೪. ಅಗ್ಗಞ್ಞಸುತ್ತಂ
೪. ಅಗ್ಗಞ್ಞಸುತ್ತಂ
ವಾಸೇಟ್ಠಭಾರದ್ವಾಜಾ
೧೧೧. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೇ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ವಾಸೇಟ್ಠಭಾರದ್ವಾಜಾ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಪರಿವಸನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ
ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಪಾಸಾದಾ ಓರೋಹಿತ್ವಾ
ಪಾಸಾದಪಚ್ಛಾಯಾಯಂ [ಪಾಸಾದಚ್ಛಾಯಾಯಂ (ಕ॰)] ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮತಿ।
೧೧೨.
ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠೋ ಭಗವನ್ತಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತಂ ಪಾಸಾದಾ
ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಪಚ್ಛಾಯಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಭಾರದ್ವಾಜಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ
– ‘‘ಅಯಂ, ಆವುಸೋ ಭಾರದ್ವಾಜ, ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಪಾಸಾದಾ
ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಪಚ್ಛಾಯಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮತಿ। ಆಯಾಮಾವುಸೋ ಭಾರದ್ವಾಜ, ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮ; ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಲಭೇಯ್ಯಾಮ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಾ [ಸಮ್ಮುಖಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)] ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಸವನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ವಾಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ।
೧೧೩.
ಅಥ ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠಭಾರದ್ವಾಜಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಿಂಸು। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ವಾಸೇಟ್ಠಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ
– ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಖ್ವತ್ಥ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಚ್ಚಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೀನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಕಚ್ಚಿ ವೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ ನ ಪರಿಭಾಸನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ತಗ್ಘ ನೋ, ಭನ್ತೇ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ ಅತ್ತರೂಪಾಯ ಪರಿಭಾಸಾಯ
ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯ, ನೋ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಯಥಾ ಕಥಂ ಪನ ವೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ ಅತ್ತರೂಪಾಯ ಪರಿಭಾಸಾಯ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯ, ನೋ
ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಭನ್ತೇ, ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸೇಟ್ಠೋ
ವಣ್ಣೋ, ಹೀನಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ [ಹೀನೋ ಅಞ್ಞೋ ವಣ್ಣೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಮ॰ ನಿ॰ ೨ ಮಧುರಸುತ್ತ)]। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸುಕ್ಕೋ ವಣ್ಣೋ , ಕಣ್ಹಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ [ಕಣ್ಹೋ ಅಞ್ಞೋ ವಣ್ಣೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಮ॰ ನಿ॰ ೨ ಮಧುರಸುತ್ತ)]। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನೋ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ [ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ (ಸ್ಯಾ॰)]
ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುತ್ತಾ ಓರಸಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ ಬ್ರಹ್ಮಜಾ ಬ್ರಹ್ಮನಿಮ್ಮಿತಾ ಬ್ರಹ್ಮದಾಯಾದಾ।
ತೇ ತುಮ್ಹೇ ಸೇಟ್ಠಂ ವಣ್ಣಂ ಹಿತ್ವಾ ಹೀನಮತ್ಥ ವಣ್ಣಂ ಅಜ್ಝುಪಗತಾ, ಯದಿದಂ ಮುಣ್ಡಕೇ
ಸಮಣಕೇ ಇಬ್ಭೇ ಕಣ್ಹೇ ಬನ್ಧುಪಾದಾಪಚ್ಚೇ। ತಯಿದಂ ನ ಸಾಧು, ತಯಿದಂ ನಪ್ಪತಿರೂಪಂ, ಯಂ
ತುಮ್ಹೇ ಸೇಟ್ಠಂ ವಣ್ಣಂ ಹಿತ್ವಾ ಹೀನಮತ್ಥ ವಣ್ಣಂ ಅಜ್ಝುಪಗತಾ ಯದಿದಂ ಮುಣ್ಡಕೇ ಸಮಣಕೇ
ಇಬ್ಭೇ ಕಣ್ಹೇ ಬನ್ಧುಪಾದಾಪಚ್ಚೇ’ತಿ। ಏವಂ ಖೋ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ
ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ ಅತ್ತರೂಪಾಯ ಪರಿಭಾಸಾಯ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯ, ನೋ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾಯಾ’’ತಿ।
೧೧೪.
‘‘ತಗ್ಘ ವೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪೋರಾಣಂ ಅಸ್ಸರನ್ತಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ
ಸೇಟ್ಠೋ ವಣ್ಣೋ, ಹೀನಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸುಕ್ಕೋ ವಣ್ಣೋ, ಕಣ್ಹಾ ಅಞ್ಞೇ
ವಣ್ಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನೋ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುತ್ತಾ
ಓರಸಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ ಬ್ರಹ್ಮಜಾ ಬ್ರಹ್ಮನಿಮ್ಮಿತಾ ಬ್ರಹ್ಮದಾಯಾದಾ’ತಿ। ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಖೋ
ಪನ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯೋ ಉತುನಿಯೋಪಿ ಗಬ್ಭಿನಿಯೋಪಿ ವಿಜಾಯಮಾನಾಪಿ ಪಾಯಮಾನಾಪಿ। ತೇ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಯೋನಿಜಾವ ಸಮಾನಾ ಏವಮಾಹಂಸು
– ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸೇಟ್ಠೋ ವಣ್ಣೋ, ಹೀನಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸುಕ್ಕೋ ವಣ್ಣೋ,
ಕಣ್ಹಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನೋ ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ
ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುತ್ತಾ ಓರಸಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ ಬ್ರಹ್ಮಜಾ ಬ್ರಹ್ಮನಿಮ್ಮಿತಾ
ಬ್ರಹ್ಮದಾಯಾದಾ’ತಿ। ತೇ [ತೇ ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)] ಬ್ರಹ್ಮಾನಞ್ಚೇವ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತಿ, ಮುಸಾ ಚ ಭಾಸನ್ತಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವನ್ತಿ।
ಚತುವಣ್ಣಸುದ್ಧಿ
೧೧೫.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ವಣ್ಣಾ – ಖತ್ತಿಯಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ವೇಸ್ಸಾ, ಸುದ್ದಾ।
ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಹೋತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ
ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಮುಸಾವಾದೀ ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಫರುಸವಾಚೋ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ ಅಭಿಜ್ಝಾಲು
ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಯೇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಾ
ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಸಾವಜ್ಜಾ ಸಾವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ನಅಲಮರಿಯಾ
ನಅಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ಕಣ್ಹಾ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಾ ವಿಞ್ಞುಗರಹಿತಾ, ಖತ್ತಿಯೇಪಿ ತೇ [ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠ (ಕ॰)] ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ
ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಹೋತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಮುಸಾವಾದೀ ಪಿಸುಣವಾಚೋ
ಫರುಸವಾಚೋ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ ಅಭಿಜ್ಝಾಲು ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀ। ಇತಿ ಖೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಯೇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಾ ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ…ಪೇ॰… ಕಣ್ಹಾ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಾ
ವಿಞ್ಞುಗರಹಿತಾ; ಸುದ್ದೇಪಿ ತೇ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತಿ।
‘‘ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ,
ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ, ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ, ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ,
ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ, ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ,
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಯೇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ ಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಅನವಜ್ಜಾ
ಅನವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಅಲಮರಿಯಾ ಅಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ಸುಕ್ಕಾ
ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಾ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಾ, ಖತ್ತಿಯೇಪಿ ತೇ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತಿ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ,
ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಯೇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ
ಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಅನವಜ್ಜಾ ಅನವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಅಲಮರಿಯಾ
ಅಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ಸುಕ್ಕಾ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಾ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಾ; ಸುದ್ದೇಪಿ ತೇ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ
ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತಿ।
೧೧೬.
‘‘ಇಮೇಸು ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಚತೂಸು ವಣ್ಣೇಸು ಏವಂ ಉಭಯವೋಕಿಣ್ಣೇಸು ವತ್ತಮಾನೇಸು
ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಞ್ಞುಗರಹಿತೇಸು ಚೇವ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥೇಸು ಚ ಯದೇತ್ಥ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸೇಟ್ಠೋ ವಣ್ಣೋ, ಹೀನಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ;
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋವ ಸುಕ್ಕೋ ವಣ್ಣೋ, ಕಣ್ಹಾ ಅಞ್ಞೇ ವಣ್ಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನೋ
ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುತ್ತಾ ಓರಸಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ ಬ್ರಹ್ಮಜಾ
ಬ್ರಹ್ಮನಿಮ್ಮಿತಾ ಬ್ರಹ್ಮದಾಯಾದಾ’ತಿ। ತಂ ತೇಸಂ ವಿಞ್ಞೂ ನಾನುಜಾನನ್ತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ
ಹೇತು? ಇಮೇಸಞ್ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಚತುನ್ನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ಯೋ ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ
ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ
ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಸೋ ನೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಧಮ್ಮೇನೇವ, ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ ।
೧೧೭. ‘‘ತದಮಿನಾಪೇತಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಧಮ್ಮೋವ ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
‘‘ಜಾನಾತಿ ಖೋ [ಖೋ ಪನ (ಕ॰)], ವಾಸೇಟ್ಠ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ – ‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅನನ್ತರಾ [ಅನುತ್ತರೋ (ಬಹೂಸು)] ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’ತಿ। ಸಕ್ಯಾ ಖೋ ಪನ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಅನುಯುತ್ತಾ [ಅನನ್ತರಾ ಅನುಯನ್ತಾ (ಸ್ಯಾ॰), ಅನನ್ತರಾ ಅನುಯುತ್ತಾ (ಕ॰)]
ಭವನ್ತಿ। ಕರೋನ್ತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸಕ್ಯಾ ರಞ್ಞೇ ಪಸೇನದಿಮ್ಹಿ ಕೋಸಲೇ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ
ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಯಂ
ಕರೋನ್ತಿ ಸಕ್ಯಾ ರಞ್ಞೇ ಪಸೇನದಿಮ್ಹಿ ಕೋಸಲೇ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ
ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ, ಕರೋತಿ ತಂ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ತಥಾಗತೇ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ, ನ ನಂ [ನನು (ಬಹೂಸು)]
‘ಸುಜಾತೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ, ದುಜ್ಜಾತೋಹಮಸ್ಮಿ। ಬಲವಾ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ, ದುಬ್ಬಲೋಹಮಸ್ಮಿ।
ಪಾಸಾದಿಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ, ದುಬ್ಬಣ್ಣೋಹಮಸ್ಮಿ। ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ,
ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ನಂ ಧಮ್ಮಂಯೇವ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ
ಧಮ್ಮಂ ಮಾನೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಪೂಜೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಏವಂ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ
ತಥಾಗತೇ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋತಿ, ಅಭಿವಾದನಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ।
ಇಮಿನಾಪಿ ಖೋ ಏತಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಧಮ್ಮೋವ ಸೇಟ್ಠೋ
ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
೧೧೮. ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಖ್ವತ್ಥ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ನಾನಾಜಚ್ಚಾ ನಾನಾನಾಮಾ ನಾನಾಗೋತ್ತಾ ನಾನಾಕುಲಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ। ‘ಕೇ ತುಮ್ಹೇ’ತಿ – ಪುಟ್ಠಾ
ಸಮಾನಾ ‘ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾಮ್ಹಾ’ತಿ – ಪಟಿಜಾನಾಥ। ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನಸ್ಸ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
ತಥಾಗತೇ ಸದ್ಧಾ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಮೂಲಜಾತಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ದಳ್ಹಾ ಅಸಂಹಾರಿಯಾ ಸಮಣೇನ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ದೇವೇನ ವಾ ಮಾರೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ವಾ ಕೇನಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ತಸ್ಸೇತಂ
ಕಲ್ಲಂ ವಚನಾಯ – ‘ಭಗವತೋಮ್ಹಿ ಪುತ್ತೋ ಓರಸೋ ಮುಖತೋ ಜಾತೋ ಧಮ್ಮಜೋ ಧಮ್ಮನಿಮ್ಮಿತೋ
ಧಮ್ಮದಾಯಾದೋ’ತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಥಾಗತಸ್ಸ ಹೇತಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಧಿವಚನಂ ‘ಧಮ್ಮಕಾಯೋ’
ಇತಿಪಿ, ‘ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯೋ’ ಇತಿಪಿ, ‘ಧಮ್ಮಭೂತೋ’ ಇತಿಪಿ, ‘ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ’ ಇತಿಪಿ।
೧೧೯.
‘‘ಹೋತಿ ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸಮಯೋ ಯಂ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ದೀಘಸ್ಸ ಅದ್ಧುನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ಅಯಂ
ಲೋಕೋ ಸಂವಟ್ಟತಿ। ಸಂವಟ್ಟಮಾನೇ ಲೋಕೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ತಾ ಆಭಸ್ಸರಸಂವತ್ತನಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ।
ತೇ ತತ್ಥ ಹೋನ್ತಿ ಮನೋಮಯಾ ಪೀತಿಭಕ್ಖಾ ಸಯಂಪಭಾ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಚರಾ ಸುಭಟ್ಠಾಯಿನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ।
‘‘ಹೋತಿ ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸಮಯೋ ಯಂ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ದೀಘಸ್ಸ ಅದ್ಧುನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ವಿವಟ್ಟತಿ। ವಿವಟ್ಟಮಾನೇ ಲೋಕೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ತಾ ಆಭಸ್ಸರಕಾಯಾ ಚವಿತ್ವಾ ಇತ್ಥತ್ತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಧ ಹೋನ್ತಿ ಮನೋಮಯಾ ಪೀತಿಭಕ್ಖಾ ಸಯಂಪಭಾ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಚರಾ ಸುಭಟ್ಠಾಯಿನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ।
ರಸಪಥವಿಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೦. ‘‘ಏಕೋದಕೀಭೂತಂ ಖೋ ಪನ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ತೇನ ಸಮಯೇನ ಹೋತಿ ಅನ್ಧಕಾರೋ ಅನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾ ।
ನ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ನ ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ನ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ನ ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ನ ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾ
ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ , ನ ಇತ್ಥಿಪುಮಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಸತ್ತಾ
ಸತ್ತಾತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ
ದೀಘಸ್ಸ ಅದ್ಧುನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ರಸಪಥವೀ ಉದಕಸ್ಮಿಂ ಸಮತನಿ [ಸಮತಾನಿ (ಬಹೂಸು)]; ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಪಯಸೋ ತತ್ತಸ್ಸ [ಪಯತತ್ತಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ॰)]
ನಿಬ್ಬಾಯಮಾನಸ್ಸ ಉಪರಿ ಸನ್ತಾನಕಂ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ
ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನಾ ರಸಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಸಪ್ಪಿ
ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ನವನೀತಂ ಏವಂವಣ್ಣಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಖುದ್ದಮಧುಂ [ಖುದ್ದಂ ಮಧುಂ (ಕ॰ ಸೀ॰)] ಅನೇಳಕಂ [ಅನೇಲಕಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)],
ಏವಮಸ್ಸಾದಾ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಲಜಾತಿಕೋ – ‘ಅಮ್ಭೋ,
ಕಿಮೇವಿದಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ರಸಪಥವಿಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಸಾಯಿ। ತಸ್ಸ ರಸಪಥವಿಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ
ಸಾಯತೋ ಅಚ್ಛಾದೇಸಿ, ತಣ್ಹಾ ಚಸ್ಸ ಓಕ್ಕಮಿ। ಅಞ್ಞೇಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ತಸ್ಸ
ಸತ್ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನಾ ರಸಪಥವಿಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಸಾಯಿಂಸು। ತೇಸಂ ರಸಪಥವಿಂ
ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಸಾಯತಂ ಅಚ್ಛಾದೇಸಿ, ತಣ್ಹಾ ಚ ತೇಸಂ ಓಕ್ಕಮಿ।
ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾದಿಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೧. ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ರಸಪಥವಿಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಆಲುಪ್ಪಕಾರಕಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ಯತೋ ಖೋ ತೇ [ಯತೋ ಖೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)], ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ರಸಪಥವಿಂ
ಹತ್ಥೇಹಿ ಆಲುಪ್ಪಕಾರಕಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ಅಥ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಸಯಂಪಭಾ
ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಸಯಂಪಭಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪಾತುರಹೇಸುಂ। ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇಸು
ಪಾತುಭೂತೇಸು ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ ಪಾತುರಹೇಸುಂ। ನಕ್ಖತ್ತೇಸು ತಾರಕರೂಪೇಸು
ಪಾತುಭೂತೇಸು ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ರತ್ತಿನ್ದಿವೇಸು ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಸು ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸಾ
ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸೇಸು ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಸು ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ಏತ್ತಾವತಾ
ಖೋ , ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಪುನ ವಿವಟ್ಟೋ ಹೋತಿ।
೧೨೨. ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ರಸಪಥವಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ [ತಬ್ಭಕ್ಖಾ (ಸ್ಯಾ॰)]
ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ರಸಪಥವಿಂ
ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಥಾ ತಥಾ ತೇಸಂ
ಸತ್ತಾನಂ (ರಸಪಥವಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾನಂ) [( ) ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ] ಖರತ್ತಞ್ಚೇವ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿ, ವಣ್ಣವೇವಣ್ಣತಾ [ವಣ್ಣವೇವಜ್ಜತಾ (ಟೀಕಾ)]
ಚ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ, ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ। ತತ್ಥ
ಯೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ, ತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸತ್ತೇ ಅತಿಮಞ್ಞನ್ತಿ – ‘ಮಯಮೇತೇಹಿ
ವಣ್ಣವನ್ತತರಾ, ಅಮ್ಹೇಹೇತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣತರಾ’ತಿ। ತೇಸಂ ವಣ್ಣಾತಿಮಾನಪಚ್ಚಯಾ
ಮಾನಾತಿಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ರಸಪಥವೀ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ರಸಾಯ ಪಥವಿಯಾ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು।
ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅನುತ್ಥುನಿಂಸು – ‘ಅಹೋ ರಸಂ, ಅಹೋ ರಸ’ನ್ತಿ! ತದೇತರಹಿಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಞ್ಚಿದೇವ ಸುರಸಂ [ಸಾಧುರಸಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)] ಲಭಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಅಹೋ ರಸಂ, ಅಹೋ ರಸ’ನ್ತಿ! ತದೇವ ಪೋರಾಣಂ ಅಗ್ಗಞ್ಞಂ ಅಕ್ಖರಂ ಅನುಸರನ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನನ್ತಿ।
ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೩. ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ರಸಾಯ ಪಥವಿಯಾ
ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಅಹಿಚ್ಛತ್ತಕೋ, ಏವಮೇವ
ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸೋ ಅಹೋಸಿ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ
ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಸಪ್ಪಿ ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ನವನೀತಂ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ
ಖುದ್ದಮಧುಂ ಅನೇಳಕಂ, ಏವಮಸ್ಸಾದೋ ಅಹೋಸಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ
ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ತೇ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ
ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕಂ
ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಥಾ ತಥಾ ತೇಸಂ
ಸತ್ತಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಖರತ್ತಞ್ಚೇವ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿ, ವಣ್ಣವೇವಣ್ಣತಾ ಚ
ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ, ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ। ತತ್ಥ ಯೇ
ತೇ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ, ತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸತ್ತೇ ಅತಿಮಞ್ಞನ್ತಿ – ‘ಮಯಮೇತೇಹಿ
ವಣ್ಣವನ್ತತರಾ, ಅಮ್ಹೇಹೇತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣತರಾ’ತಿ। ತೇಸಂ ವಣ್ಣಾತಿಮಾನಪಚ್ಚಯಾ
ಮಾನಾತಿಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೋ ಅನ್ತರಧಾಯಿ।
ಪದಾಲತಾಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೪. ‘‘ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೇ ಅನ್ತರಹಿತೇ ಪದಾಲತಾ [ಸದ್ದಾಲತಾ (ಸೀ॰)] ಪಾತುರಹೋಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಕಲಮ್ಬುಕಾ [ಕಲಮ್ಬಕಾ (ಸ್ಯಾ॰)],
ಏವಮೇವ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನಾ ರಸಸಮ್ಪನ್ನಾ,
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಸಪ್ಪಿ ಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ನವನೀತಂ ಏವಂವಣ್ಣಾ ಅಹೋಸಿ।
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಖುದ್ದಮಧುಂ ಅನೇಳಕಂ, ಏವಮಸ್ಸಾದಾ ಅಹೋಸಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಪದಾಲತಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು
ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ತೇ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ
ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಪದಾಲತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ
ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಥಾ ತಥಾ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ
ಖರತ್ತಞ್ಚೇವ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿ, ವಣ್ಣವೇವಣ್ಣತಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ, ಏಕಿದಂ ಸತ್ತಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ। ತತ್ಥ ಯೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ವಣ್ಣವನ್ತೋ, ತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸತ್ತೇ ಅತಿಮಞ್ಞನ್ತಿ – ‘ಮಯಮೇತೇಹಿ ವಣ್ಣವನ್ತತರಾ, ಅಮ್ಹೇಹೇತೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣತರಾ’ತಿ। ತೇಸಂ ವಣ್ಣಾತಿಮಾನಪಚ್ಚಯಾ ಮಾನಾತಿಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ಪದಾಲತಾ ಅನ್ತರಧಾಯಿ।
‘‘ಪದಾಲತಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು। ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅನುತ್ಥುನಿಂಸು – ‘ಅಹು ವತ ನೋ, ಅಹಾಯಿ ವತ ನೋ ಪದಾಲತಾ’ತಿ! ತದೇತರಹಿಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಕೇನಚಿ [ಕೇನಚಿದೇವ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)] ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಫುಟ್ಠಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಅಹು ವತ ನೋ, ಅಹಾಯಿ ವತ ನೋ’ತಿ! ತದೇವ ಪೋರಾಣಂ ಅಗ್ಗಞ್ಞಂ ಅಕ್ಖರಂ ಅನುಸರನ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನನ್ತಿ।
ಅಕಟ್ಠಪಾಕಸಾಲಿಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೫.
‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ಪದಾಲತಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಅಕಟ್ಠಪಾಕೋ ಸಾಲಿ
ಪಾತುರಹೋಸಿ ಅಕಣೋ ಅಥುಸೋ ಸುದ್ಧೋ ಸುಗನ್ಧೋ ತಣ್ಡುಲಪ್ಫಲೋ। ಯಂ ತಂ ಸಾಯಂ ಸಾಯಮಾಸಾಯ
ಆಹರನ್ತಿ, ಪಾತೋ ತಂ ಹೋತಿ ಪಕ್ಕಂ ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯಂ ತಂ ಪಾತೋ ಪಾತರಾಸಾಯ ಆಹರನ್ತಿ,
ಸಾಯಂ ತಂ ಹೋತಿ ಪಕ್ಕಂ ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ; ನಾಪದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
ಸತ್ತಾ ಅಕಟ್ಠಪಾಕಂ ಸಾಲಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ
ಅಟ್ಠಂಸು।
ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಪಾತುಭಾವೋ
೧೨೬.
‘‘ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಅಕಟ್ಠಪಾಕಂ ಸಾಲಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ
ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಥಾ ತಥಾ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ
ಖರತ್ತಞ್ಚೇವ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿ, ವಣ್ಣವೇವಣ್ಣತಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಚ
ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಪಾತುರಹೋಸಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಚ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಂ। ಇತ್ಥೀ
ಚ ಪುರಿಸಂ ಅತಿವೇಲಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ ಪುರಿಸೋ ಚ ಇತ್ಥಿಂ। ತೇಸಂ ಅತಿವೇಲಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ
ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಂ ಸಾರಾಗೋ ಉದಪಾದಿ, ಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿ। ತೇ ಪರಿಳಾಹಪಚ್ಚಯಾ
ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿಂಸು।
‘‘ಯೇ ಖೋ ಪನ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ತೇನ ಸಮಯೇನ ಸತ್ತಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತೇ, ಅಞ್ಞೇ ಪಂಸುಂ ಖಿಪನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಖಿಪನ್ತಿ , ಅಞ್ಞೇ ಗೋಮಯಂ ಖಿಪನ್ತಿ – ‘ನಸ್ಸ ಅಸುಚಿ [ವಸಲಿ (ಸ್ಯಾ॰), ವಸಲೀ (ಕ॰)], ನಸ್ಸ ಅಸುಚೀ’ತಿ। ‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಸತ್ತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ! ತದೇತರಹಿಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಏಕಚ್ಚೇಸು ಜನಪದೇಸು ವಧುಯಾ ನಿಬ್ಬುಯ್ಹಮಾನಾಯ [ನಿವಯ್ಹಮಾನಾಯ, ನಿಗ್ಗಯ್ಹಮಾನಾಯ (ಕ॰)] ಅಞ್ಞೇ ಪಂಸುಂ ಖಿಪನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಖಿಪನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಗೋಮಯಂ ಖಿಪನ್ತಿ। ತದೇವ ಪೋರಾಣಂ ಅಗ್ಗಞ್ಞಂ ಅಕ್ಖರಂ ಅನುಸರನ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನನ್ತಿ।
ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸಮಾಚಾರೋ
೧೨೭. ‘‘ಅಧಮ್ಮಸಮ್ಮತಂ ಖೋ ಪನ [ಅಧಮ್ಮಸಮ್ಮತಂ ತಂ ಖೋ ಪನ (ಸ್ಯಾ॰), ಅಧಮ್ಮಸಮ್ಮತಂ ಖೋ ಪನ ತಂ (?)],
ವಾಸೇಟ್ಠ, ತೇನ ಸಮಯೇನ ಹೋತಿ, ತದೇತರಹಿ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮತಂ। ಯೇ ಖೋ ಪನ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ತೇನ
ಸಮಯೇನ ಸತ್ತಾ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ತೇ ಮಾಸಮ್ಪಿ ದ್ವೇಮಾಸಮ್ಪಿ ನ ಲಭನ್ತಿ
ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಪವಿಸಿತುಂ। ಯತೋ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸದ್ಧಮ್ಮೇ
ಅತಿವೇಲಂ ಪಾತಬ್ಯತಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು। ಅಥ ಅಗಾರಾನಿ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು ಕಾತುಂ ತಸ್ಸೇವ
ಅಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥಂ। ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಅಲಸಜಾತಿಕಸ್ಸ
ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಮ್ಭೋ, ಕಿಮೇವಾಹಂ ವಿಹಞ್ಞಾಮಿ ಸಾಲಿಂ ಆಹರನ್ತೋ ಸಾಯಂ ಸಾಯಮಾಸಾಯ ಪಾತೋ
ಪಾತರಾಸಾಯ! ಯಂನೂನಾಹಂ ಸಾಲಿಂ ಆಹರೇಯ್ಯಂ ಸಕಿಂದೇವ [ಸಕಿಂದೇವ (ಕ॰)] ಸಾಯಪಾತರಾಸಾಯಾ’ತಿ !
‘‘ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತೋ ಸಾಲಿಂ ಆಹಾಸಿ ಸಕಿಂದೇವ
ಸಾಯಪಾತರಾಸಾಯ। ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರೋ ಸತ್ತೋ ಯೇನ ಸೋ ಸತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಸತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಏಹಿ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಸಾಲಾಹಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ।
‘ಅಲಂ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಆಹತೋ [ಆಹಟೋ (ಸ್ಯಾ॰)] ಮೇ ಸಾಲಿ
ಸಕಿಂದೇವ ಸಾಯಪಾತರಾಸಾಯಾ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ
ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸಾಲಿಂ ಆಹಾಸಿ ಸಕಿಂದೇವ ದ್ವೀಹಾಯ। ‘ಏವಮ್ಪಿ ಕಿರ, ಭೋ,
ಸಾಧೂ’ತಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರೋ ಸತ್ತೋ ಯೇನ ಸೋ ಸತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ತಂ ಸತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಏಹಿ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಸಾಲಾಹಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ‘ಅಲಂ, ಭೋ ಸತ್ತ,
ಆಹತೋ ಮೇ ಸಾಲಿ ಸಕಿಂದೇವ ದ್ವೀಹಾಯಾ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ
ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸಾಲಿಂ ಆಹಾಸಿ ಸಕಿಂದೇವ ಚತೂಹಾಯ, ‘ಏವಮ್ಪಿ ಕಿರ, ಭೋ,
ಸಾಧೂ’ತಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರೋ ಸತ್ತೋ ಯೇನ ಸೋ ಸತ್ತೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಸತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಏಹಿ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಸಾಲಾಹಾರಂ
ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ‘ಅಲಂ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಆಹತೋ ಮೇ ಸಾಲಿ ಸಕಿದೇವ ಚತೂಹಾಯಾ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸಾಲಿಂ ಆಹಾಸಿ ಸಕಿದೇವ ಅಟ್ಠಾಹಾಯ, ‘ಏವಮ್ಪಿ ಕಿರ, ಭೋ, ಸಾಧೂ’ತಿ।
‘‘ಯತೋ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಸಾಲಿಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸು ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ಅಥ ಕಣೋಪಿ ತಣ್ಡುಲಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿ, ಥುಸೋಪಿ ತಣ್ಡುಲಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿ; ಲೂನಮ್ಪಿ ನಪ್ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ , ಅಪದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ, ಸಣ್ಡಸಣ್ಡಾ ಸಾಲಯೋ ಅಟ್ಠಂಸು।
ಸಾಲಿವಿಭಾಗೋ
೧೨೮.
‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು, ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅನುತ್ಥುನಿಂಸು –
‘ಪಾಪಕಾ ವತ, ಭೋ, ಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತೇಸು ಪಾತುಭೂತಾ। ಮಯಞ್ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮನೋಮಯಾ ಅಹುಮ್ಹಾ
ಪೀತಿಭಕ್ಖಾ ಸಯಂಪಭಾ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಚರಾ ಸುಭಟ್ಠಾಯಿನೋ, ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಮ್ಹಾ।
ತೇಸಂ ನೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ದೀಘಸ್ಸ ಅದ್ಧುನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ರಸಪಥವೀ ಉದಕಸ್ಮಿಂ
ಸಮತನಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನಾ ರಸಸಮ್ಪನ್ನಾ। ತೇ ಮಯಂ ರಸಪಥವಿಂ
ಹತ್ಥೇಹಿ ಆಲುಪ್ಪಕಾರಕಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಮ್ಹ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ತೇಸಂ ನೋ ರಸಪಥವಿಂ ಹತ್ಥೇಹಿ
ಆಲುಪ್ಪಕಾರಕಂ ಉಪಕ್ಕಮತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಯಂಪಭಾ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಸಯಂಪಭಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ
ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪಾತುರಹೇಸುಂ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ
ಪಾತುರಹೇಸುಂ, ನಕ್ಖತ್ತೇಸು ತಾರಕರೂಪೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು, ರತ್ತಿನ್ದಿವೇಸು ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಸು ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸಾ
ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸೇಸು ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಸು ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ತೇ ಮಯಂ
ರಸಪಥವಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಮ್ಹಾ। ತೇಸಂ ನೋ
ಪಾಪಕಾನಂಯೇವ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾತುಭಾವಾ ರಸಪಥವೀ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ರಸಪಥವಿಯಾ
ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸೋ ಅಹೋಸಿ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ
ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ। ತೇ ಮಯಂ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಮ್ಹ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ತೇ ಮಯಂ ತಂ
ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಮ್ಹಾ। ತೇಸಂ ನೋ
ಪಾಪಕಾನಂಯೇವ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾತುಭಾವಾ ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೋ
ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಭೂಮಿಪಪ್ಪಟಕೇ ಅನ್ತರಹಿತೇ ಪದಾಲತಾ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಾ
ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನಾ ರಸಸಮ್ಪನ್ನಾ। ತೇ ಮಯಂ ಪದಾಲತಂ ಉಪಕ್ಕಮಿಮ್ಹ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ। ತೇ ಮಯಂ
ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಮ್ಹಾ। ತೇಸಂ ನೋ
ಪಾಪಕಾನಂಯೇವ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾತುಭಾವಾ ಪದಾಲತಾ
ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಪದಾಲತಾಯ ಅನ್ತರಹಿತಾಯ ಅಕಟ್ಠಪಾಕೋ ಸಾಲಿ ಪಾತುರಹೋಸಿ ಅಕಣೋ ಅಥುಸೋ ಸುದ್ಧೋ
ಸುಗನ್ಧೋ ತಣ್ಡುಲಪ್ಫಲೋ। ಯಂ ತಂ ಸಾಯಂ ಸಾಯಮಾಸಾಯ ಆಹರಾಮ, ಪಾತೋ ತಂ ಹೋತಿ ಪಕ್ಕಂ
ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯಂ ತಂ ಪಾತೋ ಪಾತರಾಸಾಯ ಆಹರಾಮ, ಸಾಯಂ ತಂ ಹೋತಿ ಪಕ್ಕಂ ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ।
ನಾಪದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ತೇ ಮಯಂ ಅಕಟ್ಠಪಾಕಂ ಸಾಲಿಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ತಂಭಕ್ಖಾ ತದಾಹಾರಾ
ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಅಟ್ಠಮ್ಹಾ। ತೇಸಂ ನೋ ಪಾಪಕಾನಂಯೇವ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾತುಭಾವಾ
ಕಣೋಪಿ ತಣ್ಡುಲಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿ, ಥುಸೋಪಿ ತಣ್ಡುಲಂ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿ, ಲೂನಮ್ಪಿ
ನಪ್ಪಟಿವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅಪದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ, ಸಣ್ಡಸಣ್ಡಾ ಸಾಲಯೋ ಠಿತಾ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಸಾಲಿಂ ವಿಭಜೇಯ್ಯಾಮ, ಮರಿಯಾದಂ ಠಪೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ! ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಸಾಲಿಂ ವಿಭಜಿಂಸು, ಮರಿಯಾದಂ ಠಪೇಸುಂ।
೧೨೯. ‘‘ಅಥ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಞ್ಞತರೋ ಸತ್ತೋ ಲೋಲಜಾತಿಕೋ ಸಕಂ ಭಾಗಂ ಪರಿರಕ್ಖನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ [ಅಞ್ಞಸ್ಸ (?)]
ಭಾಗಂ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ತಮೇನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ಗಹೇತ್ವಾ ಏತದವೋಚುಂ –
‘ಪಾಪಕಂ ವತ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಕರೋಸಿ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಸಕಂ ಭಾಗಂ ಪರಿರಕ್ಖನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಾಗಂ
ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಸಿ। ಮಾಸ್ಸು, ಭೋ ಸತ್ತ, ಪುನಪಿ ಏವರೂಪಮಕಾಸೀ’ತಿ।
‘ಏವಂ, ಭೋ’ತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೋ ಸತ್ತೋ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೋ ಸತ್ತೋ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೋ ಸತ್ತೋ ಸಕಂ ಭಾಗಂ
ಪರಿರಕ್ಖನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಾಗಂ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ತಮೇನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ,
ಗಹೇತ್ವಾ ಏತದವೋಚುಂ – ‘ಪಾಪಕಂ ವತ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಕರೋಸಿ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಸಕಂ ಭಾಗಂ
ಪರಿರಕ್ಖನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಾಗಂ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಿತ್ವಾ
ಪರಿಭುಞ್ಜಸಿ। ಮಾಸ್ಸು, ಭೋ ಸತ್ತ, ಪುನಪಿ ಏವರೂಪಮಕಾಸೀ’ತಿ। ಅಞ್ಞೇ ಪಾಣಿನಾ ಪಹರಿಂಸು,
ಅಞ್ಞೇ ಲೇಡ್ಡುನಾ ಪಹರಿಂಸು, ಅಞ್ಞೇ ದಣ್ಡೇನ ಪಹರಿಂಸು। ತದಗ್ಗೇ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಗರಹಾ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಮುಸಾವಾದೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ದಣ್ಡಾದಾನಂ
ಪಞ್ಞಾಯತಿ।
ಮಹಾಸಮ್ಮತರಾಜಾ
೧೩೦. ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು, ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅನುತ್ಥುನಿಂಸು – ‘ಪಾಪಕಾ ವತ ಭೋ ಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತೇಸು ಪಾತುಭೂತಾ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ
ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಗರಹಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಮುಸಾವಾದೋ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ,
ದಣ್ಡಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಂ ಸತ್ತಂ ಸಮ್ಮನ್ನೇಯ್ಯಾಮ, ಯೋ ನೋ ಸಮ್ಮಾ
ಖೀಯಿತಬ್ಬಂ ಖೀಯೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಮಾ ಗರಹಿತಬ್ಬಂ ಗರಹೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಂ
ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯ। ಮಯಂ ಪನಸ್ಸ ಸಾಲೀನಂ ಭಾಗಂ ಅನುಪ್ಪದಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾ ಯೋ
ನೇಸಂ ಸತ್ತೋ ಅಭಿರೂಪತರೋ ಚ ದಸ್ಸನೀಯತರೋ ಚ ಪಾಸಾದಿಕತರೋ ಚ ಮಹೇಸಕ್ಖತರೋ ಚ ತಂ ಸತ್ತಂ
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏತದವೋಚುಂ – ‘ಏಹಿ, ಭೋ ಸತ್ತ, ಸಮ್ಮಾ ಖೀಯಿತಬ್ಬಂ ಖೀಯ, ಸಮ್ಮಾ
ಗರಹಿತಬ್ಬಂ ಗರಹ, ಸಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಹಿ। ಮಯಂ
ಪನ ತೇ ಸಾಲೀನಂ ಭಾಗಂ ಅನುಪ್ಪದಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ‘ಏವಂ, ಭೋ’ತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೋ ಸತ್ತೋ
ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾ ಖೀಯಿತಬ್ಬಂ ಖೀಯಿ, ಸಮ್ಮಾ ಗರಹಿತಬ್ಬಂ ಗರಹಿ,
ಸಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ತೇ ಪನಸ್ಸ ಸಾಲೀನಂ ಭಾಗಂ ಅನುಪ್ಪದಂಸು।
೧೩೧. ‘‘ಮಹಾಜನಸಮ್ಮತೋತಿ
ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಮಹಾಸಮ್ಮತೋ, ಮಹಾಸಮ್ಮತೋ’ ತ್ವೇವ ಪಠಮಂ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ।
ಖೇತ್ತಾನಂ ಅಧಿಪತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಖತ್ತಿಯೋ, ಖತ್ತಿಯೋ’ ತ್ವೇವ ದುತಿಯಂ ಅಕ್ಖರಂ
ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಧಮ್ಮೇನ ಪರೇ ರಞ್ಜೇತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ರಾಜಾ, ರಾಜಾ’ ತ್ವೇವ ತತಿಯಂ
ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಪೋರಾಣೇನ
ಅಗ್ಗಞ್ಞೇನ ಅಕ್ಖರೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ ತೇಸಂಯೇವ ಸತ್ತಾನಂ, ಅನಞ್ಞೇಸಂ।
ಸದಿಸಾನಂಯೇವ, ನೋ ಅಸದಿಸಾನಂ। ಧಮ್ಮೇನೇವ, ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ
ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಣ್ಡಲಂ
೧೩೨. ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂಯೇವ [ತೇಸಂ ಯೇವ ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠ ಸತ್ತಾನಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]
ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಪಾಪಕಾ ವತ, ಭೋ, ಧಮ್ಮಾ ಸತ್ತೇಸು ಪಾತುಭೂತಾ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ
ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಗರಹಾ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಮುಸಾವಾದೋ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ,
ದಣ್ಡಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಪಬ್ಬಾಜನಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ
ಧಮ್ಮೇ ವಾಹೇಯ್ಯಾಮಾ’ತಿ। ತೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ವಾಹೇಸುಂ । ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ವಾಹೇನ್ತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’ ತ್ವೇವ ಪಠಮಂ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ತೇ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟಿಯೋ ಕರಿತ್ವಾ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತಿ ವೀತಙ್ಗಾರಾ ವೀತಧೂಮಾ ಪನ್ನಮುಸಲಾ ಸಾಯಂ ಸಾಯಮಾಸಾಯ ಪಾತೋ ಪಾತರಾಸಾಯ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ಓಸರನ್ತಿ ಘಾಸಮೇಸಮಾನಾ [ಘಾಸಮೇಸನಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)]।
ತೇ ಘಾಸಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಪುನದೇವ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತಿ। ತಮೇನಂ ಮನುಸ್ಸಾ
ದಿಸ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಇಮೇ ಖೋ, ಭೋ, ಸತ್ತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟಿಯೋ ಕರಿತ್ವಾ
ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತಿ, ವೀತಙ್ಗಾರಾ ವೀತಧೂಮಾ ಪನ್ನಮುಸಲಾ ಸಾಯಂ ಸಾಯಮಾಸಾಯ ಪಾತೋ
ಪಾತರಾಸಾಯ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ಓಸರನ್ತಿ ಘಾಸಮೇಸಮಾನಾ। ತೇ ಘಾಸಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಪುನದೇವ
ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಖೋ [ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತಿ ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಖೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಖೋ (ಕ॰)],
ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಝಾಯಕಾ, ಝಾಯಕಾ’ ತ್ವೇವ ದುತಿಯಂ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ತೇಸಂಯೇವ ಖೋ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ಏಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ತಂ ಝಾನಂ
ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣಮಾನಾ [ಅನಭಿಸಂಭೂನಮಾನಾ (ಕತ್ಥಚಿ)]
ಗಾಮಸಾಮನ್ತಂ ನಿಗಮಸಾಮನ್ತಂ ಓಸರಿತ್ವಾ ಗನ್ಥೇ ಕರೋನ್ತಾ ಅಚ್ಛನ್ತಿ। ತಮೇನಂ ಮನುಸ್ಸಾ
ದಿಸ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಇಮೇ ಖೋ, ಭೋ, ಸತ್ತಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ತಂ ಝಾನಂ
ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣಮಾನಾ ಗಾಮಸಾಮನ್ತಂ ನಿಗಮಸಾಮನ್ತಂ ಓಸರಿತ್ವಾ ಗನ್ಥೇ ಕರೋನ್ತಾ ಅಚ್ಛನ್ತಿ, ನ
ದಾನಿಮೇ ಝಾಯನ್ತೀ’ತಿ। ನ ದಾನಿಮೇ [ನ ದಾನಿಮೇ ಝಾಯನ್ತೀ ನ ದಾನಿಮೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)]
ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಅಜ್ಝಾಯಕಾ ಅಜ್ಝಾಯಕಾ’ ತ್ವೇವ ತತಿಯಂ ಅಕ್ಖರಂ
ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಹೀನಸಮ್ಮತಂ ಖೋ ಪನ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ತೇನ ಸಮಯೇನ ಹೋತಿ, ತದೇತರಹಿ
ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತಂ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಪೋರಾಣೇನ
ಅಗ್ಗಞ್ಞೇನ ಅಕ್ಖರೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ ತೇಸಂಯೇವ ಸತ್ತಾನಂ , ಅನಞ್ಞೇಸಂ ಸದಿಸಾನಂಯೇವ ನೋ ಅಸದಿಸಾನಂ ಧಮ್ಮೇನೇವ , ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
ವೇಸ್ಸಮಣ್ಡಲಂ
೧೩೩. ‘‘ತೇಸಂಯೇವ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ಏಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಮಾದಾಯ ವಿಸುಕಮ್ಮನ್ತೇ [ವಿಸ್ಸುತಕಮ್ಮನ್ತೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ವಿಸ್ಸುಕಮ್ಮನ್ತೇ (ಕ॰ ಸೀ॰), ವಿಸುಂ ಕಮ್ಮನ್ತೇ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)]
ಪಯೋಜೇಸುಂ। ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಮಾದಾಯ ವಿಸುಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಯೋಜೇನ್ತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
‘ವೇಸ್ಸಾ, ವೇಸ್ಸಾ’ ತ್ವೇವ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಏವಮೇತಸ್ಸ
ವೇಸ್ಸಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಪೋರಾಣೇನ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇನ ಅಕ್ಖರೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ ತೇಸಞ್ಞೇವ
ಸತ್ತಾನಂ ಅನಞ್ಞೇಸಂ ಸದಿಸಾನಂಯೇವ , ನೋ ಅಸದಿಸಾನಂ, ಧಮ್ಮೇನೇವ ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
ಸುದ್ದಮಣ್ಡಲಂ
೧೩೪.
‘‘ತೇಸಞ್ಞೇವ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸತ್ತಾನಂ ಯೇ ತೇ ಸತ್ತಾ ಅವಸೇಸಾ ತೇ ಲುದ್ದಾಚಾರಾ
ಖುದ್ದಾಚಾರಾ ಅಹೇಸುಂ। ಲುದ್ದಾಚಾರಾ ಖುದ್ದಾಚಾರಾತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ‘ಸುದ್ದಾ, ಸುದ್ದಾ’
ತ್ವೇವ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಇತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಸುದ್ದಮಣ್ಡಲಸ್ಸ
ಪೋರಾಣೇನ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇನ ಅಕ್ಖರೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ ತೇಸಂಯೇವ ಸತ್ತಾನಂ ಅನಞ್ಞೇಸಂ,
ಸದಿಸಾನಂಯೇವ ನೋ ಅಸದಿಸಾನಂ, ಧಮ್ಮೇನೇವ, ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ
ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
೧೩೫.
‘‘ಅಹು ಖೋ ಸೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸಮಯೋ, ಯಂ ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಸಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಗರಹಮಾನೋ ಅಗಾರಸ್ಮಾ
ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰…
ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಗರಹಮಾನೋ
ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ,
ಚತೂಹಿ ಮಣ್ಡಲೇಹಿ ಸಮಣಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ, ತೇಸಂಯೇವ ಸತ್ತಾನಂ ಅನಞ್ಞೇಸಂ,
ಸದಿಸಾನಂಯೇವ ನೋ ಅಸದಿಸಾನಂ, ಧಮ್ಮೇನೇವ ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ
ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
ದುಚ್ಚರಿತಾದಿಕಥಾ
೧೩೬. ‘‘ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ [ಇದಂ ಪದಂ ಸೀ॰ ಇಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ]
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ
ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…
ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ
ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ
ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ।
‘‘ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ [ಇದಂ ಪದಂ ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ]
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ
ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸುದ್ದೋಪಿ
ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ
ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ
ಉಪಪಜ್ಜತಿ।
೧೩೭.
‘‘ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ದ್ವಯಕಾರೀ, ವಾಚಾಯ ದ್ವಯಕಾರೀ, ಮನಸಾ ದ್ವಯಕಾರೀ,
ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕೋ ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು [ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕೋ ವಿಮಿಸ್ಸಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ ವಿಮಿಸ್ಸಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು (ಸ್ಯಾ॰), ವೀತಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕೋ ವೀತಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಹೋತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ …ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ದ್ವಯಕಾರೀ ,
ವಾಚಾಯ ದ್ವಯಕಾರೀ, ಮನಸಾ ದ್ವಯಕಾರೀ, ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕೋ ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನೋ
ವಿಮಿಸ್ಸದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಹೇತು ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ
ಹೋತಿ।
ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಭಾವನಾ
೧೩೮.
‘‘ಖತ್ತಿಯೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ಸಂವುತೋ ವಾಚಾಯ ಸಂವುತೋ ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ಸತ್ತನ್ನಂ
ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಮನ್ವಾಯ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ [ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ (ಕ॰)]। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ…ಪೇ॰… ವೇಸ್ಸೋಪಿ ಖೋ ವಾಸೇಟ್ಠ… ಸುದ್ದೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ … ಸಮಣೋಪಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಕಾಯೇನ ಸಂವುತೋ ವಾಚಾಯ ಸಂವುತೋ ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಮನ್ವಾಯ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ।
೧೩೯. ‘‘ಇಮೇಸಞ್ಹಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಚತುನ್ನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ಯೋ ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ
ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಸೋ ನೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಧಮ್ಮೇನೇವ। ನೋ ಅಧಮ್ಮೇನ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ,
ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ದಿಟ್ಠೇ ಚೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಞ್ಚ।
೧೪೦. ‘‘ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಪೇಸಾ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಸನಙ್ಕುಮಾರೇನ ಗಾಥಾ ಭಾಸಿತಾ –
‘ಖತ್ತಿಯೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರಿನೋ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಸೇಟ್ಠೋ ದೇವಮಾನುಸೇ’ತಿ॥
‘‘ಸಾ ಖೋ ಪನೇಸಾ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸನಙ್ಕುಮಾರೇನ ಗಾಥಾ
ಸುಗೀತಾ, ನೋ ದುಗ್ಗೀತಾ। ಸುಭಾಸಿತಾ, ನೋ ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ। ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾ, ನೋ
ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಾ। ಅನುಮತಾ ಮಯಾ। ಅಹಮ್ಪಿ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಏವಂ ವದಾಮಿ –
‘ಖತ್ತಿಯೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ, ಯೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರಿನೋ।
ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಸೇಟ್ಠೋ ದೇವಮಾನುಸೇ’ತಿ॥
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ ವಾಸೇಟ್ಠಭಾರದ್ವಾಜಾ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।
ಅಗ್ಗಞ್ಞಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಚತುತ್ಥಂ।
