ಸುಭೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕೇನಾಯಂ ಸುನಖೋ ಸಯನಾ ಓರೋಪಿತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ನ ಕೇನಚೀ’’ತಿ
ವತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಮಾಣವೋ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಮಮ ಪಿತಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ,
ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ಮೇ ಪಿತರಂ ಸುನಖಂ ಕರೋತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಏಸ ಮುಖಾರೂಳ್ಹಂ ಭಾಸತೀ’’ತಿ
ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಮುಸಾವಾದೇನ ಚೋದೇತುಕಾಮೋ ವಿಹಾರಂ
ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ತಥೇವ ವತ್ವಾ ಅವಿಸಂವಾದನತ್ಥಂ ಆಹ –
‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ ತೇ, ಮಾಣವ, ಪಿತರಾ ನ ಅಕ್ಖಾತಂ ಧನ’’ನ್ತಿ। ಅತ್ಥಿ, ಭೋ ಗೋತಮ,
ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾ ಸುವಣ್ಣಮಾಲಾ, ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾ ಸುವಣ್ಣಪಾದುಕಾ, ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಾ
ಸುವಣ್ಣಪಾತಿ, ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ಕಹಾಪಣನ್ತಿ। ಗಚ್ಛ ತಂ ಸುನಖಂ ಅಪ್ಪೋದಕಂ ಮಧುಪಾಯಾಸಂ
ಭೋಜೇತ್ವಾ ಸಯನಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಈಸಕಂ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕನ್ತಕಾಲೇ ಪುಚ್ಛ, ಸಬ್ಬಂ ತೇ
ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಅಥ ನಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘‘ಪಿತಾ ಮೇ ಏಸೋ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಸುನಖೋ
ಸಬ್ಬಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ, ತದಾ ನಂ – ‘‘ಪಿತಾ ಮೇ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಭಗವತಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂಚುದ್ದಸ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪರಿಯೋಸಾನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗತೋ, ತಂ
ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ’’ತಿ। ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಭೋಗಗಾಮತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಸತಿ।

೪೪೫-೪೪೬. ಅಞ್ಞತರಂ ಮಾಣವಕಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ
ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ‘‘ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಕಿರಸ್ಸ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗತೋ, ಮಹಾಜನೋ
ತಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ‘‘ವಿಹಾರಂ ಖೋ ಪನ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಜನಮಜ್ಝೇ ನ
ಸಕ್ಕಾ ಸುಖೇನ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ವಾ ಕಾತುಂ, ಧಮ್ಮಕಥಂ ವಾ ಸೋತುಂ ಗೇಹಂ ಆಗತಂಯೇವ ನಂ ದಿಸ್ವಾ
ಸುಖೇನ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಏಕಾ ಚ ಮೇ ಕಙ್ಖಾ ಅತ್ಥಿ, ತಮ್ಪಿ ನಂ
ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಮಾಣವಕಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ। ಅಪ್ಪಾಬಾಧನ್ತಿಆದೀಸು ಆಬಾಧೋತಿ ವಿಸಭಾಗವೇದನಾ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಾ ಏಕದೇಸೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇರಿಯಾಪಥೇ ಅಯಪಟ್ಟೇನ ಆಬನ್ಧಿತ್ವಾ ವಿಯ ಗಣ್ಹತಿ, ತಸ್ಸಾ ಅಭಾವಂ ಪುಚ್ಛಾತಿ ವದತಿ। ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕೋತಿ
ಕಿಚ್ಛಜೀವಿತಕರೋ ರೋಗೋ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಅಭಾವಂ ಪುಚ್ಛಾತಿ ವದತಿ। ಗಿಲಾನಸ್ಸೇವ ಚ
ಉಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಗರುಕಂ ಹೋತಿ, ಕಾಯೇ ಬಲಂ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಗ್ಗೇಲಞ್ಞಭಾವಞ್ಚ ಬಲಞ್ಚ
ಪುಚ್ಛಾತಿ ವದತಿ। ಫಾಸುವಿಹಾರನ್ತಿ ಗಮನಠಾನನಿಸಜ್ಜಸಯನೇಸು ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಸುಖವಿಹಾರಂ ಪುಚ್ಛಾತಿ ವದತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸುಭೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

೪೪೭. ಕಾಲಞ್ಚ ಸಮಯಞ್ಚ ಉಪಾದಾಯಾತಿ
ಕಾಲಞ್ಚ ಸಮಯಞ್ಚ ಪಞ್ಞಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸ್ವೇ
ಗಮನಕಾಲೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಾಯೇ ಬಲಮತ್ತಾ ಚೇವ ಫರಿಸ್ಸತಿ, ಗಮನಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಅಞ್ಞೋ
ಅಫಾಸುವಿಹಾರೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಥೇತಂ ಕಾಲಞ್ಚ ಗಮನಕಾರಣಸಮವಾಯಸಙ್ಖಾತಂ ಸಮಯಞ್ಚ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ – ‘‘ಅಪಿ ಏವ ನಾಮ ಸ್ವೇ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

೪೪೮. ಚೇತಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾತಿ ಚೇತಿರಟ್ಠೇ ಜಾತತ್ತಾ ಚೇತಕೋತಿ ಏವಂ ಲದ್ಧನಾಮೇನ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯನ್ತಿ
ಭೋ, ಆನನ್ದ, ದಸಬಲಸ್ಸ ಕೋ ನಾಮ ಆಬಾಧೋ ಅಹೋಸಿ, ಕಿಂ ಭಗವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ಅಪಿ ಚ ಸತ್ಥು
ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಸತ್ಥಾ ನಾಮ ನ ಕೇವಲಂ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ
ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ, ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಮಹಾಜಾನಿ, ಕೋ ದಾನಿ ಅಞ್ಞೋ ಮರಣಾ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸತಿ,
ಯತ್ರ ಸೋ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ, ಇದಾನಿ ಕಂ ಅಞ್ಞಂ ದಿಸ್ವಾ
ಮಚ್ಚುರಾಜಾ ಲಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಮರಣಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ
ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಹಿಯ್ಯೋ ಪೀತಭೇಸಜ್ಜಾನುರೂಪಂ ಆಹಾರಂ ದತ್ವಾ
ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾವಸಾನೇ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।

ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಸನ್ತಿಕಾವಚರೋತಿ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸನ್ತಿಕಾವಚರೋ, ನ ರನ್ಧಗವೇಸೀ। ನ ವೀಮಂಸನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಮೀಪಚಾರೀತಿ ಇದಂ ಪುರಿಮಪದಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಯೇಸಂ ಸೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋತಿ
ಕಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛತಿ? ತಸ್ಸ ಕಿರ ಏವಂ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ
ಪತಿಟ್ಠಪೇಸಿ, ತೇ ತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ನಟ್ಠಾ ನು ಖೋ, ಧರನ್ತಿ ನು ಖೋ, ಸಚೇ ಧರನ್ತಿ,
ಆನನ್ದೋ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದ ನಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛಿ।

೪೪೯. ಅಥಸ್ಸ
ಥೇರೋ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಿಣ್ಣಂ
ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಮಾಣವೋ ಸಙ್ಖಿತ್ತೇನ ಕಥಿತಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ – ‘‘ವಿತ್ಥಾರತೋ
ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಕತಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಣ್ಣನಾ

೪೫೦-೪೫೩. ತತೋ ಥೇರೇನ ‘‘ಅರಿಯಸ್ಸ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸಾ’’ತಿ ತೇಸು ದಸ್ಸಿತೇಸು ಪುನ ‘‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಭೋ ಆನನ್ದ, ಅರಿಯೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ಏಕೇಕಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಥೇರೋಪಿಸ್ಸ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತನ್ತಿಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಭಗವತಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಚೇವೇತ್ಥ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ನ ಸೀಲಮೇವ ಸಾರೋ, ಕೇವಲಞ್ಹೇತಂ ಪತಿಟ್ಠಾಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಇತೋ ಉತ್ತರಿ ಪನ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಿ ಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾತಿ ಬುದ್ಧಸಾಸನತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ।

ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧವಣ್ಣನಾ

೪೫೪. ಕಥಞ್ಚ , ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಹೋತೀತಿ
ಇದಮಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ‘‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಭೋ ಆನನ್ದ, ಅರಿಯೋ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ಏವಂ
ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಪುಟ್ಠೋಪಿ ಯೇ ತೇ ‘‘ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ
ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ’’ತಿ ಏವಂ ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಾದಯೋ
ಸೀಲಸಮಾಧೀನಂ ಅನ್ತರೇ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಉಪಕಾರಕಧಮ್ಮಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ನಿದ್ದಿಸಿತ್ವಾ
ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಆರಭಿ। ಏತ್ಥ ಚ ರೂಪಜ್ಝಾನಾನೇವ ಆಗತಾನಿ, ನ
ಅರೂಪಜ್ಝಾನಾನಿ, ಆನೇತ್ವಾ ಪನ ದೀಪೇತಬ್ಬಾನಿ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೇನ ಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ
ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿಯೇವ।

೪೭೧-೪೮೦. ಅತ್ಥಿ ಚೇವೇತ್ಥ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ನ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಮತ್ತಕೇನೇವ ಪರಿಯೋಸಾನಪ್ಪತ್ತಿ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ಇತೋಪಿ ಉತ್ತರಿ ಪನ ಅಞ್ಞಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಿ ಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನತ್ಥಿ ಚೇವೇತ್ಥ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಇತೋ ಉತ್ತರಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿಯೇವ, ಅರಹತ್ತಪರಿಯೋಸಾನಞ್ಹಿ ಭಗವತೋ ಸಾಸನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।

ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Tipiṭaka (Kannada)

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ)

ಅಟ್ಠಕಥಾ

ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ)

ಪಾರಾಜಿಕಕಣ್ಡ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಪಾಚಿತ್ತಿಯ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ)

ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ)

ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾ

೧. ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೨. ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೪. ಸೋಣದಣ್ಡಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೫. ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೬. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೭. ಜಾಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೮. ಮಹಾಸೀಹನಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೯. ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೦. ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೧೧. ಕೇವಟ್ಟಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

೧೧. ಕೇವಟ್ಟಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

ಕೇವಟ್ಟಗಹಪತಿಪುತ್ತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೪೮೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ…ಪೇ॰… ನಾಳನ್ದಾಯನ್ತಿ ಕೇವಟ್ಟಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ। ಪಾವಾರಿಕಮ್ಬವನೇತಿ ಪಾವಾರಿಕಸ್ಸ ಅಮ್ಬವನೇ। ಕೇವಟ್ಟೋತಿ
ಇದಂ ತಸ್ಸ ಗಹಪತಿಪುತ್ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಸೋ ಕಿರ ಚತ್ತಾಲೀಸಕೋಟಿಧನೋ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲೋ ಅತಿವಿಯ
ಸದ್ಧೋ ಪಸನ್ನೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಸದ್ಧಾಧಿಕತ್ತಾಯೇವ ‘‘ಸಚೇ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಡ್ಢಮಾಸನ್ತರೇನ
ವಾ ಮಾಸನ್ತರೇನ ವಾ ಸಂವಚ್ಛರೇನ ವಾ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ವಿವಿಧಾನಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ
ದಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಸಬ್ಬೋ ಜನೋ ಅತಿವಿಯ ಪಸೀದೇಯ್ಯ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ
ಪಾಟಿಹಾರಿಯಕರಣತ್ಥಾಯ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನುಜಾನಾಪೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ।

ತತ್ಥ ಇದ್ಧಾತಿ ಸಮಿದ್ಧಾ ಫೀತಾತಿ ನಾನಾಭಣ್ಡಉಸ್ಸನ್ನತಾಯ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತಾ। ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಾತಿ ಅಂಸಕೂಟೇನ ಅಂಸಕೂಟಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ವಿಯ ವಿಚರನ್ತೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಆಕಿಣ್ಣಾ। ಸಮಾದಿಸತೂತಿ ಆಣಾಪೇತು ಠಾನನ್ತರೇ ಠಪೇತು। ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾತಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮತೋ, ದಸಕುಸಲಸಙ್ಖಾತತೋ ವಾ ಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮತೋ ಉತ್ತರಿ। ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯಾತಿ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಪಜ್ಜಲಿತಪದೀಪೋ ತೇಲಸ್ನೇಹಂ ಲಭಿತ್ವಾ ವಿಯ ಅತಿರೇಕಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅಭಿಪ್ಪಸೀದಿಸ್ಸತಿ। ನ ಖೋ ಅಹನ್ತಿ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನ ಖೋ ಅಹ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

೪೮೨. ನ ಧಂಸೇಮೀತಿ ನ ಗುಣವಿನಾಸನೇನ ಧಂಸೇಮಿ, ಸೀಲಭೇದಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಉಚ್ಚಟ್ಠಾನತೋ ಓತಾರೇನ್ತೋ ನೀಚಟ್ಠಾನೇ ನ ಠಪೇಮಿ, ಅಥ ಖೋ ಅಹಂ ಬುದ್ಧಸಾಸನಸ್ಸ ವುದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೋ ಕಥೇಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋತಿ
ಯಾವತತಿಯಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಥಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ವಿಸಹನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಯಂ ಪನ
ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ವಲ್ಲಭೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ಥಕಾಮೋಸ್ಮೀತಿ
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಕಥೇಸಿ।

ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯವಣ್ಣನಾ

೪೮೩-೪೮೪. ಅಥ ಭಗವಾ ಅಯಂ ಉಪಾಸಕೋ ಮಯಿ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೇಪಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚತಿಯೇವ। ‘‘ಹನ್ದಸ್ಸ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಕರಣೇ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ತೀಣಿ ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಮಾಹಂ ಭಿಕ್ಖುನ್ತಿ ಅಮುಂ ಅಹಂ ಭಿಕ್ಖುಂ। ಗನ್ಧಾರೀತಿ ಗನ್ಧಾರೇನ ನಾಮ ಇಸಿನಾ ಕತಾ, ಗನ್ಧಾರರಟ್ಠೇ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಿಜ್ಜಾ। ತತ್ಥ ಕಿರ ಬಹೂ ಇಸಯೋ ವಸಿಂಸು, ತೇಸು ಏಕೇನ ಕತಾ ವಿಜ್ಜಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಟ್ಟೀಯಾಮೀತಿ ಅಟ್ಟೋ ಪೀಳಿತೋ ವಿಯ ಹೋಮಿ। ಹರಾಯಾಮೀತಿ ಲಜ್ಜಾಮಿ। ಜಿಗುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಗೂಥಂ ದಿಸ್ವಾ ವಿಯ ಜಿಗುಚ್ಛಂ ಉಪ್ಪಾದೇಮಿ।

ಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯವಣ್ಣನಾ

೪೮೫. ಪರಸತ್ತಾನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ। ದುತಿಯಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಆದಿಸತೀತಿ ಕಥೇತಿ। ಚೇತಸಿಕನ್ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಏವಮ್ಪಿ ತೇ ಮನೋತಿ ಏವಂ ತವ ಮನೋ ಸೋಮನಸ್ಸಿತೋ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಿತೋ ವಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ವಾ। ದುತಿಯಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಇತಿಪಿ ತೇ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಇತಿ ತವ ಚಿತ್ತಂ, ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ಚಿನ್ತಯಮಾನಂ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಣಿಕಾ ನಾಮ ವಿಜ್ಜಾತಿ ಚಿನ್ತಾಮಣೀತಿ ಏವಂ ಲದ್ಧನಾಮಾ ಲೋಕೇ ಏಕಾ ವಿಜ್ಜಾ ಅತ್ಥಿ। ತಾಯ ಪರೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಾತೀತಿ ದೀಪೇತಿ।

ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯವಣ್ಣನಾ

೪೮೬. ಏವಂ ವಿತಕ್ಕೇಥಾತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಏವಂ ಪವತ್ತೇನ್ತಾ ವಿತಕ್ಕೇಥ। ಮಾ ಏವಂ ವಿತಕ್ಕಯಿತ್ಥಾತಿ ಏವಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಪವತ್ತೇನ್ತಾ ಮಾ ವಿತಕ್ಕಯಿತ್ಥ। ಏವಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥಾತಿ ಏವಂ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಮೇವ, ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾದೀಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ। ಮಾ ಏವನ್ತಿ ‘‘ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಮಾ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ಥ। ಇದನ್ತಿ ಇದಂ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗಂ ಪಜಹಥ। ಇದಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾತಿ ಇದಂ ಚತುಮಗ್ಗಫಲಪ್ಪಭೇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಮೇವ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ನಿಪ್ಫಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರಥ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ಪರಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಕಥನಂ ಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯನ್ತಿ। ಸಾವಕಾನಞ್ಚ ಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ಸತತಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯನ್ತಿ।

ತತ್ಥ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯೇನ
ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಆಚಿಣ್ಣಂ, ಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯೇನ
ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸ್ಸ। ದೇವದತ್ತೇ ಸಂಘಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚ
ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಯಾಸೀಸೇ ಬುದ್ಧಲೀಳಾಯ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸನ್ತೇ ಹಿ ಭಗವತಾ
ಪೇಸಿತೇಸು ದ್ವೀಸು ಅಗ್ಗಸಾವಕೇಸು ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ
ದೇಸೇಸಿ , ಥೇರಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ
ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ಅಥ ನೇಸಂ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ವಿಕುಬ್ಬನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ
ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ಅಥ ದ್ವೇಪಿ
ಮಹಾನಾಗಾ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ
ವೇಳುವನಮೇವಾಗಮಿಂಸು। ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಪನ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸತತಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ತೇಸು
ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ಸಉಪಾರಮ್ಭಾನಿ ಸದೋಸಾನಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ನ
ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ಅತಿಟ್ಠನತೋ ನ ನಿಯ್ಯನ್ತಿ। ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ಅನುಪಾರಮ್ಭಂ
ನಿದ್ದೋಸಂ, ಅದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠನತೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ
ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಞ್ಚ ಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯಞ್ಚ ಗರಹತಿ, ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಂಯೇವ
ಪಸಂಸತಿ।

ಭೂತನಿರೋಧೇಸಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

೪೮೭. ಭೂತಪುಬ್ಬನ್ತಿ
ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವತಾ ಆರದ್ಧಂ। ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಆದೇಸನಾಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಂ
ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ, ಅನುಸಾಸನೀಪಾಟಿಹಾರಿಯಸ್ಸೇವ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
ಅಪಿ ಚ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಮಹಾಭೂತಪರಿಯೇಸಕೋ ನಾಮೇಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿಯೇವ। ಯೋ ಮಹಾಭೂತೇ
ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ವಿಚರಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಾರಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ
ಬುದ್ಧಮೇವ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಮಹನ್ತಭಾವಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಂ,
ಇದಞ್ಚ ಕಾರಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ, ಅಥ ನಂ ವಿವಟಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಭಗವಾ
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

ತತ್ಥ ಕತ್ಥ ನು ಖೋತಿ ಕಿಸ್ಮಿಂ
ಠಾನೇ ಕಿಂ ಆಗಮ್ಮ ಕಿಂ ಪತ್ತಸ್ಸ ತೇ ಅನವಸೇಸಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಿವಸೇನ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ।
ಮಹಾಭೂತಕಥಾ ಪನೇಸಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ತತೋವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।

೪೮೮. ದೇವಯಾನಿಯೋ ಮಗ್ಗೋತಿ
ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ದೇವಲೋಕಗಮನಮಗ್ಗೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಸ್ಸೇವ ಪನೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ।
ತೇನ ಹೇಸ ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇನ್ತೋ ದೇವಲೋಕಂ ಯಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಂ
ದೇವಯಾನಿಯೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯೇನ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾತಿ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಮ್ಪಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮತಾಯ ಚೋದಿತೋ ದೇವತಾ ಮಹಾನುಭಾವಾತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಮಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ನ ಜಾನಾಮಾತಿ ಬುದ್ಧವಿಸಯೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತಾ ದೇವತಾ ನ ಜಾನನ್ತಿ ,
ತೇನೇವಮಾಹಂಸು। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಮಮ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ನ ಕಥೇತುಂ ನ ಲಬ್ಭಾ, ಸೀಘಂ
ಕಥೇಥಾ’’ತಿ ತಾ ದೇವತಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ತಾ ‘‘ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ ನೋ
ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು, ಹನ್ದ ನಂ ಹತ್ಥತೋ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ ಭಿಕ್ಖು
ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹಂಸು। ತತ್ಥ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತತರಾತಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಕನ್ತತರಾ। ಪಣೀತತರಾತಿ ವಣ್ಣಯಸಇಸ್ಸರಿಯಾದೀಹಿ ಉತ್ತಮತರಾ ಏತೇನ ನಯೇನ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

೪೯೧-೪೯೩.
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಸಕ್ಕೋ ಕಿರ ದೇವರಾಜಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಬುದ್ಧವಿಸಯೋ, ನ
ಸಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತುಂ, ಅಯಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖು ಅಗ್ಗಿಂ ಪಹಾಯ ಖಜ್ಜೋಪನಕಂ ಧಮನ್ತೋ
ವಿಯ, ಭೇರಿಂ ಪಹಾಯ ಉದರಂ ವಾದೇನ್ತೋ ವಿಯ ಚ, ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ
ಪಹಾಯ ದೇವತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಚರತಿ, ಪೇಸೇಮಿ ನಂ ಸತ್ಥುಸನ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ। ತತೋ ಪುನದೇವ ಸೋ
ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸುದೂರಮ್ಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇವ ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ।
ಅತ್ಥಿ ಚೇವ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಾಮೇಸ, ಥೋಕಂ ತಾವ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತೋ ಕಿಲಮತು ಪಚ್ಛಾ
ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತತೋ ತಂ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಬ್ರಹ್ಮಯಾನಿಯೋಪಿ
ದೇವಯಾನಿಯಸದಿಸೋವ। ದೇವಯಾನಿಯಮಗ್ಗೋತಿ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಯಾನಿಯಮಗ್ಗೋತಿ ವಾ ಧಮ್ಮಸೇತೂತಿ ವಾ
ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಅಪ್ಪನಾತಿ ವಾ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಿಕಚೇತನಾತಿ ವಾ ಮಹಗ್ಗತಚಿತ್ತನ್ತಿ ವಾ
ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣನ್ತಿ ವಾ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ।

೪೯೪. ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಆಗಮನಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸೂರಿಯಸ್ಸ ಉದಯತೋ ಅರುಣುಗ್ಗಂ ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ಇದಾನೇವ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಮಯಂ ಜಾನಾಮಾತಿ ದೀಪಯಿಂಸು। ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ
ಪಾಕಟೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪುಟ್ಠೋ ಅತ್ತನೋ ಅವಿಸಯಭಾವಂ
ಞತ್ವಾ ಸಚಾಹಂ ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ಇಮೇ ಮಂ ಪರಿಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ಜಾನನ್ತೋ ವಿಯ
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯಂ ಮೇ ಭಿಕ್ಖು ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಅನಾರದ್ಧಚಿತ್ತೋ ವಾದಂ
ಆರೋಪೇಸ್ಸತಿ। ‘‘ಅಹಮಸ್ಮಿ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ರಹ್ಮಾ’’ತಿಆದೀನಿ ಪನ ಮೇ ಭಣನ್ತಸ್ಸ ನ ಕೋಚಿ ವಚನಂ
ಸದ್ದಹಿಸ್ಸತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸತ್ಥುಸನ್ತಿಕಂಯೇವ
ಪೇಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅಹಮಸ್ಮಿ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ರಹ್ಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

೪೯೫-೪೯೬. ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಕಾಸಿ? ಕುಹಕತ್ತಾ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿನ್ತಿ ತೇಲತ್ಥಿಕೋ ವಾಲಿಕಂ ನಿಪ್ಪೀಳಿಯಮಾನೋ ವಿಯ ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಯೇಸನಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।

೪೯೭. ಸಕುಣನ್ತಿ ಕಾಕಂ ವಾ ಕುಲಲಂ ವಾ। ನ ಖೋ ಏಸೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಪಞ್ಹೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ
ಇದಂ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ ಪದೇಸೇನೇಸ ಪಞ್ಹೋ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ಅಯಞ್ಚ ಖೋ ಭಿಕ್ಖು
ಅನುಪಾದಿನ್ನಕೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಪ್ಪದೇಸತೋ ಪುಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಸೇಧೇತಿ। ಆಚಿಣ್ಣಂ
ಕಿರೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ, ಪುಚ್ಛಾಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಜನಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾಯ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಂ
ಸಿಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಚ್ಛನ್ತೋ
ದುವಿಞ್ಞಾಪಯೋ ಹೋತಿ। ಪಞ್ಹಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತೋ ಪನ ‘‘ಕತ್ಥ ಆಪೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

೪೯೮. ತತ್ಥ ನ ಗಾಧತೀತಿ ನ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ ಕಿಂ ಆಗಮ್ಮ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಾದಿನ್ನಂಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಪುಚ್ಛತಿ। ದೀಘಞ್ಚ ರಸ್ಸಞ್ಚಾತಿ ಸಣ್ಠಾನವಸೇನ ಉಪಾದಾರೂಪಂ ವುತ್ತಂ। ಅಣುಂ ಥೂಲನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಂ ವಾ ಮಹನ್ತಂ ವಾ, ಇಮಿನಾಪಿ ಉಪಾದಾರೂಪೇ ವಣ್ಣಮತ್ತಮೇವ ಕಥಿತಂ। ಸುಭಾಸುಭನ್ತಿ ಸುಭಞ್ಚ ಅಸುಭಞ್ಚ ಉಪಾದಾರೂಪಮೇವ ಕಥಿತಂ। ಕಿಂ ಪನ ಉಪಾದಾರೂಪಂ ಸುಭನ್ತಿ ಅಸುಭನ್ತಿ ಅತ್ಥಿ? ನತ್ಥಿ। ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ಪನೇವ ಕಥಿತಂ। ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚಾತಿ ನಾಮಞ್ಚ ದೀಘಾದಿಭೇದಂ ರೂಪಞ್ಚ। ಉಪರುಜ್ಝತೀತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಕಿಂ ಆಗಮ್ಮ ಅಸೇಸಮೇತಂ ನಪ್ಪವತ್ತತೀತಿ।

ಏವಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾತಿ ಪುಚ್ಛಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತತ್ರ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಭವತೀತಿ ವತ್ವಾ – ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।

೪೯೯. ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ, ತದೇತಂ ನಿದಸ್ಸನಾಭಾವತೋ ಅನಿದಸ್ಸನಂ। ಉಪ್ಪಾದನ್ತೋ ವಾ ವಯನ್ತೋ ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತನ್ತೋ ವಾ ಏತಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಅನನ್ತಂ। ಪಭನ್ತಿ ಪನೇತಂ ಕಿರ ತಿತ್ಥಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಞ್ಹಿ ಪಪನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಪಪಂ, ಪಕಾರಸ್ಸ ಪನ ಭಕಾರೋ ಕತೋ। ಸಬ್ಬತೋ ಪಭಮಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬತೋಪಭಂ।
ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಕಿರ ಯಥಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಯತೋ ಯತೋ ಓತರಿತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ತದೇವ
ತಿತ್ಥಂ, ಅತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏವಮೇವ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಯೇನ ಯೇನ ಮುಖೇನ
ನಿಬ್ಬಾನಂ ಓತರಿತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ತದೇವ ತಿತ್ಥಂ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅತಿತ್ಥಂ ನಾಮ
ನತ್ಥಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಬ್ಬತೋಪಭ’’ನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಆಪೋ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಇದಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಆಪೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಂ ಉಪಾದಿನ್ನಕ ಧಮ್ಮಜಾತಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಅಪ್ಪವತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ।

ಇದಾನಿಸ್ಸ ನಿರುಜ್ಝನೂಪಾಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿರೋಧೇನ ಏತ್ಥೇತಂ ಉಪರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಚರಿಮಕವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ,
ಚರಿಮಕವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಾಪಿ ಹಿ ನಿರೋಧೇನ ಏತ್ಥೇತಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ। ವಿಜ್ಝಾತದೀಪಸಿಖಾ ವಿಯ
ಅಪಣ್ಣತ್ತಿಕಭಾವಂ ಯಾತಿ। ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಾಪಿ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ಅನುಪ್ಪಾದವಸೇನ
ಉಪರುಜ್ಝತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿರೋಧೇನ
ಠಪೇತ್ವಾ ಸತ್ತಭವೇ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ ಏತ್ಥೇತೇ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚೂಳನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।

ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

ಕೇವಟ್ಟಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

ಲೋಹಿಚ್ಚಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।