೩೪೫. ನ ರುಕ್ಖಾ ಛಿಜ್ಜಿಂಸು ಯೂಪತ್ಥಾಯ ನ ದಬ್ಭಾ ಲೂಯಿಂಸು ಬರಿಹಿಸತ್ಥಾಯಾತಿ
ಯೇ ಯೂಪನಾಮಕೇ ಮಹಾಥಮ್ಭೇ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ಅಸುಕರಾಜಾ ಅಸುಕಾಮಚ್ಚೋ ಅಸುಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಮಹಾಯಾಗಂ ಯಜತೀ’’ತಿ ನಾಮಂ ಲಿಖಿತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತಿ। ಯಾನಿ ಚ ದಬ್ಭತಿಣಾನಿ
ಲಾಯಿತ್ವಾ ವನಮಾಲಾಸಙ್ಖೇಪೇನ ಯಞ್ಞಸಾಲಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಪತ್ಥರನ್ತಿ, ತೇಪಿ
ನ ರುಕ್ಖಾ ಛಿಜ್ಜಿಂಸು, ನ ದಬ್ಭಾ ಲೂಯಿಂಸು। ಕಿಂ ಪನ ಗಾವೋ ವಾ ಅಜಾದಯೋ ವಾ
ಹಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ದಾಸಾತಿ ಅನ್ತೋಗೇಹದಾಸಾದಯೋ। ಪೇಸ್ಸಾತಿ ಯೇ ಪುಬ್ಬಮೇವ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಕಮ್ಮಕರಾತಿ ಯೇ ಭತ್ತವೇತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ। ದಣ್ಡತಜ್ಜಿತಾ ನಾಮ ದಣ್ಡಯಟ್ಠಿಮುಗ್ಗರಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ – ‘‘ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಥ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಏವಂ
ತಜ್ಜಿತಾ। ಭಯತಜ್ಜಿತಾ ನಾಮ – ಸಚೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಸಿ, ಕುಸಲಂ। ನೋ ಚೇ ಕರೋಸಿ,
ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮ ವಾ ಬನ್ಧಿಸ್ಸಾಮ ವಾ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮ ವಾತಿ ಏವಂ ಭಯೇನ ತಜ್ಜಿತಾ। ಏತೇ ಪನ ನ
ದಣ್ಡತಜ್ಜಿತಾ, ನ ಭಯತಜ್ಜಿತಾ, ನ ಅಸ್ಸುಮುಖಾ ರೋದಮಾನಾ ಪರಿಕಮ್ಮಾನಿ ಅಕಂಸು। ಅಥ ಖೋ
ಪಿಯಸಮುದಾಚಾರೇನೇವ ಸಮುದಾಚರಿಯಮಾನಾ ಅಕಂಸು। ನ ಹಿ ತತ್ಥ ದಾಸಂ ವಾ ದಾಸಾತಿ, ಪೇಸ್ಸಂ ವಾ
ಪೇಸ್ಸಾತಿ, ಕಮ್ಮಕರಂ ವಾ ಕಮ್ಮಕರಾತಿ ಆಲಪನ್ತಿ। ಯಥಾನಾಮವಸೇನೇವ ಪನ ಪಿಯಸಮುದಾಚಾರೇನ
ಆಲಪಿತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಬಲವನ್ತದುಬ್ಬಲಾನಂ ಅನುರೂಪಮೇವ ಕಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ –
‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇಪಿ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿವಸೇನೇವ ಕರೋನ್ತಿ। ತೇನ
ವುತ್ತಂ – ‘‘ಯೇ ಇಚ್ಛಿಂಸು, ತೇ ಅಕಂಸು; ಯೇ ನ ಇಚ್ಛಿಂಸು, ನ ತೇ ಅಕಂಸು। ಯಂ
ಇಚ್ಛಿಂಸು, ತಂ ಅಕಂಸು; ಯಂ ನ ಇಚ್ಛಿಂಸು, ನ ತಂ ಅಕಂಸೂ’’ತಿ। ಸಪ್ಪಿತೇಲನವನೀತದಧಿಮಧುಫಾಣಿತೇನ ಚೇವ ಸೋ ಯಞ್ಞೋ ನಿಟ್ಠಾನಮಗಮಾಸೀತಿ
ರಾಜಾ ಕಿರ ಬಹಿನಗರಸ್ಸ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು ಅನ್ತೋನಗರಸ್ಸ ಚ ಮಜ್ಝೇತಿ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು
ಮಹಾದಾನಸಾಲಾಯೋ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಏಕೇಕಿಸ್ಸಾಯ ಸಾಲಾಯ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ದಿವಸೇ
ದಿವಸೇ ಪಞ್ಚಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಕಾಲಸ್ಸ
ಅನುರೂಪೇಹಿ ಸಹತ್ಥೇನ ಸುವಣ್ಣಕಟಚ್ಛುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಣೀತೇಹಿ ಸಪ್ಪಿತೇಲಾದಿಸಮ್ಮಿಸ್ಸೇಹೇವ
ಯಾಗುಖಜ್ಜಕಭತ್ತಬ್ಯಞ್ಜನಪಾನಕಾದೀಹಿ ಮಹಾಜನಂ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸಿ। ಭಾಜನಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ
ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮಾನಂ ತಥೇವ ದಾಪೇಸಿ। ಸಾಯಣ್ಹಸಮಯೇ ಪನ ವತ್ಥಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಸಮ್ಪೂಜೇಸಿ।
ಸಪ್ಪಿಆದೀನಂ ಪನ ಮಹಾಚಾಟಿಯೋ ಪೂರಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ಯೋ ಯಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ, ಸೋ ತಂ
ಪರಿಭುಞ್ಜತೂ’’ತಿ ಅನೇಕಸತೇಸು ಠಾನೇಸು ಠಪಾಪೇಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –
‘‘ಸಪ್ಪಿತೇಲನವನೀತದಧಿಮಧುಫಾಣಿತೇನ ಚೇವ ಸೋ ಯಞ್ಞೋ ನಿಟ್ಠಾನಮಗಮಾಸೀ’’ತಿ।

೩೪೬. ಪಹೂತಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಆದಾಯಾತಿ
ಬಹುಂ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ತೇ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಾ ಸಪ್ಪಿತೇಲಾದೀನಿ ಜನಪದತೋ
ಅನಾಹರಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಮೇವ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ದೇತಿ। ಅಮ್ಹೇಹಿ ಪನ ‘ರಾಜಾ ನ
ಕಿಞ್ಚಿ ಆಹರಾಪೇತೀ’ತಿ ನ ಯುತ್ತಂ ತುಣ್ಹೀ ಭವಿತುಂ। ನ ಹಿ ರಞ್ಞೋ ಘರೇ ಧನಂ
ಅಕ್ಖಯಧಮ್ಮಮೇವ, ಅಮ್ಹೇಸು ಚ ಅದೇನ್ತೇಸು ಕೋ ಅಞ್ಞೋ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದಸ್ಸ ಧನಂ
ಉಪಸಂಹರಾಮಾ’’ತಿ ತೇ ಗಾಮಭಾಗೇನ ಚ ನಿಗಮಭಾಗೇನ ಚ ನಗರಭಾಗೇನ ಚ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಸಕಟಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಉಪಹರಿಂಸು। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ – ‘‘ಪಹೂತಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

೩೪೭. ಪುರತ್ಥಿಮೇನ ಯಞ್ಞವಾಟಸ್ಸಾತಿ
ಪುರತ್ಥಿಮತೋ ನಗರದ್ವಾರೇ ದಾನಸಾಲಾಯ ಪುರತ್ಥಿಮಭಾಗೇ। ಯಥಾ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ
ಖತ್ತಿಯಾನಂ ದಾನಸಾಲಾಯ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಾನಸಾಲಾಯ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ನಗರಂ
ಪವಿಸನ್ತಿ। ಏವರೂಪೇ ಠಾನೇ ಪಟ್ಠಪೇಸುಂ। ದಕ್ಖಿಣೇನ ಯಞ್ಞವಾಟಸ್ಸಾತಿ ದಕ್ಖಿಣತೋ ನಗರದ್ವಾರೇ ದಾನಸಾಲಾಯ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ದಕ್ಖಿಣಭಾಗೇ ಪಟ್ಠಪೇಸುಂ। ಪಚ್ಛಿಮುತ್ತರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

೩೪೮. ಅಹೋ ಯಞ್ಞೋ, ಅಹೋ ಯಞ್ಞಸಮ್ಪದಾತಿ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಪ್ಪಿಆದೀಹಿ ನಿಟ್ಠಾನಗಮನಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಯಂ ಲೋಕೇ ಮಧುರಂ, ತದೇವ ಸಮಣೋ
ಗೋತಮೋ ಕಥೇತಿ, ಹನ್ದಸ್ಸ ಯಞ್ಞಂ ಪಸಂಸಾಮಾ’’ತಿ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತಾ ಪಸಂಸಮಾನಾ ಏವಮಾಹಂಸು। ತುಣ್ಹೀಭೂತೋವ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಉಪರಿ ವತ್ತಬ್ಬಮತ್ಥಂ ಚಿನ್ತಯಮಾನೋ ನಿಸ್ಸದ್ದೋವ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಭಿಜಾನಾತಿ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋತಿ
ಇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪರಿಹಾರೇನ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ಇತರಥಾ ಹಿ – ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಭೋ ಗೋತಮ,
ತದಾ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ, ಉದಾಹು ಪುರೋಹಿತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ ಏವಂ ಉಜುಕಮೇವ ಪುಚ್ಛಯಮಾನೋ
ಅಗಾರವೋ ವಿಯ ಹೋತಿ।

ನಿಚ್ಚದಾನಅನುಕುಲಯಞ್ಞವಣ್ಣನಾ

೩೪೯. ಅತ್ಥಿ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ
– ಇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪವಾಸೀನಂ ಉಟ್ಠಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ದಾನಂ ನಾಮ ದಾತುಂ
ಗರುಕಂ ಸಕಲಜನಪದೋ ಚ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಾನಿ ಅಕರೋನ್ತೋ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ
ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಇಮಮ್ಹಾ ಯಞ್ಞಾ ಅಞ್ಞೋ ಯಞ್ಞೋ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರೋ ಚೇವ ಮಹಪ್ಫಲತರೋ ಚಾ’’ತಿ
ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ನಿಚ್ಚದಾನಾನೀತಿ ಧುವದಾನಾನಿ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾನಿ। ಅನುಕುಲಯಞ್ಞಾನೀತಿ
– ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಿತುಪಿತಾಮಹಾದೀಹಿ ಪವತ್ತಿತಾನೀ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ದುಗ್ಗತಪುರಿಸೇಹಿಪಿ
ವಂಸಪರಮ್ಪರಾಯ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬಾನಿ ಯಾಗಾನಿ, ಏವರೂಪಾನಿ ಕಿರ ಸೀಲವನ್ತೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ
ನಿಬದ್ಧದಾನಾನಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ದಲಿದ್ದಾಪಿ ನ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಿ।

ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು –
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಕಿರ ಘರೇ ಪಞ್ಚ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಸತಾನಿ ದೀಯಿಂಸು। ದನ್ತಮಯಸಲಾಕಾನಿ
ಪಞ್ಚಸತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ತಂ ಕುಲಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ದಾಲಿದ್ದಿಯೇನ ಅಭಿಭೂತಂ, ಏಕಾ ತಸ್ಮಿಂ
ಕುಲೇ ದಾರಿಕಾ ಏಕಸಲಾಕತೋ ಉದ್ಧಂ ದಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಸಾಪಿ ಪಚ್ಛಾ ಸೇತವಾಹನರಜ್ಜಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಖಲಂ ಸೋಧೇತ್ವಾ ಲದ್ಧಧಞ್ಞೇನ ತಂ ಸಲಾಕಂ ಅದಾಸಿ। ಏಕೋ ಥೇರೋ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ರಾಜಾ ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ಸಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುನ ಪಞ್ಚಪಿ ಸಲಾಕಭತ್ತಸತಾನಿ ಪವತ್ತೇಸಿ।

ದಣ್ಡಪ್ಪಹಾರಾತಿ – ‘‘ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ತಿಟ್ಠಥ ತಿಟ್ಠಥಾ’’ತಿ ಉಜುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಗಣ್ಹಥ ಗಣ್ಹಥಾತಿ ಚ ಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ದೀಯಮಾನಾ ದಣ್ಡಪ್ಪಹಾರಾಪಿ ಗಲಗ್ಗಾಹಾಪಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಹೇತು…ಪೇ॰… ಮಹಾನಿಸಂಸತರಞ್ಚಾತಿ।
ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಯಞ್ಞೇ ವಿಯ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಲಾಕಭತ್ತೇ ನ ಬಹೂಹಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರೇಹಿ ವಾ
ಉಪಕರಣೇಹಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಂ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇತ್ಥ ನ ಬಹೂನಂ
ಕಮ್ಮಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪೀಳಾಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮಾರಮ್ಭೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರಂ। ಯಸ್ಮಾ
ಚೇತಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಯಿಟ್ಠಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಞ್ಞನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ
ಛಳಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಾಯ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಉದಕಸ್ಸೇವ ನ ಸುಕರಂ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದಸ್ಸ
ಪಮಾಣಂ ಕಾತುಂ, ಇದಞ್ಚ ತಥಾವಿಧಂ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚ ಮಹಾನಿಸಂಸತರಞ್ಚಾತಿ
ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇದಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ಇದಮ್ಪಿ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಂ ಉಟ್ಠಾಯ
ಸಮುಟ್ಠಾಯ ದದತೋ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಏಕಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ನಸ್ಸತಿ। ನವನವೋ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಜನೇತಬ್ಬೋ
ಹೋತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಇತೋಪಿ ಅಞ್ಞೋ ಯಞ್ಞೋ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರೋ ಚ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರೋ ಚಾತಿ।
ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಲಾಕಭತ್ತೇ
ಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನಂ ನತ್ಥಿ, ಏಕೇನ ಉಟ್ಠಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಅಞ್ಞಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ
ಸಂವಿಧಾತಬ್ಬಮೇವ। ವಿಹಾರದಾನೇ ಪನ ಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅತ್ಥಿ। ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ವಾ ಹಿ ಕಾರೇತುಂ
ಕೋಟಿಧನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಮಹಾವಿಹಾರಂ ವಾ, ಏಕವಾರಂ ಧನಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕತ್ವಾ ಕಾರಿತಂ
ಸತ್ತಟ್ಠವಸ್ಸಾನಿಪಿ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿಯೇವ। ಕೇವಲಂ
ಜಿಣ್ಣಪತಿತಟ್ಠಾನೇ ಪಟಿಸಙ್ಖರಣಮತ್ತಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ।
ತಸ್ಮಾ ಇದಂ ವಿಹಾರದಾನಂ ಸಲಾಕಭತ್ತತೋ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರಞ್ಚ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ
ಪನೇತ್ಥ ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ ಯಾವದೇವ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯಾತಿ ಆದಯೋ ನವಾನಿಸಂಸಾ ವುತ್ತಾ,
ಖನ್ಧಕಪರಿಯಾಯೇನ।

‘‘ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಪಟಿಹನ್ತಿ, ತತೋ ವಾಳಮಿಗಾನಿ ಚ।

ಸಿರಿಂಸಪೇ ಚ ಮಕಸೇ ಚ, ಸಿಸಿರೇ ಚಾಪಿ ವುಟ್ಠಿಯೋ॥

ತತೋ ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋ, ಸಞ್ಜಾತೋ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ।

ಲೇಣತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ, ಝಾಯಿತುಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸಿತುಂ॥

ವಿಹಾರದಾನಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಅಗ್ಗಂ ಬುದ್ಧೇನ ವಣ್ಣಿತಂ।

ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ।

ವಿಹಾರೇ ಕಾರಯೇ ರಮ್ಮೇ, ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇ॥

ತಸ್ಮಾ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ।

ದದೇಯ ಉಜುಭೂತೇಸು, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥

ತೇ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾಪನೂದನಂ।

ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ ಅನಾಸವೋ’’ತಿ॥ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೫)।

ಸತ್ತರಸಾನಿಸಂಸಾ ವುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಸಲಾಕಭತ್ತತೋ
ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚ ಮಹಾನಿಸಂಸತರಞ್ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪನ ಪರಿಚ್ಚತ್ತತ್ತಾವ
ಯಞ್ಞೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಧನಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ಕತ್ವಾ
ವಿಹಾರದಾನಂ ನಾಮ ದುಕ್ಕರಂ, ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಾ ಹಿ ಕಾಕಣಿಕಾಪಿ
ಪರಸ್ಸ ದುಪ್ಪರಿಚ್ಚಜಾ, ಹನ್ದಾಹಂ ಇತೋಪಿ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಞ್ಚ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರಞ್ಚ ಯಞ್ಞಂ
ಪುಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ। ತತೋ ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ಭೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

೩೫೦-೩೫೧.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಕಿಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೇಪಿ ವಿಹಾರೇ ಪುನಪ್ಪುನಂ
ಛಾದನಖಣ್ಡಫುಲ್ಲಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖರಣಾದಿವಸೇನ ಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿಯೇವ, ಸರಣಂ ಪನ ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ವಾ
ಸನ್ತಿಕೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಗಣಸ್ಸ ವಾ ಸಕಿಂ ಗಹಿತಂ ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕತ್ತಬ್ಬತಾ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ವಿಹಾರದಾನತೋ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಞ್ಚ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರಞ್ಚ
ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಸರಣಗಮನಂ ನಾಮ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ
ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚ ಮಹಾನಿಸಂಸತರಞ್ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಿಣ್ಣಂ
ಪನ ರತನಾನಂ ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗವಸೇನ ಯಞ್ಞೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

೩೫೨. ಇದಂ
ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ ನಾಮ ಪರಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜಿತುಂ
ದುಕ್ಕರಂ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಇತೋಪಿ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರೋ ಯಞ್ಞೋ’’ತಿ ತತೋ ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಪುನ
‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀತಿಆದೀಸು ವೇರಮಣೀ
ನಾಮ ವಿರತಿ। ಸಾ ತಿವಿಧಾ ಹೋತಿ – ಸಮ್ಪತ್ತವಿರತಿ, ಸಮಾದಾನವಿರತಿ ಸೇತುಘಾತವಿರತೀತಿ।
ತತ್ಥ ಯೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಅಗಹೇತ್ವಾಪಿ ಕೇವಲಂ ಅತ್ತನೋ ಜಾತಿಗೋತ್ತಕುಲಾಪದೇಸಾದೀನಿ
ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ – ‘‘ನ ಮೇ ಇದಂ ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ನ ಕರೋತಿ, ಸಮ್ಪತ್ತವತ್ಥುಂ ಪರಿಹರತಿ। ತತೋ ಆರಕಾ ವಿರಮತಿ। ತಸ್ಸ ಸಾ ವಿರತಿ ಸಮ್ಪತ್ತವಿರತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

‘‘ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ಪಾಣಂ ನ ಹನಾಮೀ’’ತಿ ವಾ
‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ವೇರಮಣಿಂ ಸಮಾದಿಯಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ
ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಪನ ವಿರತಿ ಸಮಾದಾನವಿರತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

ಅರಿಯಸಾವಕಾನಂ ಪನ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವಿರತಿ ಸೇತುಘಾತವಿರತಿ
ನಾಮ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಾ ದ್ವೇ ವಿರತಿಯೋ ಯಂ ವೋರೋಪನಾದಿವಸೇನ ವೀತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ
ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿವತ್ಥು, ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಿಮಾ
ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾವ। ಏತ್ಥ ಚ ಯೋ ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಏಕತೋ ಗಣ್ಹತಿ, ತಸ್ಸ ಏಕಸ್ಮಿಂ
ಭಿನ್ನೇ ಸಬ್ಬಾನಿ ಭಿನ್ನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೋ ಏಕೇಕಂ ಗಣ್ಹತಿ, ಸೋ ಯಂ ವೀತಿಕ್ಕಮತಿ, ತದೇವ
ಭಿಜ್ಜತಿ। ಸೇತುಘಾತವಿರತಿಯಾ ಪನ ಭೇದೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಭವನ್ತರೇಪಿ ಹಿ ಅರಿಯಸಾವಕೋ
ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ನೇವ ಪಾಣಂ ಹನತಿ ನ ಸುರಂ ಪಿವತಿ। ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ಸುರಞ್ಚ ಖೀರಞ್ಚ
ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಖೀರಮೇವ ಪವಿಸತಿ, ನ ಸುರಾ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ಕೋಞ್ಚಸಕುಣಾನಂ
ಖೀರಮಿಸ್ಸಕೇ ಉದಕೇ ಖೀರಮೇವ ಪವಿಸತಿ? ನ ಉದಕಂ। ಇದಂ ಯೋನಿಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಚೇ, ಇದಂ
ಧಮ್ಮತಾಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸರಣಗಮನೇ ದಿಟ್ಠಿಉಜುಕಕರಣಂ ನಾಮ ಭಾರಿಯಂ।
ಸಿಕ್ಖಾಪದಸಮಾದಾನೇ ಪನ ವಿರತಿಮತ್ತಕಮೇವ। ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ
ಸಾಧುಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಞ್ಚ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರಞ್ಚ। ಪಞ್ಚಸೀಲಸದಿಸಸ್ಸ ಪನ
ದಾನಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಏತ್ಥ ಮಹಪ್ಫಲತಾ ಮಹಾನಿಸಂಸತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –

‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಾನಾನಿ
ಮಹಾದಾನಾನಿ ಅಗ್ಗಞ್ಞಾನಿ ರತ್ತಞ್ಞಾನಿ ವಂಸಞ್ಞಾನಿ ಪೋರಾಣಾನಿ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾನಿ
ಅಸಂಕಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಾನಿ ನ ಸಙ್ಕಿಯನ್ತಿ ನ ಸಙ್ಕಿಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠಾನಿ ಸಮಣೇಹಿ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿಞ್ಞೂಹಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ
ಪಹಾಯ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ
ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯಂ ದೇತಿ, ಅವೇರಂ ದೇತಿ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಂ ದೇತಿ। ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ
ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯಂ ದತ್ವಾ ಅವೇರಂ ದತ್ವಾ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಂ ದತ್ವಾ ಅಪರಿಮಾಣಸ್ಸ ಅಭಯಸ್ಸ
ಅವೇರಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝಸ್ಸ ಭಾಗೀ ಹೋತಿ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಂ ದಾನಂ ಮಹಾದಾನಂ…ಪೇ॰…
ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ।

ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ॰… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ
ಪಹಾಯ…ಪೇ॰… ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ॰… ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ॰… ಇಮಾನಿ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ದಾನಾನಿ ಮಹಾದಾನಾನಿ ಅಗ್ಗಞ್ಞಾನಿ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞೂಹೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰
೮.೩೯)।

ಇದಞ್ಚ ಪನ ಸೀಲಪಞ್ಚಕಂ – ‘‘ಅತ್ತಸಿನೇಹಞ್ಚ ಜೀವಿತಸಿನೇಹಞ್ಚ
ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ರಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಮಾದಿನ್ನತಾಯ ಯಞ್ಞೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ
ಪಞ್ಚಸೀಲತೋ ಸರಣಗಮನಮೇವ ಜೇಟ್ಠಕಂ, ಇದಂ ಪನ ಸರಣಗಮನೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ರಕ್ಖಿತಸೀಲವಸೇನ
ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।

೩೫೩. ಇದಮ್ಪಿ
ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಪಞ್ಚಸೀಲಂ ನಾಮ ರಕ್ಖಿತುಂ ಗರುಕಂ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ
ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಈದಿಸಮೇವ ಹುತ್ವಾ ಇತೋ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಞ್ಚ ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚಾ’’ತಿ। ತತೋ ತಂ
ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಪುನಪಿ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ
ತಿವಿಧಸೀಲಪಾರಿಪೂರಿಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಯಞ್ಞಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರಞ್ಚ ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚ
ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದೇಸನಂ ಆರಭನ್ತೋ ‘‘ಇಧ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಠಮಂ
ಝಾನಂ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಸು ಠಿತೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತಿ, ತಸ್ಮಾ
ತಾನಿ ಅಪ್ಪಟ್ಠಾನಿ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಏಕಂ ಕಪ್ಪಂ
ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಆಯುಂ ದೇತಿ। ದುತಿಯಂ ಅಟ್ಠಕಪ್ಪೇ। ತತಿಯಂ ಚತುಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪೇ। ಚತುತ್ಥಂ
ಪಞ್ಚಕಪ್ಪಸತಾನಿ। ತದೇವ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಾದಿಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ
ಭಾವಿತಂ ವೀಸತಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ, ಸಟ್ಠಿ, ಚತುರಾಸೀತಿ ಚ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯುಂ ದೇತಿ;
ತಸ್ಮಾ ಮಹಪ್ಫಲತರಞ್ಚ ಮಹಾನಿಸಂಸತರಞ್ಚ। ನೀವರಣಾದೀನಂ ಪನ ಪಚ್ಚನೀಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ
ಪರಿಚ್ಚತ್ತತ್ತಾ ತಂ ಯಞ್ಞನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಮ್ಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ಗುಣೇಸು
ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ;
ವಿಪಸ್ಸನಾಸುಖಸದಿಸಸ್ಸ ಪನ ಸುಖಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಮಹಪ್ಫಲಂ। ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ
ಯಞ್ಞೋತಿ। ಮನೋಮಯಿದ್ಧಿಪಿ ಯಸ್ಮಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ನ
ಕಿಲಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಟ್ಠಾ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಾ; ಅತ್ತನೋ ಸದಿಸರೂಪನಿಮ್ಮಾನಸಮತ್ಥತಾಯ
ಮಹಪ್ಫಲಾ। ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ಯಞ್ಞೋ। ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಾದೀನಿಪಿ ಯಸ್ಮಾ
ಮನೋಮಯಞಾಣಾದೀಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಟ್ಠಾನಿ
ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಾನಿ, ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನತೋ ಯಞ್ಞೋ। ಇದ್ಧಿವಿಧಂ
ಪನೇತ್ಥ ನಾನಾವಿಧವಿಕುಬ್ಬನದಸ್ಸನಸಮತ್ಥತಾಯ। ದಿಬ್ಬಸೋತಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ
ಸದ್ದಸವನಸಮತ್ಥತಾಯ; ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ ಪರೇಸಂ
ಸೋಳಸವಿಧಚಿತ್ತಜಾನನಸಮತ್ಥತಾಯ; ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ
ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಸಮನುಸ್ಸರಣಸಮತ್ಥತಾಯ; ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು
ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತರೂಪದಸ್ಸನಸಮತ್ಥತಾಯ; ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಂ
ಅತಿಪಣೀತಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಸುಖನಿಪ್ಫಾದನಸಮತ್ಥತಾಯ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ
ಅರಹತ್ತತೋ ವಿಸಿಟ್ಠತರೋ ಅಞ್ಞೋ ಯಞ್ಞೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನೇವ ದೇಸನಂ
ಸಮಾಪೇನ್ತೋ – ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

ಕೂಟದನ್ತಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾವಣ್ಣನಾ

೩೫೪-೩೫೮. ಏವಂ ವುತ್ತೇತಿ ಏವಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೇ ದೇಸನಾಯ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಸರಣಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಕೂಟದನ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ – ‘ಏತಂ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭೋ, ಗೋತಮಾ’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ। ಉಪವಾಯತೂತಿ
ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಸರೀರದರಥಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತೋ ತನುಸೀತಲೋ ವಾತೋ ವಾಯತೂತಿ। ಇದಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪುರಿಸಂ ಪೇಸೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ, ತಾತ, ಯಞ್ಞವಾಟಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಪಾಣಯೋ
ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ
‘‘ಮುತ್ತಾ ಭೋ, ತೇ ಪಾಣಯೋ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸಿ। ಯಾವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ನ ಸುಣಿ, ನ ತಾವ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇ
ಆಕುಲಭಾವೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ। ಸುತ್ವಾ ಪನಸ್ಸ ‘‘ಬಹೂ ವತ ಮೇ ಪಾಣಾ ಮೋಚಿತಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತಚಾರೋ
ವಿಪ್ಪಸೀದತಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಮನತಂ ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ –
‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪುನ ‘ಕಲ್ಲಚಿತ್ತ’ನ್ತಿಆದಿ ಆನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾನುಭಾವೇನ
ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತನೀವರಣತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।

ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Tipiṭaka (Kannada)

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ)

ವಿನಯಪಿಟಕ

ಸುತ್ತಪಿಟಕ

ದೀಘನಿಕಾಯ

ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗಪಾಳಿ

೧. ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತಂ

೨. ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಂ

೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಂ

೪. ಸೋಣದಣ್ಡಸುತ್ತಂ
೫. ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೬. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೬. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

ಬ್ರಾಹ್ಮಣದೂತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೩೫೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯನ್ತಿ ಮಹಾಲಿಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ। ವೇಸಾಲಿಯನ್ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಿಸಾಲಭಾವೂಪಗಮನತೋ ವೇಸಾಲೀತಿ ಲದ್ಧನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ಮಹಾವನೇತಿ ಬಹಿನಗರೇ ಹಿಮವನ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಂ ಸಯಂ ಜಾತವನಂ ಅತ್ಥಿ, ಯಂ ಮಹನ್ತಭಾವೇನೇವ ಮಹಾವನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಮಹಾವನೇ। ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯನ್ತಿ
ತಸ್ಮಿಂ ವನಸಣ್ಡೇ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇಸುಂ। ತತ್ಥ ಕಣ್ಣಿಕಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಥಮ್ಭಾನಂ
ಉಪರಿ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಸಙ್ಖೇಪೇನ ದೇವವಿಮಾನಸದಿಸಂ ಪಾಸಾದಂ ಅಕಂಸು, ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಕಲೋಪಿ
ಸಙ್ಘಾರಾಮೋ ‘‘ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಭಗವಾ ತಂ ವೇಸಾಲಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ತಸ್ಮಿಂ
ಸಙ್ಘಾರಾಮೇ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾವನೇ
ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯ’’ನ್ತಿ। ಕೋಸಲಕಾತಿ ಕೋಸಲರಟ್ಠವಾಸಿನೋ। ಮಾಗಧಕಾತಿ ಮಗಧರಟ್ಠವಾಸಿನೋ। ಕರಣೀಯೇನಾತಿ ಅವಸ್ಸಂ ಕತ್ತಬ್ಬಕಮ್ಮೇನ। ಯಞ್ಹಿ ಅಕಾತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ತಂ ಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಂ ಅವಸ್ಸಂ ಕಾತಬ್ಬಮೇವ, ತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಮ।

೩೬೦. ಪಟಿಸಲ್ಲೀನೋ ಭಗವಾತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣಚಾರತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮ್ಮ ಸಲ್ಲೀನೋ ನಿಲೀನೋ, ಏಕೀಭಾವಂ ಉಪಗಮ್ಮ ಏಕತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಝಾನರತಿಂ ಅನುಭವತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ವಿಹಾರೇ। ಏಕಮನ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಠಾನಾ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ ತಾಸು ತಾಸು ರುಕ್ಖಚ್ಛಾಯಾಸು ನಿಸೀದಿಂಸು।

ಓಟ್ಠದ್ಧಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೩೬೧. ಓಟ್ಠದ್ಧೋತಿ ಅದ್ಧೋಟ್ಠತಾಯ ಏವಂಲದ್ಧನಾಮೋ। ಮಹತಿಯಾ ಲಿಚ್ಛವೀಪರಿಸಾಯಾತಿ
ಪುರೇಭತ್ತಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಉಗ್ಘೋಸನಾಯ ಮಹತಿಂ
ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಪರಿಸಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ತಾಯ
ನೀಲಪೀತಾದಿವಣ್ಣವತ್ಥಾಭರಣವಿಲೇಪನಪಟಿಮಣ್ಡಿತಾಯ ತಾವತಿಂಸಪರಿಸಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾಯ ಮಹತಿಯಾ ಲಿಚ್ಛವಿಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅಕಾಲೋ ಖೋ ಮಹಾಲೀತಿ ತಸ್ಸ ಓಟ್ಠದ್ಧಸ್ಸ ಮಹಾಲೀತಿ ಮೂಲನಾಮಂ, ತೇನ ಮೂಲನಾಮಮತ್ತೇನ ನಂ ಥೇರೋ ಮಹಾಲೀತಿ ಆಲಪತಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀತಿ ಪತಿರೂಪಾಸು ರುಕ್ಖಚ್ಛಾಯಾಸು ತಾಯ ಲಿಚ್ಛವಿಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ರತನತ್ತಯಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥಯನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ।

೩೬೨. ಸೀಹೋ ಸಮಣುದ್ದೇಸೋತಿ
ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಿತಸ್ಸ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋ ಸತ್ತವಸ್ಸಕಾಲೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಯುತ್ತಪಯುತ್ತೋ
‘‘ಸೀಹೋ’’ತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಸಾಮಣೇರೋ, ಸೋ ಕಿರ ತಂ ಮಹಾಪರಿಸಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಸಾ
ಮಹತೀ, ಸಕಲಂ ವಿಹಾರಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ, ಅದ್ಧಾ ಭಗವಾ ಅಜ್ಜ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಪರಿಸಾಯ
ಮಹನ್ತೇನ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸತಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸಾಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ
ಮಹಾಪರಿಸಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿತಭಾವಂ ಆರೋಚಾಪೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ನಾಗಿತೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಭನ್ತೇ ಕಸ್ಸಪಾತಿ ಥೇರಂ ಗೋತ್ತೇನ ಆಲಪತಿ। ಏಸಾ ಜನತಾತಿ ಏಸೋ ಜನಸಮೂಹೋ।

ತ್ವಞ್ಞೇವ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಹೀತಿ
ಸೀಹೋ ಕಿರ ಭಗವತೋ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ, ಅಯಞ್ಹಿ ಥೇರೋ ಥೂಲಸರೀರೋ, ತೇನಸ್ಸ ಸರೀರಗರುತಾಯ
ಉಟ್ಠಾನನಿಸಜ್ಜಾದೀಸು ಆಲಸಿಯಭಾವೋ ಈಸಕಂ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಅಥಾಯಂ ಸಾಮಣೇರೋ ಭಗವತೋ
ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ವತ್ತಂ ಕರೋತಿ। ತೇನ ನಂ ಥೇರೋ ‘‘ತ್ವಮ್ಪಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ’’ತಿ
ವತ್ವಾ ಗಚ್ಛ ತ್ವಞ್ಞೇವಾರೋಚೇಹೀತಿ ಆಹ। ವಿಹಾರಪಚ್ಛಾಯಾಯನ್ತಿ ವಿಹಾರಛಾಯಾಯಂ, ಕೂಟಾಗಾರಮಹಾಗೇಹಚ್ಛಾಯಾಯ ಫರಿತೋಕಾಸೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾ ಕಿರ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾ ದಕ್ಖಿಣುತ್ತರತೋ ದೀಘಾ ಪಾಚೀನಮುಖಾ, ತೇನಸ್ಸಾ ಪುರತೋ ಮಹತೀ ಛಾಯಾ ಪತ್ಥಟಾ ಹೋತಿ, ಸೀಹೋ ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ।

೩೬೩.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ದ್ವಾರನ್ತರೇಹಿ ಚೇವ ವಾತಪಾನನ್ತರೇಹಿ ಚ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ವಿಧಾವನ್ತಾಹಿ
ವಿಪ್ಫರನ್ತೀಹಿ ಛಬ್ಬಣ್ಣಾಹಿ ಬುದ್ಧರಸ್ಮೀಹಿ ಸಂಸೂಚಿತನಿಕ್ಖಮನೋ ವಲಾಹಕನ್ತರತೋ
ಪುಣ್ಣಚನ್ದೋ ವಿಯ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ತೇನ
ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ವಿಹಾರಪಚ್ಛಾಯಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ
ನಿಸೀದೀ’’ತಿ।

೩೬೪-೩೬೫. ಪುರಿಮಾನಿ , ಭನ್ತೇ, ದಿವಸಾನಿ ಪುರಿಮತರಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಹಿಯ್ಯೋ ದಿವಸಂ ಪುರಿಮಂ ನಾಮ, ತತೋ ಪರಂ ಪುರಿಮತರಂ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಸಬ್ಬಾನಿ ಪುರಿಮಾನಿ ಚೇವ ಪುರಿಮತರಾನಿ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಯದಗ್ಗೇತಿ
ಮೂಲದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಂ ದಿವಸಂ ಅಗ್ಗಂ ಪರಕೋಟಿಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ಯಾವ
ವಿಹಾಸಿನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಪರಿಮಾಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನಚಿರಂ ತೀಣಿ
ವಸ್ಸಾನೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥ ವಾ ಯದಗ್ಗೇತಿ ಯಂ ದಿವಸಂ ಅಗ್ಗಂ ಕತ್ವಾ ನಚಿರಂ ತೀಣಿ ವಸ್ಸಾನಿ ವಿಹರಾಮೀತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ ।
ಯಂ ದಿವಸಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ನಚಿರಂ ವಿಹಾಸಿಂ ತೀಣಿಯೇವ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಂ
ಕಿರ ಭಗವತೋ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತೀಣಿ ಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ
ಏವಂ ವದತಿ। ಪಿಯರೂಪಾನೀತಿ ಪಿಯಜಾತಿಕಾನಿ ಸಾತಜಾತಿಕಾನಿ। ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾನೀತಿ ಕಾಮಸ್ಸಾದಯುತ್ತಾನಿ। ರಜನೀಯಾನೀತಿ ರಾಗಜನಕಾನಿ। ನೋ ಚ ಖೋ ದಿಬ್ಬಾನಿ ಸದ್ದಾನೀತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ತಾನಿ ನ ಸುಣಾತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಯಾಚಿ, ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಆಚಿಕ್ಖಿ, ಸೋ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ
ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ದೇವತಾನಂ ರೂಪಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಸರೀರಸಣ್ಠಾನೇ ಸದ್ದೇನ ಮಧುರೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ನಂ ಸುಣೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಭಗವನ್ತಂ
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಸೋತಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಯಞ್ಚ ಅತೀತೇ ಏಕಂ ಸೀಲವನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ
ಕಣ್ಣಸಕ್ಖಲಿಯಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಬಧಿರಮಕಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ
ಕರೋನ್ತೋಪಿ ಅಭಬ್ಬೋ ದಿಬ್ಬಸೋತಾಧಿಗಮಾಯ। ತೇನಸ್ಸ ನ ಭಗವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ
ಏತ್ತಾವತಾ ಭಗವತಿ ಆಘಾತಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅದ್ಧಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಏವಂ
ಹೋತಿ – ‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ ಅಯಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ, ಸಚಸ್ಸ ಞಾಣಂ ವಡ್ಢಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ
ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಉಸೂಯಾಯ ಮಯ್ಹಂ ನ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ। ಸೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಗಿಹಿಭಾವಂ
ಪತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಮಹಾಲಿಲಿಚ್ಛವಿನೋ ಕಥೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।

೩೬೬-೩೭೧. ಏಕಂಸಭಾವಿತೋತಿ ಏಕಂಸಾಯ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಾಯ ಭಾವಿತೋ, ದಿಬ್ಬಾನಂ ವಾ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ದಿಬ್ಬಾನಂ ವಾ ಸದ್ದಾನಂ ಸವನತ್ಥಾಯ ಭಾವಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಿರಿಯನ್ತಿ ಅನುದಿಸಾಯ। ಉಭಯಂಸಭಾವಿತೋತಿ ಉಭಯಂಸಾಯ ಉಭಯಕೋಟ್ಠಾಸಾಯ ಭಾವಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ಖೋ ಮಹಾಲಿ ಹೇತೂತಿ
ಅಯಂ ದಿಬ್ಬಾನಂಯೇವ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಏಕಂಸಭಾವಿತೋ ಸಮಾಧಿ ಹೇತು। ಇಮಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ
ಲಿಚ್ಛವೀ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇದಂ ದಿಬ್ಬಸೋತೇನ ಸದ್ದಸುಣನಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ
ಉತ್ತಮತ್ಥಭೂತಂ ಮಞ್ಞೇ ಇಮಸ್ಸ ನೂನ ಅತ್ಥಾಯ ಏತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಸಟ್ಠಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅಪಣ್ಣಕಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ದಸಬಲಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

೩೭೨. ತತೋ ತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಏತಾಸಂ ನೂನ, ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಮಾಧಿಭಾವನಾನನ್ತಿ
ಏತ್ಥ ಸಮಾಧಿಯೇವ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾ, ಉಭಯಂಸಭಾವಿತಾನಂ ಸಮಾಧೀನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ಯಸ್ಮಾ
ಸಾಸನತೋ ಬಾಹಿರಾ ಏತಾ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾ, ನ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ। ತಸ್ಮಾ ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ
ಯದತ್ಥಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ನ ಖೋ
ಮಹಾಲೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

ಚತುಅರಿಯಫಲವಣ್ಣನಾ

೩೭೩. ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನನ್ತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಆದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಬನ್ಧನಾನಂ। ತಾನಿ ಹಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಮಯೇ ರಥೇ ಸತ್ತೇ ಸಂಯೋಜೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಂಯೋಜನಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಮಗ್ಗಸೋತಂ ಆಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋತಿ ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಅಪತನಧಮ್ಮೋ। ನಿಯತೋತಿ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮೇನ ನಿಯತೋ। ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋತಿ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಸಙ್ಖಾತಾ ಸಮ್ಬೋಧಿ ಪರಂ ಅಯನಂ ಅಸ್ಸ, ಅನೇನ ವಾ ಪತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ।

ತನುತ್ತಾತಿ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ತನುಭಾವಾ। ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನನ್ತಿ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಿಯಾನಂ, ಯೇ ಹಿ ಬದ್ಧೋ ಉಪರಿ ಸುದ್ಧಾವಾಸಭೂಮಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಓಪಪಾತಿಕೋತಿ ಸೇಸಯೋನಿಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಮೇತಂ। ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪರಿಭವೇಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಧಮ್ಮೋ। ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋತಿ ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಪುನ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಅನಾವತ್ತನಧಮ್ಮೋ। ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಂ, ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಬನ್ಧನವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಫಲಚಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಬನ್ಧನವಿಮುತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಫಲಪಞ್ಞಾವ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ಸಯನ್ತಿ ಸಾಮಂ। ಅಭಿಞ್ಞಾತಿ ಅಭಿಜಾನಿತ್ವಾ। ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ। ಅಥ ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಞಾಣೇನ ಸಚ್ಛಿಕರಿತ್ವಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾತಿ
ಪತ್ವಾ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ। ಇದಂ ಸುತ್ವಾ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಪನ ಧಮ್ಮೋ ನ
ಸಕುಣೇನ ವಿಯ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ, ನಾಪಿ ಗೋಧಾಯ ವಿಯ ಉರೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ , ಅದ್ಧಾ ಪನ ಇಮಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪ್ಪಟಿಪದಾಯ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಾವ ನ’’ನ್ತಿ।

ಅರಿಯಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗವಣ್ಣನಾ

೩೭೪-೩೭೫. ತತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ತುರಿಯಂ ವಿಯ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಗಾಮೋ ವಿಯ ಚ ಅಟ್ಠಙ್ಗಮತ್ತೋಯೇವ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ, ನ ಅಙ್ಗತೋ ಅಞ್ಞೋ ಮಗ್ಗೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಸಮ್ಮಾ ಅಭಿನಿರೋಪನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ। ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ। ಸಮ್ಮಾ ಸಮುಟ್ಠಾಪನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ। ಸಮ್ಮಾ ವೋದಾಪನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ। ಸಮ್ಮಾ ಪಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ। ಸಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣಾ ಸಮ್ಮಾಸತಿ। ಸಮ್ಮಾ ಸಮಾಧಾನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಏತೇಸು ಏಕೇಕಸ್ಸ ತೀಣಿ ತೀಣಿ
ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ತಾವ ಅಞ್ಞೇಹಿಪಿ ಅತ್ತನೋ
ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪಜಹತಿ, ನಿರೋಧಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರೋತಿ,
ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಚ ಪಸ್ಸತಿ ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಮೋಹವಿಧಮನವಸೇನ ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ।
ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋಪಿ ತಥೇವ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದೀನಿ ಪಜಹನ್ತಿ, ನಿರೋಧಞ್ಚ ಆರಮ್ಮಣಂ
ಕರೋನ್ತಿ, ವಿಸೇಸತೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಸಹಜಾತಧಮ್ಮೇ ಅಭಿನಿರೋಪೇತಿ। ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ
ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತಿ। ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ಸಮ್ಮಾ
ವೋದಾಪೇತಿ। ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾ ಪಗ್ಗಣ್ಹತಿ। ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ।
ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಸಮ್ಮಾ ಪದಹತಿ।

ಅಪಿ ಚೇಸಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ನಾಮ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ನಾನಾಕ್ಖಣಾ
ನಾನಾರಮ್ಮಣಾ ಹೋತಿ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏಕಕ್ಖಣಾ ಏಕಾರಮ್ಮಣಾ। ಕಿಚ್ಚತೋ ಪನ ‘‘ದುಕ್ಖೇ
ಞಾಣ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ। ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಯೋಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ
ನಾನಾಕ್ಖಣಾ ನಾನಾರಮ್ಮಣಾ ಹೋನ್ತಿ। ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏಕಕ್ಖಣಾ ಏಕಾರಮ್ಮಣಾ। ತೇಸು
ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಕಿಚ್ಚತೋ ‘‘ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಙ್ಕಪ್ಪೋ’’ತಿಆದೀನಿ ತೀಣಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ।
ಸಮ್ಮಾ ವಾಚಾದಯೋ ತಿಸ್ಸೋ ವಿರತಿಯೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಚೇತನಾದಯೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನ
ವಿರತಿಯೇವ। ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಸಮ್ಮಾಸತೀತಿ ಇದಮ್ಪಿ ದ್ವಯಂ ಕಿಚ್ಚತೋ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸತಿಪಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ। ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಪನ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಪಿ
ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಯೇವ।

ಇತಿ ಇಮೇಸು ಅಟ್ಠಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಭಗವತಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ಬಹುಕಾರತ್ತಾ ಪಠಮಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ
ದೇಸಿತಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ‘‘ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೋ ಪಞ್ಞಾಸತ್ಥ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೨೦) ಚ ವುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ
ಏತಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಸಙ್ಖಾತಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಕಾರಂ
ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಚೋರೇ ಘಾತೇನ್ತೋ ಖೇಮೇನ ಯೋಗಾವಚರೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ಬಹುಕಾರತ್ತಾ ಪಠಮಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ದೇಸಿತಾ’’ತಿ।

ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪನ ತಸ್ಸಾ ಬಹುಕಾರೋ, ತಸ್ಮಾ ತದನನ್ತರಂ
ವುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಹೇರಞ್ಞಿಕೋ ಹತ್ಥೇನ ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಚಕ್ಖುನಾ ಕಹಾಪಣಂ
ಓಲೋಕೇನ್ತೋ – ‘‘ಅಯಂ ಛೇಕೋ, ಅಯಂ ಕೂಟೋ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ಯೋಗಾವಚರೋಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ
ವಿತಕ್ಕೇನ ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ – ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಮಾವಚರಾ,
ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ರೂಪಾವಚರಾದಯೋ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಪುರಿಸೇನ ಕೋಟಿಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ
ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಮಹಾರುಕ್ಖಂ ತಚ್ಛಕೋ ವಾಸಿಯಾ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮೇ
ಉಪನೇತಿ, ಏವಂ ವಿತಕ್ಕೇನ ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ದಿನ್ನೇ ಧಮ್ಮೇ ಯೋಗಾವಚರೋ
ಪಞ್ಞಾಯ – ‘‘ಇಮೇ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಇಮೇ ರೂಪಾವಚರಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ
ಕಮ್ಮೇ ಉಪನೇತಿ । ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪನ
ತಸ್ಸಾ ಬಹುಕಾರೋ, ತಸ್ಮಾ ತದನನ್ತರಂ ವುತ್ತೋ’’ತಿ। ಸ್ವಾಯಂ ಯಥಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏವಂ
ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯಪಿ ಉಪಕಾರಕೋ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ, ವಿಸಾಖ, ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ
ಪಚ್ಛಾ ವಾಚಂ ಭಿನ್ದತೀ’’ತಿ, (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೩) ತಸ್ಮಾ ತದನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ವುತ್ತಾ।

ಯಸ್ಮಾ ಪನ – ‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪಠಮಂ ವಾಚಾಯ
ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಲೋಕೇ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ವಾಚಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ಉಪಕಾರಿಕಾತಿ
ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯ ಅನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ವುತ್ತೋ। ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಪನ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ,
ತಿವಿಧಞ್ಚ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ಉಭಯಂ ಸುಚರಿತಂ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸೇವ ಯಸ್ಮಾ ಆಜೀವಟ್ಠಮಕಂ
ಸೀಲಂ ಪೂರೇತಿ, ನ ಇತರಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ತದುಭಯಾನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ ವುತ್ತೋ। ಏವಂ
ವಿಸುದ್ಧಾಜೀವೇನ ಪನ ‘‘ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಮೇ ಆಜೀವೋ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಪರಿತೋಸಂ ಕತ್ವಾ
ಸುತ್ತಪಮತ್ತೇನ ವಿಹರಿತುಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ‘‘ಸಬ್ಬಿರಿಯಾಪಥೇಸು ಇದಂ ವೀರಿಯಂ
ಸಮಾರಭಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ತದನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ವುತ್ತೋ। ತತೋ
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇನಪಿ ಕಾಯಾದೀಸು ಚತೂಸು ವತ್ಥೂಸು ಸತಿ ಸೂಪಟ್ಠಿತಾ ಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ತದನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸತಿ
ದೇಸಿತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇವಂ ಸೂಪಟ್ಠಿತಾ ಸತಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಸುಪಕಾರಾನುಪಕಾರಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗತಿಯೋ
ಸಮನ್ನೇಸಿತ್ವಾ ಪಹೋತಿ ಏಕತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಾತುಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ
ಅನನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ದೇಸಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾತಿ ಏತೇಸಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಕಿರಿಯತ್ಥಾಯ।

ದ್ವೇ ಪಬ್ಬಜಿತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೩೭೬-೩೭೭. ಏಕಮಿದಾಹನ್ತಿ
ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ಆರದ್ಧಂ? ಅಯಂ ಕಿರ ರಾಜಾ – ‘‘ರೂಪಂ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಂಲದ್ಧಿಕೋ, ತೇನಸ್ಸ
ದೇಸನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ। ಅಥ ಭಗವತಾ ತಸ್ಸ ಲದ್ಧಿಯಾ ಆವಿಕರಣತ್ಥಂ ಏಕಂ ಕಾರಣಂ
ಆಹರಿತುಂ ಇದಮಾರದ್ಧಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ‘‘ಅಹಂ ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಘೋಸಿತಾರಾಮೇ
ವಿಹರಾಮಿ, ತತ್ರ ವಸನ್ತಂ ಮಂ ತೇ ದ್ವೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಅಥಾಹಂ ತೇಸಂ
ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತನ್ತಿಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕಥೇನ್ತೋ ಇದಮವೋಚಂ – ‘‘ಆವುಸೋ,
ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಏವಂ ತಿವಿಧಂ
ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಿ ಪತ್ವಾ ಠಿತೋ ‘ತಂ ಜೀವ’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವದೇಯ್ಯ, ಯುತ್ತಂ
ನು ಖೋ ಏತಮಸ್ಸಾ’’ತಿ? ತತೋ ತೇಹಿ ‘‘ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಹಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆವುಸೋ,
ಏವಂ ಜಾನಾಮಿ, ಏವಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಅಥ ಚ ಪನಾಹಂ ನ ವದಾಮೀ’’ತಿ ತಂ ವಾದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ
ಉತ್ತರಿ ಖೀಣಾಸವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಏವಂ ವತ್ತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಅವೋಚಂ। ತೇ ಮಮ
ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಅತ್ತಮನಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸೋಪಿ ಅತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸಿ । ತೇನಾಹ – ‘‘ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನೋ ಓಟ್ಠದ್ಧೋ ಲಿಚ್ಛವೀ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀ’’ತಿ।

ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Tipiṭaka (Kannada)

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ)

ವಿನಯಪಿಟಕ

ಸುತ್ತಪಿಟಕ

ದೀಘನಿಕಾಯ

ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗಪಾಳಿ

೧. ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತಂ

೨. ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತಂ

೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಂ

೪. ಸೋಣದಣ್ಡಸುತ್ತಂ
೫. ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೬. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೭. ಜಾಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೭. ಜಾಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

ದ್ವೇ ಪಬ್ಬಜಿತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೩೭೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ…ಪೇ॰… ಕೋಸಮ್ಬಿಯನ್ತಿ ಜಾಲಿಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ। ಘೋಸಿತಾರಾಮೇತಿ
ಘೋಸಿತೇನ ಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕತೇ ಆರಾಮೇ। ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ಅಲ್ಲಕಪ್ಪರಟ್ಠಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ತತೋ
ಕೋತೂಹಲಿಕೋ ನಾಮ ದಲಿದ್ದೋ ಛಾತಕಭಯೇನ ಸಪುತ್ತದಾರೋ ಅವನ್ತಿರಟ್ಠಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪುತ್ತಂ
ವಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ, ಮಾತಾ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತಾ, ತೇ
ಏಕಂ ಗೋಪಾಲಕಗಾಮಂ ಪವಿಸಿಂಸು। ಗೋಪಾಲಕೇನ ಚ ತದಾ ಬಹುಪಾಯಾಸೋ ಪಟಿಯತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತೇ ತತೋ
ಪಾಯಾಸಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಂಸು। ಅಥ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಬಲವಪಾಯಾಸಂ ಭುತ್ತೋ ಜೀರಾಪೇತುಂ
ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸುನಖಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ
ಗಹೇತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುರೋ ಜಾತೋ, ಸೋ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ ಪಿಯೋ ಅಹೋಸಿ। ಗೋಪಾಲಕೋ ಚ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ
ಉಪಟ್ಠಹತಿ। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋಪಿ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಕುಕ್ಕುರಸ್ಸ ಏಕೇಕಂ ಪಿಣ್ಡಂ
ದೇತಿ, ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ಸಿನೇಹಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಗೋಪಾಲಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಮ್ಪಿ
ಗಚ್ಛತಿ। ಗೋಪಾಲಕೇ ಅಸನ್ನಿಹಿತೇ ಭತ್ತವೇಲಾಯಂ ಸಯಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಕಾಲಾರೋಚನತ್ಥಂ
ಪಣ್ಣಸಾಲದ್ವಾರೇ ಭುಸ್ಸತಿ, ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇಪಿ ಚಣ್ಡಮಿಗೇ ದಿಸ್ವಾ ಭುಸ್ಸಿತ್ವಾ ಪಲಾಪೇತಿ।
ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ಮುದುಕೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಕಾಲಂಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ।
ತತ್ರಸ್ಸ ಘೋಸಕದೇವಪುತ್ತೋ ತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ದೇವಲೋಕತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ
ಏಕಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ಘರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಂ ಅಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಧನಂ ದತ್ವಾ
ಪುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಅಥ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತೇ ಜಾತೇ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಘಾತಾಪೇತುಂ
ಉಪಕ್ಕಮಿ। ಸೋ ಪುಞ್ಞವನ್ತತಾಯ ಸತ್ತಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ಮರಣಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಅವಸಾನೇ ಏಕಾಯ
ಸೇಟ್ಠಿಧೀತಾಯ ವೇಯ್ಯತ್ತಿಯೇನ ಲದ್ಧಜೀವಿತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಪಿತುಅಚ್ಚಯೇನ ಸೇಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ
ಪತ್ವಾ ಘೋಸಕಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಜಾತೋ। ಅಞ್ಞೇಪಿ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಕುಕ್ಕುಟಸೇಟ್ಠಿ , ಪಾವಾರಿಯಸೇಟ್ಠೀತಿ ದ್ವೇ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಅತ್ಥಿ, ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ತಯೋ ಅಹೇಸುಂ।

ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಹಿಮವನ್ತತೋ ಪಞ್ಚಸತತಾಪಸಾ ಸರೀರಸನ್ತಪ್ಪನತ್ಥಂ ಅನ್ತರನ್ತರಾಕೋಸಮ್ಬಿಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ ,
ತೇಸಂ ಏತೇ ತಯೋ ಸೇಟ್ಠೀ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಉಯ್ಯಾನೇಸು ಪಣ್ಣಕುಟಿಯೋ ಕತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾನಂ
ಕರೋನ್ತಿ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ತೇ ತಾಪಸಾ ಹಿಮವನ್ತತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ ಮಹಾಕನ್ತಾರೇ ತಸಿತಾ ಕಿಲನ್ತಾ
ಏಕಂ ಮಹನ್ತಂ ವಟರುಕ್ಖಂ ಪತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಧಿವತ್ಥಾಯ ದೇವತಾಯ ಸನ್ತಿಕಾ ಸಙ್ಗಹಂ
ಪಚ್ಚಾಸಿಸನ್ತಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ದೇವತಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರವಿಭೂಸಿತಂ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ತೇಸಂ
ಪಾನೀಯಪಾನಕಾದೀನಿ ದತ್ವಾ ಕಿಲಮಥಂ ಪಟಿವಿನೋದೇಸಿ, ಏತೇ ದೇವತಾಯಾನುಭಾವೇನ ವಿಮ್ಹಿತಾ
ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ದೇವತೇ, ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತಯಾ ಅಯಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಲದ್ಧಾ’’ತಿ?
ದೇವತಾ ಆಹ – ‘‘ಲೋಕೇ ಬುದ್ಧೋ ನಾಮ ಭಗವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಏತರಹಿ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ,
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ತಂ ಉಪಟ್ಠಹತಿ। ಸೋ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇಸು ಅತ್ತನೋ ಭತಕಾನಂ
ಪಕತಿಭತ್ತವೇತನಮೇವ ದತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಂ ಕಾರಾಪೇಸಿ। ಅಥಾಹಂ ಏಕದಿವಸಂ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ
ಪಾತರಾಸತ್ಥಾಯ ಆಗತೋ ಕಞ್ಚಿ ಭತಕಕಮ್ಮಂ ಅಕರೋನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘ಅಜ್ಜ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಸ್ಮಾ
ಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋನ್ತೀ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂ। ತಸ್ಸ ಮೇ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಅಥಾಹಂ ಏತದವೋಚಂ –
‘ಇದಾನಿ ಉಪಡ್ಢದಿವಸೋ ಗತೋ, ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ಉಪಡ್ಢುಪೋಸಥಂ ಕಾತು’ನ್ತಿ। ತತೋ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ
ಪಟಿವೇದೇತ್ವಾ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಸ್ವಾಹಂ ಉಪಡ್ಢದಿವಸಂ ಉಪಡ್ಢುಪೋಸಥಂ
ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ತದಹೇವ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿ’’ನ್ತಿ।

ಅಥ ತೇ ತಾಪಸಾ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಕಿರ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ
ಸಞ್ಜಾತಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಾ ತತೋವ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾಪಿ – ‘‘ಬಹುಕಾರಾ ನೋ
ಉಪಟ್ಠಾಕಸೇಟ್ಠಿನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ಇಮಮತ್ಥಮಾರೋಚೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ
ಕೋಸಮ್ಬಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠೀಹಿ ಕತಸಕ್ಕಾರಬಹುಮಾನಾ ‘‘ತದಹೇವ ಮಯಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು।
‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ತುರಿತಾತ್ಥ, ನನು ತುಮ್ಹೇ ಪುಬ್ಬೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಚ ಮಾಸೇ ವಸಿತ್ವಾ
ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಸಹೇವ
ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ‘‘ಗಚ್ಛಾಮ ಮಯಂ, ತುಮ್ಹೇ ಸಣಿಕಂ ಆಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಸಾವತ್ಥಿಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ತೇಪಿ ಸೇಟ್ಠಿನೋ
ಪಞ್ಚಸತಪಞ್ಚಸತಸಕಟಪರಿವಾರಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಾನಾದೀನಿ
ದತ್ವಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಂ ಆಗಮನತ್ಥಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಗಮ್ಮ ತಯೋ ವಿಹಾರೇ ಕಾರೇಸುಂ।
ತೇಸು ಕುಕ್ಕುಟಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕತೋ ಕುಕ್ಕುಟಾರಾಮೋ ನಾಮ, ಪಾವಾರಿಯಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕತೋ
ಪಾವಾರಿಕಮ್ಬವನಂ ನಾಮ, ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕತೋ ಘೋಸಿತಾರಾಮೋ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ
ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಘೋಸಿತಾರಾಮೇ’’ತಿ।

ಮುಣ್ಡಿಯೋತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಜಾಲಿಯೋತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಇತರಸ್ಸ ನಾಮಮೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ದಾರುಮಯೇನ ಪತ್ತೇನ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತಿ, ತಸ್ಮಾ ದಾರುಪತ್ತಿಕನ್ತೇವಾಸೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತದವೋಚುನ್ತಿ
ಉಪಾರಮ್ಭಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾ ಏತದವೋಚುಂ। ಇತಿ ಕಿರ ನೇಸಂ ಅಹೋಸಿ,
ಸಚೇ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ‘‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಮಯಂ ಏತಂ ವಾದಂ
ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮ – ‘‘ಭೋ ಗೋತಮ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಲದ್ಧಿಯಾ ಇಧೇವ ಸತ್ತೋ ಭಿಜ್ಜತಿ, ತೇನ ವೋ ವಾದೋ
ಉಚ್ಛೇದವಾದೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ
ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ಅಥಸ್ಸೇತಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೇ ರೂಪಂ
ಭಿಜ್ಜತಿ, ನ ಸತ್ತೋ ಭಿಜ್ಜತಿ। ತೇನ ವೋ ವಾದೇ ಸತ್ತೋ ಸಸ್ಸತೋ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ
‘‘ಇಮೇ ವಾದಾರೋಪನತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಮಮ ಸಾಸನೇ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ
ಮಜ್ಝಿಮಾ ಪಟಿಪದಾ ಅತ್ಥೀತಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಹನ್ದ ನೇಸಂ ಪಞ್ಹಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ
ತಸ್ಸಾಯೇವ ಪಟಿಪದಾಯ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ತೇನ
ಹಾವುಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

೩೭೯-೩೮೦. ತತ್ಥ ಕಲ್ಲಂ ನು ಖೋ ತಸ್ಸೇತಂ ವಚನಾಯಾತಿ ತಸ್ಸೇತಂ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ತಿವಿಧಂ ಸೀಲಂ ಪರಿಪೂರೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ
ಪತ್ತಸ್ಸ ಯುತ್ತಂ ನು ಖೋ ಏತಂ ವತ್ತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ
ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಾಮ ಯಸ್ಮಾ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕದಾಚಿ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾತಿ
ಮಞ್ಞಮಾನಾ – ‘‘ಕಲ್ಲಂ ತಸ್ಸೇತಂ ವಚನಾಯಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಅಥ ಚ ಪನಾಹಂ ನ ವದಾಮೀತಿ ಅಹಂ ಏತಮೇವಂ ಜಾನಾಮಿ, ನೋ ಚ ಏವಂ ವದಾಮಿ, ಅಥ ಖೋ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಭಾವೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಬಲೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಮಹಗ್ಗತಚಿತ್ತಮೇತನ್ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಠಪೇಸಿಂ। ನ ಕಲ್ಲಂ ತಸ್ಸೇತನ್ತಿ
ಇದಂ ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ – ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಖೀಣಾಸವೋ ವಿಗತಸಮ್ಮೋಹೋ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ, ತಸ್ಮಾ ನ
ಯುತ್ತಂ ತಸ್ಸೇತಂ ವತ್ತು’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ವದನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।

ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

ಜಾಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Recognizing the 4 Major Types of Cancer

Cancerous cells

Carcinoma of the breast (Breast cancer) Bone marrow sample of leukemia patient Muscle tissue sarcoma Hodgkin’s lymphoma

circulation

10 Feldenkrais Exercises You Should Know