಕಸುತ್ತಂ

೧೩೧. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ, ಕುತೋ ನು ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಆಗಚ್ಛಸಿ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾ’’ತಿ?

‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಕಾಲಙ್ಕತೋ। ತಮಹಂ
ಅಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ರಾಜನ್ತೇಪುರಂ ಅತಿಹರಿತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ। ಸತಂ, ಭನ್ತೇ,
ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸೇವ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ರೂಪಿಯಸ್ಸ! ತಸ್ಸ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ,
ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಭತ್ತಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಕಣಾಜಕಂ ಭುಞ್ಜತಿ ಬಿಲಙ್ಗದುತಿಯಂ।
ಏವರೂಪೋ ವತ್ಥಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಸಾಣಂ ಧಾರೇತಿ ತಿಪಕ್ಖವಸನಂ । ಏವರೂಪೋ ಯಾನಭೋಗೋ ಅಹೋಸಿ – ಜಜ್ಜರರಥಕೇನ ಯಾತಿ ಪಣ್ಣಛತ್ತಕೇನ ಧಾರಿಯಮಾನೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಸೋ,
ಮಹಾರಾಜ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ತಗ್ಗರಸಿಖಿಂ ನಾಮ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ
ಪಟಿಪಾದೇಸಿ। ‘ದೇಥ ಸಮಣಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡ’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ದತ್ವಾ ಚ ಪನ
ಪಚ್ಛಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಅಹೋಸಿ – ‘ವರಮೇತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದಾಸಾ ವಾ ಕಮ್ಮಕರಾ ವಾ
ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ। ಭಾತು ಚ ಪನ ಏಕಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸಿ।

‘‘ಯಂ ಖೋ ಸೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ತಗ್ಗರಸಿಖಿಂ
ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ಪಟಿಪಾದೇಸಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ
ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿ। ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ
ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೇಟ್ಠಿತ್ತಂ ಕಾರೇಸಿ। ಯಂ ಖೋ ಸೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ದತ್ವಾ
ಪಚ್ಛಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಅಹೋಸಿ – ‘ವರಮೇತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದಾಸಾ ವಾ ಕಮ್ಮಕರಾ ವಾ
ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನ ನಾಸ್ಸುಳಾರಾಯ ಭತ್ತಭೋಗಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ,
ನಾಸ್ಸುಳಾರಾಯ ವತ್ಥಭೋಗಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ, ನಾಸ್ಸುಳಾರಾಯ ಯಾನಭೋಗಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ,
ನಾಸ್ಸುಳಾರಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಭೋಗಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ। ಯಂ ಖೋ ಸೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಭಾತು ಚ ಪನ ಏಕಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಸ್ಸ ಕಾರಣಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸಿ, ತಸ್ಸ
ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ
ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ಥ। ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಇದಂ ಸತ್ತಮಂ
ಅಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ರಾಜಕೋಸಂ ಪವೇಸೇತಿ। ತಸ್ಸ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ
ಪುರಾಣಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣಂ, ನವಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಅನುಪಚಿತಂ। ಅಜ್ಜ ಪನ, ಮಹಾರಾಜ,
ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಮಹಾರೋರುವೇ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚತೀ’’ತಿ । ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಮಹಾರೋರುವಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ , ಮಹಾರಾಜ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಮಹಾರೋರುವಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…।

‘‘ಧಞ್ಞಂ ಧನಂ ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಂ, ಪರಿಗ್ಗಹಂ ವಾಪಿ ಯದತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ।

ದಾಸಾ ಕಮ್ಮಕರಾ ಪೇಸ್ಸಾ, ಯೇ ಚಸ್ಸ ಅನುಜೀವಿನೋ॥

‘‘ಸಬ್ಬಂ ನಾದಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಂ ನಿಕ್ಖಿಪ್ಪಗಾಮಿನಂ [ನಿಕ್ಖೀಪಗಾಮಿನಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]।

ಯಞ್ಚ ಕರೋತಿ ಕಾಯೇನ, ವಾಚಾಯ ಉದ ಚೇತಸಾ॥

‘‘ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।

ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥

‘‘ತಸ್ಮಾ ಕರೇಯ್ಯ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ನಿಚಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ।

ಪುಞ್ಞಾನಿ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಣಿನ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ॥

ದುತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಜಟಿಲಾ ಪಞ್ಚ ರಾಜಾನೋ, ದೋಣಪಾಕಕುರೇನ ಚ।

ಸಙ್ಗಾಮೇನ ದ್ವೇ ವುತ್ತಾನಿ, ಮಲ್ಲಿಕಾ [ಧೀತರಾ (ಬಹೂಸು)] ದ್ವೇ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಚ।

ಅಪುತ್ತಕೇನ ದ್ವೇ ವುತ್ತಾ, ವಗ್ಗೋ ತೇನ ಪವುಚ್ಚತೀತಿ॥

೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ

೧. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತಂ

೧೩೨. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ
ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ।
ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ತಮೋತಮಪರಾಯನೋ, ತಮೋಜೋತಿಪರಾಯನೋ, ಜೋತಿತಮಪರಾಯನೋ,
ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯನೋ’’।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಮೋತಮಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನೀಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ ಹೋತಿ, ಚಣ್ಡಾಲಕುಲೇ ವಾ ವೇನಕುಲೇ [ವೇಣಕುಲೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ವಾ ನೇಸಾದಕುಲೇ ವಾ ರಥಕಾರಕುಲೇ ವಾ ಪುಕ್ಕುಸಕುಲೇ ವಾ ದಲಿದ್ದೇ ಅಪ್ಪನ್ನಪಾನಭೋಜನೇ ಕಸಿರವುತ್ತಿಕೇ , ಯತ್ಥ ಕಸಿರೇನ ಘಾಸಚ್ಛಾದೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ದುದ್ದಸಿಕೋ ಓಕೋಟಿಮಕೋ ಬವ್ಹಾಬಾಧೋ [ಬಹ್ವಾಬಾಧೋ (ಕ॰)]
ಕಾಣೋ ವಾ ಕುಣೀ ವಾ ಖಞ್ಜೋ ವಾ ಪಕ್ಖಹತೋ ವಾ, ನ ಲಾಭೀ ಅನ್ನಸ್ಸ ಪಾನಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ
ಯಾನಸ್ಸ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯಾವಸಥಪದೀಪೇಯ್ಯಸ್ಸ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ,
ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ
ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ
ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ , ಪುರಿಸೋ
ಅನ್ಧಕಾರಾ ವಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತಮಾ ವಾ ತಮಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಲೋಹಿತಮಲಾ ವಾ ಲೋಹಿತಮಲಂ
ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ
ತಮೋತಮಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ ತಮೋಜೋತಿಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ? ಇಧ,
ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನೀಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ ಹೋತಿ, ಚಣ್ಡಾಲಕುಲೇ ವಾ ವೇನಕುಲೇ
ವಾ ನೇಸಾದಕುಲೇ ವಾ ರಥಕಾರಕುಲೇ ವಾ ಪುಕ್ಕುಸಕುಲೇ ವಾ ದಲಿದ್ದೇ ಅಪ್ಪನ್ನಪಾನಭೋಜನೇ
ಕಸಿರವುತ್ತಿಕೇ, ಯತ್ಥ ಕಸಿರೇನ ಘಾಸಚ್ಛಾದೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಸೋ ಚ ಖೋ ಹೋತಿ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ
ದುದ್ದಸಿಕೋ ಓಕೋಟಿಮಕೋ ಬವ್ಹಾಬಾಧೋ, ಕಾಣೋ ವಾ
ಕುಣೀ ವಾ ಖಞ್ಜೋ ವಾ ಪಕ್ಖಹತೋ ವಾ, ನ ಲಾಭೀ ಅನ್ನಸ್ಸ ಪಾನಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಯಾನಸ್ಸ
ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯಾವಸಥಪದೀಪೇಯ್ಯಸ್ಸ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ
ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ
ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ
ಉಪಪಜ್ಜತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಪಥವಿಯಾ ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಆರೋಹೇಯ್ಯ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಾ ವಾ ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಂ ಆರೋಹೇಯ್ಯ, ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಂ
ಆರೋಹೇಯ್ಯ, ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಾ ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಆರೋಹೇಯ್ಯ। ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಮಂ
ಪುಗ್ಗಲಂ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ ತಮೋಜೋತಿಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೋತಿತಮಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ? ಇಧ ,
ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಚ್ಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ ಹೋತಿ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ, ಅಡ್ಢೇ ಮಹದ್ಧನೇ ಮಹಾಭೋಗೇ
ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತೇ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣೇ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞೇ। ಸೋ ಚ
ಹೋತಿ ಅಭಿರೂಪೋ ದಸ್ಸನೀಯೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ, ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಲಾಭೀ
ಅನ್ನಸ್ಸ ಪಾನಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಯಾನಸ್ಸ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯಾವಸಥಪದೀಪೇಯ್ಯಸ್ಸ। ಸೋ
ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ। ಸೋ
ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ,
ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಪಾಸಾದಾ ವಾ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಂ
ಓರೋಹೇಯ್ಯ, ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಾ ವಾ ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಂ ಓರೋಹೇಯ್ಯ, ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಓರೋಹೇಯ್ಯ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಾ ವಾ ಪಥವಿಂ ಓರೋಹೇಯ್ಯ, ಪಥವಿಯಾ ವಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಪವಿಸೇಯ್ಯ।
ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ
ಜೋತಿತಮಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ? ಇಧ,
ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಚ್ಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ ಹೋತಿ, ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ವಾ, ಅಡ್ಢೇ ಮಹದ್ಧನೇ ಮಹಾಭೋಗೇ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತೇ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣೇ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞೇ। ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ಅಭಿರೂಪೋ ದಸ್ಸನೀಯೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ, ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ,
ಲಾಭೀ ಅನ್ನಸ್ಸ ಪಾನಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಯಾನಸ್ಸ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಸ್ಸ
ಸೇಯ್ಯಾವಸಥಪದೀಪೇಯ್ಯಸ್ಸ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ
ಸುಚರಿತಂ ಚರತಿ। ಸೋ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ
ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕಾ ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠಿಂ ಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಾ ವಾ
ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಪಾಸಾದಾ ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ। ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಹಾರಾಜ,
ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯನೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ದಲಿದ್ದೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀ।

ಕದರಿಯೋ ಪಾಪಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಅನಾದರೋ॥

‘‘ಸಮಣೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವಾಪಿ, ಅಞ್ಞೇ ವಾಪಿ ವನಿಬ್ಬಕೇ।

ಅಕ್ಕೋಸತಿ ಪರಿಭಾಸತಿ, ನತ್ಥಿಕೋ ಹೋತಿ ರೋಸಕೋ॥

‘‘ದದಮಾನಂ ನಿವಾರೇತಿ, ಯಾಚಮಾನಾನ ಭೋಜನಂ।

ತಾದಿಸೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಮೀಯಮಾನೋ ಜನಾಧಿಪ।

ಉಪೇತಿ ನಿರಯಂ ಘೋರಂ, ತಮೋತಮಪರಾಯನೋ॥

‘‘ದಲಿದ್ದೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ।

ದದಾತಿ ಸೇಟ್ಠಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಅಬ್ಯಗ್ಗಮನಸೋ ನರೋ॥

‘‘ಸಮಣೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವಾಪಿ, ಅಞ್ಞೇ ವಾಪಿ ವನಿಬ್ಬಕೇ।

ಉಟ್ಠಾಯ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ಸಮಚರಿಯಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ॥

‘‘ದದಮಾನಂ ನ ವಾರೇತಿ [ನ ನಿವಾರೇತಿ (ಸೀ॰)], ಯಾಚಮಾನಾನ ಭೋಜನಂ।

ತಾದಿಸೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಮೀಯಮಾನೋ ಜನಾಧಿಪ।

ಉಪೇತಿ ತಿದಿವಂ ಠಾನಂ, ತಮೋಜೋತಿಪರಾಯನೋ॥

‘‘ಅಡ್ಢೋ ಚೇ [ಅಡ್ಢೋ ವೇ (ಪೀ॰ ಕ॰)] ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀ।

ಕದರಿಯೋ ಪಾಪಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಅನಾದರೋ॥

‘‘ಸಮಣೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವಾಪಿ, ಅಞ್ಞೇ ವಾಪಿ ವನಿಬ್ಬಕೇ।

ಅಕ್ಕೋಸತಿ ಪರಿಭಾಸತಿ, ನತ್ಥಿಕೋ ಹೋತಿ ರೋಸಕೋ॥

‘‘ದದಮಾನಂ ನಿವಾರೇತಿ, ಯಾಚಮಾನಾನ ಭೋಜನಂ।

ತಾದಿಸೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಮೀಯಮಾನೋ ಜನಾಧಿಪ।

ಉಪೇತಿ ನಿರಯಂ ಘೋರಂ, ಜೋತಿತಮಪರಾಯನೋ॥

‘‘ಅಡ್ಢೋ ಚೇ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ।

ದದಾತಿ ಸೇಟ್ಠಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಅಬ್ಯಗ್ಗಮನಸೋ ನರೋ॥

‘‘ಸಮಣೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವಾಪಿ, ಅಞ್ಞೇ ವಾಪಿ ವನಿಬ್ಬಕೇ।

ಉಟ್ಠಾಯ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ಸಮಚರಿಯಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ॥

‘‘ದದಮಾನಂ ನ ವಾರೇತಿ, ಯಾಚಮಾನಾನ ಭೋಜನಂ।

ತಾದಿಸೋ ಪುರಿಸೋ ರಾಜ, ಮೀಯಮಾನೋ ಜನಾಧಿಪ।

ಉಪೇತಿ ತಿದಿವಂ ಠಾನಂ, ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯನೋ’’ತಿ॥

೨. ಅಯ್ಯಿಕಾಸುತ್ತಂ

೧೩೩. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ, ಕುತೋ ನು ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಆಗಚ್ಛಸಿ ದಿವಾದಿವಸ್ಸಾ’’ತಿ?

‘‘ಅಯ್ಯಿಕಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಕಾಲಙ್ಕತಾ
ಜಿಣ್ಣಾ ವುಡ್ಢಾ ಮಹಲ್ಲಿಕಾ ಅದ್ಧಗತಾ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತಾ ವೀಸವಸ್ಸಸತಿಕಾ ಜಾತಿಯಾ।
ಅಯ್ಯಿಕಾ ಖೋ ಪನ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಿಯಾ ಹೋತಿ ಮನಾಪಾ। ಹತ್ಥಿರತನೇನ ಚೇಪಾಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಲಭೇಯ್ಯಂ ‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ, ಹತ್ಥಿರತನಮ್ಪಾಹಂ ದದೇಯ್ಯಂ – ‘ಮಾ ಮೇ
ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ। ಅಸ್ಸರತನೇನ ಚೇಪಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ
ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ, ಅಸ್ಸರತನಮ್ಪಾಹಂ ದದೇಯ್ಯಂ – ‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ। ಗಾಮವರೇನ
ಚೇಪಾಹಂ ಭನ್ತೇ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ, ಗಾಮವರಮ್ಪಾಹಂ ದದೇಯ್ಯಂ –
‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ। ಜನಪದಪದೇಸೇನ [ಜನಪದೇನ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)] ಚೇಪಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಲಭೇಯ್ಯಂ
‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ, ಜನಪದಪದೇಸಮ್ಪಾಹಂ ದದೇಯ್ಯಂ – ‘ಮಾ ಮೇ ಅಯ್ಯಿಕಾ
ಕಾಲಮಕಾಸೀ’ತಿ। ‘ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ, ಮಹಾರಾಜ, ಮರಣಧಮ್ಮಾ ಮರಣಪರಿಯೋಸಾನಾ ಮರಣಂ ಅನತೀತಾ’ತಿ।
‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭನ್ತೇ! ಯಾವಸುಭಾಸಿತಮಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ – ಸಬ್ಬೇ
ಸತ್ತಾ ಮರಣಧಮ್ಮಾ ಮರಣಪರಿಯೋಸಾನಾ ಮರಣಂ ಅನತೀತಾ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಮರಣಧಮ್ಮಾ
ಮರಣಪರಿಯೋಸಾನಾ ಮರಣಂ ಅನತೀತಾ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ
ಕುಮ್ಭಕಾರಭಾಜನಾನಿ ಆಮಕಾನಿ ಚೇವ ಪಕ್ಕಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಭೇದನಧಮ್ಮಾನಿ
ಭೇದನಪರಿಯೋಸಾನಾನಿ ಭೇದನಂ ಅನತೀತಾನಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಮರಣಧಮ್ಮಾ
ಮರಣಪರಿಯೋಸಾನಾ ಮರಣಂ ಅನತೀತಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಮರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮರಣನ್ತಞ್ಹಿ ಜೀವಿತಂ।

ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪುಞ್ಞಪಾಪಫಲೂಪಗಾ।

ನಿರಯಂ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾ ಚ ಸುಗ್ಗತಿಂ॥

‘‘ತಸ್ಮಾ ಕರೇಯ್ಯ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ನಿಚಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ।

ಪುಞ್ಞಾನಿ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಣಿನ’’ನ್ತಿ॥

೩. ಲೋಕಸುತ್ತಂ

೧೩೪. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ
– ‘‘ಕತಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ
ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ತಯೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಕತಮೇ ತಯೋ? ಲೋಭೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ,
ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ದೋಸೋ
ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ
ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಮೋಹೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ
ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯೋ ಲೋಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ…ಪೇ॰…

‘‘ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ, ಪುರಿಸಂ ಪಾಪಚೇತಸಂ।

ಹಿಂಸನ್ತಿ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ, ತಚಸಾರಂವ ಸಮ್ಫಲ’’ನ್ತಿ॥

೪. ಇಸ್ಸತ್ತಸುತ್ತಂ

೧೩೫.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕತ್ಥ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಯತ್ಥ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಚಿತ್ತಂ
ಪಸೀದತೀ’’ತಿ। ‘‘ಕತ್ಥ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಖೋ ಏತಂ,
ಮಹಾರಾಜ, ಕತ್ಥ ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪನೇತಂ ಕತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ? ಸೀಲವತೋ
ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ, ನೋ ತಥಾ ದುಸ್ಸೀಲೇ। ತೇನ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ತಞ್ಞೇವೇತ್ಥ
ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಥಾ, ತೇ ಖಮೇಯ್ಯ, ತಥಾ ನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸಿ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ,
ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ತ್ಯಸ್ಸ ಯುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹೋ [ಸಮೂಪಬ್ಬೂಳ್ಹೋ (ಸೀ॰), ಸಮುಪಬ್ಬುಳ್ಹೋ (ಪೀ॰)]। ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೋ ಅಸಿಕ್ಖಿತೋ ಅಕತಹತ್ಥೋ ಅಕತಯೋಗ್ಗೋ ಅಕತೂಪಾಸನೋ
ಭೀರು ಛಮ್ಭೀ ಉತ್ರಾಸೀ ಪಲಾಯೀ। ಭರೇಯ್ಯಾಸಿ ತಂ ಪುರಿಸಂ, ಅತ್ಥೋ ಚ ತೇ ತಾದಿಸೇನ
ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ? ‘‘ನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭರೇಯ್ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಂ, ನ ಚ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ತಾದಿಸೇನ
ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೋ ಅಸಿಕ್ಖಿತೋ…ಪೇ॰… ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ವೇಸ್ಸಕುಮಾರೋ ಅಸಿಕ್ಖಿತೋ…ಪೇ॰… ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸುದ್ದಕುಮಾರೋ ಅಸಿಕ್ಖಿತೋ…ಪೇ॰… ನ ಚ
ಮೇ ಅತ್ಥೋ ತಾದಿಸೇನ ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ತ್ಯಸ್ಸ ಯುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹೋ। ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೋ ಸುಸಿಕ್ಖಿತೋ ಕತಹತ್ಥೋ ಕತಯೋಗ್ಗೋ ಕತೂಪಾಸನೋ ಅಭೀರು ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ
ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ। ಭರೇಯ್ಯಾಸಿ ತಂ ಪುರಿಸಂ, ಅತ್ಥೋ ಚ ತೇ ತಾದಿಸೇನ ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ?
‘‘ಭರೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ , ತಂ ಪುರಿಸಂ, ಅತ್ಥೋ ಚ ಮೇ ತಾದಿಸೇನ
ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೋ…ಪೇ॰… ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ವೇಸ್ಸಕುಮಾರೋ…ಪೇ॰… ಅಥ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸುದ್ದಕುಮಾರೋ ಸುಸಿಕ್ಖಿತೋ ಕತಹತ್ಥೋ ಕತಯೋಗ್ಗೋ
ಕತೂಪಾಸನೋ ಅಭೀರು ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ। ಭರೇಯ್ಯಾಸಿ ತಂ ಪುರಿಸಂ, ಅತ್ಥೋ ಚ
ತೇ ತಾದಿಸೇನ ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ? ‘‘ಭರೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತಂ ಪುರಿಸಂ, ಅತ್ಥೋ ಚ ಮೇ
ತಾದಿಸೇನ ಪುರಿಸೇನಾ’’ತಿ।

‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಸ್ಮಾ ಕಸ್ಮಾ ಚೇಪಿ [ಯಸ್ಮಾ ಚೇಪಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)] ಕುಲಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಿಂ
ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ? ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಪಹೀನೋ
ಹೋತಿ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ, ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಹೀನಂ ಹೋತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ
ಪಹೀನಂ ಹೋತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಪಹೀನಾ ಹೋತಿ। ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ? ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ
ಹೋತಿ, ಅಸೇಕ್ಖೇನ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅಸೇಕ್ಖೇನ
ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ
ಹೋತಿ। ಇತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲ’’ನ್ತಿ। ಇದಮವೋಚ
ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ –

‘‘ಇಸ್ಸತ್ತಂ [ಇಸ್ಸತ್ಥಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಬಲವೀರಿಯಞ್ಚ [ಬಲವಿರಿಯಞ್ಚ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)], ಯಸ್ಮಿಂ ವಿಜ್ಜೇಥ ಮಾಣವೇ।

ತಂ ಯುದ್ಧತ್ಥೋ ಭರೇ ರಾಜಾ, ನಾಸೂರಂ ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ॥

‘‘ತಥೇವ ಖನ್ತಿಸೋರಚ್ಚಂ, ಧಮ್ಮಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।

ಅರಿಯವುತ್ತಿಂ ಮೇಧಾವಿಂ, ಹೀನಜಚ್ಚಮ್ಪಿ ಪೂಜಯೇ॥

‘‘ಕಾರಯೇ ಅಸ್ಸಮೇ ರಮ್ಮೇ, ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇ।

ಪಪಞ್ಚ ವಿವನೇ ಕಯಿರಾ, ದುಗ್ಗೇ ಸಙ್ಕಮನಾನಿ ಚ॥

‘‘ಅನ್ನಂ ಪಾನಂ ಖಾದನೀಯಂ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ।

ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥

‘‘ಯಥಾ ಹಿ ಮೇಘೋ ಥನಯಂ, ವಿಜ್ಜುಮಾಲೀ ಸತಕ್ಕಕು।

ಥಲಂ ನಿನ್ನಞ್ಚ ಪೂರೇತಿ, ಅಭಿವಸ್ಸಂ ವಸುನ್ಧರಂ॥

‘‘ತಥೇವ ಸದ್ಧೋ ಸುತವಾ, ಅಭಿಸಙ್ಖಚ್ಚ ಭೋಜನಂ।

ವನಿಬ್ಬಕೇ ತಪ್ಪಯತಿ, ಅನ್ನಪಾನೇನ ಪಣ್ಡಿತೋ॥

‘‘ಆಮೋದಮಾನೋ ಪಕಿರೇತಿ, ದೇಥ ದೇಥಾತಿ ಭಾಸತಿ।

ತಂ ಹಿಸ್ಸ ಗಜ್ಜಿತಂ ಹೋತಿ, ದೇವಸ್ಸೇವ ಪವಸ್ಸತೋ।

ಸಾ ಪುಞ್ಞಧಾರಾ ವಿಪುಲಾ, ದಾತಾರಂ ಅಭಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥

೫. ಪಬ್ಬತೂಪಮಸುತ್ತಂ

೧೩೬. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ರಾಜಾನಂ ಪಸೇನದಿಂ ಕೋಸಲಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ, ಕುತೋ ನು
ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಆಗಚ್ಛಸಿ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾ’’ತಿ? ‘‘ಯಾನಿ ತಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞಂ
ಖತ್ತಿಯಾನಂ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಮದಮತ್ತಾನಂ ಕಾಮಗೇಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನಂ
ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಮಹನ್ತಂ ಪಥವಿಮಣ್ಡಲಂ ಅಭಿವಿಜಿಯ ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತಾನಂ
ರಾಜಕರಣೀಯಾನಿ ಭವನ್ತಿ, ತೇಸು ಖ್ವಾಹಂ, ಏತರಹಿ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ।

‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ತೇ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸದ್ಧಾಯಿಕೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ। ಸೋ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಯಗ್ಘೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಹಂ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ। ತತ್ಥದ್ದಸಂ
ಮಹನ್ತಂ ಪಬ್ಬತಂ ಅಬ್ಭಸಮಂ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣೇ ನಿಪ್ಪೋಥೇನ್ತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಯಂ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ಕರಣೀಯಂ, ತಂ ಕರೋಹೀ’ತಿ। ಅಥ ದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ…ಪೇ॰… ಅಥ
ತತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ…ಪೇ॰… ಅಥ ಚತುತ್ಥೋ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಸದ್ಧಾಯಿಕೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ। ಸೋ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಯಗ್ಘೇ ಮಹಾರಾಜ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಹಂ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ
ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ। ತತ್ಥದ್ದಸಂ ಮಹನ್ತಂ ಪಬ್ಬತಂ ಅಬ್ಭಸಮಂ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣೇ ನಿಪ್ಪೋಥೇನ್ತೋ
ಆಗಚ್ಛತಿ। ಯಂ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಕರಣೀಯಂ ತಂ ಕರೋಹೀ’ತಿ। ಏವರೂಪೇ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಮಹತಿ
ಮಹಬ್ಭಯೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ ದಾರುಣೇ ಮನುಸ್ಸಕ್ಖಯೇ [ಮನುಸ್ಸಕಾಯೇ (ಕ॰)] ದುಲ್ಲಭೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತೇ ಕಿಮಸ್ಸ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ?

‘‘ಏವರೂಪೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಹತಿ ಮಹಬ್ಭಯೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ ದಾರುಣೇ
ಮನುಸ್ಸಕ್ಖಯೇ ದುಲ್ಲಭೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತೇ ಕಿಮಸ್ಸ ಕರಣೀಯಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ
ಸಮಚರಿಯಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಆರೋಚೇಮಿ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಟಿವೇದೇಮಿ ಖೋ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ,
ಅಧಿವತ್ತತಿ ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಜರಾಮರಣಂ। ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಚೇ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜರಾಮರಣೇ
ಕಿಮಸ್ಸ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಚ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಜರಾಮರಣೇ ಕಿಮಸ್ಸ ಕರಣೀಯಂ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಸಮಚರಿಯಾಯ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ? ಯಾನಿ ತಾನಿ, ಭನ್ತೇ,
ರಞ್ಞಂ ಖತ್ತಿಯಾನಂ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಮದಮತ್ತಾನಂ
ಕಾಮಗೇಧಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನಂ ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಮಹನ್ತಂ ಪಥವಿಮಣ್ಡಲಂ ಅಭಿವಿಜಿಯ
ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತಾನಂ ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಾನಿ ಭವನ್ತಿ; ತೇಸಮ್ಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಾನಂ ನತ್ಥಿ
ಗತಿ ನತ್ಥಿ ವಿಸಯೋ ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಜರಾಮರಣೇ। ಯಾನಿಪಿ ತಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞಂ ಖತ್ತಿಯಾನಂ
ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತಾನಂ…ಪೇ॰… ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತಾನಂ ಅಸ್ಸಯುದ್ಧಾನಿ ಭವನ್ತಿ…ಪೇ॰… ರಥಯುದ್ಧಾನಿ
ಭವನ್ತಿ …ಪೇ॰… ಪತ್ತಿಯುದ್ಧಾನಿ ಭವನ್ತಿ; ತೇಸಮ್ಪಿ ,
ಭನ್ತೇ, ಪತ್ತಿಯುದ್ಧಾನಂ ನತ್ಥಿ ಗತಿ ನತ್ಥಿ ವಿಸಯೋ ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಜರಾಮರಣೇ। ಸನ್ತಿ
ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ರಾಜಕುಲೇ ಮನ್ತಿನೋ ಮಹಾಮತ್ತಾ, ಯೇ ಪಹೋನ್ತಿ [ಯೇಸಂ ಹೋನ್ತಿ (ಕ॰)]
ಆಗತೇ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇ ಮನ್ತೇಹಿ ಭೇದಯಿತುಂ। ತೇಸಮ್ಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಮನ್ತಯುದ್ಧಾನಂ ನತ್ಥಿ
ಗತಿ ನತ್ಥಿ ವಿಸಯೋ ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಜರಾಮರಣೇ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ
ರಾಜಕುಲೇ ಪಹೂತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಭೂಮಿಗತಞ್ಚೇವ ವೇಹಾಸಟ್ಠಞ್ಚ, ಯೇನ ಮಯಂ ಪಹೋಮ ಆಗತೇ
ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇ ಧನೇನ ಉಪಲಾಪೇತುಂ। ತೇಸಮ್ಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಧನಯುದ್ಧಾನಂ ನತ್ಥಿ ಗತಿ ನತ್ಥಿ
ವಿಸಯೋ ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಜರಾಮರಣೇ। ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ ಚ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಜರಾಮರಣೇ ಕಿಮಸ್ಸ
ಕರಣೀಯಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಸಮಚರಿಯಾಯ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ! ಅಧಿವತ್ತಮಾನೇ
ಜರಾಮರಣೇ ಕಿಮಸ್ಸ ಕರಣೀಯಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಸಮಚರಿಯಾಯ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ
ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ? ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ –

‘‘ಯಥಾಪಿ ಸೇಲಾ ವಿಪುಲಾ, ನಭಂ ಆಹಚ್ಚ ಪಬ್ಬತಾ।

ಸಮನ್ತಾನುಪರಿಯಾಯೇಯ್ಯುಂ, ನಿಪ್ಪೋಥೇನ್ತೋ ಚತುದ್ದಿಸಾ॥

‘‘ಏವಂ ಜರಾ ಚ ಮಚ್ಚು ಚ, ಅಧಿವತ್ತನ್ತಿ ಪಾಣಿನೇ [ಪಾಣಿನೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]।

ಖತ್ತಿಯೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವೇಸ್ಸೇ, ಸುದ್ದೇ ಚಣ್ಡಾಲಪುಕ್ಕುಸೇ।

ನ ಕಿಞ್ಚಿ [ನ ಕಞ್ಚಿ (?)] ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸಬ್ಬಮೇವಾಭಿಮದ್ದತಿ॥

‘‘ನ ತತ್ಥ ಹತ್ಥೀನಂ ಭೂಮಿ, ನ ರಥಾನಂ ನ ಪತ್ತಿಯಾ।

ನ ಚಾಪಿ ಮನ್ತಯುದ್ಧೇನ, ಸಕ್ಕಾ ಜೇತುಂ ಧನೇನ ವಾ॥

‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ।

ಬುದ್ಧೇ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಸಙ್ಘೇ ಚ, ಧೀರೋ ಸದ್ಧಂ ನಿವೇಸಯೇ॥

‘‘ಯೋ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿ [ಧಮ್ಮಚಾರೀ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಕಾಯೇನ, ವಾಚಾಯ ಉದ ಚೇತಸಾ।

ಇಧೇವ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದತೀ’’ತಿ॥

ತತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಯ್ಯಿಕಾ ಲೋಕೋ, ಇಸ್ಸತ್ತಂ [ಇಸ್ಸತ್ಥಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಪಬ್ಬತೂಪಮಾ।

ದೇಸಿತಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠೇನ, ಇಮಂ ಕೋಸಲಪಞ್ಚಕನ್ತಿ॥

ಕೋಸಲಸಂಯುತ್ತಂ ಸಮತ್ತಂ।