https://www.tipitaka.org/romn/

Tipiṭaka (Roman)
Tipiṭaka (Mūla)
Vinayapiṭaka
Suttapiṭaka
Dīghanikāya
Sīlakkhandhavaggapāḷi
1. Brahmajālasuttaṃ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

Dīghanikāyo

Sīlakkhandhavaggapāḷi

1. Brahmajālasuttaṃ

Paribbājakakathā

1.
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā antarā ca rājagahaṃ antarā ca
nāḷandaṃ addhānamaggappaṭipanno hoti mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ
pañcamattehi bhikkhusatehi. Suppiyopi kho paribbājako antarā ca
rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ addhānamaggappaṭipanno hoti saddhiṃ
antevāsinā brahmadattena māṇavena. Tatra sudaṃ suppiyo paribbājako
anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati,
saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī
brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa
vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itiha te ubho ācariyantevāsī
aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā
[anubaddhā (ka. sī. pī.)] honti bhikkhusaṅghañca.

2. Atha kho
bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ rājāgārake ekarattivāsaṃ upagacchi [upagañchi
(sī. syā. kaṃ. pī.)] saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Suppiyopi kho paribbājako
ambalaṭṭhikāyaṃ rājāgārake ekarattivāsaṃ upagacchi [upagañchi (sī. syā.
kaṃ. pī.)] antevāsinā brahmadattena māṇavena. Tatrapi sudaṃ suppiyo
paribbājako anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ
bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa
antevāsī brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati,
dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itiha te ubho
ācariyantevāsī aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā viharanti.

3. Atha
kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhitānaṃ
maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayaṃ saṅkhiyadhammo udapādi –
‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā
passatā arahatā sammāsambuddhena sattānaṃ nānādhimuttikatā
suppaṭividitā. Ayañhi suppiyo paribbājako anekapariyāyena buddhassa
avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati;
suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī brahmadatto māṇavo
anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati,
saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itihame ubho ācariyantevāsī aññamaññassa
ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti
bhikkhusaṅghañcā’’ti.

4. Atha kho bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ
saṅkhiyadhammaṃ viditvā yena maṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā
paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā, kā ca
pana vo antarākathā vippakatā’’ti? Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ
etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ rattiyā paccūsasamayaṃ
paccuṭṭhitānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayaṃ
saṅkhiyadhammo udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, yāvañcidaṃ
tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sattānaṃ
nānādhimuttikatā suppaṭividitā. Ayañhi suppiyo paribbājako
anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati,
saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī
brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa
vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itihame ubho ācariyantevāsī
aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā
honti bhikkhusaṅghañcā’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā,
atha bhagavā anuppatto’’ti.

5. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare
avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ
bhāseyyuṃ, tatra tumhehi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi
karaṇīyā. Mamaṃ vā, bhikkhave , pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā
avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe
assatha kupitā vā anattamanā vā, tumhaṃ yevassa tena antarāyo. Mamaṃ vā,
bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ,
saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha kupitā vā
anattamanā vā, api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ
ājāneyyāthā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare
avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ
bhāseyyuṃ, tatra tumhehi abhūtaṃ abhūtato nibbeṭhetabbaṃ – ‘itipetaṃ
abhūtaṃ, itipetaṃ atacchaṃ, natthi cetaṃ amhesu, na ca panetaṃ amhesu
saṃvijjatī’ti.

6. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ,
dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra
tumhehi na ānando na somanassaṃ na cetaso uppilāvitattaṃ karaṇīyaṃ.
Mamaṃ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ
bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha
ānandino sumanā uppilāvitā tumhaṃ yevassa tena antarāyo. Mamaṃ vā,
bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ,
saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra tumhehi bhūtaṃ bhūtato
paṭijānitabbaṃ – ‘itipetaṃ bhūtaṃ, itipetaṃ tacchaṃ, atthi cetaṃ amhesu,
saṃvijjati ca panetaṃ amhesū’ti.

Cūḷasīlaṃ

7.
‘‘Appamattakaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya. Katamañca taṃ,
bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano
tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya?

8. ‘‘‘Pāṇātipātaṃ pahāya
pāṇātipātā paṭivirato samaṇo gotamo nihitadaṇḍo, nihitasattho, lajjī,
dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharatī’ti – iti vā hi, bhikkhave,
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

‘‘‘Adinnādānaṃ
pahāya adinnādānā paṭivirato samaṇo gotamo dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī,
athenena sucibhūtena attanā viharatī’ti – iti vā hi, bhikkhave,
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

‘‘‘Abrahmacariyaṃ
pahāya brahmacārī samaṇo gotamo ārācārī [anācārī (ka.)] virato
[paṭivirato (katthaci)] methunā gāmadhammā’ti – iti vā hi, bhikkhave,
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

9. ‘‘‘Musāvādaṃ
pahāya musāvādā paṭivirato samaṇo gotamo saccavādī saccasandho theto
[ṭheto (syā. kaṃ.)] paccayiko avisaṃvādako lokassā’ti – iti vā hi,
bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

‘‘‘Pisuṇaṃ
vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato samaṇo gotamo, ito sutvā na
amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ
bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo
samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā’ti – iti vā hi,
bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

‘‘‘Pharusaṃ
vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato samaṇo gotamo, yā sā vācā nelā
kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā
tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano
tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

‘‘‘Samphappalāpaṃ pahāya
samphappalāpā paṭivirato samaṇo gotamo kālavādī bhūtavādī atthavādī
dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ
pariyantavatiṃ atthasaṃhita’nti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano
tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

10. ‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā [samārabbhā (sī. ka.)] paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave…pe….

‘‘‘Ekabhattiko samaṇo gotamo rattūparato virato [paṭivirato (katthaci)] vikālabhojanā….

Naccagītavāditavisūkadassanā [naccagītavāditavisukadassanā (ka.)] paṭivirato samaṇo gotamo….

Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato samaṇo gotamo….

Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato samaṇo gotamo….

Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo….

Kayavikkayā paṭivirato samaṇo gotamo….

Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato samaṇo gotamo….

Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā [sāviyogā (syā. kaṃ. ka.)] paṭivirato samaṇo gotamo….

Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā
paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano
tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

Cūḷasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

Majjhimasīlaṃ

11.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ bījagāmabhūtagāmasamārambhaṃ anuyuttā viharanti,
seyyathidaṃ [seyyathīdaṃ (sī. syā.)] – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ
aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ [pañcamaṃ iti vā (sī. syā. ka.)]; iti
evarūpā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā
hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

12.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ sannidhikāraparibhogaṃ anuyuttā viharanti ,
seyyathidaṃ – annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ
sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ iti vā iti evarūpā
sannidhikāraparibhogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi,
bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

13.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ –
naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ
[kumbhathūnaṃ (syā. ka.), kumbhathūṇaṃ (sī.)] sobhanakaṃ
[sobhanagharakaṃ (sī.), sobhanagarakaṃ (syā. kaṃ. pī.)] caṇḍālaṃ vaṃsaṃ
dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ [mahisayuddhaṃ (sī.
syā. kaṃ. pī.)] usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ
vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ
senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato
samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ
vadamāno vadeyya.

14. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā
saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ jūtappamādaṭṭhānānuyogaṃ
anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – aṭṭhapadaṃ dasapadaṃ ākāsaṃ
parihārapathaṃ santikaṃ khalikaṃ ghaṭikaṃ salākahatthaṃ akkhaṃ
paṅgacīraṃ vaṅkakaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulikaṃ [ciṅgulakaṃ (ka. sī.)]
pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ akkharikaṃ manesikaṃ yathāvajjaṃ iti vā
iti evarūpā jūtappamādaṭṭhānānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā
hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

15.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ anuyuttā viharanti,
seyyathidaṃ – āsandiṃ pallaṅkaṃ gonakaṃ cittakaṃ paṭikaṃ paṭalikaṃ
tūlikaṃ vikatikaṃ uddalomiṃ ekantalomiṃ kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ
hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ [hatthattharaṇaṃ assattharaṇaṃ
rathattharaṇaṃ (sī. ka. pī.)] ajinappaveṇiṃ
kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ
iti vā iti evarūpā uccāsayanamahāsayanā paṭivirato samaṇo gotamo’ti –
iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

16.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti,
seyyathidaṃ – ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ
mālāgandhavilepanaṃ [mālāvilepanaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)] mukhacuṇṇaṃ
mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ asiṃ [khaggaṃ
(sī. pī.), asiṃ khaggaṃ (syā. kaṃ.)] chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ
vālabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā iti evarūpā
maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi,
bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

17.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ –
rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ
yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ
gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ
janapadakathaṃ itthikathaṃ [itthikathaṃ purisakathaṃ (syā. kaṃ. ka.)]
sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ
nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā
iti evarūpāya tiracchānakathāya paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi,
bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

18.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ viggāhikakathaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ –
na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ
tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchā paṭipanno tvamasi, ahamasmi
sammā paṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca,
pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo,
niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti
iti vā iti evarūpāya viggāhikakathāya paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti
vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

19.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpaṃ dūteyyapahiṇagamanānuyogaṃ anuyuttā viharanti,
seyyathidaṃ – raññaṃ, rājamahāmattānaṃ, khattiyānaṃ, brāhmaṇānaṃ,
gahapatikānaṃ, kumārānaṃ ‘‘idha gaccha, amutrāgaccha, idaṃ hara, amutra
idaṃ āharā’’ti iti vā iti evarūpā dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato
samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ
vadamāno vadeyya.

20. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā
saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti, lapakā ca
nemittikā ca nippesikā ca, lābhena lābhaṃ nijigīṃsitāro ca [lābhena
lābhaṃ nijigiṃ bhitāro (sī. syā.), lābhena ca lābhaṃ nijigīsitāro (pī.)]
iti [iti vā, iti (syā. kaṃ. ka.)] evarūpā kuhanalapanā paṭivirato
samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ
vadamāno vadeyya.

Majjhimasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

Mahāsīlaṃ

21.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti ,
seyyathidaṃ – aṅgaṃ nimittaṃ uppātaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ mūsikacchinnaṃ
aggihomaṃ dabbihomaṃ thusahomaṃ kaṇahomaṃ taṇḍulahomaṃ sappihomaṃ
telahomaṃ mukhahomaṃ lohitahomaṃ aṅgavijjā vatthuvijjā khattavijjā
[khettavijjā (bahūsu)] sivavijjā bhūtavijjā bhūrivijjā ahivijjā
visavijjā vicchikavijjā mūsikavijjā sakuṇavijjā vāyasavijjā pakkajjhānaṃ
saraparittāṇaṃ migacakkaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya
micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave,
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

22. ‘‘‘Yathā vā
paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te
evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ –
maṇilakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ satthalakkhaṇaṃ
asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ
purisalakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ kumārilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ
dāsilakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ
[mahisalakkhaṇaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)] usabhalakkhaṇaṃ golakkhaṇaṃ
ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭakalakkhaṇaṃ
godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vā
iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti –
iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

23.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti,
seyyathidaṃ – raññaṃ niyyānaṃ bhavissati, raññaṃ aniyyānaṃ bhavissati,
abbhantarānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ apayānaṃ
bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ
apayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, bāhirānaṃ
raññaṃ parājayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ jayo bhavissati,
abbhantarānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, iti imassa jayo bhavissati,
imassa parājayo bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya
micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave,
puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

24. ‘‘‘Yathā vā
paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te
evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ –
candaggāho bhavissati, sūriyaggāho [suriyaggāho (sī. syā. kaṃ. pī.)]
bhavissati, nakkhattaggāho bhavissati, candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ
bhavissati, candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ
pathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati,
ukkāpāto bhavissati, disāḍāho bhavissati, bhūmicālo bhavissati,
devadudrabhi [devadundubhi (syā. kaṃ. pī.)] bhavissati,
candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ
bhavissati, evaṃvipāko candaggāho bhavissati, evaṃvipāko sūriyaggāho
bhavissati, evaṃvipāko nakkhattaggāho bhavissati, evaṃvipākaṃ
candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ
uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ pathagamanaṃ
bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati,
evaṃvipāko ukkāpāto bhavissati, evaṃvipāko disāḍāho bhavissati,
evaṃvipāko bhūmicālo bhavissati, evaṃvipāko devadudrabhi bhavissati,
evaṃvipākaṃ candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ
vodānaṃ bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā
paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano
tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

25. ‘‘‘Yathā vā paneke
bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya
tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ –
suvuṭṭhikā bhavissati, dubbuṭṭhikā bhavissati, subhikkhaṃ bhavissati,
dubbhikkhaṃ bhavissati, khemaṃ bhavissati, bhayaṃ bhavissati, rogo
bhavissati, ārogyaṃ bhavissati, muddā, gaṇanā, saṅkhānaṃ, kāveyyaṃ,
lokāyataṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato
samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ
vadamāno vadeyya.

26. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā
saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya
micchājīvena jīvitaṃ kappenti , seyyathidaṃ – āvāhanaṃ vivāhanaṃ
saṃvaraṇaṃ vivaraṇaṃ saṃkiraṇaṃ vikiraṇaṃ subhagakaraṇaṃ dubbhagakaraṇaṃ
viruddhagabbhakaraṇaṃ jivhānibandhanaṃ hanusaṃhananaṃ hatthābhijappanaṃ
hanujappanaṃ kaṇṇajappanaṃ ādāsapañhaṃ kumārikapañhaṃ devapañhaṃ
ādiccupaṭṭhānaṃ mahatupaṭṭhānaṃ abbhujjalanaṃ sirivhāyanaṃ iti vā iti
evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti
vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

27.
‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni
bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti,
seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ
vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ
juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ
kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ
sallakattiyaṃ dārakatikicchā mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ osadhīnaṃ
paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato
samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ
vadamāno vadeyya.

‘‘Idaṃ kho, bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

Mahāsīlaṃ niṭṭhitaṃ.

Pubbantakappikā

28.
‘‘Atthi , bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā
paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā
sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā
vadamānā vadeyyuṃ. Katame ca te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā
duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye
tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa
yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ?

29. ‘‘Santi ,
bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino,
pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni [adhivuttipadāni (sī.
pī.)] abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā
kimāgamma kimārabbha pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi?

Sassatavādo

30.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā, sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā
kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti
catūhi vatthūhi?

31. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo
vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte ( ) [(parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpattilese) (syā. ka.)]
anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi
jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo
vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo
jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekānipi jātisatāni
anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni – ‘amutrāsiṃ
evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo
evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ
anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

‘‘So evamāha – ‘sassato
attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā
sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisamaṃ. Taṃ
kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya
appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi,
yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi seyyathidaṃ –
ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo
dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo
paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi
anekānipi jātisatāni anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni
– amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra
udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca
vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti
cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave,
paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā
sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

32. ‘‘Dutiye ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi
saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ dvepi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tīṇipi saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattāripi saṃvaṭṭavivaṭṭāni pañcapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra
udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarati.

‘‘So evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho
kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti
upapajjanti, atthitveva  sassatisamaṃ. Taṃ kissa hetu? Ahañhi
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi yathāsamāhite
citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Seyyathidaṃ – ekampi
saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ dvepi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tīṇipi saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattāripi saṃvaṭṭavivaṭṭāni pañcapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni. Amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra
udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca
vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito, te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti
cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave,
dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā
sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

33. ‘‘Tatiye ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni vīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tiṃsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattālīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo
evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarati.

‘‘So evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho
kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti
upapajjanti, atthitveva sassatisamaṃ. Taṃ kissa hetu? Ahañhi
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite
citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Seyyathidaṃ – dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni vīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tiṃsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattālīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo
evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto
idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca
vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito, te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti
cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave,
tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā
sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

34. ‘‘Catutthe ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī
hoti vīmaṃsī, so takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ
evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te
ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva
sassatisama’nti . Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ
ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca
paññapenti.

35. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā
sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Ye hi
keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti, sabbe te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā
aññatarena; natthi ito bahiddhā.

36. ‘‘Tayidaṃ , bhikkhave,
tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā
evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti, tañca tathāgato pajānāti, tato
ca uttaritaraṃ pajānāti; tañca pajānanaṃ [pajānaṃ (?) dī. ni. 3.36
pāḷiaṭṭhakathā passitabbaṃ] na parāmasati, aparāmasato cassa
paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca
assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto,
bhikkhave, tathāgato.

37. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā
gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā
paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi
tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Paṭhamabhāṇavāro.

Ekaccasassatavādo

38.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā
ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi
vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha
ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ
attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi?

39. ‘‘Hoti kho so,
bhikkhave, samayo, yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ
loko saṃvaṭṭati. Saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā
ābhassarasaṃvattanikā honti. Te tattha honti manomayā pītibhakkhā
sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.

40.
‘‘Hoti kho so, bhikkhave, samayo, yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno
accayena ayaṃ loko vivaṭṭati. Vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ
pātubhavati. Atha kho aññataro satto āyukkhayā vā puññakkhayā vā
ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati. So tattha hoti
manomayo pītibhakkho sayaṃpabho antalikkhacaro subhaṭṭhāyī, ciraṃ
dīghamaddhānaṃ tiṭṭhati.

41. ‘‘Tassa tattha ekakassa dīgharattaṃ
nivusitattā anabhirati paritassanā upapajjati – ‘aho vata aññepi sattā
itthattaṃ āgaccheyyu’nti. Atha aññepi sattā āyukkhayā vā puññakkhayā vā
ābhassarakāyā cavitvā brahmavimānaṃ upapajjanti tassa sattassa
sahabyataṃ. Tepi tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā
antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.

42.
‘‘Tatra , bhikkhave, yo so satto paṭhamaṃ upapanno tassa evaṃ hoti –
‘ahamasmi brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī
issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā [sajjitā (syā. kaṃ.)] vasī pitā
bhūtabhabyānaṃ. Mayā ime sattā nimmitā. Taṃ kissa hetu? Mamañhi pubbe
etadahosi – ‘‘aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyu’’nti. Iti mama
ca manopaṇidhi, ime ca sattā itthattaṃ  āgatā’ti.

‘‘Yepi te sattā
pacchā upapannā, tesampi evaṃ hoti – ‘ayaṃ kho bhavaṃ brahmā mahābrahmā
abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā
seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ. Iminā mayaṃ bhotā brahmunā
nimmitā. Taṃ kissa hetu? Imañhi mayaṃ addasāma idha paṭhamaṃ upapannaṃ,
mayaṃ panamha pacchā upapannā’ti.

43. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo so
satto paṭhamaṃ upapanno, so dīghāyukataro ca hoti vaṇṇavantataro ca
mahesakkhataro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā, te appāyukatarā ca
honti dubbaṇṇatarā ca appesakkhatarā ca.

44. ‘‘Ṭhānaṃ kho
panetaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā
itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ
pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya
padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya
tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ
anussarati , tato paraṃ nānussarati.

‘‘So evamāha – ‘yo kho so
bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī
issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, yena mayaṃ
bhotā brahmunā nimmitā, so nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo
sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. Ye pana mayaṃ ahumhā tena bhotā brahmunā
nimmitā, te mayaṃ aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ
āgatā’ti. Idaṃ kho, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha
eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ
ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

45. ‘‘Dutiye ca
bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā
ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca
paññapenti? Santi, bhikkhave, khiḍḍāpadosikā nāma devā, te ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā [hasakhiḍḍāratidhammasamāpannā (ka.)]
viharanti. Tesaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ
sati sammussati [pamussati (sī. syā.)]. Satiyā sammosā te devā tamhā
kāyā cavanti.

46. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ
aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato
samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito
samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.

‘‘So
evamāha – ‘ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā, te na ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti. Tesaṃ na ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati na sammussati. Satiyā
asammosā te devā tamhā kāyā na cavanti; niccā dhuvā sassatā
avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . Ye pana mayaṃ ahumhā
khiḍḍāpadosikā, te mayaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā
viharimhā. Tesaṃ no ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ
sati sammussati. Satiyā sammosā evaṃ mayaṃ tamhā kāyā cutā aniccā
addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti. Idaṃ, bhikkhave,
dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā
ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ
attānañca lokañca paññapenti.

47. ‘‘Tatiye ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā
ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Santi,
bhikkhave, manopadosikā nāma devā, te ativelaṃ aññamaññaṃ
upanijjhāyanti. Te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi
cittāni padūsenti. Te aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā .
Te devā tamhā kāyā cavanti.

48. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave,
vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati.
Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā
anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya
appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati,
yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.

‘‘So
evamāha – ‘ye kho te bhonto devā na manopadosikā, te nātivelaṃ
aññamaññaṃ upanijjhāyanti. Te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā
aññamaññamhi cittāni nappadūsenti. Te aññamaññaṃ appaduṭṭhacittā
akilantakāyā akilantacittā. Te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā
sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti. Ye pana mayaṃ
ahumhā manopadosikā, te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyimhā. Te
mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsimhā,
te mayaṃ aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā. Evaṃ mayaṃ
tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti .
Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke
samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ
asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

49. ‘‘Catutthe ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā
ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha,
bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī. So
takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāha – ‘yaṃ kho
idaṃ vuccati cakkhuṃ itipi sotaṃ itipi ghānaṃ itipi jivhā itipi kāyo
itipi, ayaṃ attā anicco addhuvo asassato vipariṇāmadhammo. Yañca kho
idaṃ vuccati cittanti vā manoti vā viññāṇanti vā ayaṃ attā nicco dhuvo
sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’ti. Idaṃ,
bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā
ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ
attānañca lokañca paññapenti.

50. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave,
samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ
asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Ye hi keci,
bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā
ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti, sabbe
te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

51.
‘‘Tayidaṃ , bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā
evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti.
Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ
na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ
samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ
viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

52. ‘‘Ime kho te,
bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā
nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā
pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Antānantavādo

53.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa
paññapenti catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma
kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi?

54.
‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya
padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya
tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte antasaññī lokasmiṃ
viharati.

‘‘So evamāha – ‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo. Taṃ kissa
hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite
citte antasaññī lokasmiṃ viharāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā antavā
ayaṃ loko parivaṭumo’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma
yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa
paññapenti.

55. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma
kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave,
ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya
appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati,
yathāsamāhite citte anantasaññī lokasmiṃ viharati.

‘‘So evamāha –
‘ananto ayaṃ loko apariyanto. Ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu –
‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Ananto ayaṃ loko
apariyanto. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya
anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ
cetosamādhiṃ phusāmi , yathāsamāhite citte anantasaññī lokasmiṃ
viharāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā ananto ayaṃ loko apariyanto’ti.
Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke
samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

56.
‘‘Tatiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā
antānantaṃ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā
brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte uddhamadho antasaññī lokasmiṃ viharati, tiriyaṃ anantasaññī.

‘‘So
evamāha – ‘antavā ca ayaṃ loko ananto ca. Ye te samaṇabrāhmaṇā
evamāhaṃsu – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Yepi te
samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘ananto ayaṃ loko apariyanto’’ti, tesampi
musā. Antavā ca ayaṃ loko ananto ca. Taṃ kissa hetu? Ahañhi
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite
citte uddhamadho antasaññī lokasmiṃ viharāmi, tiriyaṃ anantasaññī.
Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā antavā ca ayaṃ loko ananto cā’ti. Idaṃ,
bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā
antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

57. ‘‘Catutthe ca
bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā antānantaṃ
lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco   samaṇo vā brāhmaṇo vā
takkī hoti vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ
evamāha – ‘nevāyaṃ loko antavā, na panānanto. Ye te samaṇabrāhmaṇā
evamāhaṃsu – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Yepi te
samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘ananto ayaṃ loko apariyanto’’ti, tesampi
musā. Yepi te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘antavā ca ayaṃ loko ananto
cā’’ti, tesampi musā. Nevāyaṃ loko antavā , na panānanto’ti. Idaṃ,
bhikkhave , catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā
antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

58. ‘‘Imehi kho te,
bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti
catūhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā
antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti, sabbe te imeheva catūhi
vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

59.
‘‘Tayidaṃ, bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā
evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato
pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati,
aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca
atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā
anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

60. ‘‘Ime kho te,
bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā
nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā
pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Amarāvikkhepavādo

61.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā, tattha tattha
pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi
vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha
amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ
āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi?

62. ‘‘Idha, bhikkhave,
ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti,
‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho
‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’’nti
yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ
appajānanto, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘idaṃ
kusala’nti vā byākareyyaṃ, ‘idaṃ akusala’nti vā byākareyyaṃ, taṃ mamassa
musā. Yaṃ mamassa musā , so mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto so
mamassa antarāyo’ti. Iti so musāvādabhayā musāvādaparijegucchā nevidaṃ
kusalanti byākaroti, na panidaṃ akusalanti byākaroti, tattha tattha
pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi
me no; tathātipi me no; aññathātipi me no; notipi me no; no notipi me
no’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke
samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā
vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

63. ‘‘Dutiye ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ
puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave,
ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti,
‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho
‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’’nti
yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ
appajānanto, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘‘idaṃ
kusala’’nti vā byākareyyaṃ, ‘‘idaṃ akusala’nti vā byākareyyaṃ, tattha me
assa chando vā rāgo vā doso vā paṭigho vā. Yattha [yo (?)] me assa
chando vā rāgo vā doso vā paṭigho vā, taṃ mamassa upādānaṃ. Yaṃ mamassa
upādānaṃ, so mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto, so mamassa
antarāyo’ti. Iti so upādānabhayā upādānaparijegucchā nevidaṃ kusalanti
byākaroti, na panidaṃ akusalanti byākaroti, tattha tattha pañhaṃ puṭṭho
samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi me no;
tathātipi me no; aññathātipi me no; notipi me no; no notipi me no’ti.
Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke
samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā
vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

64. ‘‘Tatiye ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ
puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave,
ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti,
‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho
‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’nti
yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ
appajānanto ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto ‘‘idaṃ
kusala’’nti vā byākareyyaṃ, ‘‘idaṃ akusala’’nti vā byākareyyaṃ. Santi hi
kho samaṇabrāhmaṇā paṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā, te
bhindantā [vobhindantā (sī. pī.)] maññe caranti paññāgatena
diṭṭhigatāni, te maṃ tattha samanuyuñjeyyuṃ samanugāheyyuṃ
samanubhāseyyuṃ. Ye maṃ tattha samanuyuñjeyyuṃ samanugāheyyuṃ
samanubhāseyyuṃ, tesāhaṃ na sampāyeyyaṃ. Yesāhaṃ na sampāyeyyaṃ, so
mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto, so mamassa antarāyo’ti. Iti so
anuyogabhayā anuyogaparijegucchā nevidaṃ kusalanti byākaroti, na panidaṃ
akusalanti byākaroti, tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ
āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi me no; tathātipi me no; aññathātipi
me no; notipi me no; no notipi me no’ti. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ
ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha
tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

65.
‘‘Catutthe ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha
amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ
āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā
mando hoti momūho. So mandattā momūhattā tattha tattha pañhaṃ puṭṭho
samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘atthi paro loko’ti iti
ce maṃ pucchasi, ‘atthi paro loko’ti iti ce me assa, ‘atthi paro loko’ti
iti te naṃ byākareyyaṃ, ‘evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi
me no, notipi me no, no notipi me no’ti. ‘Natthi paro loko…pe… ‘atthi ca
natthi ca paro loko…pe… ‘nevatthi na natthi paro loko…pe… ‘atthi sattā
opapātikā …pe… ‘natthi sattā opapātikā…pe… ‘atthi ca natthi ca sattā
opapātikā…pe… ‘nevatthi na natthi sattā opapātikā…pe… ‘atthi
sukatadukkaṭānaṃ [sukaṭadukkaṭānaṃ (sī. syā. kaṃ.)] kammānaṃ phalaṃ
vipāko…pe… ‘natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘atthi ca
natthi ca sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘nevatthi na
natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘hoti tathāgato paraṃ
maraṇā…pe… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… ‘hoti ca na ca hoti [na
hoti ca (sī. ka.)] tathāgato paraṃ maraṇā…pe… ‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce maṃ pucchasi, ‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’ti iti ce me assa, ‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’ti iti te naṃ byākareyyaṃ, ‘evantipi me no,
tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti.
Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke
samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā
vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

66. ‘‘Imehi kho te,
bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā
samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi. Ye hi
keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā amarāvikkhepikā tattha tattha
pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ , sabbe te
imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe…
yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Adhiccasamuppannavādo

67.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā
adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi. Te ca
bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha adhiccasamuppannikā
adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi?

68.
‘‘Santi, bhikkhave, asaññasattā nāma devā. Saññuppādā ca pana te devā
tamhā kāyā cavanti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro
satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno
agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno
ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya
sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite
citte saññuppādaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati. So evamāha –
‘adhiccasamuppanno attā ca loko ca. Taṃ kissa hetu? Ahañhi pubbe
nāhosiṃ, somhi etarahi ahutvā santatāya pariṇato’ti. Idaṃ, bhikkhave,
paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā
adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti.

69.
‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha
adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti?
Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī. So
takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāha –
‘adhiccasamuppanno attā ca loko cā’ti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ,
yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā
adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti.

70. ‘‘Imehi kho
te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ
attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave,
samaṇā vā brāhmaṇā vā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca
lokañca paññapenti, sabbe te imeheva dvīhi vatthūhi, etesaṃ vā
aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ
vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

71. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave,
samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha
anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi. Ye hi
keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā
pubbantānudiṭṭhino pubbantamārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni
abhivadanti, sabbe te imeheva aṭṭhārasahi vatthūhi, etesaṃ vā
aññatarena, natthi ito bahiddhā.

72. ‘‘Tayidaṃ, bhikkhave,
tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā
evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato
ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato
cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca
assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto,
bhikkhave, tathāgato.

73. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā
gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā
paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti , yehi
tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Dutiyabhāṇavāro.

Aparantakappikā

74.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā
aparantānudiṭṭhino, aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni
abhivadanti catucattārīsāya [catucattālīsāya (syā. kaṃ.)] vatthūhi. Te
ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha aparantakappikā
aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni
abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi?

Saññīvādo

75.
‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā
uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi. Te ca
bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā saññīvādā
uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi?

76.
‘‘‘Rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā saññī’ti naṃ paññapenti. ‘Arūpī
attā hoti arogo paraṃ maraṇā saññī’ti naṃ paññapenti. ‘Rūpī ca arūpī ca
attā hoti…pe… nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti… anantavā attā
hoti… antavā ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā attā hoti…
ekattasaññī attā hoti… nānattasaññī attā hoti… parittasaññī attā hoti…
appamāṇasaññī attā hoti… ekantasukhī attā hoti… ekantadukkhī attā hoti.
Sukhadukkhī attā hoti. Adukkhamasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā
saññī’ti naṃ paññapenti.

77. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave,
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ
paññapenti soḷasahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā
vā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ
paññapenti, sabbe te imeheva soḷasahi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena,
natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā
vadamānā vadeyyuṃ.

Asaññīvādo

78. ‘‘Santi, bhikkhave, eke
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ
attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā
kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ
attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi?

79. ‘‘‘Rūpī attā hoti arogo
paraṃ maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti. ‘Arūpī attā hoti arogo paraṃ
maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti. ‘Rūpī ca arūpī ca attā hoti…pe…
nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti… anantavā attā hoti… antavā
ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā attā hoti arogo paraṃ
maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti.

80. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave,
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ
attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā
brāhmaṇā vā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ
paññapenti, sabbe te imeheva aṭṭhahi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena,
natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā
vadamānā vadeyyuṃ.

Nevasaññīnāsaññīvādo

81. ‘‘Santi,
bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā,
uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi.
Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā
nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ
paññapenti aṭṭhahi vatthūhi?

82. ‘‘‘Rūpī attā hoti arogo paraṃ
maraṇā nevasaññīnāsaññī’ti naṃ paññapenti ‘arūpī attā hoti…pe… rūpī ca
arūpī ca attā hoti… nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti…
anantavā attā hoti… antavā ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā
attā hoti arogo paraṃ maraṇā nevasaññīnāsaññī’ti naṃ paññapenti.

83.
‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā
nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ
paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā
vā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ
nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva aṭṭhahi
vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā
vadeyyuṃ.

Ucchedavādo

84. ‘‘Santi , bhikkhave, eke
samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti sattahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma
kimārabbha ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti sattahi vatthūhi?

85. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo
vā brāhmaṇo vā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi [evaṃdiṭṭhī (ka. pī.)] – ‘yato
kho, bho, ayaṃ attā rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo kāyassa
bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho,
ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ
vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

86. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho,
bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho,
ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā
dibbo rūpī kāmāvacaro kabaḷīkārāhārabhakkho. Taṃ tvaṃ na jānāsi na
passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā
ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā
sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ
vibhavaṃ paññapenti.

87. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso
attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā
ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā dibbo rūpī
manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi.
Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati
vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā
samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti.

88. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā,
yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā
ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho , bho, añño attā sabbaso
rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ
amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi
na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā
ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ
attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ
vibhavaṃ paññapenti.

89. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso
attā yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā
ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso
ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti
viññāṇañcāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi
passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na
hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno
hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

90.
‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, so attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso
natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno
hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma
‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcaññāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi.
Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati
vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho , bho, ayaṃ attā sammā
samucchinno hotī’’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti.

91. ‘Tamañño evamāha – ‘‘atthi kho, bho, eso attā,
yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā
ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso
ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘‘santametaṃ paṇītameta’’nti
nevasaññānāsaññāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ
jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati
vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā
samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti.

92. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā
ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi
vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ucchedavādā sato
sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti, sabbe te imeheva sattahi
vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā
vadeyyuṃ.

Diṭṭhadhammanibbānavādo

93. ‘‘Santi, bhikkhave,
eke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi. Te ca bhonto
samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha diṭṭhadhammanibbānavādā sato
sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi?

94.
‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī hoti
evaṃdiṭṭhi – ‘‘yato kho, bho, ayaṃ attā pañcahi kāmaguṇehi samappito
samaṅgībhūto paricāreti, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

95. ‘‘Tamañño evamāha
–‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca
kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ
kissa hetu? Kāmā hi, bho, aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, tesaṃ
vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Yato
kho , bho, ayaṃ attā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja
viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto
hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

96.
‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso
natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha
vitakkitaṃ vicāritaṃ, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho, bho, ayaṃ
attā vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ
avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja
viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto
hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

97.
‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso
natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha
pītigataṃ cetaso uppilāvitattaṃ, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho,
bho, ayaṃ attā pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati, sato ca
sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti
‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati,
ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti.
Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

98.
‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso
natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha
sukhamiti cetaso ābhogo, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho, bho,
ayaṃ attā sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva
somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ
catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

99. ‘‘Imehi kho te,
bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi. Ye hi keci,
bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva pañcahi
vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā
vadeyyuṃ.

100. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā
aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni
adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi. Ye hi keci,
bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino
aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te
imeheva catucattārīsāya vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ
vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

101. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave,
samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca
pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi.

102.
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā
aparantakappikā vā pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino
pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti,
sabbe te imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito
bahiddhā.

103. ‘‘Tayidaṃ, bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime
diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti
evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ
pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva
nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca
ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave,
tathāgato.

104. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā
duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye
tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa
yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

Paritassitavipphanditavāro

105.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti catūhi vatthūhi , tadapi tesaṃ bhavataṃ
samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

106. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ
asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi tesaṃ
bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

107. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi
vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ
vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

108. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ
puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi,
tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ
taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

109. ‘‘Tatra, bhikkhave,
ye te samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca
lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ
samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

110. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha
anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi, tadapi
tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ
taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

111. ‘‘Tatra, bhikkhave,
ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ
attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ
samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

112. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ
attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ
samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

113. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ
nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ  paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi tesaṃ
bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ
paritassitavipphanditameva.

114. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti sattahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ
ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

115.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato
sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi, tadapi
tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ
taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

116. ‘‘Tatra, bhikkhave,
ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya
vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ
vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

117. ‘‘Tatra ,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca
pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi,
tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ
taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

Phassapaccayāvāro

118.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

119.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā
ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca
paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

120. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

121.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha
pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi
vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

122. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca
paññapenti dvīhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

123. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino
pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi
vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

124. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ
paññapenti soḷasahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

125. ‘‘Tatra
, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā
uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi
phassapaccayā.

126. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā
uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ
attānaṃ  paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

127.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa
ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi, tadapi
phassapaccayā.

128. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā
diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ
paññapenti pañcahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

129. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino
aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti
catucattārīsāya vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

130. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca
pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi,
tadapi phassapaccayā.

Netaṃ ṭhānaṃ vijjativāro

131.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, te vata aññatra phassā
paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

132. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekacca asassatikā
ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi
vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ
vijjati.

133. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā
antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi, te vata
aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

134.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha
pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi
vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ
vijjati.

135. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā
adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti
dvīhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ
vijjati.

136. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā
pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni
adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi, te vata aññatra phassā
paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

137. ‘‘Tatra,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā
uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi, te vata
aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

138.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā,
uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, te vata
aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

139.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā
nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ 
paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti
netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

140. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ
paññapenti sattahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti
netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

141. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa
paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi, te vata aññatra
phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

142. ‘‘Tatra ,
bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino
aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti
catucattārīsāya vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti
netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

143. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te
samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca
pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi,
te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Diṭṭhigatikādhiṭṭhānavaṭṭakathā

144.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca
lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, yepi te samaṇabrāhmaṇā
ekaccasassatikā ekaccaasassatikā…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇā antānantikā…
yepi te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā
adhiccasamuppannikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā… yepi te
samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā
uddhamāghātanikā asaññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā
nevasaññīnāsaññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā… yepi te
samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā
aparantakappikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca
aparantakappikā  ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino
pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti
dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, sabbe te chahi phassāyatanehi phussa phussa
paṭisaṃvedenti tesaṃ vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ,
upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.

Vivaṭṭakathādi

145.
‘‘Yato kho, bhikkhave, bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca
atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti,
ayaṃ imehi sabbeheva uttaritaraṃ pajānāti.

146. ‘‘Ye hi keci,
bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā aparantakappikā vā
pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva
dvāsaṭṭhiyā vatthūhi antojālīkatā, ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti,
ettha pariyāpannā antojālīkatāva ummujjamānā ummujjanti.

‘‘Seyyathāpi,
bhikkhave, dakkho kevaṭṭo vā kevaṭṭantevāsī vā sukhumacchikena jālena
parittaṃ udakadahaṃ [udakarahadaṃ (sī. syā. pī.)] otthareyya. Tassa
evamassa – ‘ye kho keci imasmiṃ udakadahe oḷārikā pāṇā, sabbe te
antojālīkatā. Ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti; ettha pariyāpannā
antojālīkatāva ummujjamānā ummujjantī’ti; evameva kho, bhikkhave, ye hi
keci samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā aparantakappikā vā
pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ
ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva
dvāsaṭṭhiyā vatthūhi antojālīkatā ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti,
ettha pariyāpannā antojālīkatāva ummujjamānā ummujjanti.

147.
‘‘Ucchinnabhavanettiko, bhikkhave, tathāgatassa kāyo tiṭṭhati. Yāvassa
kāyo ṭhassati, tāva naṃ dakkhanti devamanussā. Kāyassa bhedā uddhaṃ
jīvitapariyādānā na naṃ dakkhanti devamanussā.

‘‘Seyyathāpi,
bhikkhave, ambapiṇḍiyā vaṇṭacchinnāya yāni kānici ambāni
vaṇṭapaṭibandhāni [vaṇṭūpanibandhanāni (sī. pī.), vaṇḍapaṭibaddhāni
(ka.)], sabbāni tāni tadanvayāni bhavanti; evameva kho, bhikkhave,
ucchinnabhavanettiko tathāgatassa kāyo tiṭṭhati, yāvassa kāyo ṭhassati,
tāva naṃ dakkhanti devamanussā, kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā na
naṃ dakkhanti devamanussā’’ti.

148. Evaṃ vutte āyasmā ānando
bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, ko nāmo
ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti? ‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ
dhammapariyāyaṃ atthajālantipi naṃ dhārehi, dhammajālantipi naṃ dhārehi,
brahmajālantipi naṃ dhārehi, diṭṭhijālantipi naṃ dhārehi, anuttaro
saṅgāmavijayotipi naṃ dhārehī’’ti. Idamavoca bhagavā.

149.
Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiñca pana
veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne dasasahassī [sahassī (katthaci)] lokadhātu
akampitthāti.

೧೪೯. ಅತ್ತಮನಾ ತೇ
ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಸ್ಮಿಂ ಭಞ್ಞಮಾನೇ
ದಸಸಹಸ್ಸೀ [ಸಹಸ್ಸೀ (ಕತ್ಥಚಿ)] ಲೋಕಧಾತು ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥಾತಿ।

ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪಠಮಂ।

தீ³க⁴னிகாயோ

ஸீலக்க²ந்த⁴வக்³க³பாளி

1. ப்³ரஹ்மஜாலஸுத்தங்

பரிப்³பா³ஜககதா²

1.
ஏவங் மே ஸுதங் – ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா அந்தரா ச ராஜக³ஹங் அந்தரா ச நாளந்த³ங்
அத்³தா⁴னமக்³க³ப்படிபன்னோ ஹோதி மஹதா பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ன ஸத்³தி⁴ங் பஞ்சமத்தேஹி
பி⁴க்கு²ஸதேஹி. ஸுப்பியோபி கோ² பரிப்³பா³ஜகோ அந்தரா ச ராஜக³ஹங் அந்தரா ச
நாளந்த³ங் அத்³தா⁴னமக்³க³ப்படிபன்னோ ஹோதி ஸத்³தி⁴ங் அந்தேவாஸினா
ப்³ரஹ்மத³த்தேன மாணவேன. தத்ர ஸுத³ங் ஸுப்பியோ பரிப்³பா³ஜகோ அனேகபரியாயேன
பு³த்³த⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ அவண்ணங்
பா⁴ஸதி; ஸுப்பியஸ்ஸ பன பரிப்³பா³ஜகஸ்ஸ அந்தேவாஸீ ப்³ரஹ்மத³த்தோ மாணவோ
அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ
வண்ணங் பா⁴ஸதி. இதிஹ தே உபோ⁴ ஆசரியந்தேவாஸீ அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ உஜுவிபச்சனீகவாதா³
ப⁴க³வந்தங் பிட்டி²தோ பிட்டி²தோ அனுப³ந்தா⁴ [அனுப³த்³தா⁴ (க॰ ஸீ॰ பீ॰)]
ஹொந்தி பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஞ்ச.

2. அத² கோ² ப⁴க³வா அம்ப³லட்டி²காயங்
ராஜாகா³ரகே ஏகரத்திவாஸங் உபக³ச்சி² [உபக³ஞ்சி² (ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)]
ஸத்³தி⁴ங் பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ன. ஸுப்பியோபி கோ² பரிப்³பா³ஜகோ அம்ப³லட்டி²காயங்
ராஜாகா³ரகே ஏகரத்திவாஸங் உபக³ச்சி² [உபக³ஞ்சி² (ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)]
அந்தேவாஸினா ப்³ரஹ்மத³த்தேன மாணவேன. தத்ரபி ஸுத³ங் ஸுப்பியோ பரிப்³பா³ஜகோ
அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி,
ஸங்க⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி; ஸுப்பியஸ்ஸ பன பரிப்³பா³ஜகஸ்ஸ அந்தேவாஸீ
ப்³ரஹ்மத³த்தோ மாணவோ அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ
வண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி. இதிஹ தே உபோ⁴ ஆசரியந்தேவாஸீ
அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ உஜுவிபச்சனீகவாதா³ விஹரந்தி.

3. அத² கோ² ஸம்ப³ஹுலானங்
பி⁴க்கூ²னங் ரத்தியா பச்சூஸஸமயங் பச்சுட்டி²தானங் மண்ட³லமாளே
ஸன்னிஸின்னானங் ஸன்னிபதிதானங் அயங் ஸங்கி²யத⁴ம்மோ உத³பாதி³ – ‘‘அச்ச²ரியங்,
ஆவுஸோ, அப்³பு⁴தங், ஆவுஸோ, யாவஞ்சித³ங் தேன ப⁴க³வதா ஜானதா பஸ்ஸதா அரஹதா
ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ன ஸத்தானங் நானாதி⁴முத்திகதா ஸுப்படிவிதி³தா. அயஞ்ஹி
ஸுப்பியோ பரிப்³பா³ஜகோ அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ
அவண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி; ஸுப்பியஸ்ஸ பன பரிப்³பா³ஜகஸ்ஸ
அந்தேவாஸீ ப்³ரஹ்மத³த்தோ மாணவோ அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி,
த⁴ம்மஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி. இதிஹமே உபோ⁴
ஆசரியந்தேவாஸீ அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ உஜுவிபச்சனீகவாதா³ ப⁴க³வந்தங் பிட்டி²தோ
பிட்டி²தோ அனுப³ந்தா⁴ ஹொந்தி பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஞ்சா’’தி.

4. அத² கோ²
ப⁴க³வா தேஸங் பி⁴க்கூ²னங் இமங் ஸங்கி²யத⁴ம்மங் விதி³த்வா யேன மண்ட³லமாளோ
தேனுபஸங்கமி; உபஸங்கமித்வா பஞ்ஞத்தே ஆஸனே நிஸீதி³. நிஸஜ்ஜ கோ² ப⁴க³வா
பி⁴க்கூ² ஆமந்தேஸி – ‘‘காயனுத்த², பி⁴க்க²வே, ஏதரஹி கதா²ய ஸன்னிஸின்னா
ஸன்னிபதிதா, கா ச பன வோ அந்தராகதா² விப்பகதா’’தி? ஏவங் வுத்தே தே பி⁴க்கூ²
ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோசுங் – ‘‘இத⁴, ப⁴ந்தே, அம்ஹாகங் ரத்தியா பச்சூஸஸமயங்
பச்சுட்டி²தானங் மண்ட³லமாளே ஸன்னிஸின்னானங் ஸன்னிபதிதானங் அயங்
ஸங்கி²யத⁴ம்மோ உத³பாதி³ – ‘அச்ச²ரியங், ஆவுஸோ, அப்³பு⁴தங், ஆவுஸோ,
யாவஞ்சித³ங் தேன ப⁴க³வதா ஜானதா பஸ்ஸதா அரஹதா ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ன ஸத்தானங்
நானாதி⁴முத்திகதா ஸுப்படிவிதி³தா. அயஞ்ஹி ஸுப்பியோ பரிப்³பா³ஜகோ
அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி,
ஸங்க⁴ஸ்ஸ அவண்ணங் பா⁴ஸதி; ஸுப்பியஸ்ஸ பன பரிப்³பா³ஜகஸ்ஸ அந்தேவாஸீ
ப்³ரஹ்மத³த்தோ மாணவோ அனேகபரியாயேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி, த⁴ம்மஸ்ஸ
வண்ணங் பா⁴ஸதி, ஸங்க⁴ஸ்ஸ வண்ணங் பா⁴ஸதி. இதிஹமே உபோ⁴ ஆசரியந்தேவாஸீ
அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ உஜுவிபச்சனீகவாதா³ ப⁴க³வந்தங் பிட்டி²தோ பிட்டி²தோ அனுப³ந்தா⁴
ஹொந்தி பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஞ்சா’தி. அயங் கோ² நோ, ப⁴ந்தே, அந்தராகதா² விப்பகதா,
அத² ப⁴க³வா அனுப்பத்தோ’’தி.

5. ‘‘மமங் வா, பி⁴க்க²வே, பரே அவண்ணங்
பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா அவண்ணங்
பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர தும்ஹேஹி ந ஆகா⁴தோ ந அப்பச்சயோ ந சேதஸோ அனபி⁴ரத்³தி⁴
கரணீயா. மமங் வா, பி⁴க்க²வே , பரே அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா
அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர சே தும்ஹே
அஸ்ஸத² குபிதா வா அனத்தமனா வா, தும்ஹங் யேவஸ்ஸ தேன அந்தராயோ. மமங் வா,
பி⁴க்க²வே, பரே அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங்,
ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர சே தும்ஹே அஸ்ஸத² குபிதா வா
அனத்தமனா வா, அபி நு தும்ஹே பரேஸங் ஸுபா⁴ஸிதங் து³ப்³பா⁴ஸிதங்
ஆஜானெய்யாதா²’’தி? ‘‘நோ ஹேதங், ப⁴ந்தே’’. ‘‘மமங் வா, பி⁴க்க²வே, பரே
அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா
அவண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர தும்ஹேஹி அபூ⁴தங் அபூ⁴ததோ நிப்³பே³டே²தப்³ப³ங் –
‘இதிபேதங் அபூ⁴தங், இதிபேதங் அதச்ச²ங், நத்தி² சேதங் அம்ஹேஸு, ந ச பனேதங்
அம்ஹேஸு ஸங்விஜ்ஜதீ’தி.

6. ‘‘மமங் வா, பி⁴க்க²வே, பரே வண்ணங்
பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா வண்ணங்
பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர தும்ஹேஹி ந ஆனந்தோ³ ந ஸோமனஸ்ஸங் ந சேதஸோ உப்பிலாவிதத்தங்
கரணீயங். மமங் வா, பி⁴க்க²வே, பரே வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா வண்ணங்
பா⁴ஸெய்யுங், ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர சே தும்ஹே அஸ்ஸத²
ஆனந்தி³னோ ஸுமனா உப்பிலாவிதா தும்ஹங் யேவஸ்ஸ தேன அந்தராயோ. மமங் வா,
பி⁴க்க²வே, பரே வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், த⁴ம்மஸ்ஸ வா வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங்,
ஸங்க⁴ஸ்ஸ வா வண்ணங் பா⁴ஸெய்யுங், தத்ர தும்ஹேஹி பூ⁴தங் பூ⁴ததோ
படிஜானிதப்³ப³ங் – ‘இதிபேதங் பூ⁴தங், இதிபேதங் தச்ச²ங், அத்தி² சேதங்
அம்ஹேஸு, ஸங்விஜ்ஜதி ச பனேதங் அம்ஹேஸூ’தி.

சூளஸீலங்

7.
‘‘அப்பமத்தகங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, ஓரமத்தகங் ஸீலமத்தகங், யேன
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய. கதமஞ்ச தங், பி⁴க்க²வே,
அப்பமத்தகங் ஓரமத்தகங் ஸீலமத்தகங், யேன புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங்
வத³மானோ வதெ³ய்ய?

8. ‘‘‘பாணாதிபாதங் பஹாய பாணாதிபாதா படிவிரதோ ஸமணோ
கோ³தமோ நிஹிதத³ண்டோ³, நிஹிதஸத்தோ², லஜ்ஜீ, த³யாபன்னோ,
ஸப்³ப³பாணபூ⁴தஹிதானுகம்பீ விஹரதீ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ
ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

‘‘‘அதி³ன்னாதா³னங் பஹாய
அதி³ன்னாதா³னா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ தி³ன்னாதா³யீ தி³ன்னபாடிகங்கீ²,
அதே²னேன ஸுசிபூ⁴தேன அத்தனா விஹரதீ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ
ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

‘‘‘அப்³ரஹ்மசரியங் பஹாய
ப்³ரஹ்மசாரீ ஸமணோ கோ³தமோ ஆராசாரீ [அனாசாரீ (க॰)] விரதோ [படிவிரதோ
(கத்த²சி)] மேது²னா கா³மத⁴ம்மா’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ
ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

9. ‘‘‘முஸாவாத³ங் பஹாய
முஸாவாதா³ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ ஸச்சவாதீ³ ஸச்சஸந்தோ⁴ தே²தோ [டே²தோ (ஸ்யா॰
கங்॰)] பச்சயிகோ அவிஸங்வாத³கோ லோகஸ்ஸா’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

‘‘‘பிஸுணங் வாசங்
பஹாய பிஸுணாய வாசாய படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ, இதோ ஸுத்வா ந அமுத்ர அக்கா²தா
இமேஸங் பே⁴தா³ய, அமுத்ர வா ஸுத்வா ந இமேஸங் அக்கா²தா அமூஸங் பே⁴தா³ய. இதி
பி⁴ன்னானங் வா ஸந்தா⁴தா, ஸஹிதானங் வா அனுப்பதா³தா ஸமக்³கா³ராமோ ஸமக்³க³ரதோ
ஸமக்³க³னந்தீ³ ஸமக்³க³கரணிங் வாசங் பா⁴ஸிதா’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

‘‘‘ப²ருஸங் வாசங்
பஹாய ப²ருஸாய வாசாய படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ, யா ஸா வாசா நேலா கண்ணஸுகா²
பேமனீயா ஹத³யங்க³மா போரீ ப³ஹுஜனகந்தா ப³ஹுஜனமனாபா ததா²ரூபிங் வாசங்
பா⁴ஸிதா’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ
வதெ³ய்ய.

‘‘‘ஸம்ப²ப்பலாபங் பஹாய ஸம்ப²ப்பலாபா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ
காலவாதீ³ பூ⁴தவாதீ³ அத்த²வாதீ³ த⁴ம்மவாதீ³ வினயவாதீ³, நிதா⁴னவதிங் வாசங்
பா⁴ஸிதா காலேன ஸாபதே³ஸங் பரியந்தவதிங் அத்த²ஸங்ஹித’ந்தி – இதி வா ஹி,
பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

10. ‘பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மஸமாரம்பா⁴ [ஸமாரப்³பா⁴ (ஸீ॰ க॰)] படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே…பே॰….

‘‘‘ஏகப⁴த்திகோ ஸமணோ கோ³தமோ ரத்தூபரதோ விரதோ [படிவிரதோ (கத்த²சி)] விகாலபோ⁴ஜனா….

நச்சகீ³தவாதி³தவிஸூகத³ஸ்ஸனா [நச்சகீ³தவாதி³தவிஸுகத³ஸ்ஸனா (க॰)] படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

மாலாக³ந்த⁴விலேபனதா⁴ரணமண்ட³னவிபூ⁴ஸனட்டா²னா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

உச்சாஸயனமஹாஸயனா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

ஜாதரூபரஜதபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

ஆமகத⁴ஞ்ஞபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

ஆமகமங்ஸபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

இத்தி²குமாரிகபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

தா³ஸிதா³ஸபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

அஜேளகபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

குக்குடஸூகரபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

ஹத்தி²க³வஸ்ஸவளவபடிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

கெ²த்தவத்து²படிக்³க³ஹணா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

தூ³தெய்யபஹிணக³மனானுயோகா³ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

கயவிக்கயா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

துலாகூடகங்ஸகூடமானகூடா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

உக்கோடனவஞ்சனநிகதிஸாசியோகா³ [ஸாவியோகா³ (ஸ்யா॰ கங்॰ க॰)] படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ….

சே²த³னவத⁴ப³ந்த⁴னவிபராமோஸஆலோபஸஹஸாகாரா
படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ
வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

சூளஸீலங் நிட்டி²தங்.

மஜ்ஜி²மஸீலங்

11.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங் பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மஸமாரம்ப⁴ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி,
ஸெய்யதி²த³ங் [ஸெய்யதீ²த³ங் (ஸீ॰ ஸ்யா॰)] – மூலபீ³ஜங் க²ந்த⁴பீ³ஜங்
ப²ளுபீ³ஜங் அக்³க³பீ³ஜங் பீ³ஜபீ³ஜமேவ பஞ்சமங் [பஞ்சமங் இதி வா (ஸீ॰ ஸ்யா॰
க॰)]; இதி ஏவரூபா பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மஸமாரம்பா⁴ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி
வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

12.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங் ஸன்னிதி⁴காரபரிபோ⁴க³ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி ,
ஸெய்யதி²த³ங் – அன்னஸன்னிதி⁴ங் பானஸன்னிதி⁴ங் வத்த²ஸன்னிதி⁴ங்
யானஸன்னிதி⁴ங் ஸயனஸன்னிதி⁴ங் க³ந்த⁴ஸன்னிதி⁴ங் ஆமிஸஸன்னிதி⁴ங் இதி வா இதி
ஏவரூபா ஸன்னிதி⁴காரபரிபோ⁴கா³ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி,
பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

13.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங் விஸூகத³ஸ்ஸனங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் –
நச்சங் கீ³தங் வாதி³தங் பெக்க²ங் அக்கா²னங் பாணிஸ்ஸரங் வேதாளங்
கும்ப⁴தூ²ணங் [கும்ப⁴தூ²னங் (ஸ்யா॰ க॰), கும்ப⁴தூ²ணங் (ஸீ॰)] ஸோப⁴னகங்
[ஸோப⁴னக⁴ரகங் (ஸீ॰), ஸோப⁴னக³ரகங் (ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)] சண்டா³லங் வங்ஸங்
தோ⁴வனங் ஹத்தி²யுத்³த⁴ங் அஸ்ஸயுத்³த⁴ங் மஹிங்ஸயுத்³த⁴ங் [மஹிஸயுத்³த⁴ங்
(ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)] உஸப⁴யுத்³த⁴ங் அஜயுத்³த⁴ங் மெண்ட³யுத்³த⁴ங்
குக்குடயுத்³த⁴ங் வட்டகயுத்³த⁴ங் த³ண்ட³யுத்³த⁴ங் முட்டி²யுத்³த⁴ங்
நிப்³பு³த்³த⁴ங் உய்யோதி⁴கங் ப³லக்³க³ங் ஸேனாப்³யூஹங் அனீகத³ஸ்ஸனங் இதி வா
இதி ஏவரூபா விஸூகத³ஸ்ஸனா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

14. ‘‘‘யதா² வா
பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே
ஏவரூபங் ஜூதப்பமாத³ட்டா²னானுயோக³ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் –
அட்ட²பத³ங் த³ஸபத³ங் ஆகாஸங் பரிஹாரபத²ங் ஸந்திகங் க²லிகங் க⁴டிகங்
ஸலாகஹத்த²ங் அக்க²ங் பங்க³சீரங் வங்ககங் மொக்க²சிகங் சிங்கு³லிகங்
[சிங்கு³லகங் (க॰ ஸீ॰)] பத்தாள்ஹகங் ரத²கங் த⁴னுகங் அக்க²ரிகங் மனேஸிகங்
யதா²வஜ்ஜங் இதி வா இதி ஏவரூபா ஜூதப்பமாத³ட்டா²னானுயோகா³ படிவிரதோ ஸமணோ
கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ
வதெ³ய்ய.

15. ‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங் உச்சாஸயனமஹாஸயனங்
அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் – ஆஸந்தி³ங் பல்லங்கங் கோ³னகங் சித்தகங்
படிகங் படலிகங் தூலிகங் விகதிகங் உத்³த³லோமிங் ஏகந்தலோமிங் கட்டிஸ்ஸங்
கோஸெய்யங் குத்தகங் ஹத்த²த்த²ரங் அஸ்ஸத்த²ரங் ரத²த்த²ரங் [ஹத்த²த்த²ரணங்
அஸ்ஸத்த²ரணங் ரத²த்த²ரணங் (ஸீ॰ க॰ பீ॰)] அஜினப்பவேணிங்
கத³லிமிக³பவரபச்சத்த²ரணங் ஸஉத்தரச்ச²த³ங் உப⁴தோலோஹிதகூபதா⁴னங் இதி வா இதி
ஏவரூபா உச்சாஸயனமஹாஸயனா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

16. ‘‘‘யதா² வா
பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே
ஏவரூபங் மண்ட³னவிபூ⁴ஸனட்டா²னானுயோக³ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் –
உச்சா²த³னங் பரிமத்³த³னங் ந்ஹாபனங் ஸம்பா³ஹனங் ஆதா³ஸங் அஞ்ஜனங்
மாலாக³ந்த⁴விலேபனங் [மாலாவிலேபனங் (ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)] முக²சுண்ணங்
முக²லேபனங் ஹத்த²ப³ந்த⁴ங் ஸிகா²ப³ந்த⁴ங் த³ண்ட³ங் நாளிகங் அஸிங் [க²க்³க³ங்
(ஸீ॰ பீ॰), அஸிங் க²க்³க³ங் (ஸ்யா॰ கங்॰)] ச²த்தங் சித்ருபாஹனங் உண்ஹீஸங்
மணிங் வாலபீ³ஜனிங் ஓதா³தானி வத்தா²னி தீ³க⁴த³ஸானி இதி வா இதி ஏவரூபா
மண்ட³னவிபூ⁴ஸனட்டா²னானுயோகா³ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி,
பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

17.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங் திரச்சா²னகத²ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் –
ராஜகத²ங் சோரகத²ங் மஹாமத்தகத²ங் ஸேனாகத²ங் ப⁴யகத²ங் யுத்³த⁴கத²ங்
அன்னகத²ங் பானகத²ங் வத்த²கத²ங் ஸயனகத²ங் மாலாகத²ங் க³ந்த⁴கத²ங் ஞாதிகத²ங்
யானகத²ங் கா³மகத²ங் நிக³மகத²ங் நக³ரகத²ங் ஜனபத³கத²ங் இத்தி²கத²ங்
[இத்தி²கத²ங் புரிஸகத²ங் (ஸ்யா॰ கங்॰ க॰)] ஸூரகத²ங் விஸிகா²கத²ங்
கும்ப⁴ட்டா²னகத²ங் புப்³ப³பேதகத²ங் நானத்தகத²ங் லோகக்கா²யிகங்
ஸமுத்³த³க்கா²யிகங் இதிப⁴வாப⁴வகத²ங் இதி வா இதி ஏவரூபாய திரச்சா²னகதா²ய
படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ
வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

18. ‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபங்
விக்³கா³ஹிககத²ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் – ந த்வங் இமங்
த⁴ம்மவினயங் ஆஜானாஸி, அஹங் இமங் த⁴ம்மவினயங் ஆஜானாமி, கிங் த்வங் இமங்
த⁴ம்மவினயங் ஆஜானிஸ்ஸஸி, மிச்சா² படிபன்னோ த்வமஸி, அஹமஸ்மி ஸம்மா படிபன்னோ,
ஸஹிதங் மே, அஸஹிதங் தே, புரேவசனீயங் பச்சா² அவச, பச்சா²வசனீயங் புரே அவச,
அதி⁴சிண்ணங் தே விபராவத்தங், ஆரோபிதோ தே வாதோ³, நிக்³க³ஹிதோ த்வமஸி, சர
வாத³ப்பமொக்கா²ய, நிப்³பே³டே²ஹி வா ஸசே பஹோஸீதி இதி வா இதி ஏவரூபாய
விக்³கா³ஹிககதா²ய படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

19. ‘‘‘யதா² வா
பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே
ஏவரூபங் தூ³தெய்யபஹிணக³மனானுயோக³ங் அனுயுத்தா விஹரந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் –
ரஞ்ஞங், ராஜமஹாமத்தானங், க²த்தியானங், ப்³ராஹ்மணானங், க³ஹபதிகானங்,
குமாரானங் ‘‘இத⁴ க³ச்ச², அமுத்ராக³ச்ச², இத³ங் ஹர, அமுத்ர இத³ங் ஆஹரா’’தி
இதி வா இதி ஏவரூபா தூ³தெய்யபஹிணக³மனானுயோகா³ படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி
வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

20.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே குஹகா ச ஹொந்தி, லபகா ச நேமித்திகா ச நிப்பேஸிகா ச, லாபே⁴ன
லாப⁴ங் நிஜிகீ³ங்ஸிதாரோ ச [லாபே⁴ன லாப⁴ங் நிஜிகி³ங் பி⁴தாரோ (ஸீ॰ ஸ்யா॰),
லாபே⁴ன ச லாப⁴ங் நிஜிகீ³ஸிதாரோ (பீ॰)] இதி [இதி வா, இதி (ஸ்யா॰ கங்॰ க॰)]
ஏவரூபா குஹனலபனா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே,
புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

மஜ்ஜி²மஸீலங் நிட்டி²தங்.

மஹாஸீலங்

21.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி ,
ஸெய்யதி²த³ங் – அங்க³ங் நிமித்தங் உப்பாதங் ஸுபினங் லக்க²ணங்
மூஸிகச்சி²ன்னங் அக்³கி³ஹோமங் த³ப்³பி³ஹோமங் து²ஸஹோமங் கணஹோமங்
தண்டு³லஹோமங் ஸப்பிஹோமங் தேலஹோமங் முக²ஹோமங் லோஹிதஹோமங் அங்க³விஜ்ஜா
வத்து²விஜ்ஜா க²த்தவிஜ்ஜா [கெ²த்தவிஜ்ஜா (ப³ஹூஸு)] ஸிவவிஜ்ஜா பூ⁴தவிஜ்ஜா
பூ⁴ரிவிஜ்ஜா அஹிவிஜ்ஜா விஸவிஜ்ஜா விச்சி²கவிஜ்ஜா மூஸிகவிஜ்ஜா ஸகுணவிஜ்ஜா
வாயஸவிஜ்ஜா பக்கஜ்ஜா²னங் ஸரபரித்தாணங் மிக³சக்கங் இதி வா இதி ஏவரூபாய
திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி,
பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

22.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி,
ஸெய்யதி²த³ங் – மணிலக்க²ணங் வத்த²லக்க²ணங் த³ண்ட³லக்க²ணங் ஸத்த²லக்க²ணங்
அஸிலக்க²ணங் உஸுலக்க²ணங் த⁴னுலக்க²ணங் ஆவுத⁴லக்க²ணங் இத்தி²லக்க²ணங்
புரிஸலக்க²ணங் குமாரலக்க²ணங் குமாரிலக்க²ணங் தா³ஸலக்க²ணங் தா³ஸிலக்க²ணங்
ஹத்தி²லக்க²ணங் அஸ்ஸலக்க²ணங் மஹிங்ஸலக்க²ணங் [மஹிஸலக்க²ணங் (ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰
பீ॰)] உஸப⁴லக்க²ணங் கோ³லக்க²ணங் அஜலக்க²ணங் மெண்ட³லக்க²ணங்
குக்குடலக்க²ணங் வட்டகலக்க²ணங் கோ³தா⁴லக்க²ணங் கண்ணிகாலக்க²ணங்
கச்ச²பலக்க²ணங் மிக³லக்க²ணங் இதி வா இதி ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய
மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ
ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

23. ‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய
திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் – ரஞ்ஞங்
நிய்யானங் ப⁴விஸ்ஸதி, ரஞ்ஞங் அனிய்யானங் ப⁴விஸ்ஸதி, அப்³ப⁴ந்தரானங் ரஞ்ஞங்
உபயானங் ப⁴விஸ்ஸதி, பா³ஹிரானங் ரஞ்ஞங் அபயானங் ப⁴விஸ்ஸதி, பா³ஹிரானங்
ரஞ்ஞங் உபயானங் ப⁴விஸ்ஸதி, அப்³ப⁴ந்தரானங் ரஞ்ஞங் அபயானங் ப⁴விஸ்ஸதி,
அப்³ப⁴ந்தரானங் ரஞ்ஞங் ஜயோ ப⁴விஸ்ஸதி, பா³ஹிரானங் ரஞ்ஞங் பராஜயோ ப⁴விஸ்ஸதி,
பா³ஹிரானங் ரஞ்ஞங் ஜயோ ப⁴விஸ்ஸதி, அப்³ப⁴ந்தரானங் ரஞ்ஞங் பராஜயோ
ப⁴விஸ்ஸதி, இதி இமஸ்ஸ ஜயோ ப⁴விஸ்ஸதி, இமஸ்ஸ பராஜயோ ப⁴விஸ்ஸதி இதி வா இதி
ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா
ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

24.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி,
ஸெய்யதி²த³ங் – சந்த³க்³கா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஸூரியக்³கா³ஹோ [ஸுரியக்³கா³ஹோ
(ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)] ப⁴விஸ்ஸதி, நக்க²த்தக்³கா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி,
சந்தி³மஸூரியானங் பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி, சந்தி³மஸூரியானங் உப்பத²க³மனங்
ப⁴விஸ்ஸதி, நக்க²த்தானங் பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி, நக்க²த்தானங் உப்பத²க³மனங்
ப⁴விஸ்ஸதி, உக்காபாதோ ப⁴விஸ்ஸதி, தி³ஸாடா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி, பூ⁴மிசாலோ
ப⁴விஸ்ஸதி, தே³வது³த்³ரபி⁴ [தே³வது³ந்து³பி⁴ (ஸ்யா॰ கங்॰ பீ॰)] ப⁴விஸ்ஸதி,
சந்தி³மஸூரியனக்க²த்தானங் உக்³க³மனங் ஓக³மனங் ஸங்கிலேஸங் வோதா³னங்
ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ சந்த³க்³கா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ ஸூரியக்³கா³ஹோ
ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ நக்க²த்தக்³கா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகங்
சந்தி³மஸூரியானங் பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகங் சந்தி³மஸூரியானங்
உப்பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகங் நக்க²த்தானங் பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி,
ஏவங்விபாகங் நக்க²த்தானங் உப்பத²க³மனங் ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ உக்காபாதோ
ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ தி³ஸாடா³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ பூ⁴மிசாலோ
ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகோ தே³வது³த்³ரபி⁴ ப⁴விஸ்ஸதி, ஏவங்விபாகங்
சந்தி³மஸூரியனக்க²த்தானங் உக்³க³மனங் ஓக³மனங் ஸங்கிலேஸங் வோதா³னங்
ப⁴விஸ்ஸதி இதி வா இதி ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ
கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ
வதெ³ய்ய.

25. ‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய
மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் – ஸுவுட்டி²கா ப⁴விஸ்ஸதி,
து³ப்³பு³ட்டி²கா ப⁴விஸ்ஸதி, ஸுபி⁴க்க²ங் ப⁴விஸ்ஸதி, து³ப்³பி⁴க்க²ங்
ப⁴விஸ்ஸதி, கே²மங் ப⁴விஸ்ஸதி, ப⁴யங் ப⁴விஸ்ஸதி, ரோகோ³ ப⁴விஸ்ஸதி, ஆரொக்³யங்
ப⁴விஸ்ஸதி, முத்³தா³, க³ணனா, ஸங்கா²னங், காவெய்யங், லோகாயதங் இதி வா இதி
ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா
ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

26.
‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி
பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி ,
ஸெய்யதி²த³ங் – ஆவாஹனங் விவாஹனங் ஸங்வரணங் விவரணங் ஸங்கிரணங் விகிரணங்
ஸுப⁴க³கரணங் து³ப்³ப⁴க³கரணங் விருத்³த⁴க³ப்³ப⁴கரணங் ஜிவ்ஹானிப³ந்த⁴னங்
ஹனுஸங்ஹனநங் ஹத்தா²பி⁴ஜப்பனங் ஹனுஜப்பனங் கண்ணஜப்பனங் ஆதா³ஸபஞ்ஹங்
குமாரிகபஞ்ஹங் தே³வபஞ்ஹங் ஆதி³ச்சுபட்டா²னங் மஹதுபட்டா²னங் அப்³பு⁴ஜ்ஜலனங்
ஸிரிவ்ஹாயனங் இதி வா இதி ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ
ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங்
வத³மானோ வதெ³ய்ய.

27. ‘‘‘யதா² வா பனேகே பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஸத்³தா⁴தெ³ய்யானி போ⁴ஜனானி பு⁴ஞ்ஜித்வா தே ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய
மிச்சா²ஜீவேன ஜீவிதங் கப்பெந்தி, ஸெய்யதி²த³ங் – ஸந்திகம்மங் பணிதி⁴கம்மங்
பூ⁴தகம்மங் பூ⁴ரிகம்மங் வஸ்ஸகம்மங் வொஸ்ஸகம்மங் வத்து²கம்மங்
வத்து²பரிகம்மங் ஆசமனங் ந்ஹாபனங் ஜுஹனங் வமனங் விரேசனங் உத்³த⁴ங்விரேசனங்
அதோ⁴விரேசனங் ஸீஸவிரேசனங் கண்ணதேலங் நெத்ததப்பனங் நத்து²கம்மங் அஞ்ஜனங்
பச்சஞ்ஜனங் ஸாலாகியங் ஸல்லகத்தியங் தா³ரகதிகிச்சா² மூலபே⁴ஸஜ்ஜானங்
அனுப்பதா³னங் ஓஸதீ⁴னங் படிமொக்கோ² இதி வா இதி ஏவரூபாய திரச்சா²னவிஜ்ஜாய
மிச்சா²ஜீவா படிவிரதோ ஸமணோ கோ³தமோ’தி – இதி வா ஹி, பி⁴க்க²வே, புது²ஜ்ஜனோ
ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

‘‘இத³ங் கோ², பி⁴க்க²வே, அப்பமத்தகங் ஓரமத்தகங் ஸீலமத்தகங், யேன புது²ஜ்ஜனோ ததா²க³தஸ்ஸ வண்ணங் வத³மானோ வதெ³ய்ய.

மஹாஸீலங் நிட்டி²தங்.

புப்³ப³ந்தகப்பிகா

28.
‘‘அத்தி² , பி⁴க்க²வே, அஞ்ஞேவ த⁴ம்மா க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴
ஸந்தா பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா
ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங். கதமே ச தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா
து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ
ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங்
ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்?

29. ‘‘ஸந்தி , பி⁴க்க²வே, ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ, புப்³ப³ந்தங்
ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி [அதி⁴வுத்திபதா³னி (ஸீ॰ பீ॰)]
அபி⁴வத³ந்தி அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ புப்³ப³ந்தகப்பிகா புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தங்
ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி?

ஸஸ்ஸதவாதோ³

30.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³, ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி
வத்தூ²ஹி?

31. ‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா
ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய
ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே ( ) [(பரிஸுத்³தே⁴
பரியோதா³தே அனங்க³ணே விக³தூபத்திலேஸே) (ஸ்யா॰ க॰)] அனேகவிஹிதங்
புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி. ஸெய்யதி²த³ங் – ஏகம்பி ஜாதிங் த்³வேபி ஜாதியோ
திஸ்ஸோபி ஜாதியோ சதஸ்ஸோபி ஜாதியோ பஞ்சபி ஜாதியோ த³ஸபி ஜாதியோ வீஸம்பி
ஜாதியோ திங்ஸம்பி ஜாதியோ சத்தாலீஸம்பி ஜாதியோ பஞ்ஞாஸம்பி ஜாதியோ ஜாதிஸதம்பி
ஜாதிஸஹஸ்ஸம்பி ஜாதிஸதஸஹஸ்ஸம்பி அனேகானிபி ஜாதிஸதானி அனேகானிபி
ஜாதிஸஹஸ்ஸானி அனேகானிபி ஜாதிஸதஸஹஸ்ஸானி – ‘அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ அமுத்ர உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ இதூ⁴பபன்னோ’தி. இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங்
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா
ச லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ; தே ச ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி
ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸமங். தங் கிஸ்ஸ ஹேது?
அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய
ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸராமி ஸெய்யதி²த³ங் – ஏகம்பி ஜாதிங்
த்³வேபி ஜாதியோ திஸ்ஸோபி ஜாதியோ சதஸ்ஸோபி ஜாதியோ பஞ்சபி ஜாதியோ த³ஸபி
ஜாதியோ வீஸம்பி ஜாதியோ திங்ஸம்பி ஜாதியோ சத்தாலீஸம்பி ஜாதியோ பஞ்ஞாஸம்பி
ஜாதியோ ஜாதிஸதம்பி ஜாதிஸஹஸ்ஸம்பி ஜாதிஸதஸஹஸ்ஸம்பி அனேகானிபி ஜாதிஸதானி
அனேகானிபி ஜாதிஸஹஸ்ஸானி அனேகானிபி ஜாதிஸதஸஹஸ்ஸானி – அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ அமுத்ர உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ இதூ⁴பபன்னோதி. இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங்
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸராமி. இமினாமஹங் ஏதங் ஜானாமி ‘‘யதா²
ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ; தே ச ஸத்தா
ஸந்தா⁴வந்தி ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸம’’ந்தி.
இத³ங், பி⁴க்க²வே, பட²மங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

32.
‘‘து³தியே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ ஸஸ்ஸதவாதா³
ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா
ப்³ராஹ்மணோ வா ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய
ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி. ஸெய்யதி²த³ங் – ஏகம்பி
ஸங்வட்டவிவட்டங் த்³வேபி ஸங்வட்டவிவட்டானி தீணிபி ஸங்வட்டவிவட்டானி
சத்தாரிபி ஸங்வட்டவிவட்டானி பஞ்சபி ஸங்வட்டவிவட்டானி த³ஸபி
ஸங்வட்டவிவட்டானி – ‘அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ
ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ அமுத்ர
உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ
ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ இதூ⁴பபன்னோ’தி.
இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங் அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ
ஏவமாஹ – ‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ; தே ச
ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸமங்.
தங் கிஸ்ஸ ஹேது? அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய
அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி
யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸராமி. ஸெய்யதி²த³ங் –
ஏகம்பி ஸங்வட்டவிவட்டங் த்³வேபி ஸங்வட்டவிவட்டானி தீணிபி ஸங்வட்டவிவட்டானி
சத்தாரிபி ஸங்வட்டவிவட்டானி பஞ்சபி ஸங்வட்டவிவட்டானி த³ஸபி
ஸங்வட்டவிவட்டானி. அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ
ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ அமுத்ர
உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ
ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ இதூ⁴பபன்னோதி.
இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங் அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸராமி.
இமினாமஹங் ஏதங் ஜானாமி ‘‘யதா² ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ²
ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ, தே ச ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி,
அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸம’’ந்தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே, து³தியங் டா²னங், யங்
ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி.

33. ‘‘ததியே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴,
பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய
அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங்
பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி.
ஸெய்யதி²த³ங் – த³ஸபி ஸங்வட்டவிவட்டானி வீஸம்பி ஸங்வட்டவிவட்டானி திங்ஸம்பி
ஸங்வட்டவிவட்டானி சத்தாலீஸம்பி ஸங்வட்டவிவட்டானி – ‘அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ அமுத்ர உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ
ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³
ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ இதூ⁴பபன்னோ’தி. இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங்
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா
ச லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ; தே ச ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி
ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸமங். தங் கிஸ்ஸ ஹேது?
அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய
ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே
அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸராமி. ஸெய்யதி²த³ங் – த³ஸபி
ஸங்வட்டவிவட்டானி வீஸம்பி ஸங்வட்டவிவட்டானி திங்ஸம்பி ஸங்வட்டவிவட்டானி
சத்தாலீஸம்பி ஸங்வட்டவிவட்டானி – ‘அமுத்ராஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ
ஏவங்வண்ணோ ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ
சுதோ அமுத்ர உத³பாதி³ங்; தத்ராபாஸிங் ஏவங்னாமோ ஏவங்கொ³த்தோ ஏவங்வண்ணோ
ஏவமாஹாரோ ஏவங்ஸுக²து³க்க²ப்படிஸங்வேதீ³ ஏவமாயுபரியந்தோ, ஸோ ததோ சுதோ
இதூ⁴பபன்னோதி. இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங் அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங்
அனுஸ்ஸராமி. இமினாமஹங் ஏதங் ஜானாமி ‘‘யதா² ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச லோகோ ச வஞ்ஜோ²
கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ, தே ச ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி ஸங்ஸரந்தி சவந்தி
உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸம’’ந்தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே, ததியங் டா²னங்,
யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

34. ‘‘சதுத்தே² ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி?
இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா தக்கீ ஹோதி வீமங்ஸீ, ஸோ
தக்கபரியாஹதங் வீமங்ஸானுசரிதங் ஸயங் படிபா⁴னங் ஏவமாஹ – ‘ஸஸ்ஸதோ அத்தா ச
லோகோ ச வஞ்ஜோ² கூடட்டோ² ஏஸிகட்டா²யிட்டி²தோ; தே ச ஸத்தா ஸந்தா⁴வந்தி
ஸங்ஸரந்தி சவந்தி உபபஜ்ஜந்தி, அத்தி²த்வேவ ஸஸ்ஸதிஸம’ந்தி . இத³ங்,
பி⁴க்க²வே, சதுத்த²ங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

35. ‘‘இமேஹி கோ²
தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா
ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ சதூஹி
வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன; நத்தி² இதோ ப³ஹித்³தா⁴.

36.
‘‘தயித³ங் , பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ பஜானாதி – ‘இமே தி³ட்டி²ட்டா²னா
ஏவங்க³ஹிதா ஏவங்பராமட்டா² ஏவங்க³திகா ப⁴வந்தி ஏவங்அபி⁴ஸம்பராயா’தி, தஞ்ச
ததா²க³தோ பஜானாதி, ததோ ச உத்தரிதரங் பஜானாதி; தஞ்ச பஜானநங் [பஜானங் (?)
தீ³॰ நி॰ 3.36 பாளிஅட்ட²கதா² பஸ்ஸிதப்³ப³ங்] ந பராமஸதி, அபராமஸதோ சஸ்ஸ
பச்சத்தஞ்ஞேவ நிப்³பு³தி விதி³தா. வேத³னானங் ஸமுத³யஞ்ச அத்த²ங்க³மஞ்ச
அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச நிஸ்ஸரணஞ்ச யதா²பூ⁴தங் விதி³த்வா அனுபாதா³விமுத்தோ,
பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ.

37. ‘‘இமே கோ² தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா
க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா
பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி
ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

பட²மபா⁴ணவாரோ.

ஏகச்சஸஸ்ஸதவாதோ³

38.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி
வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி?

39. ‘‘ஹோதி கோ² ஸோ, பி⁴க்க²வே, ஸமயோ,
யங் கதா³சி கரஹசி தீ³க⁴ஸ்ஸ அத்³து⁴னோ அச்சயேன அயங் லோகோ ஸங்வட்டதி.
ஸங்வட்டமானே லோகே யேபு⁴ய்யேன ஸத்தா ஆப⁴ஸ்ஸரஸங்வத்தனிகா ஹொந்தி. தே தத்த²
ஹொந்தி மனோமயா பீதிப⁴க்கா² ஸயங்பபா⁴ அந்தலிக்க²சரா ஸுப⁴ட்டா²யினோ, சிரங்
தீ³க⁴மத்³தா⁴னங் திட்ட²ந்தி.

40. ‘‘ஹோதி கோ² ஸோ, பி⁴க்க²வே, ஸமயோ,
யங் கதா³சி கரஹசி தீ³க⁴ஸ்ஸ அத்³து⁴னோ அச்சயேன அயங் லோகோ விவட்டதி.
விவட்டமானே லோகே ஸுஞ்ஞங் ப்³ரஹ்மவிமானங் பாதுப⁴வதி. அத² கோ² அஞ்ஞதரோ ஸத்தோ
ஆயுக்க²யா வா புஞ்ஞக்க²யா வா ஆப⁴ஸ்ஸரகாயா சவித்வா ஸுஞ்ஞங் ப்³ரஹ்மவிமானங்
உபபஜ்ஜதி. ஸோ தத்த² ஹோதி மனோமயோ பீதிப⁴க்கோ² ஸயங்பபோ⁴ அந்தலிக்க²சரோ
ஸுப⁴ட்டா²யீ, சிரங் தீ³க⁴மத்³தா⁴னங் திட்ட²தி.

41. ‘‘தஸ்ஸ தத்த²
ஏககஸ்ஸ தீ³க⁴ரத்தங் நிவுஸிதத்தா அனபி⁴ரதி பரிதஸ்ஸனா உபபஜ்ஜதி – ‘அஹோ வத
அஞ்ஞேபி ஸத்தா இத்த²த்தங் ஆக³ச்செ²ய்யு’ந்தி. அத² அஞ்ஞேபி ஸத்தா ஆயுக்க²யா
வா புஞ்ஞக்க²யா வா ஆப⁴ஸ்ஸரகாயா சவித்வா ப்³ரஹ்மவிமானங் உபபஜ்ஜந்தி தஸ்ஸ
ஸத்தஸ்ஸ ஸஹப்³யதங். தேபி தத்த² ஹொந்தி மனோமயா பீதிப⁴க்கா² ஸயங்பபா⁴
அந்தலிக்க²சரா ஸுப⁴ட்டா²யினோ, சிரங் தீ³க⁴மத்³தா⁴னங் திட்ட²ந்தி.

42.
‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே, யோ ஸோ ஸத்தோ பட²மங் உபபன்னோ தஸ்ஸ ஏவங் ஹோதி –
‘அஹமஸ்மி ப்³ரஹ்மா மஹாப்³ரஹ்மா அபி⁴பூ⁴ அனபி⁴பூ⁴தோ அஞ்ஞத³த்து²த³ஸோ வஸவத்தீ
இஸ்ஸரோ கத்தா நிம்மாதா ஸெட்டோ² ஸஜிதா [ஸஜ்ஜிதா (ஸ்யா॰ கங்॰)] வஸீ பிதா
பூ⁴தப⁴ப்³யானங். மயா இமே ஸத்தா நிம்மிதா. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? மமஞ்ஹி புப்³பே³
ஏதத³ஹோஸி – ‘‘அஹோ வத அஞ்ஞேபி ஸத்தா இத்த²த்தங் ஆக³ச்செ²ய்யு’’ந்தி. இதி மம ச
மனோபணிதி⁴, இமே ச ஸத்தா இத்த²த்தங் ஆக³தா’தி.

‘‘யேபி தே ஸத்தா
பச்சா² உபபன்னா, தேஸம்பி ஏவங் ஹோதி – ‘அயங் கோ² ப⁴வங் ப்³ரஹ்மா மஹாப்³ரஹ்மா
அபி⁴பூ⁴ அனபி⁴பூ⁴தோ அஞ்ஞத³த்து²த³ஸோ வஸவத்தீ இஸ்ஸரோ கத்தா நிம்மாதா
ஸெட்டோ² ஸஜிதா வஸீ பிதா பூ⁴தப⁴ப்³யானங். இமினா மயங் போ⁴தா ப்³ரஹ்முனா
நிம்மிதா. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? இமஞ்ஹி மயங் அத்³த³ஸாம இத⁴ பட²மங் உபபன்னங்,
மயங் பனம்ஹ பச்சா² உபபன்னா’தி.

43. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யோ ஸோ ஸத்தோ
பட²மங் உபபன்னோ, ஸோ தீ³கா⁴யுகதரோ ச ஹோதி வண்ணவந்ததரோ ச மஹேஸக்க²தரோ ச. யே
பன தே ஸத்தா பச்சா² உபபன்னா, தே அப்பாயுகதரா ச ஹொந்தி து³ப்³ப³ண்ணதரா ச
அப்பேஸக்க²தரா ச.

44. ‘‘டா²னங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, விஜ்ஜதி, யங்
அஞ்ஞதரோ ஸத்தோ தம்ஹா காயா சவித்வா இத்த²த்தங் ஆக³ச்ச²தி. இத்த²த்தங் ஆக³தோ
ஸமானோ அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜதி. அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதோ
ஸமானோ ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய
ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே தங்
புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி , ததோ பரங் நானுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ –
‘யோ கோ² ஸோ ப⁴வங் ப்³ரஹ்மா மஹாப்³ரஹ்மா அபி⁴பூ⁴ அனபி⁴பூ⁴தோ அஞ்ஞத³த்து²த³ஸோ
வஸவத்தீ இஸ்ஸரோ கத்தா நிம்மாதா ஸெட்டோ² ஸஜிதா வஸீ பிதா பூ⁴தப⁴ப்³யானங்,
யேன மயங் போ⁴தா ப்³ரஹ்முனா நிம்மிதா, ஸோ நிச்சோ து⁴வோ ஸஸ்ஸதோ
அவிபரிணாமத⁴ம்மோ ஸஸ்ஸதிஸமங் ததே²வ ட²ஸ்ஸதி. யே பன மயங் அஹும்ஹா தேன போ⁴தா
ப்³ரஹ்முனா நிம்மிதா, தே மயங் அனிச்சா அத்³து⁴வா அப்பாயுகா சவனத⁴ம்மா
இத்த²த்தங் ஆக³தா’தி. இத³ங் கோ², பி⁴க்க²வே, பட²மங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங்
ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங்
ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

45. ‘‘து³தியே ச
பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி? ஸந்தி,
பி⁴க்க²வே, கி²ட்³டா³பதோ³ஸிகா நாம தே³வா, தே அதிவேலங்
ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னா [ஹஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னா (க॰)]
விஹரந்தி. தேஸங் அதிவேலங் ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னானங் விஹரதங் ஸதி
ஸம்முஸ்ஸதி [பமுஸ்ஸதி (ஸீ॰ ஸ்யா॰)]. ஸதியா ஸம்மோஸா தே தே³வா தம்ஹா காயா
சவந்தி.

46. ‘‘டா²னங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, விஜ்ஜதி யங் அஞ்ஞதரோ
ஸத்தோ தம்ஹா காயா சவித்வா இத்த²த்தங் ஆக³ச்ச²தி. இத்த²த்தங் ஆக³தோ ஸமானோ
அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜதி. அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதோ ஸமானோ
ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய
ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே தங் புப்³பே³னிவாஸங்
அனுஸ்ஸரதி, ததோ பரங் நானுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘யே கோ² தே பொ⁴ந்தோ
தே³வா ந கி²ட்³டா³பதோ³ஸிகா, தே ந அதிவேலங் ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னா
விஹரந்தி. தேஸங் ந அதிவேலங் ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னானங் விஹரதங் ஸதி ந
ஸம்முஸ்ஸதி. ஸதியா அஸம்மோஸா தே தே³வா தம்ஹா காயா ந சவந்தி; நிச்சா து⁴வா
ஸஸ்ஸதா அவிபரிணாமத⁴ம்மா ஸஸ்ஸதிஸமங் ததே²வ ட²ஸ்ஸந்தி . யே பன மயங் அஹும்ஹா
கி²ட்³டா³பதோ³ஸிகா, தே மயங் அதிவேலங் ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னா
விஹரிம்ஹா. தேஸங் நோ அதிவேலங் ஹஸ்ஸகி²ட்³டா³ரதித⁴ம்மஸமாபன்னானங் விஹரதங்
ஸதி ஸம்முஸ்ஸதி. ஸதியா ஸம்மோஸா ஏவங் மயங் தம்ஹா காயா சுதா அனிச்சா
அத்³து⁴வா அப்பாயுகா சவனத⁴ம்மா இத்த²த்தங் ஆக³தா’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே,
து³தியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி.

47. ‘‘ததியே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங்
அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி? ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, மனோபதோ³ஸிகா நாம தே³வா,
தே அதிவேலங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் உபனிஜ்ஜா²யந்தி. தே அதிவேலங் அஞ்ஞமஞ்ஞங்
உபனிஜ்ஜா²யந்தா அஞ்ஞமஞ்ஞம்ஹி சித்தானி பதூ³ஸெந்தி. தே அஞ்ஞமஞ்ஞங்
பது³ட்ட²சித்தா கிலந்தகாயா கிலந்தசித்தா . தே தே³வா தம்ஹா காயா சவந்தி.

48.
‘‘டா²னங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, விஜ்ஜதி யங் அஞ்ஞதரோ ஸத்தோ தம்ஹா காயா
சவித்வா இத்த²த்தங் ஆக³ச்ச²தி. இத்த²த்தங் ஆக³தோ ஸமானோ அகா³ரஸ்மா
அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜதி. அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதோ ஸமானோ ஆதப்பமன்வாய
பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங்
சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே தங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி,
ததோ பரங் நானுஸ்ஸரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘யே கோ² தே பொ⁴ந்தோ தே³வா ந
மனோபதோ³ஸிகா, தே நாதிவேலங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் உபனிஜ்ஜா²யந்தி. தே நாதிவேலங்
அஞ்ஞமஞ்ஞங் உபனிஜ்ஜா²யந்தா அஞ்ஞமஞ்ஞம்ஹி சித்தானி நப்பதூ³ஸெந்தி. தே
அஞ்ஞமஞ்ஞங் அப்பது³ட்ட²சித்தா அகிலந்தகாயா அகிலந்தசித்தா. தே தே³வா தம்ஹா
காயா ந சவந்தி, நிச்சா து⁴வா ஸஸ்ஸதா அவிபரிணாமத⁴ம்மா ஸஸ்ஸதிஸமங் ததே²வ
ட²ஸ்ஸந்தி. யே பன மயங் அஹும்ஹா மனோபதோ³ஸிகா, தே மயங் அதிவேலங் அஞ்ஞமஞ்ஞங்
உபனிஜ்ஜா²யிம்ஹா. தே மயங் அதிவேலங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் உபனிஜ்ஜா²யந்தா அஞ்ஞமஞ்ஞம்ஹி
சித்தானி பதூ³ஸிம்ஹா, தே மயங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் பது³ட்ட²சித்தா கிலந்தகாயா
கிலந்தசித்தா. ஏவங் மயங் தம்ஹா காயா சுதா அனிச்சா அத்³து⁴வா அப்பாயுகா
சவனத⁴ம்மா இத்த²த்தங் ஆக³தா’தி . இத³ங், பி⁴க்க²வே, ததியங் டா²னங், யங்
ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

49.
‘‘சதுத்தே² ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா தக்கீ ஹோதி
வீமங்ஸீ. ஸோ தக்கபரியாஹதங் வீமங்ஸானுசரிதங் ஸயங்படிபா⁴னங் ஏவமாஹ – ‘யங் கோ²
இத³ங் வுச்சதி சக்கு²ங் இதிபி ஸோதங் இதிபி கா⁴னங் இதிபி ஜிவ்ஹா இதிபி காயோ
இதிபி, அயங் அத்தா அனிச்சோ அத்³து⁴வோ அஸஸ்ஸதோ விபரிணாமத⁴ம்மோ. யஞ்ச கோ²
இத³ங் வுச்சதி சித்தந்தி வா மனோதி வா விஞ்ஞாணந்தி வா அயங் அத்தா நிச்சோ
து⁴வோ ஸஸ்ஸதோ அவிபரிணாமத⁴ம்மோ ஸஸ்ஸதிஸமங் ததே²வ ட²ஸ்ஸதீ’தி. இத³ங்,
பி⁴க்க²வே, சதுத்த²ங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

50. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா
ப்³ராஹ்மணா வா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங்
அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ சதூஹி வத்தூ²ஹி,
ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன; நத்தி² இதோ ப³ஹித்³தா⁴.

51. ‘‘தயித³ங் ,
பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ பஜானாதி – ‘இமே தி³ட்டி²ட்டா²னா ஏவங்க³ஹிதா
ஏவங்பராமட்டா² ஏவங்க³திகா ப⁴வந்தி ஏவங்அபி⁴ஸம்பராயா’தி. தஞ்ச ததா²க³தோ
பஜானாதி, ததோ ச உத்தரிதரங் பஜானாதி, தஞ்ச பஜானநங் ந பராமஸதி, அபராமஸதோ சஸ்ஸ
பச்சத்தஞ்ஞேவ நிப்³பு³தி விதி³தா. வேத³னானங் ஸமுத³யஞ்ச அத்த²ங்க³மஞ்ச
அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச நிஸ்ஸரணஞ்ச யதா²பூ⁴தங் விதி³த்வா அனுபாதா³விமுத்தோ,
பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ.

52. ‘‘இமே கோ² தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா
க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா
பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி
ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

அந்தானந்தவாதோ³

53.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி?

54.
‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய
அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங்
பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங் விஹரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ
– ‘அந்தவா அயங் லோகோ பரிவடுமோ. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய
பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங்
சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங் விஹராமி.
இமினாமஹங் ஏதங் ஜானாமி – யதா² அந்தவா அயங் லோகோ பரிவடுமோ’தி. இத³ங்,
பி⁴க்க²வே, பட²மங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி.

55. ‘‘து³தியே ச
பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அந்தானந்திகா அந்தானந்தங்
லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா
ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய
ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அனந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங்
விஹரதி.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘அனந்தோ அயங் லோகோ அபரியந்தோ. யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘அந்தவா அயங் லோகோ பரிவடுமோ’’தி, தேஸங் முஸா.
அனந்தோ அயங் லோகோ அபரியந்தோ. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய
பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங்
சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி , யதா²ஸமாஹிதே சித்தே அனந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங் விஹராமி.
இமினாமஹங் ஏதங் ஜானாமி – யதா² அனந்தோ அயங் லோகோ அபரியந்தோ’தி. இத³ங்,
பி⁴க்க²வே, து³தியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி.

56. ‘‘ததியே ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ஆதப்பமன்வாய
பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங்
சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே உத்³த⁴மதோ⁴ அந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங்
விஹரதி, திரியங் அனந்தஸஞ்ஞீ.

‘‘ஸோ ஏவமாஹ – ‘அந்தவா ச அயங் லோகோ
அனந்தோ ச. யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘அந்தவா அயங் லோகோ
பரிவடுமோ’’தி, தேஸங் முஸா. யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘அனந்தோ
அயங் லோகோ அபரியந்தோ’’தி, தேஸம்பி முஸா. அந்தவா ச அயங் லோகோ அனந்தோ ச. தங்
கிஸ்ஸ ஹேது? அஹஞ்ஹி ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய
ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸாமி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே
உத்³த⁴மதோ⁴ அந்தஸஞ்ஞீ லோகஸ்மிங் விஹராமி, திரியங் அனந்தஸஞ்ஞீ. இமினாமஹங்
ஏதங் ஜானாமி – யதா² அந்தவா ச அயங் லோகோ அனந்தோ சா’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே,
ததியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா
அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி.

57. ‘‘சதுத்தே² ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா தக்கீ ஹோதி
வீமங்ஸீ. ஸோ தக்கபரியாஹதங் வீமங்ஸானுசரிதங் ஸயங்படிபா⁴னங் ஏவமாஹ – ‘நேவாயங்
லோகோ அந்தவா, ந பனானந்தோ. யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘அந்தவா அயங்
லோகோ பரிவடுமோ’’தி, தேஸங் முஸா. யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏவமாஹங்ஸு –
‘‘அனந்தோ அயங் லோகோ அபரியந்தோ’’தி, தேஸம்பி முஸா. யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘அந்தவா ச அயங் லோகோ அனந்தோ சா’’தி, தேஸம்பி முஸா. நேவாயங்
லோகோ அந்தவா , ந பனானந்தோ’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே , சதுத்த²ங் டா²னங், யங்
ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி.

58. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி,
பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ சதூஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன; நத்தி²
இதோ ப³ஹித்³தா⁴.

59. ‘‘தயித³ங், பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ பஜானாதி –
‘இமே தி³ட்டி²ட்டா²னா ஏவங்க³ஹிதா ஏவங்பராமட்டா² ஏவங்க³திகா ப⁴வந்தி
ஏவங்அபி⁴ஸம்பராயா’தி. தஞ்ச ததா²க³தோ பஜானாதி, ததோ ச உத்தரிதரங் பஜானாதி,
தஞ்ச பஜானநங் ந பராமஸதி, அபராமஸதோ சஸ்ஸ பச்சத்தஞ்ஞேவ நிப்³பு³தி விதி³தா.
வேத³னானங் ஸமுத³யஞ்ச அத்த²ங்க³மஞ்ச அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச நிஸ்ஸரணஞ்ச
யதா²பூ⁴தங் விதி³த்வா அனுபாதா³விமுத்தோ, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ.

60.
‘‘இமே கோ² தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா
பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா
ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

அமராவிக்கே²பவாதோ³

61. ‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா, தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி  வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங்
புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி வத்தூ²ஹி?

62.
‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ‘இத³ங் குஸல’ந்தி
யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, ‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தஸ்ஸ
ஏவங் ஹோதி – ‘அஹங் கோ² ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாமி, ‘‘இத³ங்
அகுஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாமி. அஹஞ்சே கோ² பன ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி
யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ, ‘‘இத³ங் அகுஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ,
‘இத³ங் குஸல’ந்தி வா ப்³யாகரெய்யங், ‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி வா ப்³யாகரெய்யங்,
தங் மமஸ்ஸ முஸா. யங் மமஸ்ஸ முஸா , ஸோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ. யோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ ஸோ
மமஸ்ஸ அந்தராயோ’தி. இதி ஸோ முஸாவாத³ப⁴யா முஸாவாத³பரிஜேகு³ச்சா² நேவித³ங்
குஸலந்தி ப்³யாகரோதி, ந பனித³ங் அகுஸலந்தி ப்³யாகரோதி, தத்த² தத்த² பஞ்ஹங்
புட்டோ² ஸமானோ வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜதி அமராவிக்கே²பங் – ‘ஏவந்திபி மே நோ;
ததா²திபி மே நோ; அஞ்ஞதா²திபி மே நோ; நோதிபி மே நோ; நோ நோதிபி மே நோ’தி.
இத³ங், பி⁴க்க²வே, பட²மங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்.

63. ‘‘து³தியே ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங்
புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்? இத⁴, பி⁴க்க²வே,
ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ‘இத³ங் குஸல’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி,
‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தஸ்ஸ ஏவங் ஹோதி – ‘அஹங் கோ²
‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாமி, ‘‘இத³ங் அகுஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங்
நப்பஜானாமி. அஹஞ்சே கோ² பன ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ,
‘‘இத³ங் அகுஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ, ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி வா
ப்³யாகரெய்யங், ‘‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி வா ப்³யாகரெய்யங், தத்த² மே அஸ்ஸ
ச²ந்தோ³ வா ராகோ³ வா தோ³ஸோ வா படிகோ⁴ வா. யத்த² [யோ (?)] மே அஸ்ஸ ச²ந்தோ³
வா ராகோ³ வா தோ³ஸோ வா படிகோ⁴ வா, தங் மமஸ்ஸ உபாதா³னங். யங் மமஸ்ஸ
உபாதா³னங், ஸோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ. யோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ, ஸோ மமஸ்ஸ அந்தராயோ’தி. இதி
ஸோ உபாதா³னப⁴யா உபாதா³னபரிஜேகு³ச்சா² நேவித³ங் குஸலந்தி ப்³யாகரோதி, ந
பனித³ங் அகுஸலந்தி ப்³யாகரோதி, தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டோ² ஸமானோ
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜதி அமராவிக்கே²பங் – ‘ஏவந்திபி மே நோ; ததா²திபி மே நோ;
அஞ்ஞதா²திபி மே நோ; நோதிபி மே நோ; நோ நோதிபி மே நோ’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே,
து³தியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங்
ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்.

64. ‘‘ததியே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா
ப்³ராஹ்மணோ வா ‘இத³ங் குஸல’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, ‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி
யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தஸ்ஸ ஏவங் ஹோதி – ‘அஹங் கோ² ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி
யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாமி, ‘‘இத³ங் அகுஸல’ந்தி யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாமி. அஹஞ்சே
கோ² பன ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ ‘‘இத³ங் அகுஸல’’ந்தி
யதா²பூ⁴தங் அப்பஜானந்தோ ‘‘இத³ங் குஸல’’ந்தி வா ப்³யாகரெய்யங், ‘‘இத³ங்
அகுஸல’’ந்தி வா ப்³யாகரெய்யங். ஸந்தி ஹி கோ² ஸமணப்³ராஹ்மணா பண்டி³தா நிபுணா
கதபரப்பவாதா³ வாலவேதி⁴ரூபா, தே பி⁴ந்த³ந்தா [வோபி⁴ந்த³ந்தா (ஸீ॰ பீ॰)]
மஞ்ஞே சரந்தி பஞ்ஞாக³தேன தி³ட்டி²க³தானி, தே மங் தத்த² ஸமனுயுஞ்ஜெய்யுங்
ஸமனுகா³ஹெய்யுங் ஸமனுபா⁴ஸெய்யுங். யே மங் தத்த² ஸமனுயுஞ்ஜெய்யுங்
ஸமனுகா³ஹெய்யுங் ஸமனுபா⁴ஸெய்யுங், தேஸாஹங் ந ஸம்பாயெய்யங். யேஸாஹங் ந
ஸம்பாயெய்யங், ஸோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ. யோ மமஸ்ஸ விகா⁴தோ, ஸோ மமஸ்ஸ அந்தராயோ’தி.
இதி ஸோ அனுயோக³ப⁴யா அனுயோக³பரிஜேகு³ச்சா² நேவித³ங் குஸலந்தி ப்³யாகரோதி, ந
பனித³ங் அகுஸலந்தி ப்³யாகரோதி, தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டோ² ஸமானோ
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜதி அமராவிக்கே²பங் – ‘ஏவந்திபி மே நோ; ததா²திபி மே நோ;
அஞ்ஞதா²திபி மே நோ; நோதிபி மே நோ; நோ நோதிபி மே நோ’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே,
ததியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா
தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி
அமராவிக்கே²பங்.

65. ‘‘சதுத்தே² ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா
ப்³ராஹ்மணோ வா மந்தோ³ ஹோதி மோமூஹோ. ஸோ மந்த³த்தா மோமூஹத்தா தத்த² தத்த²
பஞ்ஹங் புட்டோ² ஸமானோ வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜதி அமராவிக்கே²பங் – ‘அத்தி² பரோ
லோகோ’தி இதி சே மங் புச்ச²ஸி, ‘அத்தி² பரோ லோகோ’தி இதி சே மே அஸ்ஸ,
‘அத்தி² பரோ லோகோ’தி இதி தே நங் ப்³யாகரெய்யங், ‘ஏவந்திபி மே நோ, ததா²திபி
மே நோ, அஞ்ஞதா²திபி மே நோ, நோதிபி மே நோ, நோ நோதிபி மே நோ’தி. ‘நத்தி² பரோ
லோகோ…பே॰… ‘அத்தி² ச நத்தி² ச பரோ லோகோ…பே॰… ‘நேவத்தி² ந நத்தி² பரோ
லோகோ…பே॰… ‘அத்தி² ஸத்தா ஓபபாதிகா …பே॰… ‘நத்தி² ஸத்தா ஓபபாதிகா…பே॰…
‘அத்தி² ச நத்தி² ச ஸத்தா ஓபபாதிகா…பே॰… ‘நேவத்தி² ந நத்தி² ஸத்தா
ஓபபாதிகா…பே॰… ‘அத்தி² ஸுகதது³க்கடானங் [ஸுகடது³க்கடானங் (ஸீ॰ ஸ்யா॰ கங்॰)]
கம்மானங் ப²லங் விபாகோ…பே॰… ‘நத்தி² ஸுகதது³க்கடானங் கம்மானங் ப²லங்
விபாகோ…பே॰… ‘அத்தி² ச நத்தி² ச ஸுகதது³க்கடானங் கம்மானங் ப²லங்
விபாகோ…பே॰… ‘நேவத்தி² ந நத்தி² ஸுகதது³க்கடானங் கம்மானங் ப²லங்
விபாகோ…பே॰… ‘ஹோதி ததா²க³தோ பரங் மரணா…பே॰… ‘ந ஹோதி ததா²க³தோ பரங்
மரணா…பே॰… ‘ஹோதி ச ந ச ஹோதி [ந ஹோதி ச (ஸீ॰ க॰)] ததா²க³தோ பரங் மரணா…பே॰…
‘நேவ ஹோதி ந ந ஹோதி ததா²க³தோ பரங் மரணாதி இதி சே மங் புச்ச²ஸி, ‘நேவ ஹோதி ந
ந ஹோதி ததா²க³தோ பரங் மரணா’தி இதி சே மே அஸ்ஸ, ‘நேவ ஹோதி ந ந ஹோதி
ததா²க³தோ பரங் மரணா’தி இதி தே நங் ப்³யாகரெய்யங், ‘ஏவந்திபி மே நோ,
ததா²திபி மே நோ, அஞ்ஞதா²திபி மே நோ, நோதிபி மே நோ, நோ நோதிபி மே நோ’தி.
இத³ங், பி⁴க்க²வே, சதுத்த²ங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங்.

66. ‘‘இமேஹி கோ² தே,
பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா²
ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி
கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த²
பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் , ஸப்³பே³
தே இமேஹேவ சதூஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன, நத்தி² இதோ ப³ஹித்³தா⁴…பே॰…
யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னவாதோ³

67.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி த்³வீஹி வத்தூ²ஹி. தே ச
பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி த்³வீஹி வத்தூ²ஹி?

68.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, அஸஞ்ஞஸத்தா நாம தே³வா. ஸஞ்ஞுப்பாதா³ ச பன தே தே³வா
தம்ஹா காயா சவந்தி. டா²னங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, விஜ்ஜதி, யங் அஞ்ஞதரோ
ஸத்தோ தம்ஹா காயா சவித்வா இத்த²த்தங் ஆக³ச்ச²தி. இத்த²த்தங் ஆக³தோ ஸமானோ
அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜதி. அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதோ ஸமானோ
ஆதப்பமன்வாய பதா⁴னமன்வாய அனுயோக³மன்வாய அப்பமாத³மன்வாய ஸம்மாமனஸிகாரமன்வாய
ததா²ரூபங் சேதோஸமாதி⁴ங் பு²ஸதி, யதா²ஸமாஹிதே சித்தே ஸஞ்ஞுப்பாத³ங்
அனுஸ்ஸரதி, ததோ பரங் நானுஸ்ஸரதி. ஸோ ஏவமாஹ – ‘அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னோ அத்தா ச
லோகோ ச. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? அஹஞ்ஹி புப்³பே³ நாஹோஸிங், ஸொம்ஹி ஏதரஹி அஹுத்வா
ஸந்ததாய பரிணதோ’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே, பட²மங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங்
ஆரப்³ப⁴ ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங்
அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி.

69. ‘‘து³தியே ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி? இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ
ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா தக்கீ ஹோதி வீமங்ஸீ. ஸோ தக்கபரியாஹதங்
வீமங்ஸானுசரிதங் ஸயங்படிபா⁴னங் ஏவமாஹ – ‘அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னோ அத்தா ச லோகோ
சா’தி. இத³ங், பி⁴க்க²வே, து³தியங் டா²னங், யங் ஆக³ம்ம யங் ஆரப்³ப⁴ ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி.

70. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி
த்³வீஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி,
ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ த்³வீஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன, நத்தி² இதோ
ப³ஹித்³தா⁴…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

71. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
புப்³ப³ந்தகப்பிகா புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தங் ஆரப்³ப⁴
அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி
கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா புப்³ப³ந்தகப்பிகா
புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தமாரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி
அபி⁴வத³ந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன,
நத்தி² இதோ ப³ஹித்³தா⁴.

72. ‘‘தயித³ங், பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ
பஜானாதி – ‘இமே தி³ட்டி²ட்டா²னா ஏவங்க³ஹிதா ஏவங்பராமட்டா² ஏவங்க³திகா
ப⁴வந்தி ஏவங்அபி⁴ஸம்பராயா’தி. தஞ்ச ததா²க³தோ பஜானாதி, ததோ ச உத்தரிதரங்
பஜானாதி, தஞ்ச பஜானநங் ந பராமஸதி, அபராமஸதோ சஸ்ஸ பச்சத்தஞ்ஞேவ நிப்³பு³தி
விதி³தா. வேத³னானங் ஸமுத³யஞ்ச அத்த²ங்க³மஞ்ச அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச
நிஸ்ஸரணஞ்ச யதா²பூ⁴தங் விதி³த்வா அனுபாதா³விமுத்தோ, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ.

73.
‘‘இமே கோ² தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா
பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா
ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி , யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

து³தியபா⁴ணவாரோ.

அபரந்தகப்பிகா

74.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ,
அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
சதுசத்தாரீஸாய [சதுசத்தாலீஸாய (ஸ்யா॰ கங்॰)] வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ
ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி சதுசத்தாரீஸாய
வத்தூ²ஹி?

ஸஞ்ஞீவாதோ³

75. ‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி?

76. ‘‘‘ரூபீ அத்தா ஹோதி
அரோகோ³ பரங் மரணா ஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி. ‘அரூபீ அத்தா ஹோதி அரோகோ³ பரங்
மரணா ஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி. ‘ரூபீ ச அரூபீ ச அத்தா ஹோதி…பே॰… நேவரூபீ
நாரூபீ அத்தா ஹோதி… அந்தவா அத்தா ஹோதி… அனந்தவா அத்தா ஹோதி… அந்தவா ச
அனந்தவா ச அத்தா ஹோதி… நேவந்தவா நானந்தவா அத்தா ஹோதி… ஏகத்தஸஞ்ஞீ அத்தா
ஹோதி… நானத்தஸஞ்ஞீ அத்தா ஹோதி… பரித்தஸஞ்ஞீ அத்தா ஹோதி… அப்பமாணஸஞ்ஞீ அத்தா
ஹோதி… ஏகந்தஸுகீ² அத்தா ஹோதி… ஏகந்தது³க்கீ² அத்தா ஹோதி. ஸுக²து³க்கீ²
அத்தா ஹோதி. அது³க்க²மஸுகீ² அத்தா ஹோதி அரோகோ³ பரங் மரணா ஸஞ்ஞீ’தி நங்
பஞ்ஞபெந்தி.

77. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி
ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி,
ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன, நத்தி² இதோ
ப³ஹித்³தா⁴…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

அஸஞ்ஞீவாதோ³

78. ‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா
கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங்
அஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி?

79. ‘‘‘ரூபீ அத்தா
ஹோதி அரோகோ³ பரங் மரணா அஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி. ‘அரூபீ அத்தா ஹோதி அரோகோ³
பரங் மரணா அஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி. ‘ரூபீ ச அரூபீ ச அத்தா ஹோதி…பே॰…
நேவரூபீ நாரூபீ அத்தா ஹோதி… அந்தவா அத்தா ஹோதி… அனந்தவா அத்தா ஹோதி… அந்தவா
ச அனந்தவா ச அத்தா ஹோதி… நேவந்தவா நானந்தவா அத்தா ஹோதி அரோகோ³ பரங் மரணா
அஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி.

80. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே,
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா
ப்³ராஹ்மணா வா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா
அஞ்ஞதரேன, நத்தி² இதோ ப³ஹித்³தா⁴…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங்
ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதோ³

81.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா
நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³, உத்³த⁴மாகா⁴தனங் நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங் அத்தானங்
பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங்
நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி?

82.
‘‘‘ரூபீ அத்தா ஹோதி அரோகோ³ பரங் மரணா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீ’தி நங் பஞ்ஞபெந்தி
‘அரூபீ அத்தா ஹோதி…பே॰… ரூபீ ச அரூபீ ச அத்தா ஹோதி… நேவரூபீ நாரூபீ அத்தா
ஹோதி… அந்தவா அத்தா ஹோதி… அனந்தவா அத்தா ஹோதி… அந்தவா ச அனந்தவா ச அத்தா
ஹோதி… நேவந்தவா நானந்தவா அத்தா ஹோதி அரோகோ³ பரங் மரணா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீ’தி
நங் பஞ்ஞபெந்தி.

83. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா
ப்³ராஹ்மணா வா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங்
நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ அட்ட²ஹி
வத்தூ²ஹி…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

உச்சே²த³வாதோ³

84. ‘‘ஸந்தி , பி⁴க்க²வே, ஏகே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங்
பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி. தே ச பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம
கிமாரப்³ப⁴ உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங்
பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி?

85. ‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா
ப்³ராஹ்மணோ வா ஏவங்வாதீ³ ஹோதி ஏவங்தி³ட்டி² [ஏவங்தி³ட்டீ² (க॰ பீ॰)] – ‘யதோ
கோ², போ⁴, அயங் அத்தா ரூபீ சாதுமஹாபூ⁴திகோ மாதாபெத்திகஸம்ப⁴வோ காயஸ்ஸ
பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங்
அத்தா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங்
வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

86. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ²,
போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴,
அயங் அத்தா எத்தாவதா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி. அத்தி² கோ², போ⁴, அஞ்ஞோ
அத்தா தி³ப்³போ³ ரூபீ காமாவசரோ கப³ளீகாராஹாரப⁴க்கோ². தங் த்வங் ந ஜானாஸி ந
பஸ்ஸஸி. தமஹங் ஜானாமி பஸ்ஸாமி. ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ காயஸ்ஸ பே⁴தா³
உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா
ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங்
விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

87. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ
அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா
எத்தாவதா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி. அத்தி² கோ², போ⁴, அஞ்ஞோ அத்தா
தி³ப்³போ³ ரூபீ மனோமயோ ஸப்³ப³ங்க³பச்சங்கீ³ அஹீனிந்த்³ரியோ. தங் த்வங் ந
ஜானாஸி ந பஸ்ஸஸி. தமஹங் ஜானாமி பஸ்ஸாமி. ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ காயஸ்ஸ
பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங்
அத்தா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங்
வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

88. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ²,
போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴,
அயங் அத்தா எத்தாவதா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி. அத்தி² கோ² , போ⁴, அஞ்ஞோ
அத்தா ஸப்³ப³ஸோ ரூபஸஞ்ஞானங் ஸமதிக்கமா படிக⁴ஸஞ்ஞானங் அத்த²ங்க³மா
நானத்தஸஞ்ஞானங் அமனஸிகாரா ‘‘அனந்தோ ஆகாஸோ’’தி ஆகாஸானஞ்சாயதனூபகோ³. தங்
த்வங் ந ஜானாஸி ந பஸ்ஸஸி. தமஹங் ஜானாமி பஸ்ஸாமி. ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ
காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴,
அயங் அத்தா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங்
வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

89. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ²,
போ⁴, ஏஸோ அத்தா யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴,
அயங் அத்தா எத்தாவதா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி. அத்தி² கோ², போ⁴, அஞ்ஞோ
அத்தா ஸப்³ப³ஸோ ஆகாஸானஞ்சாயதனங் ஸமதிக்கம்ம ‘‘அனந்தங் விஞ்ஞாண’’ந்தி
விஞ்ஞாணஞ்சாயதனூபகோ³. தங் த்வங் ந ஜானாஸி ந பஸ்ஸஸி. தமஹங் ஜானாமி பஸ்ஸாமி.
ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங்
மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே
ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

90. ‘‘தமஞ்ஞோ
ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி
வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி.
அத்தி² கோ², போ⁴, அஞ்ஞோ அத்தா ஸப்³ப³ஸோ விஞ்ஞாணஞ்சாயதனங் ஸமதிக்கம்ம
‘‘நத்தி² கிஞ்சீ’’தி ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனூபகோ³. தங் த்வங் ந ஜானாஸி ந பஸ்ஸஸி.
தமஹங் ஜானாமி பஸ்ஸாமி. ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி
வினஸ்ஸதி, ந ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ² , போ⁴, அயங் அத்தா ஸம்மா
ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதீ’’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங்
பஞ்ஞபெந்தி.

91. ‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங்
த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா
ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ ஹோதி. அத்தி² கோ², போ⁴, அஞ்ஞோ அத்தா ஸப்³ப³ஸோ
ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் ஸமதிக்கம்ம ‘‘ஸந்தமேதங் பணீதமேத’’ந்தி
நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனூபகோ³. தங் த்வங் ந ஜானாஸி ந பஸ்ஸஸி. தமஹங் ஜானாமி
பஸ்ஸாமி. ஸோ கோ², போ⁴, அத்தா யதோ காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உச்சி²ஜ்ஜதி வினஸ்ஸதி, ந
ஹோதி பரங் மரணா, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா ஸம்மா ஸமுச்சி²ன்னோ
ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி.

92.
‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி,
பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங்
வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி…பே॰… யேஹி
ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதோ³

93.
‘‘ஸந்தி, பி⁴க்க²வே, ஏகே ஸமணப்³ராஹ்மணா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ
ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி. தே ச
பொ⁴ந்தோ ஸமணப்³ராஹ்மணா கிமாக³ம்ம கிமாரப்³ப⁴ தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³
ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி?

94.
‘‘இத⁴, பி⁴க்க²வே, ஏகச்சோ ஸமணோ வா ப்³ராஹ்மணோ வா ஏவங்வாதீ³ ஹோதி
ஏவங்தி³ட்டி² – ‘‘யதோ கோ², போ⁴, அயங் அத்தா பஞ்சஹி காமகு³ணேஹி ஸமப்பிதோ
ஸமங்கீ³பூ⁴தோ பரிசாரேதி, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி.

95. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ
–‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ
ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதி.
தங் கிஸ்ஸ ஹேது? காமா ஹி, போ⁴, அனிச்சா து³க்கா² விபரிணாமத⁴ம்மா, தேஸங்
விபரிணாமஞ்ஞதா²பா⁴வா உப்பஜ்ஜந்தி ஸோகபரிதே³வது³க்க²தோ³மனஸ்ஸுபாயாஸா. யதோ
கோ² , போ⁴, அயங் அத்தா விவிச்சேவ காமேஹி விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹி
ஸவிதக்கங் ஸவிசாரங் விவேகஜங் பீதிஸுக²ங் பட²மங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி,
எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதீ’தி.
இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி.

96.
‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ
நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதி. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? யதே³வ தத்த²
விதக்கிதங் விசாரிதங், ஏதேனேதங் ஓளாரிகங் அக்கா²யதி. யதோ கோ², போ⁴, அயங்
அத்தா விதக்கவிசாரானங் வூபஸமா அஜ்ஜ²த்தங் ஸம்பஸாத³னங் சேதஸோ ஏகோதி³பா⁴வங்
அவிதக்கங் அவிசாரங் ஸமாதி⁴ஜங் பீதிஸுக²ங் து³தியங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ
விஹரதி, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங் அத்தா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ
ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி.

97.
‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ – ‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ
நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதி. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? யதே³வ தத்த²
பீதிக³தங் சேதஸோ உப்பிலாவிதத்தங், ஏதேனேதங் ஓளாரிகங் அக்கா²யதி. யதோ கோ²,
போ⁴, அயங் அத்தா பீதியா ச விராகா³ உபெக்க²கோ ச விஹரதி, ஸதோ ச ஸம்பஜானோ,
ஸுக²ஞ்ச காயேன படிஸங்வேதே³தி, யங் தங் அரியா ஆசிக்க²ந்தி ‘‘உபெக்க²கோ ஸதிமா
ஸுக²விஹாரீ’’தி, ததியங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி, எத்தாவதா கோ², போ⁴, அயங்
அத்தா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி.

98. ‘‘தமஞ்ஞோ ஏவமாஹ –
‘அத்தி² கோ², போ⁴, ஏஸோ அத்தா, யங் த்வங் வதே³ஸி, நேஸோ நத்தீ²தி வதா³மி; நோ ச
கோ², போ⁴, அயங் அத்தா எத்தாவதா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதி.
தங் கிஸ்ஸ ஹேது? யதே³வ தத்த² ஸுக²மிதி சேதஸோ ஆபோ⁴கோ³, ஏதேனேதங் ஓளாரிகங்
அக்கா²யதி. யதோ கோ², போ⁴, அயங் அத்தா ஸுக²ஸ்ஸ ச பஹானா து³க்க²ஸ்ஸ ச பஹானா
புப்³பே³வ ஸோமனஸ்ஸதோ³மனஸ்ஸானங் அத்த²ங்க³மா அது³க்க²மஸுக²ங்
உபெக்கா²ஸதிபாரிஸுத்³தி⁴ங் சதுத்த²ங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதி, எத்தாவதா
கோ², போ⁴, அயங் அத்தா பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பத்தோ ஹோதீ’தி. இத்தே²கே
ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி.

99. ‘‘இமேஹி
கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி,
பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ பஞ்சஹி
வத்தூ²ஹி…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

100. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே, ஸமணப்³ராஹ்மணா
அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி
அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி சதுசத்தாரீஸாய வத்தூ²ஹி. யே ஹி கேசி,
பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி, ஸப்³பே³ தே
இமேஹேவ சதுசத்தாரீஸாய வத்தூ²ஹி…பே॰… யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங்
ஸம்மா வத³மானா வதெ³ய்யுங்.

101. ‘‘இமேஹி கோ² தே, பி⁴க்க²வே,
ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா ச அபரந்தகப்பிகா ச
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா ச புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி.

102. ‘‘யே ஹி கேசி, பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா
ப்³ராஹ்மணா வா புப்³ப³ந்தகப்பிகா வா அபரந்தகப்பிகா வா
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா வா புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி,
ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி, ஏதேஸங் வா அஞ்ஞதரேன; நத்தி² இதோ
ப³ஹித்³தா⁴.

103. ‘‘தயித³ங், பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ பஜானாதி – ‘இமே
தி³ட்டி²ட்டா²னா ஏவங்க³ஹிதா ஏவங்பராமட்டா² ஏவங்க³திகா ப⁴வந்தி
ஏவங்அபி⁴ஸம்பராயா’தி. தஞ்ச ததா²க³தோ பஜானாதி, ததோ ச உத்தரிதரங் பஜானாதி,
தஞ்ச பஜானநங் ந பராமஸதி, அபராமஸதோ சஸ்ஸ பச்சத்தஞ்ஞேவ நிப்³பு³தி விதி³தா.
வேத³னானங் ஸமுத³யஞ்ச அத்த²ங்க³மஞ்ச அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச நிஸ்ஸரணஞ்ச
யதா²பூ⁴தங் விதி³த்வா அனுபாதா³விமுத்தோ, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ.

104.
‘‘இமே கோ² தே, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா க³ம்பீ⁴ரா து³த்³த³ஸா து³ரனுபோ³தா⁴ ஸந்தா
பணீதா அதக்காவசரா நிபுணா பண்டி³தவேத³னீயா, யே ததா²க³தோ ஸயங் அபி⁴ஞ்ஞா
ஸச்சி²கத்வா பவேதே³தி, யேஹி ததா²க³தஸ்ஸ யதா²பு⁴ச்சங் வண்ணங் ஸம்மா வத³மானா
வதெ³ய்யுங்.

பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தவாரோ

105. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி , தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங்
அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

106.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி
வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங்
தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

107. ‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே,
யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி
வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங்
தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

108. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே,
யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா
வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங்
ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

109. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி த்³வீஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங்
அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

110.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா
புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி
அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங்
ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

111. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங்
அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

112.
‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³
உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி
தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

113. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங்
நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங்
ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

114. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங்
பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங்
அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

115.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ
ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி
தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

116. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴
அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி சதுசத்தாரீஸாய வத்தூ²ஹி, தத³பி
தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங் அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங்
பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

117. ‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா ச அபரந்தகப்பிகா ச
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா ச புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி, தத³பி தேஸங் ப⁴வதங் ஸமணப்³ராஹ்மணானங் அஜானதங்
அபஸ்ஸதங் வேத³யிதங் தண்ஹாக³தானங் பரிதஸ்ஸிதவிப்ப²ந்தி³தமேவ.

ப²ஸ்ஸபச்சயாவாரோ

118. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

119.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சங் ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி
வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

120. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

121.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த²
பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங் ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி
வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

122. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச
பஞ்ஞபெந்தி த்³வீஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

123. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

124. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே,
யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

125.
‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³
உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி
ப²ஸ்ஸபச்சயா.

126. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

127.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
உச்சே²த³ங் வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி
ப²ஸ்ஸபச்சயா.

128. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங்
பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

129. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி சதுசத்தாரீஸாய
வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

130. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா ச அபரந்தகப்பிகா ச
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா ச புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி, தத³பி ப²ஸ்ஸபச்சயா.

நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதிவாரோ

131.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா
படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

132. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா ஏகச்ச அஸஸ்ஸதிகா ஏகச்சங்
ஸஸ்ஸதங் ஏகச்சங் அஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, தே
வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

133.
‘‘தத்ர , பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா அந்தானந்தங் லோகஸ்ஸ
பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி
நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

134. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அமராவிக்கே²பிகா தத்த² தத்த² பஞ்ஹங் புட்டா² ஸமானா வாசாவிக்கே²பங்
ஆபஜ்ஜந்தி அமராவிக்கே²பங் சதூஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா
படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

135. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னங்
அத்தானஞ்ச லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி த்³வீஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா
படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

136. ‘‘தத்ர ,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா புப்³ப³ந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
அட்டா²ரஸஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங்
டா²னங் விஜ்ஜதி.

137. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் ஸஞ்ஞிங் அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி
ஸோளஸஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங்
விஜ்ஜதி.

138. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³, உத்³த⁴மாகா⁴தனங் அஸஞ்ஞிங் அத்தானங்
பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி
நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

139. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³ உத்³த⁴மாகா⁴தனங் நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞிங்
அத்தானங் பஞ்ஞபெந்தி அட்ட²ஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா
படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

140. ‘‘தத்ர,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ உச்சே²த³ங்
வினாஸங் விப⁴வங் பஞ்ஞபெந்தி ஸத்தஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா
படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

141. ‘‘தத்ர ,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³ ஸதோ ஸத்தஸ்ஸ
பரமதி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னங் பஞ்ஞபெந்தி பஞ்சஹி வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர
ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

142. ‘‘தத்ர ,
பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அபரந்தகப்பிகா அபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
அபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி சதுசத்தாரீஸாய
வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங்
விஜ்ஜதி.

143. ‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
புப்³ப³ந்தகப்பிகா ச அபரந்தகப்பிகா ச புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா ச
புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி
அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி, தே வத அஞ்ஞத்ர
ப²ஸ்ஸா படிஸங்வேதி³ஸ்ஸந்தீதி நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதி.

தி³ட்டி²க³திகாதி⁴ட்டா²னவட்டகதா²

144.
‘‘தத்ர, பி⁴க்க²வே, யே தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஸஸ்ஸதவாதா³ ஸஸ்ஸதங் அத்தானஞ்ச
லோகஞ்ச பஞ்ஞபெந்தி சதூஹி வத்தூ²ஹி, யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா ஏகச்சஸஸ்ஸதிகா
ஏகச்சஅஸஸ்ஸதிகா…பே॰… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா அந்தானந்திகா… யேபி தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா அமராவிக்கே²பிகா… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னிகா… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா… யேபி தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா ஸஞ்ஞீவாதா³… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா அஸஞ்ஞீவாதா³… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உத்³த⁴மாகா⁴தனிகா
நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீவாதா³… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா உச்சே²த³வாதா³… யேபி தே
ஸமணப்³ராஹ்மணா தி³ட்ட²த⁴ம்மனிப்³பா³னவாதா³… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா
அபரந்தகப்பிகா… யேபி தே ஸமணப்³ராஹ்மணா புப்³ப³ந்தகப்பிகா ச அபரந்தகப்பிகா ச
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா ச புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி
த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி, ஸப்³பே³ தே ச²ஹி ப²ஸ்ஸாயதனேஹி பு²ஸ்ஸ பு²ஸ்ஸ
படிஸங்வேதெ³ந்தி தேஸங் வேத³னாபச்சயா தண்ஹா, தண்ஹாபச்சயா உபாதா³னங்,
உபாதா³னபச்சயா ப⁴வோ, ப⁴வபச்சயா ஜாதி, ஜாதிபச்சயா ஜராமரணங்
ஸோகபரிதே³வது³க்க²தோ³மனஸ்ஸுபாயாஸா ஸம்ப⁴வந்தி.

விவட்டகதா²தி³

145.
‘‘யதோ கோ², பி⁴க்க²வே, பி⁴க்கு² ச²ன்னங் ப²ஸ்ஸாயதனானங் ஸமுத³யஞ்ச
அத்த²ங்க³மஞ்ச அஸ்ஸாத³ஞ்ச ஆதீ³னவஞ்ச நிஸ்ஸரணஞ்ச யதா²பூ⁴தங் பஜானாதி, அயங்
இமேஹி ஸப்³பே³ஹேவ உத்தரிதரங் பஜானாதி.

146. ‘‘யே ஹி கேசி,
பி⁴க்க²வே, ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா புப்³ப³ந்தகப்பிகா வா அபரந்தகப்பிகா வா
புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா வா புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ
புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி,
ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி  அந்தோஜாலீகதா, எத்த² ஸிதாவ
உம்முஜ்ஜமானா உம்முஜ்ஜந்தி, எத்த² பரியாபன்னா அந்தோஜாலீகதாவ உம்முஜ்ஜமானா
உம்முஜ்ஜந்தி.

‘‘ஸெய்யதா²பி, பி⁴க்க²வே, த³க்கோ² கேவட்டோ வா
கேவட்டந்தேவாஸீ வா ஸுகு²மச்சி²கேன ஜாலேன பரித்தங் உத³கத³ஹங் [உத³கரஹத³ங்
(ஸீ॰ ஸ்யா॰ பீ॰)] ஒத்த²ரெய்ய. தஸ்ஸ ஏவமஸ்ஸ – ‘யே கோ² கேசி இமஸ்மிங்
உத³கத³ஹே ஓளாரிகா பாணா, ஸப்³பே³ தே அந்தோஜாலீகதா. எத்த² ஸிதாவ உம்முஜ்ஜமானா
உம்முஜ்ஜந்தி; எத்த² பரியாபன்னா அந்தோஜாலீகதாவ உம்முஜ்ஜமானா
உம்முஜ்ஜந்தீ’தி; ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே, யே ஹி கேசி ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா
புப்³ப³ந்தகப்பிகா வா அபரந்தகப்பிகா வா புப்³ப³ந்தாபரந்தகப்பிகா வா
புப்³ப³ந்தாபரந்தானுதி³ட்டி²னோ புப்³ப³ந்தாபரந்தங் ஆரப்³ப⁴ அனேகவிஹிதானி
அதி⁴முத்திபதா³னி அபி⁴வத³ந்தி, ஸப்³பே³ தே இமேஹேவ த்³வாஸட்டி²யா வத்தூ²ஹி
அந்தோஜாலீகதா எத்த² ஸிதாவ உம்முஜ்ஜமானா உம்முஜ்ஜந்தி, எத்த² பரியாபன்னா
அந்தோஜாலீகதாவ உம்முஜ்ஜமானா உம்முஜ்ஜந்தி.

147.
‘‘உச்சி²ன்னப⁴வனெத்திகோ, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தஸ்ஸ காயோ திட்ட²தி. யாவஸ்ஸ காயோ
ட²ஸ்ஸதி, தாவ நங் த³க்க²ந்தி தே³வமனுஸ்ஸா. காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உத்³த⁴ங்
ஜீவிதபரியாதா³னா ந நங் த³க்க²ந்தி தே³வமனுஸ்ஸா.

‘‘ஸெய்யதா²பி,
பி⁴க்க²வே, அம்ப³பிண்டி³யா வண்டச்சி²ன்னாய யானி கானிசி அம்பா³னி
வண்டபடிப³ந்தா⁴னி [வண்டூபனிப³ந்த⁴னானி (ஸீ॰ பீ॰), வண்ட³படிப³த்³தா⁴னி
(க॰)], ஸப்³பா³னி தானி தத³ன்வயானி ப⁴வந்தி; ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே,
உச்சி²ன்னப⁴வனெத்திகோ ததா²க³தஸ்ஸ காயோ திட்ட²தி, யாவஸ்ஸ காயோ ட²ஸ்ஸதி, தாவ
நங் த³க்க²ந்தி தே³வமனுஸ்ஸா, காயஸ்ஸ பே⁴தா³ உத்³த⁴ங் ஜீவிதபரியாதா³னா ந நங்
த³க்க²ந்தி தே³வமனுஸ்ஸா’’தி.

148. ஏவங் வுத்தே ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³
ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘அச்ச²ரியங், ப⁴ந்தே, அப்³பு⁴தங், ப⁴ந்தே, கோ நாமோ
அயங், ப⁴ந்தே, த⁴ம்மபரியாயோ’’தி? ‘‘தஸ்மாதிஹ த்வங், ஆனந்த³, இமங்
த⁴ம்மபரியாயங் அத்த²ஜாலந்திபி நங் தா⁴ரேஹி, த⁴ம்மஜாலந்திபி நங் தா⁴ரேஹி,
ப்³ரஹ்மஜாலந்திபி நங் தா⁴ரேஹி, தி³ட்டி²ஜாலந்திபி நங் தா⁴ரேஹி, அனுத்தரோ
ஸங்கா³மவிஜயோதிபி நங் தா⁴ரேஹீ’’தி. இத³மவோச ப⁴க³வா.

149. அத்தமனா தே
பி⁴க்கூ² ப⁴க³வதோ பா⁴ஸிதங் அபி⁴னந்து³ந்தி. இமஸ்மிஞ்ச பன வெய்யாகரணஸ்மிங்
ப⁴ஞ்ஞமானே த³ஸஸஹஸ்ஸீ [ஸஹஸ்ஸீ (கத்த²சி)] லோகதா⁴து அகம்பித்தா²தி.