PART XIX
MISCELLANEOUS
ARTICLE
361. Protection of President and Governors and Rajpramukhs. PART XIXMISCELLANEOUS
361. Protection of President and Governors and
Rajpramukhs.-


(1) The President, or the Governor or Rajpramukh of a State, shall not be answerable to
any court for the exercise and performance of the powers and duties of his office or for
any act done or purporting to be done by him in the exercise and performance of those
powers and duties: Provided that the conduct
of the President may be brought under review by any court, tribunal or body appointed or
designated by either House of Parliament for the investigation of a charge under article
61: Provided further that
nothing in this clause shall be construed as restricting the right of any person to bring
appropriate proceedings against the Government of India or the Government of a State. (2) No criminal
proceedings whatsoever shall be instituted or continued against the President, or the
Governor _336*** of a State, in any court during his term of office. (3) No process for the
arrest or imprisonment of the President, or the Governor _336*** of a State, shall issue
from any court during his term of office. (4) No civil proceedings
in which relief is claimed against the President, or the Governor _336*** of a State,
shall be instituted during his term of office in any court in respect of any act done or
purporting to be done by him in his personal capacity, whether before or after he entered
upon his office as President, or as Governor _336*** of such State, until the expiration
of two months next after notice in writing has been delivered to the President or the
Governor _337***, as the case may be, or left at his office stating the nature of the
proceedings, the cause of action therefor, the name, description and place of residence of
the party by whom such proceedings are to be instituted and the relief which he claims.  
361A. Protection of publication and Proceedings of parliament and State legislatures PART XIXMISCELLANEOUS

361A. Protection of publication of proceedings of
Parliament and State Legislatures.-

(1) No person shall be liable to any proceedings, civil or criminal, in any court in
respect of the publication in a newspaper of a substantially true report of any
proceedings of either House of Parliament or the Legislative Assembly, or, as the case may
be, either House of the Legislature, of a State, unless the publication is proved to have
been made with malice: Provided that nothing in
this clause shall apply to the publication of any report of the proceedings of a secret
sitting of either House of Parliament or the Legislative Assembly, or, as the case may be,
either House of the Legislature, of a State. (2) Clause (1) shall
apply in relation to reports or matters broadcast by means of wireless telegraphy as part
of any programme or service provided by means of a broadcasting station as it applies in
relation to reports or matters published in a newspaper. Explanation.- In this
article, “newspaper” includes a news agency report containing material for
publication in a newspaper.]
362. [Repealed.]

PART XIX

362. [Rights and privileges of Rulers of Indian States.] Rep. by the Constitution
(Twenty-sixth Amendment) Act, 1971, s. 2.
363. Bar to interference by courts in disputes arising out of certain treaties, agreements, etc. PART XIXMISCELLANEOUS




363. Bar to interference by courts in disputes arising out of certain treaties,
agreements, etc.-(1) Notwithstanding
anything in this Constitution but subject to the provisions of article 143, neither the
Supreme Court nor any other court shall have jurisdiction in any dispute arising out of
any provision of a treaty, agreement, covenant, engagement, sanad or other similar
instrument which was entered into or executed before the commencement of this Constitution
by any Ruler of an Indian State and to which the Government of the Dominion of India or
any of its predecessor Goverments was a party and which has or has been continued in
operation after such commencement, or in any dispute in respect of any right accruing
under or any liability or obligation arising out of any of the provisions of this
Constitution relating to any such treaty, agreement, covenant, engagement, sanad or other
similar instrument. (2) In this article- (a) “Indian
State” means any territory recognised before the commencement of this Constitution by
His Majesty or the Government of the Dominion of India as being such a State; and (b) “Ruler”
includes the Prince, Chief or other person recognised before such commencement by His
Majesty or the Government of the Dominion of India as the Ruler of any Indian State.  

363A. Recognition granted to Rulers of Indian States to cease and privy purses to be abolished. PART XIXMISCELLANEOUS




363A. Recognition granted to Rulers of Indian States to cease and privy purses to be
abolished.-Notwithstanding anything
in this Constitution or in any law for the time being in force- (a) the Prince, Chief or
other person who, at any time before the commencement of the Constitution (Twenty-sixth
Amendment) Act, 1971, was recognised by the President as the Ruler of an Indian State or
any person who, at any time before such commencement, was recognised by the President as
the successor of such ruler shall, on and from such commencement, cease to be recognised
as such Ruler or the successor of such Ruler; (b) on and from the
commencement of the Constitution (Twenty-sixth Amendment) Act, 1971, privy purse is
abolished and all rights, liabilities and obligations in respect of privy purse are
extinguished and accordingly the Ruler or, as the case may be, the successor of such
Ruler, referred to in clause (a) or any other person shall not be paid any sum as privy
purse.]
364. Special provisions as to major ports and aerodromes. PART XIXMISCELLANEOUS




364. Special provisions as to major ports and aerodromes.-(1) Notwithstanding
anything in this Constitution, the President may by public notification direct that as
from such date as may be specified in the notification- (a) any law made by
Parliament or by the Legislature of a State shall not apply to any major port or aerodrome
or shall apply thereto subject to such exceptions or modifications as may be specified in
the notification, or (b) any existing law
shall cease to have effect in any major port or aerodrome except as respects things done
or omitted to be done before the said date, or shall in its application to such port or
aerodrome have effect subject to such exceptions or modifications as may be specified in
the notification. (2) In this article- (a) “major
port” means a port declared to be a major port by or under any law made by Parliament
or any existing law and includes all areas for the time being included within the limits
of such port; (b) “aerodrome”
means aerodrome as defined for the purposes of the enactments relating to airways,
aircraft and air navigation.  
365. Effect of failure to comply with, or to give effect to directions given by the Union. PART XIXMISCELLANEOUS




365. Effect of failure to comply with, or to give effect to, directions given by the
Union.-Where any State has
failed to comply with, or to give effect to, any directions given in the exercise of the
executive power of the Union under any of the provisions of this Constitution, it shall be
lawful for the President to hold that a situation has arisen in which the Government of
the State cannot be carried on in accordance with the provisions of this Constitution.
366. Definition. PART XIXMISCELLANEOUS




366. Definitions.-In this Constitution,
unless the context otherwise requires, the following expressions have the meanings hereby
respectively assigned to them, that is to say- (1) “agricultural
income” means agricultural income as defined for the purposes of the enactments
relating to Indian income-tax; (2) “an
Anglo-Indian” means a person whose father or any of whose other male progenitors in
the male line is or was of European descent but who is domiciled within the territory of
India and is or was born within such territory of parents habitually resident therein and
not established there for temporary purposes only; (3) “article”
means an article of this Constitution; (4) “borrow”
includes the raising of money by the grant of annuities, and “loan” shall be
construed accordingly; _340* * * * * (5) “clause”
means a clause of the article in which the expression occurs; (6) “corporation
tax” means any tax on income, so far as that tax is payable by companies and is a tax
in the case of which the following conditions are fulfilled:- (a) that it is not
chargeable in respect of agricultural income; (b) that no deduction in
respect of the tax paid the by companies is, by any enactments which may apply to the tax,
authorised to be made from dividends payable by the companies to individuals; (c) that no provision
exists for taking the tax so paid into account in computing for the purposes of Indian
income-tax the total income of individuals receiving such dividends, or in computing the
Indian income-tax payable by, or refundable to, such individuals; (7) “corresponding
Province”, “corresponding Indian State” or “corresponding State”
means in cases of doubt such Province, Indian State or State as may be determined by the
President to be the corresponding Province, the corresponding Indian State or the
corresponding State, as the case may be, for the particular purpose in question; (8) “debt”
includes any liability in respect of any obligation to repay capital sums by way of
annuities and any liability under any guarantee, and “debt charges” shall be
construed accordingly; (9) “estate
duty” means a duty to be assessed on or by reference to the principal value,
ascertained in accordance with such rules as may be prescribed by or under laws made by
Parliament or the legislature of a State relating to the duty, of all property passing
upon death or deemed, under the provisions of the said laws, so to pass; (10) “existing
law” means any law, Ordinance, order, bye-law, rule or regulation passed or made
before the commencement of this Constitution by any Legislature, authority or person
having power to make such a law, Ordinance, order, bye-law, rule or regulation; (11) “Federal
Court” means the Federal Court constituted under the Government of India Act, 1935; (12) “goods”
includes all materials, commodities, and articles; (13)
“guarantee” includes any obligation undertaken before the commencement of this
Constitution to make payments in the event of the profits of an undertaking falling short
of a specified amount; (14) “High
Court” means any Court which is deemed for the purposes of this Constitution to be a
High Court for any State and includes- (a) any Court in the
territory of India constituted or reconstituted under this Constitution as a High Court,
and (b) any other Court in
the territory of India which may be declared by Parliament by law to be a High Court for
all or any of the purposes of this Constitution; (15) “Indian
State” means any territory which the Government of the Dominion of India recognised
as such a State; (16) “Part”
means a Part of this Constitution; (17) “pension”
means a pension, whether contributory or not, of any kind whatsoever payable to or in
respect of any person, and includes retired pay so payable; a gratuity so payable and any
sum or sums so payable by way of the return, with or without interest thereon or any other
addition thereto, of subscriptions to a provident fund; (18) “Proclamation
of Emergency” means a Proclamation issued under clause (1) of article 352; (19) “public
notification” means a notification in the Gazette of India, or, as the case may be,
the Official Gazette of a State; (20) “railway”
does not include- (a) a tramway wholly
within a municipal area, or (b) any other line of
communication wholly situate in one State and declared by Parliament by law not to be a
railway; _341* * * * * _342[(22)
“Ruler” means the Prince, Chief of other person who, at any time before the
commencement of the Constitution (Twenty-sixth Amendment) Act, 1971, was recognised by the
President as the Ruler of an Indian State or any person who, at any time before such
commencement, was recognised by the President as the successor of such Ruler;] (23) “Schedule”
means a Schedule to this Constitution; (24) “Scheduled
Castes” means such castes, races or tribes or parts of or groups within such castes,
races or tribes as are deemed under article 341 to be Scheduled Castes for the purposes of
this Constitution; (25) “Scheduled
Tribes” means such tribes or tribal communities or parts of or groups within such
tribes or tribal communities as are deemed under article 342 to be Scheduled Tribes for
the purposes of this Constitution; (26)
“securities” includes stock; _343* * * * * (27)
“sub-clause” means a sub-clause of the clause in which the expression occurs; (28) “taxation”
includes the imposition of any tax or impost, whether general or local or special, and
“tax” shall be construed accordingly; (29) “tax on
income” includes a tax in the nature of an excess profits tax; _344[(29A) “tax on
the sale or purchase of goods” includes- (a) a tax on the
transfer, otherwise than in pursuance of a contract, of property in any goods for cash,
deferred payment or other valuable consideration; (b) a tax on the transfer
of property in goods (whether as goods or in some other form) involved in the execution of
a works contract; (c) a tax on the delivery
of goods on hire-purchase or any system of payment by instalments; (d) a tax on the transfer
of the right to use any goods for any purpose (whether or not for a specified period) for
cash, deferred payment or other valuable consideration; (e) a tax on the supply
of goods by any unincorporated association or body of persons to a member thereof for
cash, deferred payment or other valuable consideration; (f) a tax on the supply,
by way of or as part of any service or in any other manner whatsoever, of goods, being
food or any other article for human consumption or any drink (whether or not
intoxicating), where such supply or service, is for cash, deferred payment or other
valuable consideration, and such transfer,
delivery or supply of any goods shall be deemed to be a sale of those goods by the person
making the transfer, delivery or supply and a purchase of those goods by the person to
whom such transfer, delivery or supply is made;] _345[(30) “Union
territory” means any Union territory specified in the First Schedule and includes any
other territory comprised within the territory of India but not specified in that
Schedule.]
367. Interpretation. PART XIXMISCELLANEOUS




367. Interpretation.-(1) Unless the context
otherwise requires, the General Clauses Act, 1897, shall, subject to any adaptations and
modifications that may be made therein under article 372, apply for the interpretation of
this Constitution as it applies for the interpretation of an Act of the Legislature of the
Dominion of India. (2) Any reference in this
Constitution to Acts or laws of, or made by, Parliament, or to Acts or laws of, or made
by, the Legislature of a State _346***, shall be construed as including a reference to an
Ordinance made by the President or, to an Ordinance made by a Governor _347***, as the
case may be. (3) For the purposes of
this Constitution “foreign State” means any State other than India: Provided that, subject to
the provisions of any law made by Parliament, the President may by order _348 declare any
State not to be a foreign State for such purposes as may be specified in the order.

http://www.tipitaka.org/knda/

Talking Book in Kannada - Buddha11:06 mins

Tipiṭaka (Kannada)

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ)

ವಿನಯಪಿಟಕ

ಸುತ್ತಪಿಟಕ

ದೀಘನಿಕಾಯ

ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗಪಾಳಿ

೧. ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತಂ
೨. ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಂ
೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಂ
೪. ಸೋಣದಣ್ಡಸುತ್ತಂ
೫. ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತಂ
೬. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತಂ
೭. ಜಾಲಿಯಸುತ್ತಂ
೮. ಮಹಾಸೀಹನಾದಸುತ್ತಂ
೯. ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತಂ
೧೦. ಸುಭಸುತ್ತಂ
೧೧. ಕೇವಟ್ಟಸುತ್ತಂ
೧೨. ಲೋಹಿಚ್ಚಸುತ್ತಂ
೧೩. ತೇವಿಜ್ಜಸುತ್ತಂ

ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ

೧. ಮಹಾಪದಾನಸುತ್ತಂ
೨. ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತಂ
೩. ಮಹಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸುತ್ತಂ
೪. ಮಹಾಸುದಸ್ಸನಸುತ್ತಂ
೫. ಜನವಸಭಸುತ್ತಂ
೬. ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತಂ
೭. ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತಂ
೮. ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತಂ
೯. ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಂ
೧೦. ಪಾಯಾಸಿಸುತ್ತಂ

ಪಾಥಿಕವಗ್ಗಪಾಳಿ

೧. ಪಾಥಿಕಸುತ್ತಂ
೨. ಉದುಮ್ಬರಿಕಸುತ್ತಂ
೩. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತಂ
೪. ಅಗ್ಗಞ್ಞಸುತ್ತಂ
೫. ಸಮ್ಪಸಾದನೀಯಸುತ್ತಂ
೬. ಪಾಸಾದಿಕಸುತ್ತಂ
೭. ಲಕ್ಖಣಸುತ್ತಂ
೮. ಸಿಙ್ಗಾಲಸುತ್ತಂ
೯. ಆಟಾನಾಟಿಯಸುತ್ತಂ
೧೦. ಸಙ್ಗೀತಿಸುತ್ತಂ
೧೧. ದಸುತ್ತರಸುತ್ತಂ

ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ
ಮೂಲಪಣ್ಣಾಸಪಾಳಿ

೧. ಮೂಲಪರಿಯಾಯವಗ್ಗೋ
೨. ಸೀಹನಾದವಗ್ಗೋ
೩. ಓಪಮ್ಮವಗ್ಗೋ
೪. ಮಹಾಯಮಕವಗ್ಗೋ
೫. ಚೂಳಯಮಕವಗ್ಗೋ

ಮಜ್ಝಿಮಪಣ್ಣಾಸಪಾಳಿ

೧. ಗಹಪತಿವಗ್ಗೋ
೨. ಭಿಕ್ಖುವಗ್ಗೋ
೩. ಪರಿಬ್ಬಾಜಕವಗ್ಗೋ
೪. ರಾಜವಗ್ಗೋ
೫. ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ

ಉಪರಿಪಣ್ಣಾಸಪಾಳಿ
೧. ದೇವದಹವಗ್ಗೋ
೨. ಅನುಪದವಗ್ಗೋ
೩. ಸುಞ್ಞತವಗ್ಗೋ
೪. ವಿಭಙ್ಗವಗ್ಗೋ
೫. ಸಳಾಯತನವಗ್ಗೋ

ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ
ಸಗಾಥಾವಗ್ಗಪಾಳಿ
೧. ದೇವತಾಸಂಯುತ್ತಂ

೨. ದೇವಪುತ್ತಸಂಯುತ್ತಂ

೩. ಕೋಸಲಸಂಯುತ್ತಂ

೪. ಮಾರಸಂಯುತ್ತಂ

೫. ಭಿಕ್ಖುನೀಸಂಯುತ್ತಂ

೬. ಬ್ರಹ್ಮಸಂಯುತ್ತಂ
೭. ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಂಯುತ್ತಂ

೮. ವಙ್ಗೀಸಸಂಯುತ್ತಂ

೯. ವನಸಂಯುತ್ತಂ
೧೦. ಯಕ್ಖಸಂಯುತ್ತಂ

೧೦. ಯಕ್ಖಸಂಯುತ್ತಂ

೧. ಇನ್ದಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೩೫. ಯಕ್ಖಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಇನ್ದಕಸ್ಸಾತಿ ಇನ್ದಕೂಟನಿವಾಸಿನೋ ಯಕ್ಖಸ್ಸ। ಯಕ್ಖತೋ ಹಿ ಕೂಟೇನ, ಕೂಟತೋ ಚ ಯಕ್ಖೇನ ನಾಮಂ ಲದ್ಧಂ। ರೂಪಂ ನ ಜೀವನ್ತಿ ವದನ್ತೀತಿ ಯದಿ ಬುದ್ಧಾ ರೂಪಂ ಜೀವನ್ತಿ ನ ವದನ್ತಿ, ಯದಿ ರೂಪಂ ಸತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಏವಂ ನ ವದನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಥಂ ನ್ವಯನ್ತಿ ಕಥಂ ನು ಅಯಂ? ಕುತಸ್ಸ ಅಟ್ಠೀಯಕಪಿಣ್ಡಮೇತೀತಿ
ಅಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಅಟ್ಠಿಯಕಪಿಣ್ಡಞ್ಚ ಕುತೋ ಆಗಚ್ಛತಿ? ಏತ್ಥ ಚ ಅಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣೇನ ತೀಣಿ
ಅಟ್ಠಿಸತಾನಿ, ಯಕಪಿಣ್ಡಗ್ಗಹಣೇನ ನವ ಮಂಸಪೇಸಿಸತಾನಿ ಗಹಿತಾನಿ। ಯದಿ ರೂಪಂ ನ ಜೀವೋ,
ಅಥಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ಚ ಅಟ್ಠೀನಿ ಇಮಾ ಚ ಮಂಸಪೇಸಿಯೋ ಕುತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕಥಂ ನ್ವಯಂ ಸಜ್ಜತಿ ಗಬ್ಭರಸ್ಮಿನ್ತಿ
ಕೇನ ನು ಕಾರಣೇನ ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಸಜ್ಜತಿ ಲಗ್ಗತಿ, ತಿಟ್ಠತೀತಿ?
ಪುಗ್ಗಲವಾದೀ ಕಿರೇಸ ಯಕ್ಖೋ, ‘‘ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಸತ್ತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ
ನಿಬ್ಬತ್ತತೀ’’ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಸತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ಮಚ್ಛಮಂಸಾದೀನಿ ಖಾದತಿ,
ಸಬ್ಬಾನಿ ಏಕರತ್ತಿವಾಸೇನ ಪಚಿತ್ವಾ ಫೇಣಂ ವಿಯ ವಿಲೀಯನ್ತಿ। ಯದಿ ರೂಪಂ ಸತ್ತೋ ನ
ಭವೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ವಿಲೀಯೇಯ್ಯಾತಿ ಲದ್ಧಿಯಾ ಏವಮಾಹ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ – ‘‘ನ
ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪನ ವಡ್ಢತೀ’’ತಿ
ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪಠಮಂ ಕಲಲಂ ಹೋತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಠಮನ್ತಿ
ಪಠಮೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಿಸ್ಸೋತಿ ವಾ ಫುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ನಾಮಂ ನತ್ಥಿ, ಅಥ
ಖೋ ತೀಹಿ ಜಾತಿಉಣ್ಣಂಸೂಹಿ ಕತಸುತ್ತಗ್ಗೇ ಸಣ್ಠಿತತೇಲಬಿನ್ದುಪ್ಪಮಾಣಂ ಕಲಲಂ ಹೋತಿ, ಯಂ
ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –

‘‘ತಿಲತೇಲಸ್ಸ ಯಥಾ ಬಿನ್ದು, ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋ ಅನಾವಿಲೋ।

ಏವಂ ವಣ್ಣಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ, ಕಲಲಂ ಸಮ್ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

ಕಲಲಾ ಹೋತಿ ಅಬ್ಬುದನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಕಲಲಾ ಸತ್ತಾಹಚ್ಚಯೇನ ಮಂಸಧೋವನಉದಕವಣ್ಣಂ ಅಬ್ಬುದಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಕಲಲನ್ತಿ ನಾಮಂ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

‘‘ಸತ್ತಾಹಂ ಕಲಲಂ ಹೋತಿ, ಪರಿಪಕ್ಕಂ ಸಮೂಹತಂ।

ವಿವಟ್ಟಮಾನಂ ತಬ್ಭಾವಂ, ಅಬ್ಬುದಂ ನಾಮ ಜಾಯತೀ’’ತಿ॥

ಅಬ್ಬುದಾ ಜಾಯತೇ ಪೇಸೀತಿ
ತಸ್ಮಾಪಿ ಅಬ್ಬುದಾ ಸತ್ತಾಹಚ್ಚಯೇನ ವಿಲೀನತಿಪುಸದಿಸಾ ಪೇಸಿ ನಾಮ ಸಞ್ಜಾಯತಿ। ಸಾ
ಮರಿಚಫಾಣಿತೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬಾ। ಗಾಮದಾರಿಕಾ ಹಿ ಸುಪಕ್ಕಾನಿ ಮರಿಚಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಾಟಕನ್ತೇ
ಭಣ್ಡಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಮಣ್ಡಂ ಆದಾಯ ಕಪಾಲೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಆತಪೇ ಠಪೇನ್ತಿ, ತಂ
ಸುಕ್ಖಮಾನಂ ಸಬ್ಬಭಾಗೇಹಿ ಮುಚ್ಚತಿ। ಏವರೂಪಾ ಪೇಸಿ ಹೋತಿ, ಅಬ್ಬುದನ್ತಿ ನಾಮಂ
ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

‘‘ಸತ್ತಾಹಂ ಅಬ್ಬುದಂ ಹೋತಿ, ಪರಿಪಕ್ಕಂ ಸಮೂಹತಂ।

ವಿವಟ್ಟಮಾನಂ ತಬ್ಭಾವಂ, ಪೇಸಿ ನಾಮ ಪಜಾಯತೀ’’ತಿ॥

ಪೇಸಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀ ಘನೋತಿ ತತೋ ಪೇಸಿತೋ ಸತ್ತಾಹಚ್ಚಯೇನ ಕುಕ್ಕುಟಣ್ಡಸಣ್ಠಾನೋ ಘನೋ ನಾಮ ಮಂಸಪಿಣ್ಡೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಪೇಸೀತಿ ನಾಮಂ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

‘‘ಸತ್ತಾಹಂ ಪೇಸಿ ಭವತಿ, ಪರಿಪಕ್ಕಂ ಸಮೂಹತಂ।

ವಿವಟ್ಟಮಾನಂ ತಬ್ಭಾವಂ, ಘನೋತಿ ನಾಮ ಜಾಯತಿ॥

‘‘ಯಥಾ ಕುಕ್ಕುಟಿಯಾ ಅಣ್ಡಂ, ಸಮನ್ತಾ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ।

ಏವಂ ಘನಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ, ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ॥

ಘನಾ ಪಸಾಖಾ ಜಾಯನ್ತೀತಿ ಪಞ್ಚಮೇ
ಸತ್ತಾಹೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಹತ್ಥಪಾದಾನಂ ಸೀಸಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಚ ಪೀಳಕಾ ಜಾಯನ್ತಿ, ಯಂ
ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಞ್ಚಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾಹೇ ಪಞ್ಚ ಪೀಳಕಾ ಸಣ್ಠಹನ್ತಿ
ಕಮ್ಮತೋ’’ತಿ।

ಇತೋ ಪರಂ ಛಟ್ಠಸತ್ತಮಾದೀನಿ ಸತ್ತಾಹಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ದೇಸನಂ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಪರಿಣತಕಾಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಕೇಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕೇಸಾ ಲೋಮಾ ನಖಾಪಿ ಚಾತಿ ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸೇ ಸತ್ತಾಹೇ ಏತಾನಿ ಜಾಯನ್ತಿ।

ತೇನ ಸೋ ತತ್ಥ ಯಾಪೇತೀತಿ ತಸ್ಸ
ಹಿ ನಾಭಿತೋ ಉಟ್ಠಿತೋ ನಾಳೋ ಮಾತು ಉದರಪಟಲೇನ ಏಕಾಬದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಉಪ್ಪಲದಣ್ಡಕೋ ವಿಯ
ಛಿದ್ದೋ, ತೇನ ಆಹಾರರಸೋ ಸಂಸರಿತ್ವಾ ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಸೋ ದಸ
ಮಾಸೇ ಯಾಪೇತಿ। ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಗತೋ ನರೋತಿ ಮಾತುಯಾ ತಿರೋಕುಚ್ಛಿಗತೋ, ಕುಚ್ಛಿಯಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಭಗವಾ ‘‘ಏವಂ ಖೋ, ಯಕ್ಖ, ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಯಂ ವಡ್ಢತಿ, ನ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ಸಕ್ಕನಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೩೬. ದುತಿಯೇ ಸಕ್ಕನಾಮಕೋತಿ ಏವಂ ನಾಮಕೋ ಏಕೋ ಯಕ್ಖೋ, ಸೋ ಕಿರ ಮಾರಪಕ್ಖಿಕಯಕ್ಖೋ। ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ತೀಹಿ ಭವೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಸ್ಸ। ಯದಞ್ಞನ್ತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ। ವಣ್ಣೇನಾತಿ ಕಾರಣೇನ। ಸಂವಾಸೋತಿ ಏಕತೋ ವಾಸೋ, ಸಕ್ಖಿಧಮ್ಮೋ ಮಿತ್ತಧಮ್ಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಪ್ಪಞ್ಞೋತಿ ಸುಪಞ್ಞೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಸೂಚಿಲೋಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೩೭. ತತಿಯೇ ಗಯಾಯನ್ತಿ ಗಯಾಗಾಮೇ, ಗಯಾಯ ಅವಿದೂರೇ ನಿವಿಟ್ಠಗಾಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚೇತಿ
ದೀಘಮಞ್ಚೇ ಪಾದಮಜ್ಝೇ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಟನಿಯೋ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಕತಮಞ್ಚೇ। ತಸ್ಸ ‘‘ಇದಂ ಉಪರಿ,
ಇದಂ ಹೇಟ್ಠಾ’’ತಿ ನತ್ಥಿ, ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಅತ್ಥತೋಪಿ ತಾದಿಸೋವ ಹೋತಿ, ತಂ ದೇವಟ್ಠಾನೇ
ಠಪೇನ್ತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಪಾಸಾಣಾನಂ ಉಪರಿ ಪಾಸಾಣಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಕತಗೇಹಮ್ಪಿ
‘‘ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೂಚಿಲೋಮಸ್ಸಾತಿ
ಕಥಿನಸೂಚಿಸದಿಸಲೋಮಸ್ಸ। ಸೋ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ದೂರಟ್ಠಾನತೋ
ಆಗತೋ ಸೇದಮಲಗ್ಗಹಿತೇನ ಗತ್ತೇನ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಙ್ಘಿಕಮಞ್ಚಂ ಅನಾದರೇನ ಅಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾ
ನಿಪಜ್ಜಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಸುದ್ಧವತ್ಥೇ ಕಾಳಕಂ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ
ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಕಾಲಂಕತ್ವಾ ಗಯಾಗಾಮದ್ವಾರೇ
ಸಙ್ಕಾರಟ್ಠಾನೇ ಯಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಚಸ್ಸ ಸಕಲಸರೀರಂ
ಕಥಿನಸೂಚೀಹಿ ಗವಿಚ್ಛಿವಿಜ್ಝಿತಂ ವಿಯ ಜಾತಂ।

ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ
ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಂ ಯಕ್ಖಂ ಪಠಮಾವಜ್ಜನಸ್ಸೇವ ಆಪಾಥಂ ಆಗತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಏಕಂ
ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಿ। ಕಿಂ ನು ಖ್ವಾಸ್ಸ ಮಂ ಆಗಮ್ಮ ಸೋತ್ಥಿಕಾರಣಂ
ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಪಠಮಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ
ಅದ್ದಸ। ಅಥಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಂ ಕಾತುಕಾಮೋ ಸುರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಸುಗತಮಹಾಚೀವರಂ
ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ದೇವವಿಮಾನಕಪ್ಪಂ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪಹಾಯ
ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸಮನುಸ್ಸಕುಕ್ಕುರಾದಿಕುಣಪದುಗ್ಗನ್ಧಂ ಸಙ್ಕಾರಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ
ಮಹಾಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಿಯ ನಿಸೀದಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೂಚಿಲೋಮಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ
ಭವನೇ’’ತಿ।

ಖರೋತಿ
ಸುಂಸುಮಾರಪಿಟ್ಠಿ ವಿಯ ಛದನಿಟ್ಠಕಾಹಿ ವಿಸಮಚ್ಛದನಪಿಟ್ಠಿ ವಿಯ ಚ ಖರಸರೀರೋ। ಸೋ ಕಿರ
ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಉಪಾಸಕೋ ಏಕದಿವಸೇ ವಿಹಾರೇ ಚಿತ್ತತ್ಥರಣಾದೀಹಿ
ಅತ್ಥತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಸಙ್ಘಿಕೇ ಅತ್ಥರಣೇ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಅಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾ
ನಿಪಜ್ಜಿ। ಸಙ್ಘಿಕಂ ತೇಲಂ ಅಭಾಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಅಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾ
ನಿಪಜ್ಜಿ। ಸಙ್ಘಿಕಂ ತೇಲಂ ಅಭಾಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥೇಹಿ ಸರೀರಂ ಮಕ್ಖೇಸೀತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
ಸೋ ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ತಸ್ಸೇವ ಗಾಮಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ
ಸಙ್ಕಾರಟ್ಠಾನೇ ಯಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಮತ್ತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಸಕಲಸರೀರಂ
ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಅಹೋಸಿ। ತೇ ಉಭೋಪಿ ಸಹಾಯಾ ಜಾತಾ। ಇತಿ ಖರಸ್ಸ ಖರಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

ಅವಿದೂರೇ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಗೋಚರಂ
ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ ಸಮಾಗಮಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಆಸನ್ನೇ ಠಾನೇ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸು ಸೂಚಿಲೋಮೋ
ಸತ್ಥಾರಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ಖರಲೋಮೋ ಪಠಮತರಂ ದಿಸ್ವಾ ಸೂಚಿಲೋಮಂ ಯಕ್ಖಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏಸೋ ಸಮಣೋ’’ತಿ, ಸಮ್ಮ, ಏಸ ತವ ಭವನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಏಕೋ ಸಮಣೋತಿ। ನೇಸೋ ಸಮಣೋ, ಸಮಣಕೋ ಏಸೋತಿ
ಸೋ ಕಿರ ಯೋ ಮಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಭೀತೋ ಪಲಾಯತಿ, ತಂ ಸಮಣಕೋತಿ ವದತಿ। ಯೋ ನ ಭಾಯತಿ, ತಂ
ಸಮಣೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಭೀತೋ ಪಲಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಏವಮಾಹ।

ಕಾಯಂ ಉಪನಾಮೇಸೀತಿ ಭೇರವರೂಪಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಮಹಾಮುಖಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಸಕಲಸರೀರೇ ಲೋಮಾನಿ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕಾಯಂ ಉಪನಾಮೇಸಿ। ಅಪನಾಮೇಸೀತಿ ರತನಸತಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಗ್ಘನಿಕಂ ವಿಯ ಥೋಕಂ ಅಪನಾಮೇಸಿ। ಪಾಪಕೋತಿ
ಲಾಮಕೋ ಅಮನುಞ್ಞೋ। ಸೋ ಗೂಥಂ ವಿಯ ಅಗ್ಗಿ ವಿಯ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೋ ವಿಯ ಚ ಪರಿವಜ್ಜೇತಬ್ಬೋ, ನ
ಇಮಿನಾ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೇನ ಸರೀರೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪನ ಸೂಚಿಲೋಮೋ
‘‘ಪಾಪಕೋ ಕಿರ ಮೇ ಸಮ್ಫಸ್ಸೋ’’ತಿ ಕುದ್ಧೋ ಪಞ್ಹಂ ತಂ, ಸಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಚಿತ್ತಂ ವಾ ತೇ ಖಿಪಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಯೇಸಞ್ಹಿ ಅಮನುಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಖಿಪಿತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸೇತಮುಖಂ ನೀಲೋದರಂ ಸುರತ್ತಹತ್ಥಪಾದಂ
ಮಹಾಸೀಸಂ ಪಜ್ಜಲಿತನೇತ್ತಂ ಭೇರವಂ ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ, ಭೇರವಂ
ವಾ ಸದ್ದಂ ಸಾವೇನ್ತಿ, ಕಥೇನ್ತಾನಂಯೇವ ವಾ ಮುಖೇ ಹತ್ಥಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಹದಯಂ ಮದ್ದನ್ತಿ,
ತೇನ ತೇ ಸತ್ತಾ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತಾ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇವಮಾಹ। ಪಾರಗಙ್ಗಾಯಾತಿ ದ್ವೀಸು ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ತಂ ಆವಿಞ್ಛೇತ್ವಾ ಯಥಾ ನ ಪುನಾಗಚ್ಛಸಿ, ಏವಂ ಪಾರಂ ವಾ ಗಙ್ಗಾಯ ಖಿಪಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವದತಿ। ಸದೇವಕೇತಿಆದಿ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಪುಚ್ಛ ಯದಾಕಙ್ಖಸೀತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಆಕಙ್ಖಸಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪುಚ್ಛ, ಅಸೇಸಂ ತೇ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇತಿ।

ಕುತೋನಿದಾನಾತಿ ಕಿಂನಿದಾನಾ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ? ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಮಿವೋಸ್ಸಜನ್ತೀತಿ ಯಥಾ ಕುಮಾರಕಾ ಕಾಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಓಸ್ಸಜನ್ತಿ ಖಿಪನ್ತಿ, ಏವಂ ಪಾಪವಿತಕ್ಕಾ ಕುತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ?

ಇತೋನಿದಾನಾತಿ ಅಯಂ ಅತ್ತಭಾವೋ ನಿದಾನಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಇತೋ ನಿದಾನಾ। ಇತೋಜಾತಿ ಇತೋ ಅತ್ತಭಾವತೋ ಜಾತಾ। ಇತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾತಿ
ಯಥಾ ದೀಘಸುತ್ತಕೇನ ಪಾದೇ ಬದ್ಧಂ ಕಾಕಂ ಕುಮಾರಕಾ ತಸ್ಸ ಸುತ್ತಪರಿಯನ್ತಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಂ
ವೇಠೇತ್ವಾ ಓಸ್ಸಜನ್ತಿ, ಸೋ ದೂರಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪುನ ತೇಸಂ ಪಾದಮೂಲೇಯೇವ ಪತತಿ, ಏವಮೇವ
ಇತೋ ಅತ್ತಭಾವತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಪಾಪವಿತಕ್ಕಾ ಚಿತ್ತಂ ಓಸ್ಸಜನ್ತಿ।

ಸ್ನೇಹಜಾತಿ ತಣ್ಹಾಸಿನೇಹತೋ ಜಾತಾ। ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾತಿ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಭೂತಾ। ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಸೇವ ಖನ್ಧಜಾತಿ ನಿಗ್ರೋಧಖನ್ಧೇ ಜಾತಾ ಪಾರೋಹಾ ವಿಯ। ಪುಥೂತಿ ಬಹೂ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಾ ಪಾಪವಿತಕ್ಕಾ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಿಲೇಸಾ ಚ। ವಿಸತ್ತಾತಿ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ। ಕಾಮೇಸೂತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು। ಮಾಲುವಾವ ವಿತತಾ ವನೇತಿ
ಯಥಾ ವನೇ ಮಾಲುವಾ ಲತಾ ಯಂ ರುಕ್ಖಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಾಯತಿ, ತಂ ಮೂಲತೋ ಯಾವ ಅಗ್ಗಾ, ಅಗ್ಗತೋ
ಯಾವ ಮೂಲಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಂಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಓತತವಿತತಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಏವಂ
ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ಪುಥೂ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ವಿಸತ್ತಾ, ಪುಥೂ ವಾ ಸತ್ತಾ ತೇಹಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ
ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ವಿಸತ್ತಾ। ಯೇ ನಂ ಪಜಾನನ್ತೀತಿ ಯೇ ‘‘ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಜಾನನ್ತಿ।

ಯತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಯಂ ನಿದಾನಮಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ತಞ್ಚ ಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ನಂ ವಿನೋದೇನ್ತೀತಿ ತೇ ಏವಂ ಅತ್ತಭಾವಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ನಿದಾನಭೂತಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚೇನ ವಿನೋದೇನ್ತಿ। ತೇ ದುತ್ತರನ್ತಿ ತೇ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ನೀಹರನ್ತಾ ಇದಂ ದುತ್ತರಂ ಕಿಲೇಸೋಘಂ ತರನ್ತಿ। ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸುಪಿನನ್ತೇಪಿ ನ ತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ। ಅಪುನಬ್ಭವಾಯಾತಿ ಅಪುನಬ್ಭವಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಸ್ಸತ್ಥಾಯ। ಇತಿ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ
ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ। ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಸೂಚಿಲೋಮೋ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪದೇಸೇ ಠಿತೋ ದೇಸನಾನುಸಾರೇನ
ಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಚ ನಾಮ ನ ಕಿಲಿಟ್ಠತ್ತಭಾವೇ
ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಸಹ ಫಲಪಟಿಲಾಭೇನಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಸೇತಕಣ್ಡುಪೀಳಕಸೂಚಿಯೋ ಸಬ್ಬಾ ಪತಿತಾ। ಸೋ
ದಿಬ್ಬವತ್ಥನಿವತ್ಥೋ ದಿಬ್ಬವರದುಕೂಲುತ್ತರಾಸಙ್ಗೋ ದಿಬ್ಬವೇಠನವೇಠಿತೋ
ದಿಬ್ಬಾಭರಣಗನ್ಧಮಾಲಧರೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಹುತ್ವಾ ಭುಮ್ಮದೇವತಾಪರಿಹಾರಂ ಪಟಿಲಭೀತಿ।
ತತಿಯಂ।

೪. ಮಣಿಭದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೩೮. ಚತುತ್ಥೇ ಸುಖಮೇಧತೀತಿ, ಸುಖಂ ಪಟಿಲಭತಿ। ಸುವೇ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಸುವೇ ಸುವೇ ಸೇಯ್ಯೋ, ನಿಚ್ಚಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೇರಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಅಹಂ ಸತಿಮಾತಿ ಏತ್ತಕೇನ ವೇರತೋ ನ ಮುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಅರಹತೋ। ಅಹಿಂಸಾಯಾತಿ ಕರುಣಾಯ ಚೇವ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚ। ಮೇತ್ತಂಸೋತಿ ಸೋ ಮೇತ್ತಞ್ಚೇವ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಭಾಗಞ್ಚ ಭಾವೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಅಂಸೋತಿ
ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಮೇತ್ತಾ ಅಂಸೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮೇತ್ತಂಸೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಸ್ಸ
ಅರಹತೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಅಹಿಂಸಾಯ ರತೋ ಮನೋ, ಯಸ್ಸ ಚ ಸಬ್ಬಭೂತೇಸು ಮೇತ್ತಾಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಅತ್ಥಿ,
ತಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವೇರಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ ಯಕ್ಖಾತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಸಾನುಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೩೯. ಪಞ್ಚಮೇ ಯಕ್ಖೇನ ಗಹಿತೋ ಹೋತೀತಿ
ಸೋ ಕಿರ ತಸ್ಸಾ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ಏಕಪುತ್ತಕೋ। ಅಥ ನಂ ಸಾ ದಹರಕಾಲೇಯೇವ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಸೋ
ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಲವಾ ಅಹೋಸಿ ವತ್ತಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಆಗನ್ತುಕಾದೀನಂ
ವತ್ತಂ ಕತಮೇವ ಹೋತಿ, ಮಾಸಸ್ಸ ಅಟ್ಠಮೀದಿವಸೇ ಪಾತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಉದಕಮಾಳಕೇ ಉದಕಂ
ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ದೀಪಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ
ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಘೋಸೇತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಸ ಥಾಮಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸರಭಾಣಂ ಭಣ, ಸಾಮಣೇರಾ’’ತಿ
ಅಜ್ಝೇಸನ್ತಿ। ಸೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಹದಯವಾತೋ ರುಜತಿ, ಕಾಸೋ ವಾ ಬಾಧತೀ’’ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚಾಹಾರಂ
ಅಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಾಸನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಆಕಾಸಗಙ್ಗಂ ಓತಾರೇನ್ತೋ
ವಿಯ ಸರಭಾಣಂ ವತ್ವಾ ಓತರನ್ತೋ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸರಭಞ್ಞೇ
ಪತ್ತೀ’’ತಿ ವದತಿ। ತಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪತ್ತಿಯಾ ದಿನ್ನಭಾವಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ।
ಅನನ್ತರತ್ತಭಾವೇ ಪನಸ್ಸ ಮಾತಾ ಯಕ್ಖಿನೀ ಜಾತಾ। ಸಾ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗತಾ ,
ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಸಾಮಣೇರೇನ ದಿನ್ನಪತ್ತಿಂ ಅನುಮೋದಾಮಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ವದತಿ।
ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಚ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಪಿಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಾಮಣೇರೇ
ದೇವತಾ ಸಲಜ್ಜಾ ಸಗಾರವಾ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಂ ವಿಯ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಂ ವಿಯ ಚ ನಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ।
ಸಾಮಣೇರೇ ಗಾರವೇನ ತಂ ಯಕ್ಖಿನಿಂ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಾದೀಸು
‘‘ಸಾನುಮಾತಾ ಸಾನುಮಾತಾ’’ತಿ ಯಕ್ಖಿನಿಯಾ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ ದೇನ್ತಿ।
ಮಹೇಸಕ್ಖಾಪಿ ಯಕ್ಖಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಸಾಮಣೇರೋ ವುಡ್ಢಿಮನ್ವಾಯ ಪರಿಪಕ್ಕಿನ್ದ್ರಿಯೋ
ಅನಭಿರತಿಪೀಳಿತೋ ಅನಭಿರತಿಂ ವಿನೋದೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪರೂಳ್ಹಕೇಸನಖೋ
ಕಿಲಿಟ್ಠನಿವಾಸನಪಾರುಪನೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಏಕಕೋವ ಮಾತು ಘರಂ
ಗತೋ। ಉಪಾಸಿಕಾ ಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ, ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತ, ತ್ವಂ ಪುಬ್ಬೇ
ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ವಾ ದಹರಸಾಮಣೇರೇಹಿ ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಇಧಾಗಚ್ಛಸಿ। ಕಸ್ಮಾ ಏಕಕೋವ ಅಜ್ಜ
ಆಗತೋ’’ತಿ? ಸೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಭಾವಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸದ್ಧಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇನ ಘರಾವಾಸೇ
ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಓವದಮಾನಾಪಿ ತಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೀ, ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ
ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯಪಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅನುಯೋಜೇತ್ವಾವ – ‘‘ತಿಟ್ಠ, ತಾತ, ಯಾವ ತೇ
ಯಾಗುಭತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇಮಿ, ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ತೇ ಮನಾಪಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ
ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ನಿಸೀದಿ ಸಾಮಣೇರೋ।
ಉಪಾಸಿಕಾ ಮುಹುತ್ತೇನೇವ ಯಾಗುಖಜ್ಜಕಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ತತೋ ‘‘ಭತ್ತಂ
ಸಮ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ತಣ್ಡುಲೇ ಧೋವತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಾ ಯಕ್ಖಿನೀ
‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಸಾಮಣೇರೋ? ಕಿಞ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖಾಹಾರಂ ಲಭತಿ , ಉದಾಹು ನೋ’’ತಿ? ಆವಜ್ಜಮಾನಾ ತಸ್ಸ ವಿಬ್ಭಮಿತುಕಾಮತಾಯ ನಿಸಿನ್ನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ, ‘‘ಮಾ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ದೇವತಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಲಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛಾಮಿಸ್ಸ
ವಿಬ್ಭಮನೇ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸರೀರೇ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಗೀವಂ
ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತೇಸಿ। ಸೋ ಅಕ್ಖೀಹಿ ವಿಪರಿವತ್ತೇಹಿ ಖೇಳೇನ ಪಗ್ಘರನ್ತೇನ
ಭೂಮಿಯಂ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಕ್ಖೇನ ಗಹಿತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।

ಅಭಾಸೀತಿ ಉಪಾಸಿಕಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ತಂ
ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಆಲಿಙ್ಗೇತ್ವಾ ಊರೂಸು ನಿಪಜ್ಜಾಪೇಸಿ।
ಸಕಲಗಾಮವಾಸಿನೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬಲಿಕಮ್ಮಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಿ। ಉಪಾಸಿಕಾ ಪರಿದೇವಮಾನಾ ಇಮಾ
ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ।

ಪಾಟಿಹಾರಿಯಪಕ್ಖಞ್ಚಾತಿ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಅಟ್ಠಮೀಉಪೋಸಥಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಞ್ಚ ಅನುಗ್ಗಮನಞ್ಚ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ
ಸತ್ತಮಿಯಾಪಿ ನವಮಿಯಾಪಿ ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಸಮಾದಿಯನ್ತಿ, ಚಾತುದ್ದಸೀಪನ್ನರಸೀನಂ
ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಾನುಗ್ಗಮನಂ ಕರೋನ್ತಾ ತೇರಸಿಯಾಪಿ ಪಾಟಿಪದೇಪಿ ಸಮಾದಿಯನ್ತಿ,
‘‘ವಸ್ಸಾವಾಸಸ್ಸ ಅನುಗ್ಗಮನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪವಾರಣಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಅಡ್ಢಮಾಸಂ
ನಿಬದ್ಧುಪೋಸಥಿಕಾ ಭವನ್ತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಾಟಿಹಾರಿಯಪಕ್ಖಞ್ಚಾ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಙ್ಗಸುಸಮಾಗತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಗತಂ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಂ। ನ ತೇ ಹಿ ಯಕ್ಖಾ ಕೀಳನ್ತೀತಿ ನ ತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಕ್ಖಾ ಕಿಲಮೇನ್ತಿ।

ಪುನ ಚಾತುದ್ದಸಿನ್ತಿ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಅಧಿಮುತ್ತಾ ಯಕ್ಖಿನೀ ಆಹ। ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋತಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಮ್ಮುಖೇ ವಾ ಪರಮ್ಮುಖೇ ವಾ। ಪಮುತ್ಯತ್ಥೀತಿ ಪಮುತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ। ಉಪ್ಪಚ್ಚಾಪೀತಿ
ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾಪಿ। ಸಚೇಪಿ ಸಕುಣೋ ವಿಯ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಪಲಾಯಸಿ, ತಥಾಪಿ ತೇ ಮೋಕ್ಖೋ
ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ। ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರಂ ಮುಞ್ಚಿ। ಸಾಮಣೇರೋ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇಸಿ,
ಮಾತಾ ಕೇಸೇ ಪಕಿರಿಯ ಅಸ್ಸಸನ್ತೀ ಪಸ್ಸಸನ್ತೀ ರೋದತಿ। ಸೋ ‘‘ಅಮನುಸ್ಸೇನ ಗಹಿತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ
ನ ಜಾನಾತಿ। ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪನ ‘‘ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪೀಠೇ ನಿಸಿನ್ನೋ। ಮಾತಾ ಮೇ ಅವಿದೂರೇ
ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ತಣ್ಡುಲೇ ಧೋವತಿ। ಇದಾನಿ ಪನಮ್ಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಮಾತಾಪಿ ಮೇ ಅಸ್ಸಸನ್ತೀ ಪಸ್ಸಸನ್ತೀ ರೋದತಿ, ಸಕಲಗಾಮವಾಸಿನೋಪಿ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ? ನಿಪನ್ನಕೋವ ಮತಂ ವಾ ಅಮ್ಮಾತಿ ಗಾಥಮಾಹ।

ಕಾಮೇ ಚಜಿತ್ವಾನಾತಿ ದುವಿಧೇಪಿ ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ। ಪುನರಾಗಚ್ಛತೇತಿ ವಿಬ್ಭಮನವಸೇನ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಪುನ ಜೀವಂ ಮತೋ ಹಿ ಸೋತಿ ಉಪ್ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಜೀವನ್ತೋಪಿ ಸೋ ಮತಕೋವ, ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ರೋದನ್ತೀತಿ ವದತಿ।

ಇದಾನಿಸ್ಸ ಘರಾವಾಸೇ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ಕುಕ್ಕುಳಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕುಕ್ಕುಳಾತಿ ಘರಾವಾಸೋ ಕಿರ ಉಣ್ಹಟ್ಠೇನ ಕುಕ್ಕುಳಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಸ ಉಜ್ಝಾಪಯಾಮಸೇತಿ
– ‘‘ಅಭಿಧಾವಥ, ಭದ್ದಂ ತೇ ಹೋತೂ’’ತಿ ಏವಂ ವತ್ವಾ – ‘‘ಯಂ ತ್ವಂ ವಿಬ್ಭಮಿತುಕಾಮೋ
ಯಕ್ಖೇನ ಪಾಪಿತೋ, ಇಮಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಕಸ್ಸ ಮಯಂ ಉಜ್ಝಾಪಯಾಮ ನಿಜ್ಝಾಪಯಾಮ ಆರೋಚಯಾಮಾ’’ತಿ
ವದತಿ। ಪುನ ಡಯ್ಹಿತುಮಿಚ್ಛಸೀತಿಆದಿತ್ತಘರತೋ ನೀಹಟಭಣ್ಡಂ
ವಿಯ ಘರಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಪುನ ಮಹಾಡಾಹಸದಿಸೇ ಘರಾವಾಸೇ ಡಯ್ಹಿತುಂ
ಇಚ್ಛಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಮಾತರಿ ಕಥೇನ್ತಿಯಾ ಕಥೇನ್ತಿಯಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ
ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ, ‘‘ನತ್ಥಿ ಮಯ್ಹಂ ಗಿಹಿಭಾವೇನ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾ ‘‘ಸಾಧು,
ತಾತಾ’’ತಿ ತುಟ್ಠಾ ಪಣೀತಭೋಜನಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ, ‘‘ಕತಿ
ವಸ್ಸೋಸಿ, ತಾತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಪರಿಪುಣ್ಣವಸ್ಸೋಮ್ಹಿ ಉಪಾಸಿಕೇತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತಾತ,
ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಚೀವರಸಾಟಕೇ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಿಚೀವರಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ
ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತೇಪಿಟಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸೀಲಾದೀನಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ತಂ ತಂ ಪೂರೇನ್ತೋ
ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಮಹಾಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ವೀಸವಸ್ಸಸತಂ ಠತ್ವಾ
ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪಂ ಖೋಭೇತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ಪಿಯಙ್ಕರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೪೦. ಛಟ್ಠೇ ಜೇತವನೇತಿ ಜೇತವನಸ್ಸ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ಕೋಸಮ್ಬಕಕುಟಿ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ವಿಹರತಿ। ಧಮ್ಮಪದಾನೀತಿ ಇಧ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರುಳ್ಹಾ ಛಬ್ಬೀಸತಿವಗ್ಗಾ ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ । ತತ್ರ ಥೇರೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನ್ತೋವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಸರಭಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ಅಪ್ಪಮಾದವಗ್ಗಂ ಭಾಸತಿ। ಏವಂ ತೋಸೇಸೀತಿ
ಸಾ ಕಿರ ಪುತ್ತಂ ಪಿಯಙ್ಕರಂ ಅಙ್ಕೇನಾದಾಯ ಜೇತವನಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಭಾಗತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗೋಚರಂ
ಪರಿಯೇಸನ್ತೀ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ನಗರಾಭಿಮುಖೀ ಹುತ್ವಾ
ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಖೇಳಸಿಙ್ಘಾಣಿಕದುಬ್ಭೋಜನಾನಿ ಪರಿಯೇಸಮಾನಾ ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ
ಮಧುರಸ್ಸರಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ। ತಸ್ಸಾ ಸೋ ಸದ್ದೋ ಛವಿಆದೀನಿ ಛೇತ್ವಾ
ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಂ ಆಹಚ್ಚ ಹದಯಙ್ಗಮನೀಯೋ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸಾ ಗೋಚರಪರಿಯೇಸನೇ
ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಓಹಿತಸೋತಾ ಧಮ್ಮಮೇವ ಸುಣನ್ತೀ ಠಿತಾ। ಯಕ್ಖದಾರಕಸ್ಸ ಪನ
ದಹರತಾಯ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಚಿತ್ತಂ ನತ್ಥಿ। ಸೋ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪೀಳಿತತ್ತಾ, ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಅಮ್ಮಾ
ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಖಾಣುಕೋ ವಿಯ ತಿಟ್ಠಸಿ? ನ ಮಯ್ಹಂ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ ಭೋಜನೀಯಂ ವಾ
ಪರಿಯೇಸಸೀ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಮಾತರಂ ಚೋದೇತಿ। ಸಾ ‘‘ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಸ್ಸ ಮೇ ಅನ್ತರಾಯಂ
ಕರೋತೀ’’ತಿ ಪುತ್ತಕಂ ‘‘ಮಾ ಸದ್ದಂ ಕರಿ, ಪಿಯಙ್ಕರಾ’’ತಿ ಏವಂ ತೋಸೇಸಿ। ತತ್ಥ ಮಾ ಸದ್ದಂ ಕರೀತಿ ಸದ್ದಂ ಮಾ ಕರಿ।

ಪಾಣೇಸು ಚಾತಿ ಗಾಥಾಯ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಸಮಾದಿಣ್ಣಂ ಪಞ್ಚಸೀಲಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಸಂಯಮಾಮಸೇತಿ ಸಂಯಮಾಮ ಸಂಯತಾ ಹೋಮ। ಇಮಿನಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರತಿ ಗಹಿತಾ, ದುತಿಯಪದೇನ ಮುಸಾವಾದಾ ವಿರತಿ, ತತಿಯಪದೇನ ಸೇಸಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಿರತಿಯೋ। ಅಪಿ ಮುಚ್ಚೇಮ ಪಿಸಾಚಯೋನಿಯಾತಿ
ಅಪಿ ನಾಮ ಯಕ್ಖಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ಪಞ್ಚ ವೇರಾನಿ ಪಹಾಯ, ಯೋನಿಸೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಇಮಾಯ
ಛಾತಕದುಬ್ಭಿಕ್ಖಾಯ ಪಿಸಾಚಯಕ್ಖಯೋನಿಯಾ ಮುಚ್ಚೇಮ, ತಾತಾತಿ ವದತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ಪುನಬ್ಬಸುಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೪೧. ಸತ್ತಮೇ ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾತಿ
ಕತರಸಮಯೇನ? ಸೂರಿಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮನಸಮಯೇನ। ತದಾ ಕಿರ ಭಗವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತೇ ಮಹಾಜನಸ್ಸ
ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ನ್ಹಾನಕೋಟ್ಠಕೇ ನ್ಹತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ
ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ಪುರತ್ಥಿಮಲೋಕಧಾತುಂ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ।
ಅಥೇಕಚಾರಿಕದ್ವಿಚಾರಿಕಾದಯೋ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ತನೋ
ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ರತ್ತಸಾಣಿಯಾ
ಪರಿಕ್ಖಿಪಮಾನಾ ವಿಯ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಅಥ ನೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ
ನಿಬ್ಬಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇಸಿ।

ಏವಂ ತೋಸೇಸೀತಿ ಸಾ ಕಿರ ಧೀತರಂ
ಅಙ್ಕೇನಾದಾಯ ಪುತ್ತಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಜೇತವನಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖೇಪಸಮೀಪೇ
ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಖೇಳಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಂ ಪರಿಯೇಸಮಾನಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಜೇತವನದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಂ
ಸಮ್ಪತ್ತಾ। ಭಗವತೋ ಚ, ‘‘ಆನನ್ದ, ಪತ್ತಂ ಆಹರ, ಚೀವರಂ ಆಹರ, ವಿಘಾಸಾದಾನಂ ದಾನಂ
ದೇಹೀ’’ತಿ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಸದ್ದೋ ಸಮನ್ತಾ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಧಮ್ಮಂ
ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಸಚೇಪಿ ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಸಾ
ನಿಸೀದತಿ, ಯಥಾ ಪರಿಸಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಬಹಿಪರಿಸಾಯ ಏಕಙ್ಗುಲಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ನಿಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ‘‘ಮಾ
ಅಕಾರಣಾ ಮಧುರಸದ್ದೋ ನಸ್ಸೀ’’ತಿ। ತತ್ರಾಯಂ ಯಕ್ಖಿನೀ ಬಹಿಪರಿಸಾಯ ಠಿತಾ ಸದ್ದಂ ನ
ಸುಣಾತಿ, ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತಾಯ ಪನಸ್ಸಾ ಮಹತಿಯಾ ಬುದ್ಧವೀಥಿಯಾ ಅಭಿಮುಖೇ ಠಿತಾ
ಗನ್ಧಕುಟಿ ಪಞ್ಞಾಯಿ। ಸಾ ನಿವಾತೇ ದೀಪಸಿಖಾ ವಿಯ ಬುದ್ಧಗಾರವೇನ
ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾದಿರಹಿತಂ ನಿಚ್ಚಲಂ ಪರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ನೂನ ಮೇತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿ
ಭಾಜನೀಯಭಣ್ಡಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯತೋ ಅಹಂ ಸಪ್ಪಿತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಪತ್ತತೋ ವಾ
ಹತ್ಥತೋ ವಾ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಪನ ಪತಿತಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನ್ತೋವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ।
ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಅವರುದ್ಧಕಾನಂ ನಿವಾರಣತ್ಥಾಯ ಠಿತಾ ಆರಕ್ಖದೇವತಾ ಯಕ್ಖಿನಿಯಾ
ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿವಾರೇಸಿ। ತಸ್ಸಾ ಸಹ ಪರಿಸಾಯ ಏಕೀಭಾವಗಮನೇನ ಮಧುರಸ್ಸರೋ
ಛವಿಆದೀನಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಂ ಆಹಚ್ಚ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ನಿಚ್ಚಲಂ
ಠಿತಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪುತ್ತಕಾ ಚೋದಯಿಂಸು। ಸಾ ‘‘ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಸ್ಸ ಮೇ ಅನ್ತರಾಯಂ
ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಪುತ್ತಕೇ ತುಣ್ಹೀ ಉತ್ತರಿಕೇ ಹೋಹೀತಿ ಏವಂ ತೋಸೇಸಿ।

ತತ್ಥ ಯಾವಾತಿ ಯಾವ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾಮಿ, ತಾವ ತುಣ್ಹೀ ಹೋಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪ್ಪಮೋಚನನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬೇ ಗನ್ಥಾ ಪಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪ್ಪಮೋಚನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅತಿವೇಲಾತಿ ವೇಲಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ। ಪಿಯಾಯನಾತಿ ಮಗ್ಗನಾ ಪತ್ಥನಾ। ತತೋ ಪಿಯತರನ್ತಿ ಯಾ ಅಯಂ ಅಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಮಗ್ಗನಾ ಪತ್ಥನಾ, ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ತತೋ ಪಿಯತರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಿಯತರಾತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಪಾಣಿನನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಾಣೀನಂ ದುಕ್ಖಾ ಮೋಚೇತಿ। ಕೇ ಮೋಚೇತೀತಿ? ಪಾಣಿನೇತಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧನ್ತಿ, ಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಗವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ತುಣ್ಹೀಭೂತಾಯಮುತ್ತರಾತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಅಹಮೇವ, ಅಯಂ ಮೇ ಭಗಿನೀ ಉತ್ತರಾಪಿ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾತಿ ವದತಿ। ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನಞ್ಞಾಯಾತಿ, ಅಮ್ಮ, ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಮೇವ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಇದಂ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತಾ ದುಕ್ಖಂ ಚರಾಮ ವಿಹರಾಮ।

ಚಕ್ಖುಮಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಕ್ಖೂಹಿ
ಚಕ್ಖುಮಾ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋಯೇವ ಭಗವಾ ಪರಿಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖಯಮಾನೋ ತಸ್ಸಾ ಯಕ್ಖಿನಿಯಾ ಚೇವ
ಯಕ್ಖದಾರಕಸ್ಸ ಚ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ದೇಸನಂ ವಿನಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ
ಚತುಸಚ್ಚಕಥಂ ದೀಪೇತಿ, ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ದೇಸೇ ಠಿತಾ ಯಕ್ಖಿನೀ ಸದ್ಧಿಂ ಪುತ್ತೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ। ಧೀತುಯಾಪಿ ಪನಸ್ಸಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಅತ್ಥಿ, ಅತಿದಹರತ್ತಾ ಪನ ದೇಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ।

ಇದಾನಿ ಸಾ ಯಕ್ಖಿನೀ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋನ್ತೀ ಸಾಧು ಖೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ನಾಮಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಜ್ಜಾಹಮ್ಹಿ ಸಮುಗ್ಗತಾತಿ ಅಹಮ್ಹಿ ಅಜ್ಜ ವಟ್ಟತೋ ಉಗ್ಗತಾ ಸಮುಗ್ಗತಾ ಸಾಸನೇ ವಾ ಉಗ್ಗತಾ ಸಮುಗ್ಗತಾ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಸುಖೀ ಹೋಹೀತಿ। ದಿಟ್ಠಾನೀತಿ ಮಯಾ ಚ ತಯಾ ಚ ದಿಟ್ಠಾನಿ। ಉತ್ತರಾಪಿ ಸುಣಾತು ಮೇತಿ,
‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧಭಾವಂ, ಧೀತಾ ಮೇ ಉತ್ತರಾಪಿ, ಸುಣಾತೂ’’ತಿ ವದತಿ। ಸಹ
ಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧೇನೇವ ಸಾಪಿ ಸೂಚಿಲೋಮೋ ವಿಯ ಸಬ್ಬಂ ಸೇತಕಣ್ಡುಕಚ್ಛುಆದಿಭಾವಂ ಪಹಾಯ
ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುತ್ತೇನ। ಧೀತಾ ಪನಸ್ಸಾ ಯಥಾ ನಾಮ ಲೋಕೇ
ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಇಸ್ಸರಿಯೇ ಲದ್ಧೇ ಪುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಮಾತು-ಆನುಭಾವೇನೇವ
ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಲಭಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ಸಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪುತ್ತಕೇಹಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಸಮೀಪರುಕ್ಖೇಯೇವ
ನಿವಾಸರುಕ್ಖಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನಂ ಲಭಮಾನಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಮಾನಾ ದೀಘರತ್ತಂ
ತತ್ಥೇವ ವಸಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ಸುದತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೪೨. ಅಟ್ಠಮೇ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನಾತಿ
ವಾಣಿಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಚ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ
ಭಗಿನಿಪತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯದಾ ರಾಜಗಹೇ ಉಟ್ಠಾನಕಭಣ್ಡಕಂ ಮಹಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ತದಾ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ
ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸಕಟಸತೇಹಿ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯೋಜನಮತ್ತೇ ಠಿತೋ ಅತ್ತನೋ
ಆಗತಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ
ಏಕಯಾನಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪವಿಸತಿ। ಸೋ ಸಚೇ ಭಣ್ಡಂ ಲಹುಕಂ ವಿಕ್ಕೀಯತಿ,
ವಿಕ್ಕಿಣಾತಿ। ನೋ ಚೇ, ಭಗಿನಿಘರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋಪಿ ತಥೇವ ಕರೋತಿ।
ಸ್ವಾಯಂ ತದಾಪಿ ತೇನೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಅಗಮಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ।

ತಂ ದಿವಸಂ ಪನ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ ಯೋಜನಮತ್ತೇ ಠಿತೇನ
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ಆಗತಭಾವಜಾನನತ್ಥಂ ಪೇಸಿತಂ ಪಣ್ಣಂ ನ ಸುಣಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ವಿಹಾರಂ
ಅಗಮಾಸಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ
ಅತ್ತನೋ ಘರೇ ಉದ್ಧನಖಣಾಪನದಾರುಫಾಲನಾದೀನಿ ಕಾರೇಸಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋಪಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ
ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಇದಾನಿ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಘರದ್ವಾರೇಪಿ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ
ಅನ್ತೋಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಮ್ಪಿ ನ ಬಹುಂ ಅಲತ್ಥ।
‘‘ಕಿಂ, ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ, ಕುಸಲಂ ದಾರಕರೂಪಾನಂ? ನಸಿ ಮಗ್ಗೇ ಕಿಲನ್ತೋ’’ತಿ? ಏತ್ತಕೋವ
ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಮಹಾಬ್ಯಾಪಾರಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಕಿಂ ನು ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಆವಾಹೋ
ವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ? ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೩೦೪) ಆಗತನಯೇನೇವ ಕಥಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮುಖತೋ
ಬುದ್ಧಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಂ ಪೀತಿಂ ಪಟಿಲಭಿ। ಸಾ ತಸ್ಸ ಸೀಸೇನ ಉಟ್ಠಾಯ ಯಾವ
ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಾ, ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸೀಸಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಉಭತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಮಜ್ಝೇ
ಓಸರತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಉಟ್ಠಾಯ ಉಭತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಸೋ ಪೀತಿಯಾ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟ್ಠೋ, ‘‘ಬುದ್ಧೋತಿ
ತ್ವಂ, ಗಹಪತಿ, ವದೇಸಿ? ಬುದ್ಧೋ ತಾಹಂ, ಗಹಪತಿ, ವದಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ
ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ, ‘‘ಘೋಸೋಪಿ ಖೋ ಏಸೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಆಹ। ಇದಂ
ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ, ಗಹಪತಿ, ಬುದ್ಧೋ ಕಿರ ಲೋಕೇ
ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ।

ಏತದಹೋಸಿ ಅಕಾಲೋ ಖೋ ಅಜ್ಜಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ತಂ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಪುಚ್ಛಿ, ‘‘ಕುಹಿಂ ಗಹಪತಿ ಸತ್ಥಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿ? ಅಥಸ್ಸ ಸೋ – ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ದುರಾಸದಾ ಆಸೀವಿಸಸದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸತ್ಥಾ ಸಿವಥಿಕಾಯ ವಸತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತತ್ಥ ತುಮ್ಹಾದಿಸೇಹಿ ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ। ಬುದ್ಧಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ನಿಪಜ್ಜೀತಿ
ತಂದಿವಸಂ ಕಿರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸಕಟೇಸು ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕೇಸು ವಾ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ,
ಸಾಯಮಾಸಮ್ಪಿ ನ ಅಕಾಸಿ, ಸತ್ತಭೂಮಿಕಂ ಪನ ಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾಲಙ್ಕತವರಸಯನೇ
‘‘ಬುದ್ಧೋ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತೋವ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ। ತೇನ
ವುತ್ತಂ ‘‘ಬುದ್ಧಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ನಿಪಜ್ಜೀ’’ತಿ।

ರತ್ತಿಯಾ ಸುದಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಟ್ಠಾಸಿ ಪಭಾತನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋತಿ ಪಠಮಯಾಮೇ ತಾವ ವೀತಿವತ್ತೇ ಉಟ್ಠಾಯ ಬುದ್ಧಂ
ಅನುಸ್ಸರಿ, ಅಥಸ್ಸ ಬಲವಪ್ಪಸಾದೋ ಉದಪಾದಿ, ಪೀತಿಆಲೋಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬತಮಂ ವಿಗಚ್ಛಿ,
ದೀಪಸಹಸ್ಸುಜ್ಜಲಂ ವಿಯ ಚನ್ದುಟ್ಠಾನಂ ಸೂರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ವಿಯ ಚ ಜಾತಂ। ಸೋ ‘‘ಪಪಾದಂ
ಆಪನ್ನೋ ವತಮ್ಹಿ, ಸೂರಿಯೋ ಉಗ್ಗತೋ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಆಕಾಸತಲೇ ಠಿತಂ ಚನ್ದಂ ಉಲ್ಲೋಕೇತ್ವಾ
‘‘ಏಕೋವ ಯಾಮೋ ಗತೋ, ಅಞ್ಞೇ ದ್ವೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ
ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇಪಿ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇಪೀತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಟ್ಠಾಸಿ।
ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇ ಪನ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸೇಯೇವ ಉಟ್ಠಾಯ ಆಕಾಸತಲಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾದ್ವಾರಾಭಿಮುಖೋವ ಅಹೋಸಿ, ಸತ್ತಭೂಮಿಕದ್ವಾರಂ ಸಯಮೇವ ವಿವಟಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ಅನ್ತರವೀಥಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ।

ವಿವರಿಂಸೂತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ
‘ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಪಠಮದಸ್ಸನೇನೇವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ
ಪತಿಟ್ಠಾಯ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅಸದಿಸಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕತ್ವಾ
ಚಾತುದ್ದಿಸಸ್ಸ ಅರಿಯಗಣಸ್ಸ ಅನಾವಟದ್ವಾರೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಯುತ್ತಮಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ
ಪಿದಹಿತು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ವಿವರಿಂಸು। ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ
ರಾಜಗಹಂ ಕಿರ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ ಅನ್ತೋನಗರೇ ನವ ಕೋಟಿಯೋ, ಬಹಿನಗರೇ ನವಾತಿ ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ
ಅಟ್ಠಾರಸ ಮನುಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ವಸನ್ತಿ। ಅವೇಲಾಯ ಮತಮನುಸ್ಸೇ ಬಹಿ ನೀಹರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ
ಅಟ್ಟಾಲಕೇ ಠತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ಖಿಪನ್ತಿ। ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ನಗರತೋ ಬಹಿನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತೋವ
ಅಲ್ಲಸರೀರಂ ಪಾದೇನ ಅಕ್ಕಮಿ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಾದೇನ ಪಹರಿ। ಮಕ್ಖಿಕಾ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ
ಪರಿಕಿರಿಂಸು। ದುಗ್ಗನ್ಧೋ ನಾಸಪುಟಂ ಅಭಿಹನಿ। ಬುದ್ಧಪ್ಪಸಾದೋ ತನುತ್ತಂ ಗತೋ। ತೇನಸ್ಸ ಆಲೋಕೋ ಅನ್ತರಧಾಯಿ, ಅನ್ಧಕಾರೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸದ್ದಮನುಸ್ಸಾವೇಸೀತಿ ‘‘ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸುವಣ್ಣಕಿಙ್ಕಿಣಿಕಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಸದ್ದಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸಿ।

ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ
ಪುರಿಮಪದಾನಿಪಿ ಇಮಿನಾವ ಸಹಸ್ಸಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಾನಿ। ಯಥೇವ ಹಿ ಸತಂ
ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಹತ್ಥೀ, ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಸ್ಸಾ, ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ
ರಥಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಏಕೇಕಸತಸಹಸ್ಸಮೇವ ದೀಪಿತಂ। ಪದವೀತಿಹಾರಸ್ಸಾತಿ ಪದವೀತಿಹಾರೋ ನಾಮ ಸಮಗಮನೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪದಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಮುಟ್ಠಿರತನಮತ್ತಂ। ಕಲಂ ನಾಗ್ಘನ್ತಿ ಸೋಳಸಿನ್ತಿ
ತಂ ಏಕಂ ಪದವೀತಿಹಾರಂ ಸೋಳಸಭಾಗೇ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಪುನ ಸೋಳಸಧಾ, ತತೋ ಏಕೋ
ಸೋಳಸಧಾತಿ ಏವಂ ಸೋಳಸ ವಾರೇ ಸೋಳಸಧಾ ಭಿನ್ನಸ್ಸ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಸೋಳಸಿಕಲಾ ನಾಮ, ತಂ
ಸೋಳಸಿಕಲಂ ಏತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ನ ಅಗ್ಘನ್ತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಸತಂ
ಹತ್ಥಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ಅಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ರಥಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತಾ ಚ ಖೋ
ಆಮುಕ್ಕಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪರಾಜಧೀತರೋ ವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಾ ಏತ್ತಕಾ ಲಾಭಾ ವಿಹಾರಂ
ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸೋಳಸಿಕಲಸಙ್ಖಾತೇ ಪದೇಸೇ
ಪವತ್ತಚೇತನಾವ ಉತ್ತರಿತರಾತಿ। ಇದಂ ಪನ ವಿಹಾರಗಮನಂ ಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಗಹಿತನ್ತಿ? ವಿಹಾರಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ। ‘‘ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜಂ
ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ , ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಿಸ್ಸಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಿ,
ದೀಪಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ವಾ ಸರಣೇಸು
ವಾ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛತೋಪಿ ವಸೇನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।

ಅನ್ಧಕಾರೋ ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ ಸೋ ಕಿರ
ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಏಕಕೋತಿ ಸಞ್ಞಂ ಕರೋಮಿ, ಅನುಯುತ್ತಾಪಿ ಮೇ ಅತ್ಥಿ, ಕಸ್ಮಾ
ಭಾಯಾಮೀ’’ತಿ ಸೂರೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಬಲವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಸಾದೋ ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಮಾ ಅನ್ಧಕಾರೋ
ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ। ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಪಿಚ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಭಿಂಸನಕೇ
ಸುಸಾನಮಗ್ಗೇ ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಸಮಂಸಲೋಹಿತನ್ತಿಆದೀನಿ ಅನೇಕವಿಧಾನಿ ಕುಣಪಾನಿ ಅದ್ದಸ । ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾದೀನಂ ಸದ್ದಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಸ್ಸಯಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಬುದ್ಧಗತಂ ಪಸಾದಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಮದ್ದನ್ತೋ ಅಗಮಾಸಿಯೇವ।

ಏಹಿ ಸುದತ್ತಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಸೇಟ್ಠಿ
ಗಚ್ಛಮಾನೋವ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಬಹೂ ಪೂರಣಕಸ್ಸಪಾದಯೋ ತಿತ್ಥಿಯಾ ‘ಮಯಂ
ಬುದ್ಧಾ ಮಯಂ ಬುದ್ಧಾ’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸತ್ಥು ಬುದ್ಧಭಾವಂ
ಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ? ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಗುಣವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮಂ ಮಹಾಜನೋ
ಜಾನಾತಿ, ಕುಲದತ್ತಿಯಂ ಪನ ಮೇ ನಾಮಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಮಯಾ ನ ಕೋಚಿ ಜಾನಾತಿ। ಸಚೇ ಬುದ್ಧೋ
ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕುಲದತ್ತಿಕನಾಮೇನ ಮಂ ಆಲಪಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ
ಏವಮಾಹ।

ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ। ಆಸತ್ತಿಯೋತಿ ತಣ್ಹಾಯೋ। ಸನ್ತಿನ್ತಿ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮಂ। ಪಪ್ಪುಯ್ಯಾತಿ
ಪತ್ವಾ। ಇದಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕೇ ಚತ್ತಾರಿ
ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಕಾಸೇಸಿ। ಸೇಟ್ಠಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ
ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಹಾದಾನಂ ದಾತುಂ
ಆರಭಿ। ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಾದಯೋ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಸಾಸನಂ ಪೇಸೇನ್ತಿ – ‘‘ತ್ವಂ ಆಗನ್ತುಕೋ, ಯಂ
ನಪ್ಪಹೋತಿ, ತಂ ಇತೋ ಆಹರಾಪೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಅಲಂ ತುಮ್ಹೇ ಬಹುಕಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇ
ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಆನೀತವಿಭವೇನ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ।
ದಾನಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಪಟಿಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಗಹಸ್ಸ ಚ
ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಚ ಅನ್ತರೇ ಯೋಜನೇ ಯೋಜನೇ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸ ವಿಹಾರೇ ಕಾರೇನ್ತೋ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇಸೀತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ಪಠಮಸುಕ್ಕಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೪೩. ನವಮೇ ರಥಿಕಾಯ ರಥಿಕನ್ತಿ ಏಕಂ ರಥಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತತೋ ಅಪರಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ರಥಿಕಾಯ ರಥಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ರಥಿಕಾತಿ ರಚ್ಛಾ। ಸಿಙ್ಘಾಟಕನ್ತಿ ಚತುಕ್ಕಂ। ಕಿಂ ಮೇ ಕತಾತಿ ಕಿಂ ಇಮೇ ಕತಾ? ಕಿಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಧುಪೀತಾವ ಸೇಯರೇತಿ ಗನ್ಧಮಧುಪಾನಂ ಪೀತಾ ವಿಯ ಸಯನ್ತಿ। ಗನ್ಧಮಧುಪಾನಂ ಪೀತೋ ಕಿರ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಸಯತೇವ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।

ತಞ್ಚ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀಯನ್ತಿ
ತಞ್ಚ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀಯಂ ದೇಸೇತಿ। ಬಾಹಿರಕಞ್ಹಿ ಸುಮಧುರಮ್ಪಿ ಭೋಜನಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ
ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ನ ರುಚ್ಚತಿ, ‘‘ಅಪನೇಥ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾ’’ತಿ? ಪಟಿವಾನೇತಬ್ಬಂ ಅಪನೇತಬ್ಬಂ
ಹೋತಿ, ನ ಏವಮಯಂ ಧಮ್ಮೋ। ಇಮಂ ಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ
ಸುಣನ್ತಾ ತಿತ್ತಿಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀಯ’’ನ್ತಿ। ಅಸೇಚನಕಮೋಜವನ್ತಿ
ಅನಾಸಿತ್ತಕಂ ಓಜವನ್ತಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಬಾಹಿರಾನಿ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಪಾಯಾಸಾದೀನಿಪಿ
ಸಪ್ಪಿಮಧುಸಕ್ಖರಾಹಿ ಆಸಿತ್ತಾನಿ ಯೋಜಿತಾನೇವ ಮಧುರಾನಿ ಓಜವನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಏವಮಯಂ
ಧಮ್ಮೋ। ಅಯಂ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಮಧುರೋ ಚೇವ ಓಜವಾ ಚ, ನ ಅಞ್ಞೇನ ಉಪಸಿತ್ತೋ। ತೇನಾಹ
‘‘ಅಸೇಚನಕಮೋಜವ’’ನ್ತಿ। ಪಿವನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ಪಿವನ್ತಿ ವಿಯ। ವಲಾಹಕಮೇವ ಪನ್ಥಗೂತಿ ವಲಾಹಕನ್ತರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಉದಕಂ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತಾ ಪಥಿಕಾ ವಿಯ। ನವಮಂ।

೧೦-೧೧. ದುತಿಯಸುಕ್ಕಾಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ

೨೪೪. ದಸಮೇ ಪುಞ್ಞಂ ವತ ಪಸವಿ ಬಹುನ್ತಿ ಬಹುಂ ವತ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀತಿ। ದಸಮಂ।

೨೪೫. ಏಕಾದಸಮಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಏಕಾದಸಮಂ।

೧೨. ಆಳವಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨೪೬. ದ್ವಾದಸಮೇ ಆಳವಿಯನ್ತಿ ಆಳವೀತಿ ತಂ ರಟ್ಠಮ್ಪಿ ನಗರಮ್ಪಿ। ತಞ್ಚ ಭವನಂ ನಗರಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಗಾವುತಮತ್ತೇ ಠಿತಂ। ಭಗವಾ ತತ್ಥ ವಿಹರನ್ತೋ ತಂ ನಗರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಳವಿಯಂ ವಿಹರತೀತಿ ವುತ್ತೋ। ಆಳವಕಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನೇತಿ
ಏತ್ಥ ಪನ ಅಯಮನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ಆಳವಕೋ ಕಿರ ರಾಜಾ ವಿವಿಧನಾಟಕೂಪಭೋಗಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ
ಚೋರಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಂ ಪಟಿರಾಜನಿಸೇಧನತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಯಾಮಕರಣತ್ಥಞ್ಚ ಸತ್ತಮೇ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ
ಮಿಗವಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಬಲಕಾಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕತಿಕಂ ಅಕಾಸಿ – ‘‘ಯಸ್ಸ ಪಸ್ಸೇನ ಮಿಗೋ
ಪಲಾಯತಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸೋ ಭಾರೋ’’ತಿ। ಅಥ ತಸ್ಸೇವ ಪಸ್ಸೇನ ಮಿಗೋ ಪಲಾಯಿ, ಜವಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಾಜಾ
ಧನುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕೋವ ತಿಯೋಜನಂ ತಂ ಮಿಗಂ ಅನುಬನ್ಧಿ। ಏಣಿಮಿಗಾ ಚ ತಿಯೋಜನವೇಗಾ ಏವ
ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ಪರಿಕ್ಖೀಣಜವಂ ತಂ ಉದಕಂ ವಿಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ವಧಿತ್ವಾ ದ್ವಿಧಾ ಛೇತ್ವಾ
ಅನತ್ಥಿಕೋಪಿ ಮಂಸೇನ ‘‘ನಾಸಕ್ಖಿ ಮಿಗಂ ಗಹೇತು’’ನ್ತಿ ಅಪವಾದಮೋಚನತ್ಥಂ ಕಾಜೇನಾದಾಯ
ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ನಗರಸ್ಸಾವಿದೂರೇ ಬಹಲಪತ್ತಪಲಾಸಂ ಮಹಾನಿಗ್ರೋಧಂ ದಿಸ್ವಾ
ಪರಿಸ್ಸಮವಿನೋದನತ್ಥಂ ತಸ್ಸ ಮೂಲಮುಪಗತೋ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ನಿಗ್ರೋಧೇ ಆಳವಕೋ ಯಕ್ಖೋ
ಮಹಾರಾಜಸನ್ತಿಕಾ ಭವನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯೇ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಂ
ಪವಿಟ್ಠೇ ಪಾಣಿನೋ ಖಾದನ್ತೋ ಪಟಿವಸತಿ। ಸೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಖಾದಿತುಂ ಉಪಗತೋ। ರಾಜಾ ತೇನ
ಸದ್ಧಿಂ ಕತಿಕಂ ಅಕಾಸಿ – ‘‘ಮುಞ್ಚ ಮಂ, ಅಹಂ ತೇ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಮನುಸ್ಸಞ್ಚ ಥಾಲಿಪಾಕಞ್ಚ
ಪೇಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಯಕ್ಖೋ – ‘‘ತ್ವಂ ರಾಜೂಪಭೋಗೇನ ಪಮತ್ತೋ ನ ಸರಿಸ್ಸಸಿ, ಅಹಂ ಪನ
ಭವನಂ ಅನುಪಗತಞ್ಚ ಅನನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಖಾದಿತುಂ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸ್ವಾಹಂ ಭವನ್ತಮ್ಪಿ
ಜೀಯೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ನ ಮುಞ್ಚಿ। ರಾಜಾ ‘‘ಯಂ ದಿವಸಂ ನ ಪೇಸೇಮಿ, ತಂ ದಿವಸಂ ಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ
ಖಾದಾ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅನುಜಾನಿತ್ವಾ ತೇನ ಮುತ್ತೋ ನಗರಾಭಿಮುಖೋ ಅಗಮಾಸಿ।

ಬಲಕಾಯೋ ಮಗ್ಗೇ ಖನ್ಧಾವಾರಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾ,
‘‘ಕಿಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಯಸಮತ್ತಭಯಾ ಏವಂ ಕಿಲನ್ತೋಸೀ’’ತಿ? ವದನ್ತೋ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ
ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ। ರಾಜಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕತಪಾತರಾಸೋ
ನಗರಗುತ್ತಿಕಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ನಗರಗುತ್ತಿಕೋ – ‘‘ಕಿಂ, ದೇವ ,
ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಕತೋ’’ತಿ ಆಹ? ನ ಕತೋ ಭಣೇತಿ। ದುಟ್ಠು ಕತಂ, ದೇವ, ಅಮನುಸ್ಸಾ ಹಿ
ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಮತ್ತಮೇವ ಲಭನ್ತಿ, ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಪನ ಜನಪದಸ್ಸಾಬಾಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಹೋತು
ದೇವ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಏವಮಕಾಸಿ, ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ತ್ವಂ ರಜ್ಜಸುಖಮನುಭೋಹಿ, ಅಹಮೇತ್ಥ
ಕಾತಬ್ಬಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಸೋ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ವುಟ್ಠಾಯ ಬನ್ಧನಾಗಾರದ್ವಾರೇ ಠತ್ವಾ ಯೇ ಯೇ
ವಜ್ಝಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಯೋ ಜೀವಿತತ್ಥಿಕೋ, ಸೋ ನಿಕ್ಖಮತೂ’’ತಿ ಭಣತಿ। ಯೋ ಪಠಮಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಂ ಗೇಹಂ
ನೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಚ ‘‘ಇಮಂ ಥಾಲಿಪಾಕಂ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ದೇಹೀ’’ತಿ ಪೇಸೇತಿ। ತಂ
ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಪವಿಟ್ಠಮತ್ತಂಯೇವ ಯಕ್ಖೋ ಭೇರವಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಮೂಲಕನ್ದಂ ವಿಯ
ಖಾದಿ। ಯಕ್ಖಾನುಭಾವೇನ ಕಿರ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕೇಸಾದೀನಿ ಉಪಾದಾಯ ಸಕಲಸರೀರಂ ನವನೀತಪಿಣ್ಡಂ
ವಿಯ ಹೋತಿ, ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭತ್ತಂ ಗಾಹಾಪೇತುಂ ಗತಪುರಿಸಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭೀತಾ ಯಥಾಮಿತ್ತಂ
ಆರೋಚೇಸುಂ। ತತೋ ಪಭುತಿ ‘‘ರಾಜಾ ಚೋರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ದೇತೀ’’ತಿ ಮನುಸ್ಸಾ
ಚೋರಕಮ್ಮತೋ ಪಟಿವಿರತಾ। ತತೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ನವಚೋರಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಪುರಾಣಚೋರಾನಞ್ಚ
ಪರಿಕ್ಖಯೇನ ಬನ್ಧನಾಗಾರಾನಿ ಸುಞ್ಞಾನಿ ಅಹೇಸುಂ।

ಅಥ ನಗರಗುತ್ತಿಕೋ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ರಾಜಾ ಅತ್ತನೋ ಧನಂ
ನಗರರಚ್ಛಾಸು ಛಡ್ಡಾಪೇಸಿ ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಲೋಭೇನ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ತಂ ಪಾದೇನಪಿ
ಕೋಚಿ ನಚ್ಛುಪಿ। ಸೋ ಚೋರೇ ಅಲಭನ್ತೋ ಅಮಚ್ಚಾನಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಅಮಚ್ಚಾ ‘‘ಕುಲಪಟಿಪಾಟಿಯಾ
ಏಕಮೇಕಂ ಜಿಣ್ಣಕಂ ಪೇಸೇಮ, ಸೋ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಮಚ್ಚುಪಥೇ ವತ್ತತೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ರಾಜಾ
‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತರಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತಾಮಹಂ ಪೇಸೇತೀತಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಖೋಭಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಾ ವೋ
ಏತಂ ರುಚ್ಚೀ’’ತಿ ವಾರೇಸಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ದೇವ, ದಾರಕಂ ಪೇಸೇಮ ಉತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕಂ,
ತಥಾವಿಧಸ್ಸ ಹಿ ‘ಮಾತಾ ಮೇ’ತಿ ‘ಪಿತಾ ಮೇ’ತಿ ಸಿನೇಹೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ರಾಜಾ
ಅನುಜಾನಿ। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು। ನಗರೇ ದಾರಕಮಾತರೋ ಚ ದಾರಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಬ್ಭಿನಿಯೋ ಚ
ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪರಜನಪದೇ ದಾರಕೇ ಸಂವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಆನೇನ್ತಿ। ಏವಂ ದ್ವಾದಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಗತಾನಿ।

ತತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸಕಲನಗರಂ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ
ಏಕಮ್ಪಿ ದಾರಕಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ – ‘‘ನತ್ಥಿ, ದೇವ, ನಗರೇ ದಾರಕೋ
ಠಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತೇಪುರೇ ತವ ಪುತ್ತಂ ಆಳವಕಕುಮಾರ’’ನ್ತಿ। ರಾಜಾ ‘‘ಯಥಾ ಮಮ ಪುತ್ತೋ ಪಿಯೋ,
ಏವಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ, ಅತ್ತನಾ ಪನ ಪಿಯತರಂ ನತ್ಥಿ, ಗಚ್ಛಥ ತಮ್ಪಿ ದತ್ವಾ ಮಮ ಜೀವಿತಂ
ರಕ್ಖಥಾ’’ತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಆಳವಕಸ್ಸ ಮಾತಾ ಪುತ್ತಂ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಮಣ್ಡೇತ್ವಾ
ದುಕೂಲಚುಮ್ಬಟಕೇ ಕತ್ವಾ ಅಙ್ಕೇ ಸಯಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋತಿ। ರಾಜಪುರಿಸಾ ರಞ್ಞೋ ಆಣಾಯ
ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಪ್ಪಲಪನ್ತಿಯಾ ತಸ್ಸಾ ಸೋಳಸನ್ನಞ್ಚ ದೇವಿಸಹಸ್ಸಾನಂ ಸದ್ಧಿಂ ಧಾತಿಯಾ
ತಂ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು, ‘‘ಸ್ವೇ ಯಕ್ಖಭಕ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತಂದಿವಸಞ್ಚ ಭಗವಾ
ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಜೇತವನವಿಹಾರೇ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ
ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ ಆಳವಕಸ್ಸ
ಕುಮಾರಸ್ಸ ಅನಾಗಾಮಿಫಲುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ,
ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಪಟಿಲಾಭಸ್ಸಾತಿ। ಸೋ ವಿಭಾತಾಯ
ರತ್ತಿಯಾ ಪುರಿಮಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಸುನಿಟ್ಠಿತಪಚ್ಛಾಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ
ಕಾಳಪಕ್ಖೂಪೋಸಥದಿವಸೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಓಗ್ಗತೇ ಸೂರಿಯೇ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ
ಪಾದಮಗ್ಗೇನೇವ ಸಾವತ್ಥಿತೋ ತಿಂಸ ಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನಂ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಳವಕಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನೇ’’ತಿ।

ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧೇ ಆಳವಕಸ್ಸ ಭವನಂ, ತಸ್ಸ ಮೂಲೇ
ವಿಹಾಸಿ, ಉದಾಹು ಭವನೇಯೇವಾತಿ? ಭವನೇಯೇವ। ಯಥೇವ ಹಿ ಯಕ್ಖಾ ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ,
ತಥಾ ಭಗವಾಪಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಭವನದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತದಾ ಆಳವಕೋ ಹಿಮವನ್ತೇ
ಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಂ ಗತೋ ಹೋತಿ। ತತೋ ಆಳವಕಸ್ಸ ದ್ವಾರಪಾಲೋ ಗದ್ರಭೋ ನಾಮ ಯಕ್ಖೋ ಭಗವನ್ತಂ
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ವಿಕಾಲೇ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಆಮ,
ಗದ್ರಭ, ಆಗತೋಮ್ಹಿ, ಸಚೇ ತೇ ಅಗರು, ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮೇಕರತ್ತಂ ಆಳವಕಸ್ಸ ಭವನೇತಿ ।
ನ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಗರು, ಅಪಿಚ ಖೋ ಸೋ ಯಕ್ಖೋ ಕಕ್ಖಳೋ ಫರುಸೋ, ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ
ಅಭಿವಾದನಾದೀನಿ ನ ಕರೋತಿ, ಮಾ ರುಚ್ಚಿ ಭಗವತೋ ಇಧ ವಾಸೋತಿ। ಜಾನಾಮಿ, ಗದ್ರಭ, ತಸ್ಸ
ಸಭಾವಂ, ನ ಕೋಚಿ ಮಮನ್ತರಾಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಚೇ ತೇ ಅಗರು, ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮೇಕರತ್ತನ್ತಿ।

ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಗದ್ರಭೋ ಯಕ್ಖೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಗ್ಗಿತತ್ತಕಪಾಲಸದಿಸೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಳವಕೋ, ಮಾತಾಪಿತರೋತಿ ವಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ವಾ
ಧಮ್ಮೋತಿ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ಇಧಾಗತಾನಂ ಪನ ಚಿತ್ತಕ್ಖೇಪಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಹದಯಮ್ಪಿ ಫಾಲೇತಿ,
ಪಾದೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಸಮುದ್ದಂ ವಾ ಪರಚಕ್ಕವಾಳಂ ವಾ ಖಿಪತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಆಹ –
‘‘ಜಾನಾಮಿ, ಗದ್ರಭ, ಸಚೇಪಿ ತೇ ಅಗರು, ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮೇಕರತ್ತ’’ನ್ತಿ। ನ ಮೇ, ಭನ್ತೇ,
ಗರು, ಅಪಿಚ ಖೋ ಸೋ ಯಕ್ಖೋ ಅತ್ತನೋ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಅನುಜಾನನ್ತಂ ಮಂ ಜೀವಿತಾಪಿ
ವೋರೋಪೇಯ್ಯ, ಆರೋಚೇಮಿ, ಭನ್ತೇ, ತಸ್ಸಾತಿ। ಯಥಾಸುಖಂ ,
ಗದ್ರಭ, ಆರೋಚೇಹೀತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ತ್ವಮೇವ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ
ಹಿಮವನ್ತಾಭಿಮುಖೋ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಭವನದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಸಯಮೇವ ಭಗವತೋ ವಿವರಮದಾಸಿ। ಭಗವಾ
ಅನ್ತೋಭವನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯತ್ಥ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತೇಸು ಮಙ್ಗಲದಿವಸಾದೀಸು ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಳವಕೋ
ಸಿರಿಂ ಅನುಭೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ದಿಬ್ಬರತನಮಯೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಾಭಂ
ಮುಞ್ಚಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಇತ್ಥಿಯೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ
ಸಮ್ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಭಗವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ತುಮ್ಹೇ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸೀಲಂ
ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಪೂಜನೇಯ್ಯಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪತ್ತಾ, ಇದಾನಿಪಿ ತಥೇವ ಕರೋಥ,
ಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಾಭಿಭೂತಾ ವಿಹರಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಾಸಂ
ಪಕಿಣ್ಣಕಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ತಾ ಭಗವತೋ ಮಧುರನಿಗ್ಘೋಸಂ ಸುತ್ವಾ ಸಾಧುಕಾರಸಹಸ್ಸಾನಿ ದತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಸಮ್ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸುಯೇವ। ಗದ್ರಭೋಪಿ ಹಿಮವನ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ
ಆಳವಕಸ್ಸಾರೋಚೇಸಿ – ‘‘ಯಗ್ಘೇ , ಮಾರಿಸ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ
ವಿಮಾನೇ ತೇ ಭಗವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ। ಸೋ ಗದ್ರಭಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅಕಾಸಿ ‘‘ತುಣ್ಹೀ ಹೋಹಿ,
ಗನ್ತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಪುರಿಸಮಾನೇನ ಕಿರ ಲಜ್ಜಿತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮಾ
ಕೋಚಿ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಸುಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಮಕಾಸಿ।

ತದಾ ಸಾತಾಗಿರಹೇಮವತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಜೇತವನೇಯೇವ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಪರಿವಾರಾ ನಾನಾಯಾನೇಹಿ
ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಆಕಾಸೇ ಚ ಯಕ್ಖಾನಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಮಗ್ಗೋ ನತ್ಥಿ, ಆಕಾಸಟ್ಠಾನಿ
ವಿಮಾನಾನಿ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಟ್ಠಾನೇನೇವ ಮಗ್ಗೋ ಹೋತಿ। ಆಳವಕಸ್ಸ ಪನ ವಿಮಾನಂ ಭೂಮಟ್ಠಂ
ಸುಗುತ್ತಂ ಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಸುಸಂವಿಹಿತದ್ವಾರಅಟ್ಟಾಲಕಗೋಪುರಂ ಉಪರಿ
ಕಂಸಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಂ ಮಞ್ಜೂಸಸದಿಸಂ ತಿಯೋಜನಂ ಉಬ್ಬೇಧೇನ, ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ಮಗ್ಗೋ ಹೋತಿ। ತೇ ತಂ
ಪದೇಸಮಾಗಮ್ಮ ಗನ್ತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಬುದ್ಧಾನಂ ಹಿ ನಿಸಿನ್ನೋಕಾಸಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಯಾವ
ಭವಗ್ಗಾ ಕೋಚಿ ಗನ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತೇ ‘‘ಕಿಮಿದ’’ನ್ತಿ? ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ದಿಸ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಖಿತ್ತಲೇಡ್ಡು ವಿಯ ಓರುಯ್ಹ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ
ಕತ್ವಾ, ‘‘ಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಂ ಗಚ್ಛಾಮ ಭಗವಾ’’ತಿ ತೀಣಿ ವತ್ಥೂನಿ ಪಸಂಸನ್ತಾ ಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಂ
ಅಗಮಂಸು। ಆಳವಕೋ ತೇ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಇಧ ನಿಸೀದಥಾ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಕಮ್ಮ ಓಕಾಸಮದಾಸಿ। ತೇ
ಆಳವಕಸ್ಸ ನಿವೇದೇಸುಂ – ‘‘ಲಾಭಾ ತೇ, ಆಳವಕ, ಯಸ್ಸ ತೇ ಭವನೇ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ,
ಗಚ್ಛಾವುಸೋ, ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಭವನೇಯೇವ ವಿಹಾಸಿ, ನ ಯಸ್ಮಿಂ
ನಿಗ್ರೋಧೇ ಆಳವಕಸ್ಸ ಭವನಂ, ತಸ್ಸ ಮೂಲೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಆಳವಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಆಳವಕಸ್ಸ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನೇ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಆಳವಕೋ…ಪೇ॰… ಏತದವೋಚ – ‘‘ನಿಕ್ಖಮ, ಸಮಣಾ’’ತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಪನಾಯಂ ಏತದವೋಚ? ರೋಸೇತುಕಾಮತಾಯ। ತತ್ರೇವಂ ಆದಿತೋ ಪಭುತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ
ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಅಯಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ ಹೋತಿ ದುಸ್ಸೀಲಾದೀನಂ
ಸೀಲಾದಿಕಥಾ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಯಕ್ಖಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಭಗವತೋ ಪಸಂಸಂ ಸುತ್ವಾಯೇವ
ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಪಕ್ಖಿತ್ತಲೋಣಸಕ್ಖರಾ ವಿಯ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಕೋಪೇನ ತಟತಟಾಯಮಾನಹದಯೋ ಹುತ್ವಾ
‘‘ಕೋ ಸೋ ಭಗವಾ ನಾಮ, ಯೋ ಮಮ ಭವನಂ ಪವಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ಅಹಂಸು – ‘‘ನ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ,
ಜಾನಾಸಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾರಂ, ಯೋ ತುಸಿತಭವನೇ ಠಿತೋ ಪಞ್ಚಮಹಾವಿಲೋಕಿತಂ
ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಯಾವ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪವತ್ತನಾ ಕಥೇನ್ತಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಆದೀಸು
ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ವತ್ವಾ, ‘‘ಇಮಾನಿಪಿ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಅಚ್ಛರಿಯಾನಿ
ನಾದ್ದಸಾ’’ತಿ? ಚೋದೇಸುಂ। ಸೋ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಕೋಧವಸೇನ ‘‘ನಾದ್ದಸ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಆವುಸೋ ಆಳವಕ,
ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸಿ ವಾ ತ್ವಂ, ನ ವಾ, ಕೋ ತಯಾ ಅತ್ಥೋ ಪಸ್ಸತಾ ವಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ವಾ? ಕಿಂ ತ್ವಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ
ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥುನೋ, ಯೋ ತ್ವಂ ತಂ ಉಪನಿಧಾಯ ಚಲಕ್ಕಕುಧ-ಮಹಾಉಸಭಸಮೀಪೇ ತದಹುಜಾತವಚ್ಛಕೋ
ವಿಯ, ತಿಧಾ ಪಭಿನ್ನಮತ್ತವಾರಣಸಮೀಪೇ ಭಿಙ್ಕಪೋತಕೋ ವಿಯ,
ಭಾಸುರವಿಲಮ್ಬಿತಕೇಸರಸೋಭಿತಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಮಿಗರಞ್ಞೋ ಸಮೀಪೇ ಜರಸಿಙ್ಗಾಲೋ ವಿಯ,
ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಪವಡ್ಢಕಾಯಸುಪಣ್ಣರಾಜಸಮೀಪೇ ಛಿನ್ನಪಕ್ಖಕಾಕಪೋತಕೋ ವಿಯ ಖಾಯಸಿ, ಗಚ್ಛ ಯಂ
ತೇ ಕರಣೀಯಂ, ತಂ ಕರೋಹೀತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ದುಟ್ಠೋ ಆಳವಕೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಮನೋಸಿಲಾತಲೇ
ವಾಮಪಾದೇನ ಠತ್ವಾ – ‘‘ಪಸ್ಸಥ ದಾನಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾ ಸತ್ಥಾ ಮಹಾನುಭಾವೋ, ಅಹಂ ವಾ’’ತಿ
ದಕ್ಖಿಣಪಾದೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಮತ್ತಂ ಕೇಲಾಸಪಬ್ಬತಕೂಟಂ ಅಕ್ಕಮಿ। ತಂ ಅಯೋಕೂಟಪಹಟೋ ವಿಯ
ನಿದ್ಧನ್ತಅಯೋಪಿಣ್ಡೋ ಪಪಟಿಕಾಯೋ ಮುಞ್ಚಿ, ಸೋ ತತ್ರ ಠತ್ವಾ, ‘‘ಅಹಂ ಆಳವಕೋ’’ತಿ
ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ। ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪಂ ಸದ್ದೋ ಫರಿ।

ಚತ್ತಾರೋ ಕಿರ ಸದ್ದಾ
ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಸೂಯಿಂಸು – ಯಞ್ಚ ಪುಣ್ಣಕೋ ಯಕ್ಖಸೇನಾಪತಿ ಧನಞ್ಜಯಕೋರಬ್ಯರಾಜಾನಂ ಜೂತಂ
ಜಿನಿತ್ವಾ ಅಪ್ಫೋಟೇತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಜಿನಿ’’ನ್ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ; ಯಞ್ಚ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ
ಕಸ್ಸಪಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಓಸಕ್ಕನ್ತೇ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಂ ಸುನಖಂ ಕರಿತ್ವಾ – ‘‘ಅಹಂ
ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಪಾಪಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಚ ಉಪಾಸಕೇ ಚ ಉಪಾಸಿಕಾಯೋ ಚ
ಸಬ್ಬೇವ ಚ ಅಧಮ್ಮವಾದಿನೋ ಖಾದಾಮೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸಾಪೇಸಿ; ಯಞ್ಚ ಕುಸಜಾತಕೇ ಪಭಾವತಿಹೇತು
ಸತ್ತಹಿ ರಾಜೂಹಿ ನಗರೇ ಉಪರುದ್ಧೇ ಪಭಾವತಿಂ ಅತ್ತನಾ ಸಹ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಆರೋಪೇತ್ವಾ
ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ – ‘‘ಅಹಂ ಸೀಹಸ್ಸರಮಹಾಕುಸರಾಜಾ’’ತಿ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ; ಯಞ್ಚ
ಕೇಲಾಸಮುದ್ಧನಿ ಠತ್ವಾ ಆಳವಕೋತಿ। ತದಾ ಹಿ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ದ್ವಾರೇ ಠತ್ವಾ
ಉಗ್ಘೋಸಿತಸದಿಸಂ ಅಹೋಸಿ। ತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸವಿತ್ಥತೋ ಚ ಹಿಮವಾಪಿ ಸಙ್ಕಮ್ಪಿ
ಯಕ್ಖಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ।

ಸೋ ವಾತಮಣ್ಡಲಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ – ‘‘ಏತೇನೇವ ಸಮಣಂ ಪಲಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ।
ತೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾದಿಭೇದಾ ವಾತಾ ಸಮುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ
ಅಡ್ಢಯೋಜನಯೋಜನದ್ವಿಯೋಜನತಿಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾನಿ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಿ ಪದಾಲೇತ್ವಾ
ವನಗಚ್ಛರುಕ್ಖಾದೀನಿ ಉಮ್ಮೂಲಂ ಕತ್ವಾ, ಆಳವಿನಗರಂ ಪಕ್ಖನ್ತಾ ಜಿಣ್ಣಹತ್ಥಿಸಾಲಾದೀನಿ
ಚುಣ್ಣೇನ್ತಾ ಛದನಿಟ್ಠಕಾ ಆಕಾಸೇ ವಿಧಮೇನ್ತಾ। ಭಗವಾ ‘‘ಮಾ ಕಸ್ಸಚಿ ಉಪರೋಧೋ ಹೋತೂ’’ತಿ
ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ। ತೇ ವಾತಾ ದಸಬಲಂ ಪತ್ವಾ ಚೀವರಕಣ್ಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚಾಲೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ತತೋ ಮಹಾವಸ್ಸಂ
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ‘‘ಉದಕೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಮಣಂ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ
ಉಪರೂಪರಿ ಸತಪಟಲಸಹಸ್ಸಪಟಲಾದಿಭೇದಾ ವಲಾಹಕಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪವಸ್ಸಿಂಸು।
ವುಟ್ಠಿಧಾರಾವೇಗೇನ ಪಥವೀ ಛಿದ್ದಾ ಅಹೋಸಿ। ವನರುಕ್ಖಾದೀನಂ ಉಪರಿ ಮಹೋಘೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ
ದಸಬಲಸ್ಸ ಚೀವರೇ ಉಸ್ಸಾವಬಿನ್ದುಮತ್ತಮ್ಪಿ ತೇಮೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ತತೋ ಪಾಸಾಣವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಮಹನ್ತಾನಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಿ ಧೂಮಾಯನ್ತಾನಿ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾನಿ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ಪತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಮಾಲಾಗುಳಾನಿ ಸಮ್ಪಜ್ಜಿಂಸು। ತತೋ ಪಹರಣವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಏಕತೋಧಾರಾಉಭತೋಧಾರಾಅಸಿಸತ್ತಿಖುರಪ್ಪಾದಯೋ ಧೂಮಾಯನ್ತಾ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ಪತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ತತೋ ಅಙ್ಗಾರವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಕಿಂಸುಕ ವಣ್ಣಾ ಅಙ್ಗಾರಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಹುತ್ವಾ ವಿಕೀರಯಿಂಸು। ತತೋ ಕುಕ್ಕುಲವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಅಚ್ಚುಣ್ಹಾ ಕುಕ್ಕುಲಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ಚನ್ದನಚುಣ್ಣಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿಂಸು। ತತೋ ವಾಲಿಕವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಅತಿಸುಖುಮವಾಲಿಕಾ ಧೂಮಾಯನ್ತಾ ಪಜ್ಜಲನ್ತಾ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿಂಸು। ತತೋ ಕಲಲವಸ್ಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ತಂ ಕಲಲವಸ್ಸಂ ಧೂಮಾಯನ್ತಂ ಪಜ್ಜಲನ್ತಂ ಆಕಾಸೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾದಮೂಲೇ ದಿಬ್ಬಗನ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಪತಿ। ತತೋ ಅನ್ಧಕಾರಂ
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸಿ ‘‘ಭಿಂಸೇತ್ವಾ ಸಮಣಂ ಪಲಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಂ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ
ಅನ್ಧಕಾರಸದಿಸಂ ಹುತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ಪತ್ವಾ ಸೂರಿಯಪ್ಪಭಾವಿಹತಮಿವ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಅನ್ತರಧಾಯಿ।

ಏವಂ ಯಕ್ಖೋ ಇಮಾಹಿ ನವಹಿ ವಾತವಸ್ಸಪಾಸಾಣಪಹರಣಙ್ಗಾರಕುಕ್ಕುಲವಾಲಿಕಕಲಲನ್ಧಕಾರವುಟ್ಠೀಹಿ
ಭಗವನ್ತಂ ಪಲಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ನಾನಾವಿಧಪಹರಣಹತ್ಥಾಯ
ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರರೂಪಭೂತಗಣಸಮಾಕುಲಾಯ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಸಯಮೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿಗತೋ। ತೇ
ಭೂತಗಣಾ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರೇ ವಿಕಾರೇ ಕತ್ವಾ ‘‘ಗಣ್ಹಥ ಹನಥಾ’’ತಿ ಭಗವತೋ ಉಪರಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ
ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ। ಅಪಿಚ ಖೋ ನಿದ್ಧನ್ತಲೋಹಪಿಣ್ಡಂ ವಿಯ ಮಕ್ಖಿಕಾ, ಭಗವನ್ತಂ ಅಲ್ಲೀಯಿತುಂ
ಅಸಮತ್ಥಾವ ಅಹೇಸುಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಯಥಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಮಾರೋ ಆಗತವೇಲಾಯಮೇವ ನಿವತ್ತೋ, ತಥಾ
ಅನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಉಪಡ್ಢರತ್ತಿಮತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕುಲಮಕಂಸು। ಏವಂ ಉಪಡ್ಢರತ್ತಿಮತ್ತಂ
ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರವಿಭಿಂಸನಕದಸ್ಸನೇನಪಿ ಭಗವನ್ತಂ ಚಾಲೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಆಳವಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ –
‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇನಚಿ ಅಜೇಯ್ಯಂ ದುಸ್ಸಾವುಧಂ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

ಚತ್ತಾರಿ ಕಿರ ಆವುಧಾನಿ ಲೋಕೇ
ಸೇಟ್ಠಾನಿ – ಸಕ್ಕಸ್ಸ ವಜಿರಾವುಧಂ, ವೇಸ್ಸವಣಸ್ಸ ಗದಾವುಧಂ, ಯಮಸ್ಸ ನಯನಾವುಧಂ,
ಆಳವಕಸ್ಸ ದುಸ್ಸಾವುಧನ್ತಿ। ಯದಿ ಹಿ ಸಕ್ಕೋ ದುಟ್ಠೋ ವಜಿರಾವುಧಂ ಸಿನೇರುಮತ್ಥಕೇ
ಪಹರೇಯ್ಯ, ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠತೋ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।
ವೇಸ್ಸವಣೇನ ಕುಜ್ಝನಕಾಲೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಂ ಗದಾವುಧಂ ಬಹೂನಂ ಯಕ್ಖಸಹಸ್ಸಾನಂ ಸೀಸಂ
ಪಾತೇತ್ವಾ ಪುನ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಮೇನ ದುಟ್ಠೇನ ನಯನಾವುಧೇನ
ಓಲೋಕಿತಮತ್ತೇ ಅನೇಕಾನಿ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಸಹಸ್ಸಾನಿ ತತ್ತಕಪಾಲೇ ತಿಲಾ ವಿಯ ಫರನ್ತಾನಿ
ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ। ಆಳವಕೋ ದುಟ್ಠೋ ಸಚೇ ಆಕಾಸೇ ದುಸ್ಸಾವುಧಂ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ, ದ್ವಾದಸ ವಸ್ಸಾನಿ
ದೇವೋ ನ ವಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಸಚೇ ಪಥವಿಯಂ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ। ಸಬ್ಬರುಕ್ಖತಿಣಾದೀನಿ ಸುಸ್ಸಿತ್ವಾ
ದ್ವಾದಸವಸ್ಸನ್ತರೇ ನ ಪುನ ವಿರುಹೇಯ್ಯುಂ। ಸಚೇ ಸಮುದ್ದೇ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ, ತತ್ತಕಪಾಲೇ
ಉದಕಬಿನ್ದು ವಿಯ ಸಬ್ಬಮುದಕಂ ಸುಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಸಚೇ ಸಿನೇರುಸದಿಸೇಪಿ ಪಬ್ಬತೇ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ,
ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಂ ಹುತ್ವಾ ವಿಕಿರೇಯ್ಯ। ಸೋ ಏವಂ ಮಹಾನುಭಾವಂ ದುಸ್ಸಾವುಧಂ ಉತ್ತರಿಸಾಟಕಂ
ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದಸಸಹಸ್ಸೀಲೋಕಧಾತುದೇವತಾ ವೇಗೇನ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು
‘‘ಅಜ್ಜ ಭಗವಾ ಆಳವಕಂ ದಮೇಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಯುದ್ಧದಸ್ಸನಕಾಮಾಪಿ ದೇವತಾ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು। ಏವಂ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಆಕಾಸಂ ದೇವತಾಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಹೋಸಿ।

ಅಥ ಆಳವಕೋ ಭಗವತೋ ಸಮೀಪೇ ಉಪರೂಪರಿ ವಿಚರಿತ್ವಾ ವತ್ಥಾವುಧಂ
ಮುಞ್ಚಿ। ತಂ ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕಂ ವಿಯ ಆಕಾಸೇ ಭೇರವಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಂ ಧೂಮಾಯನ್ತಂ ಪಜ್ಜಲನ್ತಂ
ಭಗವನ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಯಕ್ಖಮಾನಮದ್ದನತ್ಥಂ ಪಾದಪುಞ್ಛನಚೋಳಂ ಹುತ್ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಪತಿ। ಆಳವಕೋ
ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಛಿನ್ನವಿಸಾಣೋ ವಿಯ ಉಸಭೋ ಉದ್ಧತದಾಠೋ ವಿಯ ಸಪ್ಪೋ ನಿತ್ತೇಜೋ ನಿಮ್ಮದೋ
ನಿಪತಿತಮಾನದ್ಧಜೋ ಹುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ದುಸ್ಸಾವುಧಮ್ಪಿ ಮೇ ಸಮಣಂ ನಾಭಿಭೋಸಿ। ಕಿಂ
ನು ಖೋ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಇದಂ ಕಾರಣಂ, ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಯುತ್ತೋ ಸಮಣೋ, ಹನ್ದ ನಂ ರೋಸೇತ್ವಾ
ಮೇತ್ತಾಯ ವಿಯೋಜೇಮೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ – ಅಥ ಖೋ ಆಳವಕೋ ಯಕ್ಖೋ ಯೇನ
ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ನಿಕ್ಖಮ ಸಮಣಾತಿ। ತತ್ಥಾಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಕಸ್ಮಾ ಮಯಾ ಅನನುಞ್ಞಾತೋ ಮಮ ಭವನಂ
ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಘರಸಾಮಿಕೋ ವಿಯ ಇತ್ಥಾಗಾರಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋಸಿ? ಅನನುಯುತ್ತಮೇತಂ
ಸಮಣಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಅದಿನ್ನಪರಿಭೋಗೋ ಇತ್ಥಿಸಂಸಗ್ಗೋ ಚ? ತಸ್ಮಾ ಯದಿ ತ್ವಂ ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ,
ನಿಕ್ಖಮ ಸಮಣಾತಿ। ಏಕೇ ಪನ – ‘‘ಏತಾನಿ ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಫರುಸವಚನಾನಿ ವತ್ವಾ ಏವಾಯಂ
ಏತದವೋಚಾ’’ತಿ ಭಣನ್ತಿ।

ಅಥ ಭಗವಾ – ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಥದ್ಧೋ ಪಟಿಥದ್ಧಭಾವೇನ ವಿನೇತುಂ ನ
ಸಕ್ಕಾ, ಸೋ ಹಿ ಪಟಿಥದ್ಧಭಾವೇ ಕಯಿರಮಾನೇ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಚಣ್ಡಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುರಸ್ಸ ನಾಸಾಯ
ಪಿತ್ತಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಸೋ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಚಣ್ಡತರೋ ಅಸ್ಸ, ಏವಂ ಥದ್ಧತರೋ ಹೋತಿ,
ಮುದುನಾ ಪನ ಸೋ ಸಕ್ಕಾ ವಿನೇತು’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಸಾಧಾವುಸೋತಿ ಪಿಯವಚನೇನ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಸಾಧಾವುಸೋತಿ ಭಗವಾ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ।

ತತೋ ಆಳವಕೋ – ‘‘ಸುಬ್ಬಚೋ ವತಾಯಂ ಸಮಣೋ ಏಕವಚನೇನೇವ
ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಏವಂ ನಾಮ ನಿಕ್ಖಮೇತುಂ ಸುಖಂ ಸಮಣಂ ಅಕಾರಣೇನೇವಾಹಂ ಸಕಲರತ್ತಿಂ ಯುದ್ಧೇನ
ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾಸಿ’’ನ್ತಿ ಮುದುಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಪುನ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇದಾನಿಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ
ಜಾನಿತುಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಸುಬ್ಬಚತಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಉದಾಹು ಕೋಧನೋ । ಹನ್ದಾಹಂ ವೀಮಂಸಾಮೀ’’ತಿ। ತತೋ ಪವಿಸ, ಸಮಣಾತಿ ಆಹ। ಅಥ ಸುಬ್ಬಚೋತಿ ಮುದುಭೂತಚಿತ್ತವವತ್ಥಾನಕರಣತ್ಥಂ ಪುನ ಪಿಯವಚನಂ ವದನ್ತೋ ಸಾಧಾವುಸೋತಿ ಭಗವಾ ಪಾವಿಸಿ। ಆಳವಕೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಮೇವ ಸುಬ್ಬಚಭಾವಂ ವೀಮಂಸನ್ತೋ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತತಿಯಮ್ಪಿ ನಿಕ್ಖಮ ಪವಿಸಾತಿ
ಆಹ। ಭಗವಾಪಿ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಯದಿ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಪಕತಿಯಾಪಿ ಥದ್ಧಯಕ್ಖಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಥದ್ಧತರಂ
ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಭಾಜನಂ ನ ಭವೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ನಾಮ ಮಾತಾ ರೋದನ್ತಂ ಪುತ್ತಕಂ ಯಂ
ಸೋ ಇಚ್ಛತಿ, ತಂ ದತ್ವಾ ವಾ ಕತ್ವಾ ವಾ ಸಞ್ಞಾಪೇಸಿ ತಥಾ ಭಗವಾ ಕಿಲೇಸರೋದನೇನ ರೋದನ್ತಂ
ಯಕ್ಖಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಯಂ ಸೋ ಭಣತಿ, ತಂ ಅಕಾಸಿ। ಯಥಾ ಚ ಧಾತೀ ಥಞ್ಞಂ ಅಪಿವನ್ತಂ ದಾರಕಂ
ಕಿಞ್ಚಿ ದತ್ವಾ ಉಪಲಾಳೇತ್ವಾ ಪಾಯೇತಿ, ತಥಾ ಭಗವಾ ಯಕ್ಖಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಖೀರಂ ಪಾಯೇತುಂ
ತಸ್ಸ ಪತ್ಥಿತವಚನಕರಣೇನ ಉಪಲಾಳೇನ್ತೋ ಏವಮಕಾಸಿ। ಯಥಾ ಚ ಪುರಿಸೋ ಲಾಬುಮ್ಹಿ ಚತುಮಧುರಂ
ಪೂರೇತುಕಾಮೋ ತಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರಂ ಸೋಧೇತಿ, ಏವಂ ಭಗವಾ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇ ಲೋಕುತ್ತರಚತುಮಧುರಂ
ಪೂರೇತುಕಾಮೋ ತಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಕೋಧಮಲಂ ಸೋಧೇತುಂ ಯಾವ ತತಿಯಂ ನಿಕ್ಖಮನಪವಿಸನಂ ಅಕಾಸಿ।

ಅಥ ಆಳವಕೋ ‘‘ಸುಬ್ಬಚೋ ಅಯಂ ಸಮಣೋ ‘ನಿಕ್ಖಮಾ’ತಿ ವುತ್ತೋ
ನಿಕ್ಖಮತಿ, ‘ಪವಿಸಾ’ತಿ ವುತ್ತೋ ಪವಿಸತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಂ ಸಮಣಂ ಏವಮೇವ ಸಕಲರತ್ತಿಂ
ಕಿಲಮೇತ್ವಾ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾರಗಙ್ಗಾಯ ಖಿಪೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ? ಪಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ
ಚತುತ್ಥವಾರಂ ಆಹ ನಿಕ್ಖಮ, ಸಮಣಾತಿ। ತಂ ಞತ್ವಾ ಭಗವಾ ನ ಖ್ವಾಹಂ ತನ್ತಿ ಆಹ। ಏವಂ ವಾ ವುತ್ತೇ ತದುತ್ತರಿಕರಣೀಯಂ ಪರಿಯೇಸಮಾನೋ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸತಿ। ತಂ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಮುಖಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಞತ್ವಾ, ನ ಖ್ವಾಹಂ ತನ್ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ನ-ಇತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇ। ಖೋತಿ ಅವಧಾರಣೇ। ಅಹನ್ತಿ ಅತ್ತನಿದಸ್ಸನಂ। ತನ್ತಿ
ಹೇತುವಚನಂ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ನೇವ
ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ತೇ ಕರಣೀಯಂ, ತಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

ತತೋ ಆಳವಕೋ ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಆಕಾಸೇನ ಗಮನವೇಲಾಯ – ‘‘ಕಿಂ ನು
ಖೋ ಏತಂ ಸುವಣ್ಣವಿಮಾನಂ, ಉದಾಹು ರಜತಮಣಿವಿಮಾನಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ, ಹನ್ದ ನಂ ಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ
ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ವಿಮಾನಂ ಆಗತೇ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೇ ತಾಪಸಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖೇಪಾದೀಹಿ ವಿಹೇಠೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವನ್ತಮ್ಪಿ ತಥಾ ವಿಹೇಠೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪಞ್ಹಂ ತನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

ಕುತೋ ಪನಸ್ಸ ಪಞ್ಹಾತಿ ? ತಸ್ಸ ಕಿರ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಕಸ್ಸಪಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠ
ಪಞ್ಹೇ ಸಹ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇನ ಉಗ್ಗಹೇಸುಂ। ತೇ ದಹರಕಾಲೇ ಆಳವಕಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾಪೇಸುಂ; ಸೋ
ಕಾಲಚ್ಚಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಸಮ್ಮುಸ್ಸಿ। ತತೋ ‘‘ಇಮೇ ಪಞ್ಹಾಪಿ ಮಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತೂ’’ತಿ
ಸುವಣ್ಣಪಟ್ಠೇ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಲೇಖಾಪೇತ್ವಾ ವಿಮಾನೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿ। ಏವಮೇತೇ ಪುಟ್ಠಪಞ್ಹಾ
ಬುದ್ಧವಿಸಯಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಭಗವಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ಯಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಲಾಭನ್ತರಾಯೋ
ವಾ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯೋ ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾದಿಪಟಿಘಾತೋ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ
ಕಾತುಂ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಲೋಕೇ ಅಸಾಧಾರಣಂ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ನ ಖ್ವಾಹಂ ತಂ, ಆವುಸೋ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇತಿಆದಿಮಾಹ।

ಏವಂ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಬಾಧನಚಿತ್ತಂ ಪಟಿಸೇಧೇತ್ವಾ ಪಞ್ಹಾಪುಚ್ಛನೇ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇನ್ತೋ ಆಹ ಅಪಿಚ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಪುಚ್ಛ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀತಿ।
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಪುಚ್ಛ, ಯದಿ ಆಕಾಙ್ಖಸಿ, ನ ಮೇ ಪಞ್ಹಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಭಾರೋ ಅತ್ಥಿ। ಅಥ ವಾ
ಪುಚ್ಛ, ಯಂ ಆಕಙ್ಖಸಿ। ಸಬ್ಬಂ ತೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸಿ
ಅಸಾಧಾರಣಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಅಗ್ಗಸಾವಕಮಹಾಸಾವಕೇಹಿ। ಏವಂ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಾಯ
ಪವಾರಿತಾಯ ಅಥ ಖೋ ಆಳವಕೋ ಯಕ್ಖೋ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ।

ತತ್ಥ ಕಿಂ ಸೂಧ ವಿತ್ತನ್ತಿ, ಕಿಂ ಸು ಇಧ ವಿತ್ತಂ। ವಿತ್ತನ್ತಿ ಧನಂ। ತಂ ಹಿ ಪೀತಿಸಙ್ಖಾತಂ ವಿತ್ತಿಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ವಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸುಚಿಣ್ಣನ್ತಿ ಸುಕತಂ। ಸುಖನ್ತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ। ಆವಹಾತೀತಿ ಆವಹತಿ ಆನೇತಿ ದೇತಿ ಅಪ್ಪೇತಿ। ಹವೇ-ಇತಿ ದಳ್ಹತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಸಾದುತರನ್ತಿ ಅತಿಸಯೇನ ಸಾದು। ‘‘ಸಾಧುತರ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ರಸಾನನ್ತಿ ರಸಸಞ್ಞಿತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ। ಕಥನ್ತಿ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ। ಕಥಂಜೀವಿನೋ ಜೀವಿತಂ ಕಥಂಜೀವಿಂಜೀವಿತಂ। ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ಪನ ಸಾನುನಾಸಿಕಂ
ವುಚ್ಚತಿ। ಕಥಂಜೀವಿಂ ಜೀವತನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ತಸ್ಸ ‘‘ಜೀವನ್ತಾನಂ ಕಥಂಜೀವಿ’’ನ್ತಿ
ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ‘‘ಕಿಂ ಸು ಇಧ ಲೋಕೇ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಿತ್ತಂ ಸೇಟ್ಠಂ? ಕಿಂ ಸು
ಸುಚಿಣ್ಣಂ ಸುಖಮಾವಹಾತಿ? ಕಿಂ ರಸಾನಂ ಸಾದುತರಂ? ಕಥಂಜೀವಿಂ ಜೀವಿತಂ ಸೇಟ್ಠಮಾಹೂ’’ತಿ?
ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿ।

ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಕಸ್ಸಪದಸಬಲೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತನಯೇನೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ ಸದ್ಧೀಧ ವಿತ್ತನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಾದಿ ವಿತ್ತಂ ಉಪಭೋಗಸುಖಂ
ಆವಹತಿ, ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ದಾಲಿದ್ದಿಯಂ ವೂಪಸಮೇತಿ,
ಮುತ್ತಾದಿರತನಪಟಿಲಾಭಹೇತು ಹೋತಿ, ಲೋಕಸನ್ತತಿಞ್ಚ ಆವಹತಿ, ಏವಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ
ಸದ್ಧಾಪಿ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಂ ವಿಪಾಕಂ ಸುಖಮಾವಹತಿ, ಸದ್ಧಾಧುರೇನ ಪಟಿಪನ್ನಾನಂ
ಜಾತಿಜರಾದಿದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ಗುಣದಾಲಿದ್ದಿಯಂ ವೂಪಸಮೇತಿ,
ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾದಿರತನಪಟಿಲಾಭಹೇತು ಹೋತಿ।

‘‘ಸದ್ಧೋ ಸೀಲೇನ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಯಸೋ ಭೋಗಸಮಪ್ಪಿತೋ।

ಯಂ ಯಂ ಪದೇಸಂ ಭಜತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಪೂಜಿತೋ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೦೩) –

ವಚನತೋ ಲೋಕಸನ್ತತಿಞ್ಚ ಆವಹತೀತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ವಿತ್ತ’’ನ್ತಿ
ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇಸಂ ಸದ್ಧಾವಿತ್ತಂ ಅನುಗಾಮಿಕಂ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಂ
ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತು, ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಾದಿವಿತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ನಿದಾನಂ। ಸದ್ಧೋಯೇವ
ಹಿ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ವಿತ್ತಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಪನ ವಿತ್ತಂ ಯಾವದೇವ
ಅನತ್ಥಾಯ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುರಿಸಸ್ಸಾತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದದೇಸನಾ। ತಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ, ಇತ್ಥಿಆದೀನಮ್ಪಿ ಸದ್ಧಾವಿತ್ತಮೇವ ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

ಧಮ್ಮೋತಿ ದಸಕುಸಲಧಮ್ಮೋ, ದಾನಸೀಲಭಾವನಾಧಮ್ಮೋ ವಾ। ಸುಚಿಣ್ಣೋತಿ ಸುಕತೋ ಸುಚರಿತೋ। ಸುಖಮಾವಹತೀತಿ ಸೋಣಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತರಟ್ಠಪಾಲಾದೀನಂ ವಿಯ ಮನುಸ್ಸಸುಖಂ, ಸಕ್ಕಾದೀನಂ ವಿಯ ದಿಬ್ಬಸುಖಂ, ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಮಹಾಪದುಮಾದೀನಂ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಞ್ಚ ಆವಹತಿ।

ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಅಯಂ ಸಚ್ಚಸದ್ದೋ ಅನೇಕೇಸು ಅತ್ಥೇಸು ದಿಸ್ಸತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಭಣೇ ನ ಕುಜ್ಝೇಯ್ಯಾ ’’
ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೨೨೪) ವಾಚಾಸಚ್ಚೇ। ‘‘ಸಚ್ಚೇ ಠಿತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಾ’’ತಿಆದೀಸು
(ಜಾ॰ ೨.೨೧.೪೩೩) ವಿರತಿಸಚ್ಚೇ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ ನು ಸಚ್ಚಾನಿ ವದನ್ತಿ ನಾನಾ, ಪವಾದಿಯಾಸೇ
ಕುಸಲಾ ವದಾನಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೯೧) ದಿಟ್ಠಿಸಚ್ಚೇ। ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಚ್ಚಾನೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೮೫) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಚ್ಚೇ। ‘‘ಏಕಂ ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ನ
ದುತಿಯಮತ್ಥೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೯೦; ಮಹಾನಿ॰ ೧೧೯) ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚೇ। ‘‘ಚತುನ್ನಂ
ಸಚ್ಚಾನಂ ಕತಿ ಕುಸಲಾ’’ತಿಆದೀಸು (ವಿಭ॰ ೨೧೬) ಅರಿಯಸಚ್ಚೇ। ಇಧ ಪನ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಂ
ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿರತಿಸಚ್ಚಞ್ಚ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಕತ್ವಾ ವಾಚಾಸಚ್ಚಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ಯಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ ಉದಕಾದೀನಿ ವಸೇ ವತ್ತೇನ್ತಿ, ಜಾತಿಜರಾಮರಣಪಾರಂ ತರನ್ತಿ। ಯಥಾಹ –

‘‘ಸಚ್ಚೇನ ವಾಚೇನುದಕಮ್ಹಿ ಧಾವತಿ,

ವಿಸಮ್ಪಿ ಸಚ್ಚೇನ ಹನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ।

ಸಚ್ಚೇನ ದೇವೋ ಥನಯಂ ಪವಸ್ಸತಿ,

ಸಚೇ ಠಿತಾ ನಿಬ್ಬುತಿಂ ಪತ್ಥಯನ್ತಿ॥

‘‘ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ಅತ್ಥಿ ರಸಾ ಪಥಬ್ಯಾ,

ಸಚ್ಚಂ ತೇಸಂ ಸಾದುತರಂ ರಸಾನಂ।

ಸಚ್ಚೇ ಠಿತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ,

ತರನ್ತಿ ಜಾತಿಮರಣಸ್ಸ ಪಾರ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೨.೨೧.೪೩೩)।

ಸಾದುತರನ್ತಿ ಮಧುರತರಂ ಪಣೀತತರಂ। ರಸಾನನ್ತಿ
ಯೇ ಇಮೇ ‘‘ಮೂಲರಸೋ ಖನ್ಧರಸೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೨೮-೬೩೦) ನಯೇನ ಸಾಯನೀಯಧಮ್ಮಾ,
ಯೇಚಿಮೇ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಂ ಫಲರಸಂ (ಮಹಾವ॰ ೩೦೦), ಅರಸರೂಪೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ,
ಯೇ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ರೂಪರಸಾ ಸದ್ದರಸಾ (ಪಾರಾ॰ ೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೧೧), ಅನಾಪತ್ತಿ ರಸರಸೇ
(ಪಾಚಿ॰ ೬೦೫-೬೧೧), ಅಯಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ ಏಕರಸೋ ವಿಮುತ್ತಿರಸೋ (ಚೂಳವ॰ ೩೮೫; ಅ॰ ನಿ॰
೮.೧೯), ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅತ್ಥರಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಸಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾನಿ॰ ೧೪೯) ನಯೇನ
ರೂಪಾಚಾರರಸುಪವಜ್ಜಾ ಅವಸೇಸಾ ಬ್ಯಞ್ಜನಾದಯೋ ‘‘ಧಮ್ಮರಸಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ।
ತೇಸಂ ರಸಾನಂ ಸಚ್ಚಂ ಹವೇ ಸಾದುತರಂ ಸಚ್ಚಮೇವ ಸಾದುತರಂ। ಸಾಧುತರಂ ವಾ, ಸೇಟ್ಠತರಂ,
ಉತ್ತಮತರಂ। ಮೂಲರಸಾದಯೋ ಹಿ ಸರೀರಮುಪಬ್ರೂಹೇನ್ತಿ, ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಞ್ಚ ಸುಖಮಾವಹನ್ತಿ।
ಸಚ್ಚರಸೇ ವಿರತಿಸಚ್ಚವಾಚಾಸಚ್ಚರಸಾ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಬ್ರೂಹೇತಿ,
ಅಸಂಕಿಲೇಸಿಕಞ್ಚ ಸುಖಮಾವಹತಿ। ವಿಮುತ್ತಿರಸೋ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚರಸಪರಿಭಾವಿತತ್ತಾ ಸಾದು,
ಅತ್ಥರಸಧಮ್ಮರಸಾ ಚ ತದಧಿಗಮೂಪಾಯಭೂತಂ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತಿತೋತಿ।

ಪಞ್ಞಾಜೀವಿಂಜೀವಿತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ
ಯ್ವಾಯಂ ಅನ್ಧೇಕಚಕ್ಖುದ್ವಿಚಕ್ಖುಕೇಸು ದ್ವಿಚಕ್ಖುಪುಗ್ಗಲೋ ಗಹಟ್ಠೋ ವಾ
ಕಮ್ಮನ್ತಾನುಟ್ಠಾನ-ಸರಣಗಮನದಾನ-ಸಂವಿಭಾಗ-ಸೀಲಸಮಾದಾನುಪೋಸಥಕಮ್ಮಾದಿ ಗಹಟ್ಠಪಟಿಪದಂ,
ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವಾ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಕರಸೀಲಸಙ್ಖಾತಂ ತದುತ್ತರಿಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಆದಿಭೇದಮ್ಪಿ
ಪಬ್ಬಜಿತಪಟಿಪದಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಜೀವತಿ, ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಯ ಜೀವಿನೋ ಜೀವಿತಂ, ತಂ ವಾ ಪಞ್ಞಾಜೀವಿತಂ ಸೇಟ್ಠಮಾಹೂತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

ಏವಂ ಭಗವತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಪಞ್ಹೇ ಸುತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಯಕ್ಖೋ ಅವಸೇಸೇಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕಥಂಸು ತರತಿ ಓಘನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಸದ್ಧಾಯ ತರತೀತಿ
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಯೋ ಚತುಬ್ಬಿಧಮೋಘಂ ತರತಿ, ಸೋ ಸಂಸಾರಣ್ಣವಮ್ಪಿ ತರತಿ,
ವಟ್ಟದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಅಚ್ಚೇತಿ, ಕಿಲೇಸಮಲಾಪಿ ಪರಿಸುಜ್ಝತಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಪನ ಯಸ್ಮಾ
ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಓಘತರಣಂ ಅಸದ್ದಹನ್ತೋ ನ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ, ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಚಿತ್ತವೋಸ್ಸಗ್ಗೇನ
ಪಮತ್ತೋ ತತ್ಥೇವ ವಿಸತ್ತತ್ತಾ ಸಂಸಾರಣ್ಣವಂ ನ ತರತಿ,
ಕುಸೀತೋ ದುಕ್ಖಂ ವಿಹರತಿ ವೋಕಿಣ್ಣೋ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಅಪ್ಪಞ್ಞೋ ಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಂ
ಅಜಾನನ್ತೋ ನ ಪರಿಸುಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಭಗವತಾ ಅಯಂ ಗಾಥಾ
ವುತ್ತಾ।

ಏವಂ ವುತ್ತಾಯ ಚೇತಾಯ ಯಸ್ಮಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗಪದಟ್ಠಾನಂ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ತಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಾಯ ತರತಿ ಓಘನ್ತಿ
ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ದಿಟ್ಠೋಘತರಣಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ಸೋತಾಪನ್ನಞ್ಚ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ
ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಸಾತಚ್ಚಕಿರಿಯಸಙ್ಖತೇನ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ
ದುತಿಯಮಗ್ಗಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಕಿದೇವಿಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗಮನಮಗ್ಗಂ ಅವಸೇಸಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಅತಿಣ್ಣಂ ಭವೋಘವತ್ಥುಂ ಸಂಸಾರಣ್ಣವಂ ತರತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಅಣ್ಣವನ್ತಿ
ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಭವೋಘತರಣಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಞ್ಚ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಸಕದಾಗಾಮೀ
ವೀರಿಯೇನ ತತಿಯಮಗ್ಗಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಅನತೀತಂ ಕಾಮೋಘವತ್ಥುಂ
ಕಾಮೋಘಸಞ್ಞಿತಞ್ಚ ಕಾಮದುಕ್ಖಮಚ್ಚೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ವೀರಿಯೇನ ದುಕ್ಖಮಚ್ಚೇತೀತಿ
ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಕಾಮೋಘತರಣಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಅನಾಗಾಮಿಞ್ಚ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅನಾಗಾಮೀ
ವಿಗತಕಾಮಸಞ್ಞಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗಪಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ
ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತಂ ಪರಮಮಲಂ ಪಜಹತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಸುಜ್ಝತೀತಿ,
ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಅವಿಜ್ಜೋಘತರಣಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞ್ಚ ಅರಹತ್ತಞ್ಚ ಪಕಾಸೇತಿ। ಇಮಾಯ ಚ
ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ಕಥಿತಾಯ ಗಾಥಾಯ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಯಕ್ಖೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ।

ಇದಾನಿ ತಮೇವ ‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಭಾನೇನ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕಥಂಸು ಲಭತೇ ಪಞ್ಞನ್ತಿ ಇಮಂ ಛಪ್ಪದಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಥಂಸೂತಿ
ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ಅತ್ಥಯುತ್ತಿಪುಚ್ಛಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಯಂ ಹಿ ಪಞ್ಞಾದಿಅತ್ಥಂ ಞತ್ವಾ ತಸ್ಸ
ಯುತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ‘‘ಕಥಂ, ಕಾಯ ಯುತ್ತಿಯಾ, ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಪಞ್ಞಂ ಲಭತೀ’’ತಿ? ಏಸ ನಯೋ
ಧನಾದೀಸು।

ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಞ್ಞಾಲಾಭಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸದ್ದಹಾನೋತಿಆದಿಮಾಹ।
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಕಾಯಸುಚರಿತಾದಿಭೇದೇನ ಅಪರಭಾಗೇ ಚ
ಸತ್ತತಿಂಸಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಭೇದೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅರಹನ್ತೋ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ
ಪತ್ತಾ, ತಂ ಸದ್ದಹಾನೋ ಅರಹತಂ ಧಮ್ಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಪತ್ತಿಯಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಪಞ್ಞಂ ಲಭತಿ,
ತಞ್ಚ ಖೋ ನ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಕೇನೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸದ್ಧಾಜಾತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ ,
ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ, ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತೋ ಸೋತಂ ಓದಹತಿ, ಓಹಿತಸೋತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ,
ತಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮನತೋ ಪಭುತಿ ಯಾವ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇನ ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಲಭತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ –
ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾಪಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇ ಕಾಲೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ವತ್ತಕರಣೇನ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ಯದಾ ಪಯಿರುಪಾಸನಾಯ ಆರಾಧಿತಚಿತ್ತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತುಕಾಮಾ
ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ಅಧಿಗತಾಯ ಸೋತುಕಾಮತಾಯ ಸೋತಂ ಓದಹಿತ್ವಾ ಸುಣನ್ತೋ ಲಭತೀತಿ। ಏವಂ
ಸುಸ್ಸೂಸಮ್ಪಿ ಚ ಸತಿಅವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಸುಭಾಸಿತದುಬ್ಭಾಸಿತಞ್ಞುತಾಯ ವಿಚಕ್ಖಣೋ
ಏವ ಲಭತಿ, ನ ಇತರೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ’’ತಿ।

ಏವಂ ಯಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಾಯ ಪಞ್ಞಲಾಭಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ,
ಸುಸ್ಸೂಸಾಯ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪಞ್ಞಾಧಿಗಮೂಪಾಯಂ ಸುಣಾತಿ, ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಗಹಿತಂ ನ ಪಮುಸ್ಸತಿ।
ವಿಚಕ್ಖಣತಾಯ ಅನೂನಾಧಿಕಂ ಅವಿಪರೀತಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರಿಕಂ ಕರೋತಿ। ಸುಸ್ಸೂಸಾಯ ವಾ
ಓಹಿತಸೋತೋ ಪಞ್ಞಾಪಟಿಲಾಭಹೇತುಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಸುತಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇತಿ,
ವಿಚಕ್ಖಣತಾಯ ಧತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಮುಪಪರಿಕ್ಖತಿ, ಅಥಾನುಪುಬ್ಬೇನ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಂ
ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಭಗವಾ ‘‘ಕಥಂಸು ಲಭತೇ ಪಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ
ಕಾರಣಾನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।

ಇದಾನಿ ತತೋ ಪರೇ ತಯೋ ಪಞ್ಹೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಪತಿರೂಪಕಾರೀತಿ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ದೇಸಕಾಲಾದೀನಿ ಅಹಾಪೇತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ವಾ ಧನಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಪತಿರೂಪಕಾರೀ। ಧುರವಾತಿ ಚೇತಸಿಕವೀರಿಯವಸೇನ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ। ಉಟ್ಠಾತಾತಿ, ‘‘ಯೋ ಚ ಸೀತಞ್ಚ ಉಣ್ಹಞ್ಚ, ತಿಣಾ ಭಿಯ್ಯೋ ನ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಥೇರಗಾ॰ ೨೩೨) ನಯೇನ ಕಾಯಿಕವೀರೀಯವಸೇನ ಉಟ್ಠಾನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಸಿಥಿಲಪರಕ್ಕಮೋ। ವಿನ್ದತೇ ಧನನ್ತಿ
ಏಕಮೂಸಿಕಾಯ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಚತುಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಂ ಚೂಳನ್ತೇವಾಸೀ ವಿಯ ಲೋಕಿಯಧನಞ್ಚ,
ಮಹಲ್ಲಕಮಹಾತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಲೋಕುತ್ತರಧನಞ್ಚ ಲಭತಿ। ಸೋ ‘‘ತೀಹಿಯೇವ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ
ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಥಿನಮಿದ್ಧಾಗಮನವೇಲಾಯ ಪಲಾಲಚುಮ್ಬಟಕಂ ತೇಮೇತ್ವಾ ಸೀಸೇ
ಕತ್ವಾ ಗಲಪ್ಪಮಾಣಂ ಉದಕಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೋ ದಸಹಿ ವಸ್ಸೇಹಿ
ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸಚ್ಚೇನಾತಿ ವಚೀಸಚ್ಚೇನಾಪಿ ‘‘ಸಚ್ಚವಾದೀ ಭೂತವಾದೀ’’ತಿ, ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚೇನಾಪಿ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ’’ತಿ ಏವಂ ಕಿತ್ತಿಂ ಪಪ್ಪೋತಿ। ದದನ್ತಿ
ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಇಚ್ಛಿತಪತ್ಥಿತಂ ದದನ್ತೋ ಮಿತ್ತಾನಿ ಗನ್ಥತಿ, ಸಮ್ಪಾದೇತಿ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ದುದ್ದದಂ ವಾ ದದಂ ತಂ ಗನ್ಥತಿ। ದಾನಮುಖೇನ ವಾ ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂನಿ ಗಹಿತಾನೀತಿ
ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ, ತೇಹಿ ಮಿತ್ತಾನಿ ಕರೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

ಏವಂ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸಾಧಾರಣೇನ
ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕೇನ ನಯೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಹೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ‘‘ಕಥಂ ಪೇಚ್ಚ
ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ ಇಮಂ ಪಞ್ಚಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಗಹಟ್ಠವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಯಸ್ಸೇತೇತಿಆದೀಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಸ್ಸ ‘‘ಸದ್ದಹಾನೋ ಅರಹತ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಾಯ ಸಬ್ಬಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮುಪ್ಪಾದಿಕಾಯ ಸದ್ಧಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸದ್ಧಸ್ಸ, ಘರಮೇಸಿನೋತಿ ಘರಾವಾಸಂ ಪಞ್ಚ ವಾ ಕಾಮಗುಣೇ ಏಸನ್ತಸ್ಸ ಗವೇಸನ್ತಸ್ಸ ಕಾಮಭೋಗಿನೋ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ‘‘ಸಚ್ಚೇನ ಕಿತ್ತಿಂ ಪಪ್ಪೋತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಸಚ್ಚಂ। ‘‘ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಲಭತೇ ಪಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಸ್ಸೂಸಪಞ್ಞಾನಾಮೇನ ವುತ್ತೋವ ದಮೋ। ‘‘ಧುರವಾ ಉಟ್ಠಾತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಧುರನಾಮೇನ ಉಟ್ಠಾನನಾಮೇನ ಚ ವುತ್ತಾ ಧಿತಿ। ‘‘ದದಂ ಮಿತ್ತಾನಿ ಗನ್ಥತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಚಾಗೋ ಚಾತಿ ಏತೇ ಚತುರೋ ಧಮ್ಮಾ ಸನ್ತಿ। ಸ ವೇ ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತೀತಿ ಇಧಲೋಕಾ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸ ವೇ ನ ಸೋಚತೀತಿ।

ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಮಮ್ಪಿ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತಂ ಯಕ್ಖಂ ಚೋದೇನ್ತೋ ಇಙ್ಘ ಅಞ್ಞೇಪೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಇಙ್ಘಾತಿ ಚೋದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಅಞ್ಞೇಪೀತಿ
ಅಞ್ಞೇಪಿ ಧಮ್ಮೇ ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಚ್ಛಸ್ಸು। ಅಞ್ಞೇಪಿ ವಾ ಪೂರಣಾದಯೋ
ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪಟಿಞ್ಞೇ ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಚ್ಛಸ್ಸು। ಯದಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ ‘‘ಸಚ್ಚೇನ
ಕಿತ್ತಿಂ ಪಪ್ಪೋತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಸಚ್ಚಾ ಭಿಯ್ಯೋ ಕಿತ್ತಿಪ್ಪತ್ತಿಕಾರಣಂ
ವಾ, ‘‘ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಲಭತೇ ಪಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಸ್ಸೂಸಾತಿ ಪಞ್ಞಾಪದೇಸೇನ ವುತ್ತಾ ದಮ್ಮಾ
ಭಿಯ್ಯೋ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಪಞ್ಞಾಪಟಿಲಾಭಕಾರಣಂ ವಾ, ‘‘ದದಂ
ಮಿತ್ತಾನಿ ಗನ್ಥತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಚಾಗಾ ಭಿಯ್ಯೋ ಮಿತ್ತಗನ್ಥನಕಾರಣಂ ವಾ,
‘‘ಧುರವಾ ಉಟ್ಠಾತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ತಂ ತಂ ಅತ್ಥವಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಧುರನಾಮೇನ ಉಟ್ಠಾನನಾಮೇನ ಚ
ವುತ್ತಾಯ ಮಹಾಭಾರಸಹನತ್ಥೇನ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಭಾವಪ್ಪತ್ತಾಯ ವೀರಿಯಸಙ್ಖಾತಾಯ ಖನ್ತ್ಯಾ ಭಿಯ್ಯೋ
ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಧನವಿನ್ದನಕಾರಣಂ ವಾ, ‘‘ಸಚ್ಚಂ ದಮ್ಮೋ ಧಿತಿ ಚಾಗೋ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತೇಹಿ
ಇಮೇಹೇವ ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ ಪರಂ ಲೋಕಂ ಪೇಚ್ಚ ಅಸೋಚನಕಾರಣಂ ವಾ ಇಧ
ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಖೇಪಯೋಜನಾಯ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಏಕಮೇಕಂ
ಪದಂ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರಪದುದ್ಧಾರಪದವಣ್ಣನಾನಯೇಹಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಯಕ್ಖೋ ಯೇನ ಸಂಸಯೇನ ಅಞ್ಞೇ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಕಥಂ ನು ದಾನಿ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತಿ ವತ್ವಾ ಯೇಪಿಸ್ಸ ಅಪುಚ್ಛನಕಾರಣಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಜಾನಾಪೇನ್ತೋ ಯೋಹಂ ಅಜ್ಜಪಜಾನಾಮಿ, ಯೋ ಅತ್ಥೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಅಜ್ಜಾತಿ ಅಜ್ಜಾದಿಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪಜಾನಾಮೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಜಾನಾಮಿ। ಯೋ ಅತ್ಥೋತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಲಭತೇ ಪಞ್ಞ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಯಸ್ಸೇತೇ ಚತುರೋ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಪೇಚ್ಚ ಸೋಕಾಭಾವಕಾರಣಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ। ಅತ್ಥೋತಿ
ಚ ಕಾರಣಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಅಯಂ ಹಿ ಅತ್ಥಸದ್ದೋ ‘‘ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸು
(ಪಾರಾ॰ ೧; ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೫) ಪಾಠತ್ಥೇ ವತ್ತತಿ। ‘‘ಅತ್ಥೋ ಮೇ, ಗಹಪತಿ,
ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣೇನಾ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೫೦; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೫೮) ವಿಚಕ್ಖಣೇ। ‘‘ಹೋತಿ
ಸೀಲವತಂ ಅತ್ಥೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಜಾ॰ ೧.೧.೧೧) ವುಡ್ಢಿಮ್ಹಿ। ‘‘ಬಹುಜನೋ ಭಜತೇ
ಅತ್ಥಹೇತೂ’’ತಿಆದೀಸು ಧನೇ। ‘‘ಉಭಿನ್ನಮತ್ಥಂ ಚರತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಜಾ॰ ೧.೭.೬೬; ಸಂ॰ ನಿ॰
೧.೨೫೦; ಥೇರಗಾ॰ ೪೪೩) ಹಿತೇ । ‘‘ಅತ್ಥೇ ಜಾತೇ ಚ
ಪಣ್ಡಿತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಜಾ॰ ೧.೧.೯೨) ಕಾರಣೇ। ಇಧ ಪನ ಕಾರಣೇ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ
ಪಞ್ಞಾದಿಲಾಭಾದೀನಂ ಕಾರಣಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ, ಯಞ್ಚ ಪೇಚ್ಚ ಸೋಕಾಭಾವಸ್ಸ ಕಾರಣಂ
ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ, ತಂ ಯೋಹಂ ಅಜ್ಜ ಭಗವತಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಾಮಂಯೇವ ಪಜಾನಾಮಿ, ಸೋ ಕಥಂ ನು ದಾನಿ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

ಏವಂ ಯಕ್ಖೋ ‘‘ಪಜಾನಾಮಿ ಯೋ ಅತ್ಥೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಭಗವಂಮೂಲಕತ್ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅತ್ಥಾಯ ವತ ಮೇ ಬುದ್ಧೋತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಹಿತಾಯ ವುಡ್ಢಿಯಾ ಚ। ಯತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ
‘‘ಯಸ್ಸೇತೇ ಚತುರೋ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಚಾಗೇನ ಯತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ, ತಂ
ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ಬುದ್ಧಂ ಪಜಾನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಸಙ್ಘಂ ಸನ್ಧಾಯ
ಏವಮಾಹಾ’’ತಿ ಭಣನ್ತಿ।

ಏವಂ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಾಧಿಗಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಸೋ ಅಹಂ ವಿಚರಿಸ್ಸಾಮೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಗಾಮಾ ಗಾಮನ್ತಿ ದೇವಗಾಮಾ ದೇವಗಾಮಂ। ಪುರಾ ಪುರನ್ತಿ ದೇವನಗರತೋ ದೇವನಗರಂ। ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಸುಧಮ್ಮತನ್ತಿ
‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವತ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ವತ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ
ಬುದ್ಧಸುಬೋಧಿತಞ್ಚ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಞ್ಚ ಚ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ವತ ಭಗವತೋ
ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಞ್ಚ ಅಭಿತ್ಥವಿತ್ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಧಮ್ಮಘೋಸಕೋ
ಹುತ್ವಾ ವಿಚರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

ಏವಮಿಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಪರಿಯೋಸಾನಞ್ಚ ರತ್ತಿವಿಭಾವನಞ್ಚ
ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಆಳವಕಕುಮಾರಸ್ಸ ಯಕ್ಖಭವನಂ ಆನಯನಞ್ಚ ಏಕಕ್ಖಣೇಯೇವ ಅಹೋಸಿ।
ರಾಜಪುರಿಸಾ ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಏವರೂಪೋ ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧೇ ನ
ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಆಗತೋ ನು ಖೋ ಭಗವಾ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಾ ಭಗವತೋ ಸರೀರಪ್ಪಭಂ
ದಿಸ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಬಹಿ ಅಟ್ಠತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿಸಙ್ಕಾ ಅನ್ತೋಯೇವ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅದ್ದಸಂಸು
ಭಗವನ್ತಂ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನೇ ನಿಸಿನ್ನಂ, ಯಕ್ಖಞ್ಚ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ
ಠಿತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಯಕ್ಖಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಅಯಂ ತೇ, ಮಹಾಯಕ್ಖ, ರಾಜಕುಮಾರೋ ಬಲಿಕಮ್ಮಾಯ
ಆನೀತೋ, ಹನ್ದ ನಂ ಖಾದ ವಾ ಭುಞ್ಜ ವಾ, ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಾ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ಸೋತಾಪನ್ನತ್ತಾ
ಲಜ್ಜಿತೋ ವಿಸೇಸೇನ ಚ ಭಗವತೋ ಪುರತೋ ಏವಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಅಥ ತಂ ಕುಮಾರಂ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ
ಉಪನಾಮೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಕುಮಾರೋ ಮಯ್ಹಂ ಪೇಸಿತೋ, ಇಮಾಹಂ ಭಗವತೋ ದಮ್ಮಿ,
ಹಿತಾನುಕಮ್ಪಕಾ ಬುದ್ಧಾ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತು, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಇಮಂ ದಾರಕಂ ಇಮಸ್ಸ ಹಿತತ್ಥಾಯ
ಸುಖತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಞ್ಚ ಗಾಥಮಾಹ –

‘‘ಇಮಂ ಕುಮಾರಂ ಸತಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣಂ,

ಸಬ್ಬಙ್ಗುಪೇತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಬ್ಯಞ್ಜನಂ।

ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ ದದಾಮಿ ತೇ,

ಪಟಿಗ್ಗಹ ಲೋಕಹಿತಾಯ ಚಕ್ಖುಮಾ’’ತಿ॥

ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಕುಮಾರಂ। ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಚ
ಕುಮಾರಸ್ಸ ಚ ಮಙ್ಗಲಕರಣತ್ಥಂ ಪಾದೂನಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ। ತಂ ಯಕ್ಖೋ ಕುಮಾರಂ ಸರಣಂ ಗಮೇನ್ತೋ
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚತುತ್ಥಪಾದೇನ ಪೂರೇಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ –

‘‘ದೀಘಾಯುಕೋ ಹೋತು ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ,

ತುವಞ್ಚ ಯಕ್ಖ ಸುಖಿತೋ ಭವಾಹಿ।

ಅಬ್ಯಾಧಿತಾ ಲೋಕಹಿತಾಯ ತಿಟ್ಠಥ,

ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ ಸರಣಮುಪೇತಿ ಬುದ್ಧಂ।

ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ ಸರಣಮುಪೇತಿ ಧಮ್ಮಂ।

ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ ಸರಣಮುಪೇತಿ ಸಙ್ಘ’’ನ್ತಿ॥

ಅಥ ಭಗವಾ ಕುಮಾರಂ ರಾಜಪುರಿಸಾನಂ ಅದಾಸಿ – ‘‘ಇಮಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ
ಪುನ ಮಮೇವ ದೇಥಾ’’ತಿ। ಏವಂ ಸೋ ಕುಮಾರೋ ರಾಜಪುರಿಸಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ,
ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಭಗವತೋ ಹತ್ಥಂ, ಭಗವತೋ ಹತ್ಥತೋ ಪುನ ರಾಜಪುರಿಸಾನಂ ಹತ್ಥಂ ಗತತ್ತಾ
ನಾಮತೋ ‘‘ಹತ್ಥಕೋ ಆಳವಕೋ’’ತಿ ಜಾತೋ। ತಂ ಆದಾಯ ಪಟಿನಿವತ್ತೇ ರಾಜಪುರಿಸೇ ದಿಸ್ವಾ
ಕಸ್ಸಕವನಕಮ್ಮಿಕಾದಯೋ ‘‘ಕಿಂ ಯಕ್ಖೋ ಕುಮಾರಂ ಅತಿದಹರತ್ತಾ ನ ಇಚ್ಛೀ’’ತಿ? ಭೀತಾ
ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ರಾಜಪುರಿಸಾ ‘‘ಮಾ ಭಾಯಥ। ಖೇಮಂ ಕತಂ ಭಗವತಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಮಾರೋಚೇಸುಂ ।
ತತೋ ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಕಲಂ ಆಳವಿನಗರಂ ಏಕಕೋಲಾಹಲೇನ ಯಕ್ಖಾಭಿಮುಖಂ ಅಹೋಸಿ। ಯಕ್ಖೋಪಿ
ಭಗವತೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಕಾಲೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೇ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪಡ್ಢಮಗ್ಗಂ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ
ನಿವತ್ತಿ।

ಅಥ ಭಗವಾ ನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ನಗರದ್ವಾರೇ
ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವಿವಿತ್ತೇ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪಞ್ಞತ್ತಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ತತೋ ಮಹಾಜನಕಾಯೇನ
ಸದ್ಧಿಂ ರಾಜಾ ಚ ನಾಗರಾ ಚ ಏಕತೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ
ನಿಸಿನ್ನಾ – ‘‘ಕಥಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ದಾರುಣಂ ಯಕ್ಖಂ ದಮಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ತೇಸಂ
ಭಗವಾ ಯುದ್ಧಮಾದಿಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ ನವವಿಧಂ ವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸೇತ್ವಾ ಏವಂ ವಿಭಿಂಸನಕಂ ಅಕಾಸಿ,
ಏವಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿ। ತಸ್ಸಾಹಂ ಏವಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ’’ನ್ತಿ ತಮೇವಾಳವಕಸುತ್ತಂ ಕಥೇಸಿ।
ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸಿ। ತತೋ ರಾಜಾ ಚೇವ ನಾಗರಾ ಚ
ವೇಸ್ಸವಣಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಭವನಸಮೀಪೇ ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಭವನಂ ಕತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಗನ್ಧಾದಿಸಕ್ಕಾರುಪೇತಂ
ನಿಚ್ಚಬಲಿಂ ಪವತ್ತೇಸುಂ। ತಞ್ಚ ಕುಮಾರಂ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತಂ ‘‘ತ್ವಂ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ
ಜೀವಿತಂ ಲಭಿ, ಗಚ್ಛ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪಯಿರುಪಾಸಸ್ಸು ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚಾ’’ತಿ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸುಂ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ಪಯಿರುಪಾಸಮಾನೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ
ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸತಉಪಾಸಕಪರಿವಾರೋ ಅಹೋಸಿ।
ಭಗವಾ ಚ ನಂ ಏತದಗ್ಗೇ ನಿದ್ದಿಸಿ – ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ
ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಪರಿಸಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತಾನಂ ಯದಿದಂ ಹತ್ಥಕೋ ಆಳವಕೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰
೧.೨೫೧)। ದ್ವಾದಸಮಂ।

ಇತಿ ಸಾರತ್ಥಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ

ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ

ಯಕ್ಖಸಂಯುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

19) Classical Punjabi
19) ਕਲਾਸੀਕਲ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ

Leave a Reply