.
http://www.tipitaka.org/knda/೭. ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಂಯುತ್ತಂ
೧. ಅರಹನ್ತವಗ್ಗೋ
೧. ಧನಞ್ಜಾನೀಸುತ್ತಂ
೧೮೭. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಧನಞ್ಜಾನೀ [ಧಾನಞ್ಜಾನೀ (ಪೀ॰ ಸೀ॰ ಅಟ್ಠ॰)]
ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಹೋತಿ ಬುದ್ಧೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಸಙ್ಘೇ ಚ। ಅಥ ಖೋ ಧನಞ್ಜಾನೀ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಭತ್ತಂ ಉಪಸಂಹರನ್ತೀ ಉಪಕ್ಖಲಿತ್ವಾ
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ –
‘‘ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ।
ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ।
ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಧನಞ್ಜಾನಿಂ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏವಮೇವಂ ಪನಾಯಂ ವಸಲೀ ಯಸ್ಮಿಂ ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ತಸ್ಸ
ಮುಣ್ಡಕಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ। ಇದಾನಿ ತ್ಯಾಹಂ, ವಸಲಿ, ತಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ ವಾದಂ
ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ ತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ
ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ, ಯೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಾದಂ
ಆರೋಪೇಯ್ಯ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ। ಅಪಿ ಚ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಗಚ್ಛ, ಗನ್ತ್ವಾ
ವಿಜಾನಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ [ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಜಾನಿಸ್ಸಸೀತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]।
ಅಥ ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ
ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕಿಂಸು ಛೇತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕಿಂಸು ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ।
ಕಿಸ್ಸಸ್ಸು ಏಕಧಮ್ಮಸ್ಸ, ವಧಂ ರೋಚೇಸಿ ಗೋತಮಾ’’ತಿ॥
‘‘ಕೋಧಂ ಛೇತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕೋಧಂ ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ।
ಕೋಧಸ್ಸ ವಿಸಮೂಲಸ್ಸ, ಮಧುರಗ್ಗಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।
ವಧಂ ಅರಿಯಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ತಞ್ಹಿ ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ,
ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ
ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ
ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ ಭೋತೋ
ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಏಕೋ
ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ
ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ
ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ
ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ
ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
೨. ಅಕ್ಕೋಸಸುತ್ತಂ
೧೮೮.
ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ
ಅಕ್ಕೋಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘‘ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಮಣಸ್ಸ
ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಸಬ್ಭಾಹಿ ಫರುಸಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಅಕ್ಕೋಸತಿ ಪರಿಭಾಸತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಗವಾ
ಅಕ್ಕೋಸಕಭಾರದ್ವಾಜಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಪಿ ನು ಖೋ
ತೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಅತಿಥಿಯೋ [ಅತಿಥಯೋ (?)]’’ತಿ? ‘‘ಅಪ್ಪೇಕದಾ ಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ
ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಅತಿಥಿಯೋ’’ತಿ। ‘‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಪಿ ನು ತೇಸಂ
ಅನುಪ್ಪದೇಸಿ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ ಭೋಜನೀಯಂ ವಾ ಸಾಯನೀಯಂ ವಾ’’’ತಿ? ‘‘‘ಅಪ್ಪೇಕದಾ ನೇಸಾಹಂ, ಭೋ
ಗೋತಮ, ಅನುಪ್ಪದೇಮಿ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ ಭೋಜನೀಯಂ ವಾ ಸಾಯನೀಯಂ ವಾ’’’ತಿ। ‘‘‘ಸಚೇ ಖೋ ಪನ
ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನಪ್ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ , ಕಸ್ಸ ತಂ
ಹೋತೀ’’’ತಿ? ‘‘‘ಸಚೇ ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನಪ್ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಮೇವ ತಂ ಹೋತೀ’’’ತಿ।
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಯಂ ತ್ವಂ ಅಮ್ಹೇ ಅನಕ್ಕೋಸನ್ತೇ ಅಕ್ಕೋಸಸಿ, ಅರೋಸೇನ್ತೇ
ರೋಸೇಸಿ, ಅಭಣ್ಡನ್ತೇ ಭಣ್ಡಸಿ, ತಂ ತೇ ಮಯಂ ನಪ್ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮ। ತವೇವೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ,
ಹೋತಿ; ತವೇವೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಹೋತಿ’’।
‘‘ಯೋ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸತಿ, ರೋಸೇನ್ತಂ
ಪಟಿರೋಸೇತಿ, ಭಣ್ಡನ್ತಂ ಪಟಿಭಣ್ಡತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸಮ್ಭುಞ್ಜತಿ
ವೀತಿಹರತೀತಿ। ತೇ ಮಯಂ ತಯಾ ನೇವ ಸಮ್ಭುಞ್ಜಾಮ ನ ವೀತಿಹರಾಮ। ತವೇವೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ,
ಹೋತಿ; ತವೇವೇತಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಹೋತೀ’’ತಿ। ‘‘ಭವನ್ತಂ ಖೋ ಗೋತಮಂ ಸರಾಜಿಕಾ ಪರಿಸಾ ಏವಂ
ಜಾನಾತಿ – ‘ಅರಹಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ’ತಿ। ಅಥ ಚ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಕುಜ್ಝತೀ’’ತಿ।
‘‘ಅಕ್ಕೋಧಸ್ಸ ಕುತೋ ಕೋಧೋ, ದನ್ತಸ್ಸ ಸಮಜೀವಿನೋ।
ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತಸ್ಸ, ಉಪಸನ್ತಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥
‘‘ತಸ್ಸೇವ ತೇನ ಪಾಪಿಯೋ, ಯೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ।
ಕುದ್ಧಂ ಅಪ್ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾಮಂ ಜೇತಿ ದುಜ್ಜಯಂ॥
‘‘ಉಭಿನ್ನಮತ್ಥಂ ಚರತಿ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ॥
‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
ಜನಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ಬಾಲೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಕ್ಕೋಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಅಕ್ಕೋಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಅಕ್ಕೋಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ
ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ
ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ
ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ
ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ
ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
೩. ಅಸುರಿನ್ದಕಸುತ್ತಂ
೧೮೯.
ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ
ಅಸುರಿನ್ದಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘‘ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಿರ ಸಮಣಸ್ಸ
ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಸಬ್ಭಾಹಿ ಫರುಸಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಅಕ್ಕೋಸತಿ
ಪರಿಭಾಸತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಸುರಿನ್ದಕಭಾರದ್ವಾಜೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಜಿತೋಸಿ, ಸಮಣ, ಜಿತೋಸಿ, ಸಮಣಾ’’ತಿ।
‘‘ಜಯಂ ವೇ ಮಞ್ಞತಿ ಬಾಲೋ, ವಾಚಾಯ ಫರುಸಂ ಭಣಂ।
ಜಯಞ್ಚೇವಸ್ಸ ತಂ ಹೋತಿ, ಯಾ ತಿತಿಕ್ಖಾ ವಿಜಾನತೋ॥
‘‘ತಸ್ಸೇವ ತೇನ ಪಾಪಿಯೋ, ಯೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ।
ಕುದ್ಧಂ ಅಪ್ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾಮಂ ಜೇತಿ ದುಜ್ಜಯಂ॥
‘‘ಉಭಿನ್ನಮತ್ಥಂ ಚರತಿ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ॥
‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
ಜನಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ಬಾಲೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ,
ಅಸುರಿನ್ದಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰…
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೪. ಬಿಲಙ್ಗಿಕಸುತ್ತಂ
೧೯೦. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ
ಬಿಲಙ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘‘ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಮಣಸ್ಸ
ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ
ಬಿಲಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಬಿಲಙ್ಗಿಕಂ
ಭಾರದ್ವಾಜಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಯೋ ಅಪ್ಪದುಟ್ಠಸ್ಸ ನರಸ್ಸ ದುಸ್ಸತಿ,
ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಪೋಸಸ್ಸ ಅನಙ್ಗಣಸ್ಸ।
ತಮೇವ ಬಾಲಂ ಪಚ್ಚೇತಿ ಪಾಪಂ,
ಸುಖುಮೋ ರಜೋ ಪಟಿವಾತಂವ ಖಿತ್ತೋ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ವಿಲಙ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ
ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೫. ಅಹಿಂಸಕಸುತ್ತಂ
೧೯೧.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ಅಹಿಂಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಅಹಿಂಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಹಿಂಸಕಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಹಿಂಸಕಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿ।
‘‘ಯಥಾ ನಾಮಂ ತಥಾ ಚಸ್ಸ, ಸಿಯಾ ಖೋ ತ್ವಂ ಅಹಿಂಸಕೋ।
ಯೋ ಚ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ಚ ನ ಹಿಂಸತಿ।
ಸ ವೇ ಅಹಿಂಸಕೋ ಹೋತಿ, ಯೋ ಪರಂ ನ ವಿಹಿಂಸತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಹಿಂಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ
– ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ
ಅಹಿಂಸಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೬. ಜಟಾಸುತ್ತಂ
೧೯೨. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಅಥ ಖೋ ಜಟಾಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ
ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಜಟಾಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಅನ್ತೋಜಟಾ ಬಹಿಜಟಾ, ಜಟಾಯ ಜಟಿತಾ ಪಜಾ।
ತಂ ತಂ ಗೋತಮ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೋ ಇಮಂ ವಿಜಟಯೇ ಜಟ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನರೋ ಸಪಞ್ಞೋ, ಚಿತ್ತಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ।
ಆತಾಪೀ ನಿಪಕೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸೋ ಇಮಂ ವಿಜಟಯೇ ಜಟಂ॥
‘‘ಯೇಸಂ ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ, ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿರಾಜಿತಾ।
ಖೀಣಾಸವಾ ಅರಹನ್ತೋ, ತೇಸಂ ವಿಜಟಿತಾ ಜಟಾ॥
‘‘ಯತ್ಥ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ಅಸೇಸಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ।
ಪಟಿಘಂ ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಚ, ಏತ್ಥೇಸಾ ಛಿಜ್ಜತೇ ಜಟಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಜಟಾಭಾರದ್ವಾಜೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೭. ಸುದ್ಧಿಕಸುತ್ತಂ
೧೯೩. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ಅಥ ಖೋ ಸುದ್ಧಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸುದ್ಧಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ [ನಾಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ (?)] ಸುಜ್ಝತಿ ಕೋಚಿ, ಲೋಕೇ ಸೀಲವಾಪಿ ತಪೋಕರಂ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಸುಜ್ಝತಿ ನ ಅಞ್ಞಾ ಇತರಾ ಪಜಾ’’ತಿ॥
‘‘ಬಹುಮ್ಪಿ ಪಲಪಂ ಜಪ್ಪಂ, ನ ಜಚ್ಚಾ ಹೋತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಅನ್ತೋಕಸಮ್ಬು ಸಙ್ಕಿಲಿಟ್ಠೋ, ಕುಹನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಿತೋ॥
‘‘ಖತ್ತಿಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇಸ್ಸೋ, ಸುದ್ದೋ ಚಣ್ಡಾಲಪುಕ್ಕುಸೋ।
ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ನಿಚ್ಚಂ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ।
ಪಪ್ಪೋತಿ ಪರಮಂ ಸುದ್ಧಿಂ, ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸುದ್ಧಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೮. ಅಗ್ಗಿಕಸುತ್ತಂ
೧೯೪. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಅಗ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಸಪ್ಪಿನಾ ಪಾಯಸೋ ಸನ್ನಿಹಿತೋ ಹೋತಿ – ‘‘ಅಗ್ಗಿಂ
ಜುಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಂ ಪರಿಚರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ
ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ರಾಜಗಹೇ ಸಪದಾನಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ
ಅಗ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಅಗ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಠಿತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಜಾತಿಮಾ ಸುತವಾ ಬಹೂ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋಮಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ ಪಾಯಸ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಬಹುಮ್ಪಿ ಪಲಪಂ ಜಪ್ಪಂ, ನ ಜಚ್ಚಾ ಹೋತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಅನ್ತೋಕಸಮ್ಬು ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೋ, ಕುಹನಾಪರಿವಾರಿತೋ॥
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಯೋ ವೇದೀ, ಸಗ್ಗಾಪಾಯಞ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ।
ಅಥೋ ಜಾತಿಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋ, ಅಭಿಞ್ಞಾವೋಸಿತೋ ಮುನಿ॥
‘‘ಏತಾಹಿ ತೀಹಿ ವಿಜ್ಜಾಹಿ, ತೇವಿಜ್ಜೋ ಹೋತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋಮಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ ಪಾಯಸ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಭುಞ್ಜತು ಭವಂ ಗೋತಮೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವ’’ನ್ತಿ।
ಸಮ್ಪಸ್ಸತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನೇಸ ಧಮ್ಮೋ।
ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಪನುದನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ,
ಧಮ್ಮೇ ಸತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವುತ್ತಿರೇಸಾ॥
‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಚ ಕೇವಲಿನಂ ಮಹೇಸಿಂ,
ಖೀಣಾಸವಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವೂಪಸನ್ತಂ।
ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಉಪಟ್ಠಹಸ್ಸು,
ಖೇತ್ತಞ್ಹಿ ತಂ ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಹೋತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಗ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ
ಅಗ್ಗಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೯. ಸುನ್ದರಿಕಸುತ್ತಂ
೧೯೫.
ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಸುನ್ದರಿಕಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸುನ್ದರಿಕಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಅಗ್ಗಿಂ ಜುಹತಿ,
ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಂ ಪರಿಚರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅಗ್ಗಿಂ ಜುಹಿತ್ವಾ
ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಂ ಪರಿಚರಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಸಮನ್ತಾ ಚತುದ್ದಿಸಾ ಅನುವಿಲೋಕೇಸಿ – ‘‘ಕೋ ನು
ಖೋ ಇಮಂ ಹಬ್ಯಸೇಸಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾನ ವಾಮೇನ
ಹತ್ಥೇನ ಹಬ್ಯಸೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಹತ್ಥೇನ ಕಮಣ್ಡಲುಂ
ಗಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ
ಪದಸದ್ದೇನ ಸೀಸಂ ವಿವರಿ। ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘ಮುಣ್ಡೋ ಅಯಂ
ಭವಂ, ಮುಣ್ಡಕೋ ಅಯಂ ಭವ’ನ್ತಿ ತತೋವ ಪುನ ನಿವತ್ತಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ
ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಮುಣ್ಡಾಪಿ ಹಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಭವನ್ತಿ; ಯಂನೂನಾಹಂ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಜಾತಿಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಕಿಂಜಚ್ಚೋ ಭವ’ನ್ತಿ?
‘‘ಮಾ ಜಾತಿಂ ಪುಚ್ಛ ಚರಣಞ್ಚ ಪುಚ್ಛ,
ಕಟ್ಠಾ ಹವೇ ಜಾಯತಿ ಜಾತವೇದೋ।
ನೀಚಾಕುಲೀನೋಪಿ ಮುನಿ ಧಿತಿಮಾ,
ಆಜಾನೀಯೋ ಹೋತಿ ಹಿರೀನಿಸೇಧೋ॥
‘‘ಸಚ್ಚೇನ ದನ್ತೋ ದಮಸಾ ಉಪೇತೋ,
ವೇದನ್ತಗೂ ವುಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ।
ಕಾಲೇನ ಸೋ ಜುಹತಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇ’’ತಿ॥
‘‘ಅದ್ಧಾ ಸುಯಿಟ್ಠಂ ಸುಹುತಂ ಮಮ ಯಿದಂ,
ಯಂ ತಾದಿಸಂ ವೇದಗುಮದ್ದಸಾಮಿ।
ಅಞ್ಞೋ ಜನೋ ಭುಞ್ಜತಿ ಹಬ್ಯಸೇಸ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಭುಞ್ಜತು ಭವಂ ಗೋತಮೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವ’’ನ್ತಿ।
‘‘ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಮೇ ಅಭೋಜನೇಯ್ಯಂ,
ಸಮ್ಪಸ್ಸತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನೇಸ ಧಮ್ಮೋ।
ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಪನುದನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ,
ಧಮ್ಮೇ ಸತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವುತ್ತಿರೇಸಾ॥
‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಚ ಕೇವಲಿನಂ ಮಹೇಸಿಂ,
ಖೀಣಾಸವಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವೂಪಸನ್ತಂ।
ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಉಪಟ್ಠಹಸ್ಸು,
ಖೇತ್ತಞ್ಹಿ ತಂ ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಹೋತೀ’’ತಿ॥
‘‘ಅಥ ಕಸ್ಸ ಚಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಇಮಂ ಹಬ್ಯಸೇಸಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ? ‘‘ನ
ಖ್ವಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ
ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ಯಸ್ಸೇಸೋ ಹಬ್ಯಸೇಸೋ ಭುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾ
ಪರಿಣಾಮಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞತ್ರ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಾ
ತಥಾಗತಸಾವಕಸ್ಸ ವಾ। ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಂ ಹಬ್ಯಸೇಸಂ ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ವಾ ಛಡ್ಡೇಹಿ
ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ವಾ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪೇಹೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಂ ಹಬ್ಯಸೇಸಂ ಅಪ್ಪಾಣಕೇ ಉದಕೇ ಓಪಿಲಾಪೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಹಬ್ಯಸೇಸೋ ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತೋ ಚಿಚ್ಚಿಟಾಯತಿ ಚಿಟಿಚಿಟಾಯತಿ ಸನ್ಧೂಪಾಯತಿ ಸಮ್ಪಧೂಪಾಯತಿ । ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಫಾಲೋ [ಲೋಹೋ (ಕ॰)] ದಿವಸಂಸನ್ತತ್ತೋ [ದಿವಸಸನ್ತತ್ತೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತೋ ಚಿಚ್ಚಿಟಾಯತಿ ಚಿಟಿಚಿಟಾಯತಿ ಸನ್ಧೂಪಾಯತಿ ಸಮ್ಪಧೂಪಾಯತಿ; ಏವಮೇವ ಸೋ
ಹಬ್ಯಸೇಸೋ ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತೋ ಚಿಚ್ಚಿಟಾಯತಿ ಚಿಟಿಚಿಟಾಯತಿ ಸನ್ಧೂಪಾಯತಿ ಸಮ್ಪಧೂಪಾಯತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಂವಿಗ್ಗೋ
ಲೋಮಹಟ್ಠಜಾತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ಠಿತಂ ಖೋ ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಭಗವಾ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಮಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ದಾರು ಸಮಾದಹಾನೋ,
ಸುದ್ಧಿಂ ಅಮಞ್ಞಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಹಿ ಏತಂ।
ನ ಹಿ ತೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಾ ವದನ್ತಿ,
ಯೋ ಬಾಹಿರೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಿಮಿಚ್ಛೇ॥
‘‘ಹಿತ್ವಾ ಅಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ದಾರುದಾಹಂ
ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವುಜ್ಜಲಯಾಮಿ [ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಜಲಯಾಮಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಜೋತಿಂ।
ನಿಚ್ಚಗ್ಗಿನೀ ನಿಚ್ಚಸಮಾಹಿತತ್ತೋ,
ಅರಹಂ ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಾಮಿ॥
‘‘ಮಾನೋ ಹಿ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಖಾರಿಭಾರೋ,
ಕೋಧೋ ಧುಮೋ ಭಸ್ಮನಿ ಮೋಸವಜ್ಜಂ।
ಜಿವ್ಹಾ ಸುಜಾ ಹದಯಂ ಜೋತಿಠಾನಂ,
ಅತ್ತಾ ಸುದನ್ತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಜೋತಿ॥
‘‘ಧಮ್ಮೋ ರಹದೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸೀಲತಿತ್ಥೋ,
ಅನಾವಿಲೋ ಸಬ್ಭಿ ಸತಂ ಪಸತ್ಥೋ।
ಯತ್ಥ ಹವೇ ವೇದಗುನೋ ಸಿನಾತಾ,
ಅನಲ್ಲಗತ್ತಾವ [ಅನಲ್ಲೀನಗತ್ತಾವ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ತರನ್ತಿ ಪಾರಂ॥
‘‘ಸಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮೋ ಸಂಯಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ,
ಮಜ್ಝೇ ಸಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬ್ರಹ್ಮಪತ್ತಿ।
ತಮಹಂ ನರಂ ಧಮ್ಮಸಾರೀತಿ ಬ್ರೂಮೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸುನ್ದರಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
೧೦. ಬಹುಧೀತರಸುತ್ತಂ
೧೯೬.
ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚತುದ್ದಸ ಬಲೀಬದ್ದಾ ನಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ
ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತೇ ಬಲೀಬದ್ದೇ ಗವೇಸನ್ತೋ ಯೇನ ಸೋ ವನಸಣ್ಡೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅದ್ದಸ ಭಗವನ್ತಂ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ [ನಹನೂನಿಮಸ್ಸ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಸಮಣಸ್ಸ, ಬಲೀಬದ್ದಾ ಚತುದ್ದಸ।
ಅಜ್ಜಸಟ್ಠಿಂ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ತಿಲಾಖೇತ್ತಸ್ಮಿ ಪಾಪಕಾ।
ಏಕಪಣ್ಣಾ ದುಪಣ್ಣಾ [ದ್ವಿಪಣ್ಣಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಚ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ತುಚ್ಛಕೋಟ್ಠಸ್ಮಿ ಮೂಸಿಕಾ।
ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಕಾಯ ನಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ಸನ್ಥಾರೋ ಸತ್ತಮಾಸಿಕೋ।
ಉಪ್ಪಾಟಕೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನೋ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ವಿಧವಾ ಸತ್ತ ಧೀತರೋ।
ಏಕಪುತ್ತಾ ದುಪುತ್ತಾ [ದ್ವಿಪುತ್ತಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಚ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ಪಿಙ್ಗಲಾ ತಿಲಕಾಹತಾ।
ಸೋತ್ತಂ ಪಾದೇನ ಬೋಧೇತಿ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ನೂನಿಮಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ, ಪಚ್ಚೂಸಮ್ಹಿ ಇಣಾಯಿಕಾ।
ದೇಥ ದೇಥಾತಿ ಚೋದೇನ್ತಿ, ತೇನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಖೀ’’ತಿ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಬಲೀಬದ್ದಾ ಚತುದ್ದಸ।
ಅಜ್ಜಸಟ್ಠಿಂ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿಲಾಖೇತ್ತಸ್ಮಿ ಪಾಪಕಾ।
ಏಕಪಣ್ಣಾ ದುಪಣ್ಣಾ ಚ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತುಚ್ಛಕೋಟ್ಠಸ್ಮಿ ಮೂಸಿಕಾ।
ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಕಾಯ ನಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸನ್ಥಾರೋ ಸತ್ತಮಾಸಿಕೋ।
ಉಪ್ಪಾಟಕೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನೋ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವಿಧವಾ ಸತ್ತ ಧೀತರೋ।
ಏಕಪುತ್ತಾ ದುಪುತ್ತಾ ಚ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಿಙ್ಗಲಾ ತಿಲಕಾಹತಾ।
ಸೋತ್ತಂ ಪಾದೇನ ಬೋಧೇತಿ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ॥
‘‘ನ ಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಚ್ಚೂಸಮ್ಹಿ ಇಣಾಯಿಕಾ।
ದೇಥ ದೇಥಾತಿ ಚೋದೇನ್ತಿ, ತೇನಾಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸುಖೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ,
ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ
ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ
ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ; ಏವಮೇವ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ
ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ
ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ
ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ
ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ, ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
ಅರಹನ್ತವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಧನಞ್ಜಾನೀ ಚ ಅಕ್ಕೋಸಂ, ಅಸುರಿನ್ದಂ ಬಿಲಙ್ಗಿಕಂ।
ಅಹಿಂಸಕಂ ಜಟಾ ಚೇವ, ಸುದ್ಧಿಕಞ್ಚೇವ ಅಗ್ಗಿಕಾ।
ಸುನ್ದರಿಕಂ ಬಹುಧೀತರೇನ ಚ ತೇ ದಸಾತಿ॥
೨. ಉಪಾಸಕವಗ್ಗೋ
೧. ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜಸುತ್ತಂ
೧೯೭. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಮಗಧೇಸು ವಿಹರತಿ ದಕ್ಖಿಣಾಗಿರಿಸ್ಮಿಂ ಏಕನಾಳಾಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ [ಕಸಿಕಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ (ಕ॰)]
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ನಙ್ಗಲಸತಾನಿ ಪಯುತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ವಪ್ಪಕಾಲೇ। ಅಥ ಖೋ
ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕಮ್ಮನ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪರಿವೇಸನಾ
ವತ್ತತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ಪರಿವೇಸನಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಠಿತಂ। ದಿಸ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಹಂ ಖೋ, ಸಮಣ, ಕಸಾಮಿ ಚ ವಪಾಮಿ ಚ, ಕಸಿತ್ವಾ ಚ ವಪಿತ್ವಾ ಚ
ಭುಞ್ಜಾಮಿ। ತ್ವಮ್ಪಿ, ಸಮಣ, ಕಸಸ್ಸು ಚ ವಪಸ್ಸು ಚ, ಕಸಿತ್ವಾ ಚ ವಪಿತ್ವಾ ಚ
ಭುಞ್ಜಸ್ಸೂ’’ತಿ। ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಸಾಮಿ ಚ ವಪಾಮಿ ಚ, ಕಸಿತ್ವಾ ಚ ವಪಿತ್ವಾ
ಚ ಭುಞ್ಜಾಮೀ’’ತಿ। ನ ಖೋ ಮಯಂ ಪಸ್ಸಾಮ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಯುಗಂ ವಾ ನಙ್ಗಲಂ ವಾ ಫಾಲಂ ವಾ
ಪಾಚನಂ ವಾ ಬಲೀಬದ್ದೇ ವಾ, ಅಥ ಚ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಸಾಮಿ ಚ ವಪಾಮಿ ಚ, ಕಸಿತ್ವಾ ಚ ವಪಿತ್ವಾ ಚ ಭುಞ್ಜಾಮೀ’’ತಿ । ಅಥ ಖೋ ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕಸ್ಸಕೋ ಪಟಿಜಾನಾಸಿ, ನ ಚ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಕಸಿಂ।
ಕಸ್ಸಕೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಬ್ರೂಹಿ, ಕಥಂ ಜಾನೇಮು ತಂ ಕಸಿ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಸದ್ಧಾ ಬೀಜಂ ತಪೋ ವುಟ್ಠಿ, ಪಞ್ಞಾ ಮೇ ಯುಗನಙ್ಗಲಂ।
ಹಿರೀ ಈಸಾ ಮನೋ ಯೋತ್ತಂ, ಸತಿ ಮೇ ಫಾಲಪಾಚನಂ॥
‘‘ಕಾಯಗುತ್ತೋ ವಚೀಗುತ್ತೋ, ಆಹಾರೇ ಉದರೇ ಯತೋ।
ಸಚ್ಚಂ ಕರೋಮಿ ನಿದ್ದಾನಂ, ಸೋರಚ್ಚಂ ಮೇ ಪಮೋಚನಂ॥
‘‘ವೀರಿಯಂ ಮೇ ಧುರಧೋರಯ್ಹಂ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಾಧಿವಾಹನಂ।
ಗಚ್ಛತಿ ಅನಿವತ್ತನ್ತಂ, ಯತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ॥
‘‘ಏವಮೇಸಾ ಕಸೀ ಕಟ್ಠಾ, ಸಾ ಹೋತಿ ಅಮತಪ್ಫಲಾ।
ಏತಂ ಕಸಿಂ ಕಸಿತ್ವಾನ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
‘‘ಭುಞ್ಜತು ಭವಂ ಗೋತಮೋ। ಕಸ್ಸಕೋ ಭವಂ। ಯಞ್ಹಿ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಅಮತಪ್ಫಲಮ್ಪಿ ಕಸಿಂ ಕಸತೀ’’ತಿ [ಭಾಸತೀತಿ (ಕ॰)]।
‘‘ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಮೇ ಅಭೋಜನೇಯ್ಯಂ,
ಸಮ್ಪಸ್ಸತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನೇಸ ಧಮ್ಮೋ।
ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಪನುದನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ,
ಧಮ್ಮೇ ಸತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವುತ್ತಿರೇಸಾ॥
ಖೀಣಾಸವಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವೂಪಸನ್ತಂ।
ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಉಪಟ್ಠಹಸ್ಸು,
ಖೇತ್ತಞ್ಹಿ ತಂ ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಹೋತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಕಸಿಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೨. ಉದಯಸುತ್ತಂ
೧೯೮. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಉದಯಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅಥ
ಖೋ ಉದಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಪತ್ತಂ ಓದನೇನ ಪೂರೇಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಭಗವಾ
ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಉದಯಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಉದಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವತೋ ಪತ್ತಂ ಓದನೇನ ಪೂರೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪಕಟ್ಠಕೋಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ।
‘‘ಪುನಪ್ಪುನಞ್ಚೇವ ವಪನ್ತಿ ಬೀಜಂ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಸ್ಸತಿ ದೇವರಾಜಾ।
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಖೇತ್ತಂ ಕಸನ್ತಿ ಕಸ್ಸಕಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಧಞ್ಞಮುಪೇತಿ ರಟ್ಠಂ॥
‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚಕಾ ಯಾಚಯನ್ತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ದಾನಪತೀ ದದನ್ತಿ।
ಪುನಪ್ಪುನಂ ದಾನಪತೀ ದದಿತ್ವಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಗ್ಗಮುಪೇನ್ತಿ ಠಾನಂ॥
‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಖೀರನಿಕಾ ದುಹನ್ತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಚ್ಛೋ ಉಪೇತಿ ಮಾತರಂ।
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಿಲಮತಿ ಫನ್ದತಿ ಚ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ॥
‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾಯತಿ ಮೀಯತಿ ಚ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಿವಥಿಕಂ [ಸೀವಥಿಕಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಹರನ್ತಿ।
ಮಗ್ಗಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ, ನ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾಯತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ’’ತಿ [ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾಯತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)]॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಉದಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ
ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೩. ದೇವಹಿತಸುತ್ತಂ
೧೯೯. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ವಾತೇಹಾಬಾಧಿಕೋ ಹೋತಿ; ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಉಪವಾಣೋ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ
ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉಪವಾಣಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಙ್ಘ ಮೇ ತ್ವಂ, ಉಪವಾಣ,
ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ
ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ದೇವಹಿತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ದೇವಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉಪವಾಣಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉಪವಾಣಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಭವಂ ತಿಟ್ಠಂ, ಮುಣ್ಡೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತೋ।
ಕಿಂ ಪತ್ಥಯಾನೋ ಕಿಂ ಏಸಂ, ಕಿಂ ನು ಯಾಚಿತುಮಾಗತೋ’’ತಿ॥
‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ವಾತೇಹಾಬಾಧಿಕೋ ಮುನಿ।
ಸಚೇ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ಮುನಿನೋ ದೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ॥
‘‘ಪೂಜಿತೋ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ, ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನ ಸಕ್ಕತೋ।
ಅಪಚಿತೋ ಅಪಚೇಯ್ಯಾನಂ [ಅಪಚಿನೇಯ್ಯಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಟೀಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ], ತಸ್ಸ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಹಾತವೇ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ದೇವಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಉಣ್ಹೋದಕಸ್ಸ ಕಾಜಂ ಪುರಿಸೇನ
ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಫಾಣಿತಸ್ಸ ಚ ಪುಟಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಪವಾಣಸ್ಸ ಪಾದಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ [ನಹಾಪೇತ್ವಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ಫಾಣಿತಂ ಆಲೋಲೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಆಬಾಧೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭಿ।
ಅಥ ಖೋ ದೇವಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ದೇವಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ
ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕತ್ಥ ದಜ್ಜಾ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ, ಕತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ।
ಕಥಞ್ಹಿ ಯಜಮಾನಸ್ಸ, ಕಥಂ ಇಜ್ಝತಿ ದಕ್ಖಿಣಾ’’ತಿ॥
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಯೋ ವೇದೀ, ಸಗ್ಗಾಪಾಯಞ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ।
ಅಥೋ ಜಾತಿಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋ, ಅಭಿಞ್ಞಾವೋಸಿತೋ ಮುನಿ॥
‘‘ಏತ್ಥ ದಜ್ಜಾ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ, ಏತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ।
ಏವಞ್ಹಿ ಯಜಮಾನಸ್ಸ, ಏವಂ ಇಜ್ಝತಿ ದಕ್ಖಿಣಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ದೇವಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ
ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೪. ಮಹಾಸಾಲಸುತ್ತಂ
೨೦೦. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಲೂಖೋ ಲೂಖಪಾವುರಣೋ [ಲೂಖಪಾಪುರಣೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ
ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ತಂ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿನ್ನು ತ್ವಂ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಲೂಖೋ ಲೂಖಪಾವುರಣೋ’’ತಿ? ‘‘ಇಧ ಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ। ತೇ ಮಂ
ದಾರೇಹಿ ಸಂಪುಚ್ಛ ಘರಾ ನಿಕ್ಖಾಮೇನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ
ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಭಾಯಂ ಮಹಾಜನಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಪುತ್ತೇಸು ಚ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನೇಸು
ಭಾಸಸ್ಸು –
‘‘ಯೇಹಿ ಜಾತೇಹಿ ನನ್ದಿಸ್ಸಂ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭವಮಿಚ್ಛಿಸಂ।
ತೇ ಮಂ ದಾರೇಹಿ ಸಂಪುಚ್ಛ, ಸಾವ ವಾರೇನ್ತಿ ಸೂಕರಂ॥
‘‘ಅಸನ್ತಾ ಕಿರ ಮಂ ಜಮ್ಮಾ, ತಾತ ತಾತಾತಿ ಭಾಸರೇ।
ರಕ್ಖಸಾ ಪುತ್ತರೂಪೇನ, ತೇ ಜಹನ್ತಿ ವಯೋಗತಂ॥
‘‘ಅಸ್ಸೋವ ಜಿಣ್ಣೋ ನಿಬ್ಭೋಗೋ, ಖಾದನಾ ಅಪನೀಯತಿ।
ಬಾಲಕಾನಂ ಪಿತಾ ಥೇರೋ, ಪರಾಗಾರೇಸು ಭಿಕ್ಖತಿ॥
‘‘ದಣ್ಡೋವ ಕಿರ ಮೇ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಞ್ಚೇ ಪುತ್ತಾ ಅನಸ್ಸವಾ।
ಚಣ್ಡಮ್ಪಿ ಗೋಣಂ ವಾರೇತಿ, ಅಥೋ ಚಣ್ಡಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುರಂ॥
‘‘ಅನ್ಧಕಾರೇ ಪುರೇ ಹೋತಿ, ಗಮ್ಭೀರೇ ಗಾಧಮೇಧತಿ।
ದಣ್ಡಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ, ಖಲಿತ್ವಾ ಪತಿತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಭಾಯಂ ಮಹಾಜನಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಪುತ್ತೇಸು ಚ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನೇಸು ಅಭಾಸಿ –
‘‘ಯೇಹಿ ಜಾತೇಹಿ ನನ್ದಿಸ್ಸಂ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭವಮಿಚ್ಛಿಸಂ।
ತೇ ಮಂ ದಾರೇಹಿ ಸಂಪುಚ್ಛ, ಸಾವ ವಾರೇನ್ತಿ ಸೂಕರಂ॥
‘‘ಅಸನ್ತಾ ಕಿರ ಮಂ ಜಮ್ಮಾ, ತಾತ ತಾತಾತಿ ಭಾಸರೇ।
ರಕ್ಖಸಾ ಪುತ್ತರೂಪೇನ, ತೇ ಜಹನ್ತಿ ವಯೋಗತಂ॥
‘‘ಅಸ್ಸೋವ ಜಿಣ್ಣೋ ನಿಬ್ಭೋಗೋ, ಖಾದನಾ ಅಪನೀಯತಿ।
ಬಾಲಕಾನಂ ಪಿತಾ ಥೇರೋ, ಪರಾಗಾರೇಸು ಭಿಕ್ಖತಿ॥
‘‘ದಣ್ಡೋವ ಕಿರ ಮೇ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಞ್ಚೇ ಪುತ್ತಾ ಅನಸ್ಸವಾ।
ಚಣ್ಡಮ್ಪಿ ಗೋಣಂ ವಾರೇತಿ, ಅಥೋ ಚಣ್ಡಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುರಂ॥
‘‘ಅನ್ಧಕಾರೇ ಪುರೇ ಹೋತಿ, ಗಮ್ಭೀರೇ ಗಾಧಮೇಧತಿ।
ದಣ್ಡಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ, ಖಲಿತ್ವಾ ಪತಿತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಂ
ಪುತ್ತಾ ಘರಂ ನೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ದುಸ್ಸಯುಗೇನ ಅಚ್ಛಾದೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಏಕಂ ದುಸ್ಸಯುಗಂ ಆದಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮಯಂ, ಭೋ
ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಾಮ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಆಚರಿಯಧನಂ ಪರಿಯೇಸಾಮ। ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹತು ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಆಚರಿಯಧನ’’ನ್ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೫. ಮಾನತ್ಥದ್ಧಸುತ್ತಂ
೨೦೧. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ। ಸೋ ನೇವ
ಮಾತರಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಪಿತರಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಆಚರಿಯಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಜೇಟ್ಠಭಾತರಂ
ಅಭಿವಾದೇತಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಅಥ
ಖೋ ಮಾನತ್ಥದ್ಧಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ
ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ। ಸಚೇ ಮಂ
ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಆಲಪಿಸ್ಸತಿ, ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಆಲಪಿಸ್ಸಾಮಿ। ನೋ ಚೇ ಮಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ
ಆಲಪಿಸ್ಸತಿ, ಅಹಮ್ಪಿ ನಾಲಪಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಂ
ನಾಲಪಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘ನಾಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಜಾನಾತೀ’ತಿ ತತೋವ ಪುನ ನಿವತ್ತಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಮಾನತ್ಥದ್ಧಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಮಾನತ್ಥದ್ಧಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ನ ಮಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಾಧು, ಅತ್ಥಿಕಸ್ಸೀಧ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।
ಯೇನ ಅತ್ಥೇನ ಆಗಚ್ಛಿ, ತಮೇವಮನುಬ್ರೂಹಯೇ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘‘ಚಿತ್ತಂ ಮೇ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ತತ್ಥೇವ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದಾನಿ
ಮುಖೇನ ಚ ಪರಿಚುಮ್ಬತಿ ಪಾಣೀಹಿ ಚ ಪರಿಸಮ್ಬಾಹತಿ, ನಾಮಞ್ಚ ಸಾವೇತಿ –
‘‘ಮಾನತ್ಥದ್ಧಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಮಾನತ್ಥದ್ಧಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಪರಿಸಾ
ಅಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತಾ [ಅಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತಾ (ಕ॰)]
ಅಹೋಸಿ – ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ಭೋ! ಅಯಞ್ಹಿ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನೇವ
ಮಾತರಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಪಿತರಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಆಚರಿಯಂ ಅಭಿವಾದೇತಿ, ನ ಜೇಟ್ಠಭಾತರಂ
ಅಭಿವಾದೇತಿ; ಅಥ ಚ ಪನ ಸಮಣೇ ಗೋತಮೇ ಏವರೂಪಂ ಪರಮನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋತೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ
ಮಾನತ್ಥದ್ಧಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಲಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ,
ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಸಕೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದ। ಯತೋ ತೇ ಮಯಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸನ್ನ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಕೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕೇಸು ನ ಮಾನಂ ಕಯಿರಾಥ, ಕೇಸು ಚಸ್ಸ ಸಗಾರವೋ।
ಕ್ಯಸ್ಸ ಅಪಚಿತಾ ಅಸ್ಸು, ಕ್ಯಸ್ಸು ಸಾಧು ಸುಪೂಜಿತಾ’’ತಿ॥
‘‘ಮಾತರಿ ಪಿತರಿ ಚಾಪಿ, ಅಥೋ ಜೇಟ್ಠಮ್ಹಿ ಭಾತರಿ।
ಆಚರಿಯೇ ಚತುತ್ಥಮ್ಹಿ,
ತೇಸು ನ ಮಾನಂ ಕಯಿರಾಥ।
ತೇಸು ಅಸ್ಸ ಸಗಾರವೋ,
ತ್ಯಸ್ಸ ಅಪಚಿತಾ ಅಸ್ಸು।
ತ್ಯಸ್ಸು ಸಾಧು ಸುಪೂಜಿತಾ॥
‘‘ಅರಹನ್ತೇ ಸೀತೀಭೂತೇ, ಕತಕಿಚ್ಚೇ ಅನಾಸವೇ।
ನಿಹಚ್ಚ ಮಾನಂ ಅಥದ್ಧೋ, ತೇ ನಮಸ್ಸೇ ಅನುತ್ತರೇ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಮಾನತ್ಥದ್ಧೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ
ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೬. ಪಚ್ಚನೀಕಸುತ್ತಂ
೨೦೨. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ। ಯಂ ಯದೇವ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭಾಸಿಸ್ಸತಿ ತಂ ತದೇವಸ್ಸಾಹಂ [ತದೇವ ಸಾಹಂ (ಕ॰)] ಪಚ್ಚನೀಕಾಸ್ಸ’’ನ್ತಿ [ಪಚ್ಚನೀಕಸ್ಸನ್ತಿ (ಪೀ॰), ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತನ್ತಿ (ಕ॰)]।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮತಿ। ಅಥ ಖೋ ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಭಣ
ಸಮಣಧಮ್ಮ’ನ್ತಿ।
‘‘ನ ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತೇನ, ಸುವಿಜಾನಂ ಸುಭಾಸಿತಂ।
ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತೇನ, ಸಾರಮ್ಭಬಹುಲೇನ ಚ॥
‘‘ಯೋ ಚ ವಿನೇಯ್ಯ ಸಾರಮ್ಭಂ, ಅಪ್ಪಸಾದಞ್ಚ ಚೇತಸೋ।
ಆಘಾತಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜ, ಸ ವೇ [ಸಚೇ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)] ಜಞ್ಞಾ ಸುಭಾಸಿತ’’ನ್ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಪಚ್ಚನೀಕಸಾತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೭. ನವಕಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ
೨೦೩. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ನವಕಮ್ಮಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ಕಮ್ಮನ್ತಂ
ಕಾರಾಪೇತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ನವಕಮ್ಮಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ
ಸಾಲರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ
ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ದಿಸ್ವಾನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಖೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ಕಮ್ಮನ್ತಂ
ಕಾರಾಪೇನ್ತೋ ರಮಾಮಿ। ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಕಿಂ ಕಾರಾಪೇನ್ತೋ ರಮತೀ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ನವಕಮ್ಮಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕೇ ನು ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಕರೀಯನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾಲವನೇ ತವ।
ಯದೇಕಕೋ ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿಂ, ರತಿಂ ವಿನ್ದತಿ ಗೋತಮೋ’’ತಿ॥
‘‘ನ ಮೇ ವನಸ್ಮಿಂ ಕರಣೀಯಮತ್ಥಿ,
ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಂ ಮೇ ವನಂ ವಿಸೂಕಂ।
ಸ್ವಾಹಂ ವನೇ ನಿಬ್ಬನಥೋ ವಿಸಲ್ಲೋ,
ಏಕೋ ರಮೇ ಅರತಿಂ ವಿಪ್ಪಹಾಯಾ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ನವಕಮ್ಮಿಕಭಾರದ್ವಾಜೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ
ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೮. ಕಟ್ಠಹಾರಸುತ್ತಂ
೨೦೪. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ
ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಕಟ್ಠಹಾರಕಾ ಮಾಣವಕಾ ಯೇನ ವನಸಣ್ಡೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅದ್ದಸಂಸು ಭಗವನ್ತಂ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ
ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಏತದವೋಚುಂ
– ‘‘ಯಗ್ಘೇ, ಭವಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ! ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ಸಮಣೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’। ಅಥ ಖೋ
ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತೇಹಿ ಮಾಣವಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ಸೋ ವನಸಣ್ಡೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವನ್ತಂ ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ
ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಗಮ್ಭೀರರೂಪೇ ಬಹುಭೇರವೇ ವನೇ,
ಸುಞ್ಞಂ ಅರಞ್ಞಂ ವಿಜನಂ ವಿಗಾಹಿಯ।
ಸುಚಾರುರೂಪಂ ವತ ಭಿಕ್ಖು ಝಾಯಸಿ॥
‘‘ನ ಯತ್ಥ ಗೀತಂ ನಪಿ ಯತ್ಥ ವಾದಿತಂ,
ಏಕೋ ಅರಞ್ಞೇ ವನವಸ್ಸಿತೋ ಮುನಿ।
ಅಚ್ಛೇರರೂಪಂ ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ ಇದಂ,
ಯದೇಕಕೋ ಪೀತಿಮನೋ ವನೇ ವಸೇ॥
ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ತಿದಿವಂ ಅನುತ್ತರಂ।
ತಪೋ ಇಧ ಕುಬ್ಬಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ॥
‘‘ಯಾ ಕಾಚಿ ಕಙ್ಖಾ ಅಭಿನನ್ದನಾ ವಾ,
ಅನೇಕಧಾತೂಸು ಪುಥೂ ಸದಾಸಿತಾ।
ಅಞ್ಞಾಣಮೂಲಪ್ಪಭವಾ ಪಜಪ್ಪಿತಾ,
ಸಬ್ಬಾ ಮಯಾ ಬ್ಯನ್ತಿಕತಾ ಸಮೂಲಿಕಾ॥
‘‘ಸ್ವಾಹಂ ಅಕಙ್ಖೋ ಅಸಿತೋ ಅನೂಪಯೋ,
ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸುದ್ಧದಸ್ಸನೋ।
ಪಪ್ಪುಯ್ಯ ಸಮ್ಬೋಧಿಮನುತ್ತರಂ ಸಿವಂ,
ಝಾಯಾಮಹಂ ಬ್ರಹ್ಮ ರಹೋ ವಿಸಾರದೋ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಾರದ್ವಾಜಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ
ಗತ’’ನ್ತಿ।
೯. ಮಾತುಪೋಸಕಸುತ್ತಂ
೨೦೫.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ಮಾತುಪೋಸಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಮಾತುಪೋಸಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಹಞ್ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಧಮ್ಮೇನ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸಾಮಿ,
ಧಮ್ಮೇನ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪೋಸೇಮಿ। ಕಚ್ಚಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಏವಂಕಾರೀ
ಕಿಚ್ಚಕಾರೀ ಹೋಮೀ’’ತಿ? ‘‘ತಗ್ಘ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಕಾರೀ ಕಿಚ್ಚಕಾರೀ ಹೋಸಿ। ಯೋ
ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಧಮ್ಮೇನ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಧಮ್ಮೇನ ಭಿಕ್ಖಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪೋಸೇತಿ, ಬಹುಂ ಸೋ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀ’’ತಿ।
‘‘ಯೋ ಮಾತರಂ ಪಿತರಂ ವಾ, ಮಚ್ಚೋ ಧಮ್ಮೇನ ಪೋಸತಿ।
ತಾಯ ನಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾಯ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಪಣ್ಡಿತಾ।
ಇಧೇವ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಮಾತುಪೋಸಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೧೦. ಭಿಕ್ಖಕಸುತ್ತಂ
೨೦೬.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಿಕ್ಖಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಭಿಕ್ಖಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಭಿಕ್ಖಕೋ, ಭವಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖಕೋ, ಇಧ ನೋ ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣ’’ನ್ತಿ?
‘‘ನ ತೇನ ಭಿಕ್ಖಕೋ ಹೋತಿ, ಯಾವತಾ ಭಿಕ್ಖತೇ ಪರೇ।
ವಿಸ್ಸಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಮಾದಾಯ, ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ ನ ತಾವತಾ॥
‘‘ಯೋಧ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪಾಪಞ್ಚ, ಬಾಹಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ।
ಸಙ್ಖಾಯ ಲೋಕೇ ಚರತಿ, ಸ ವೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೧೧. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತಂ
೨೦೭.
ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಙ್ಗಾರವೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ
ಉದಕಸುದ್ಧಿಕೋ, ಉದಕೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚೇತಿ, ಸಾಯಂ ಪಾತಂ
ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ
ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ।
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಗಾರವೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ ಉದಕಸುದ್ಧಿಕೋ ,
ಉದಕೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚೇತಿ, ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಸಾಧು,
ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಯೇನ ಸಙ್ಗಾರವಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮತು ಅನುಕಮ್ಪಂ
ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಸಙ್ಗಾರವಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಙ್ಗಾರವೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ
ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಸಙ್ಗಾರವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಭಗವಾ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉದಕಸುದ್ಧಿಕೋ, ಉದಕೇನ ಸುದ್ಧಿಂ
ಪಚ್ಚೇಸಿ, ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅತ್ಥವಸಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಉದಕಸುದ್ಧಿಕೋ, ಉದಕಸುದ್ಧಿಂ
ಪಚ್ಚೇಸಿ, ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಇಧ ಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ [ಇಧ ಮೇ ಭೋ ಗೋತಮ ಅಹಂ (ಪೀ॰ ಕ॰)], ಯಂ ದಿವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಸಾಯಂ ನ್ಹಾನೇನ [ನಹಾನೇನ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಪವಾಹೇಮಿ, ಯಂ ರತ್ತಿಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಹೋತಿ ತಂ ಪಾತಂ ನ್ಹಾನೇನ ಪವಾಹೇಮಿ। ಇಮಂ
ಖ್ವಾಹಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅತ್ಥವಸಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಉದಕಸುದ್ಧಿಕೋ, ಉದಕೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚೇಮಿ,
ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಉದಕೋರೋಹನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರಾಮೀ’’ತಿ।
‘‘ಧಮ್ಮೋ ರಹದೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸೀಲತಿತ್ಥೋ,
ಅನಾವಿಲೋ ಸಬ್ಭಿ ಸತಂ ಪಸತ್ಥೋ।
ಯತ್ಥ ಹವೇ ವೇದಗುನೋ ಸಿನಾತಾ,
ಅನಲ್ಲಗತ್ತಾವ [ಅನಲ್ಲೀನಗತ್ತಾವ (ಕ॰)] ತರನ್ತಿ ಪಾರ’’ನ್ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸಙ್ಗಾರವೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
೧೨. ಖೋಮದುಸ್ಸಸುತ್ತಂ
೨೦೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಖೋಮದುಸ್ಸಂ ನಾಮಂ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಖೋಮದುಸ್ಸಂ ನಿಗಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಖೋಮದುಸ್ಸಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಹೋನ್ತಿ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ,
ದೇವೋ ಚ ಏಕಮೇಕಂ ಫುಸಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ಸಾ ಸಭಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಂಸು
ಖೋಮದುಸ್ಸಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಭಗವನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಏತದವೋಚುಂ –
‘‘ಕೇ ಚ ಮುಣ್ಡಕಾ ಸಮಣಕಾ, ಕೇ ಚ ಸಭಾಧಮ್ಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ
ಖೋಮದುಸ್ಸಕೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ನೇಸಾ ಸಭಾ ಯತ್ಥ ನ ಸನ್ತಿ ಸನ್ತೋ,
ಸನ್ತೋ ನ ತೇ ಯೇ ನ ವದನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ।
ರಾಗಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಪಹಾಯ ಮೋಹಂ,
ಧಮ್ಮಂ ವದನ್ತಾ ಚ ಭವನ್ತಿ ಸನ್ತೋ’’ತಿ॥
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಖೋಮದುಸ್ಸಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ; ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ
ಗೋತಮ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ
ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ
ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ, ಏವಮೇವಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ
ಪಕಾಸಿತೋ। ಏತೇ ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕೇ
ನೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತೇ ಸರಣಂ ಗತೇ’’ತಿ।
ಉಪಾಸಕವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಕಸಿ ಉದಯೋ ದೇವಹಿತೋ, ಅಞ್ಞತರಮಹಾಸಾಲಂ।
ಮಾನಥದ್ಧಂ ಪಚ್ಚನೀಕಂ, ನವಕಮ್ಮಿಕಕಟ್ಠಹಾರಂ।
ಮಾತುಪೋಸಕಂ ಭಿಕ್ಖಕೋ, ಸಙ್ಗಾರವೋ ಚ ಖೋಮದುಸ್ಸೇನ ದ್ವಾದಸಾತಿ॥
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಂಯುತ್ತಂ ಸಮತ್ತಂ।