Free Online FOOD for MIND & HUNGER - DO GOOD 😊 PURIFY MIND.To live like free birds 🐦 🦢 🦅 grow fruits 🍍 🍊 🥑 🥭 🍇 🍌 🍎 🍉 🍒 🍑 🥝 vegetables 🥦 🥕 🥗 🥬 🥔 🍆 🥜 🎃 🫑 🍅🍜 🧅 🍄 🍝 🥗 🥒 🌽 🍏 🫑 🌳 🍓 🍊 🥥 🌵 🍈 🌰 🇧🇧 🫐 🍅 🍐 🫒Plants 🌱in pots 🪴 along with Meditative Mindful Swimming 🏊‍♂️ to Attain NIBBĀNA the Eternal Bliss.

Kushinara NIBBĀNA Bhumi Pagoda White Home, Puniya Bhumi Bengaluru, Prabuddha Bharat International.

Categories:

Archives:

Meta:

February 2016

M	T	W	T	F	S	S
« Jan				Mar »
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29

02/27/16

Filed under: General
Posted by: site admin @ 7:13 pm

PART
XXI

Temporary, transitional and special provisions.

371-I. Special provision with respect to the State of Goa.-

Notwithstanding anything
in this Constitution, the Legislative Assembly of the State of Goa shall consist of not
less than thirty members.]

comments (0)

Filed under: General
Posted by: site admin @ 7:12 pm

comments (0)

Filed under: General
Posted by: site admin @ 7:04 pm

೧. ನಿದಾನಸಂಯುತ್ತಂ

॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥

ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯೋ

ನಿದಾನವಗ್ಗೋ

೧. ನಿದಾನಸಂಯುತ್ತಂ

೧. ಬುದ್ಧವಗ್ಗೋ

೧. ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಸುತ್ತಂ

೧. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ।
ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ
ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ; ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ
ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ? ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ;
ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ; ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ; ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ;
ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ; ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ
ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ ; ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ
ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ; ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ; ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ;
ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ; ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ; ವೇದನಾನಿರೋಧಾ
ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ; ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ
ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ।
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ
ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತಂ

೨.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ
ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ। ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ,
ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ? ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ; ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ;
ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ; ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ; ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ
ತಣ್ಹಾ; ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ ; ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ
ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ
ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜರಾ। ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಾ ತಮ್ಹಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ ಭೇದೋ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ ( ) [(ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದೋ) (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಏವಮುಪರಿಪಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ನ ದಿಸ್ಸತಿ], ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮರಣಂ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ಜರಾ, ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ
ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಿ ಓಕ್ಕನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ
ಪಾತುಭಾವೋ ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಲಾಭೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ।

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ? ತಯೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಾ – ಕಾಮಭವೋ, ರೂಪಭವೋ, ಅರೂಪಭವೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ? ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಉಪಾದಾನಾನಿ – ಕಾಮುಪಾದಾನಂ, ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ, ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ।
ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾ? ಛಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾಕಾಯಾ –
ರೂಪತಣ್ಹಾ, ಸದ್ದತಣ್ಹಾ, ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ, ರಸತಣ್ಹಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ, ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ಅಯಂ
ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ?
ಛಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾಕಾಯಾ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ,
ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ,
ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ।

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸೋ? ಛಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸಕಾಯಾ –
ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ,
ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸೋ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಳಾಯತನಂ? ಚಕ್ಖಾಯತನಂ, ಸೋತಾಯತನಂ, ಘಾನಾಯತನಂ, ಜಿವ್ಹಾಯತನಂ, ಕಾಯಾಯತನಂ, ಮನಾಯತನಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಳಾಯತನಂ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಾಮರೂಪಂ? ವೇದನಾ, ಸಞ್ಞಾ, ಚೇತನಾ, ಫಸ್ಸೋ, ಮನಸಿಕಾರೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ನಾಮಂ। ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯರೂಪಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ರೂಪಂ। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ನಾಮಂ, ಇದಞ್ಚ ರೂಪಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಾಮರೂಪಂ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ? ಛಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ – ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಂ,
ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ।

‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ? ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ – ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾ?
ಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ
ಅಞ್ಞಾಣಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಂ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅವಿಜ್ಜಾ।

‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ;
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ
ಹೋತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಪಟಿಪದಾಸುತ್ತಂ

೩.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪದಞ್ಚ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ
ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಞ್ಚ। ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ
ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪದಾ? ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪದಾ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ? ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ
ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ವಿಪಸ್ಸೀಸುತ್ತಂ

೪. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಚ್ಛಂ
ವತಾಯಂ ಲೋಕೋ ಆಪನ್ನೋ ಜಾಯತಿ ಚ ಜೀಯತಿ ಚ ಮೀಯತಿ ಚ ಚವತಿ ಚ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಚ। ಅಥ ಚ
ಪನಿಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ। ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮ ಇಮಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸಾ’’’ತಿ?

‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ
ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ? ಅಥ
ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ಭವೇ ಖೋ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಭವೋ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಉಪಾದಾನೇ ಖೋ ಸತಿ ಭವೋ ಹೋತಿ, ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ತಣ್ಹಾಯ ಖೋ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ, ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ವೇದನಾಯ ಖೋ
ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ, ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ವೇದನಾ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಫಸ್ಸೇ ಖೋ
ಸತಿ ವೇದನಾ ಹೋತಿ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಸಳಾಯತನೇ ಖೋ
ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ
ಸಳಾಯತನ’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು
ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ನಾಮರೂಪೇ ಖೋ ಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ
ಸಳಾಯತನ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ
ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು
ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಖೋ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ , ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಸಙ್ಖಾರೇಸು
ಖೋ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ
– ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಖೋ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಇತಿ ಹಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ‘ಸಮುದಯೋ,
ಸಮುದಯೋ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು
ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ, ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ, ಪಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ, ವಿಜ್ಜಾ ಉದಪಾದಿ, ಆಲೋಕೋ
ಉದಪಾದಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ , ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಭವೇ ಖೋ ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ, ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಭವೋ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಉಪಾದಾನೇ ಖೋ
ಅಸತಿ ಭವೋ ನ ಹೋತಿ, ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ತಣ್ಹಾಯ ಖೋ ಅಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ನ ಹೋತಿ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ
ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ
ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ವೇದನಾಯ ಖೋ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ, ವೇದನಾನಿರೋಧಾ
ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ವೇದನಾ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ಫಸ್ಸೇ ಖೋ ಅಸತಿ ವೇದನಾ ನ ಹೋತಿ, ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಸಳಾಯತನೇ ಖೋ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ
ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ
ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ನಾಮರೂಪೇ ಖೋ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ
ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಖೋ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’ತಿ? ಅಥ
ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ –
‘ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಖೋ ಅಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’ತಿ ?
ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ
ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಖೋ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಇತಿ ಹಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀತಿ।
‘ನಿರೋಧೋ, ನಿರೋಧೋ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ
ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ, ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ, ಪಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ, ವಿಜ್ಜಾ
ಉದಪಾದಿ, ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ’’। ಚತುತ್ಥಂ।

(ಸತ್ತನ್ನಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋ)।

೫. ಸಿಖೀಸುತ್ತಂ

೫. ಸಿಖಿಸ್ಸ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ…ಪೇ॰…।

೬. ವೇಸ್ಸಭೂಸುತ್ತಂ

೬. ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ…ಪೇ॰…।

೭. ಕಕುಸನ್ಧಸುತ್ತಂ

೭. ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ…ಪೇ॰…।

೮. ಕೋಣಾಗಮನಸುತ್ತಂ

೮. ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ…ಪೇ॰…।

೯. ಕಸ್ಸಪಸುತ್ತಂ

೯. ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ…ಪೇ॰…।

೧೦. ಗೋತಮಸುತ್ತಂ

೧೦. ‘‘ಪುಬ್ಬೇವ
ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ –
‘ಕಿಚ್ಛಂ ವತಾಯಂ ಲೋಕೋ ಆಪನ್ನೋ ಜಾಯತಿ ಚ ಜೀಯತಿ ಚ ಮೀಯತಿ ಚ ಚವತಿ ಚ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಚ। ಅಥ ಚ
ಪನಿಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ। ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮ ಇಮಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ ಜರಾಮರಣಸ್ಸಾ’’’ತಿ?

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ
ಜಾತಿ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಭವೋ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಾ… ವೇದನಾ… ಫಸ್ಸೋ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ…
ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಖೋ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಇತಿ ಹಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ‘ಸಮುದಯೋ,
ಸಮುದಯೋ’ತಿ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ,
ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ, ಪಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ, ವಿಜ್ಜಾ ಉದಪಾದಿ, ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ
ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ,
ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ
ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಭವೋ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಾ… ವೇದನಾ… ಫಸ್ಸೋ… ಸಳಾಯತನಂ…
ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’ತಿ? ತಸ್ಸ
ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಖೋ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಇತಿ ಹಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ‘ನಿರೋಧೋ,
ನಿರೋಧೋ’ತಿ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ, ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ, ಪಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ, ವಿಜ್ಜಾ ಉದಪಾದಿ, ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದೀ’’ತಿ। ದಸಮೋ।

ಬುದ್ಧವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ದೇಸನಾ ವಿಭಙ್ಗಪಟಿಪದಾ ಚ,

ವಿಪಸ್ಸೀ ಸಿಖೀ ಚ ವೇಸ್ಸಭೂ।

ಕಕುಸನ್ಧೋ ಕೋಣಾಗಮನೋ ಕಸ್ಸಪೋ,

ಮಹಾಸಕ್ಯಮುನಿ ಚ ಗೋತಮೋತಿ॥

೨. ಆಹಾರವಗ್ಗೋ

೧. ಆಹಾರಸುತ್ತಂ

೧೧. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ
ಆರಾಮೇ…ಪೇ॰… ಏತದವೋಚ – ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ
ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಬಳೀಕಾರೋ [ಕಬಳಿಂಕಾರೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಕವಳೀಕಾರೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]
ಆಹಾರೋ – ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾ, ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತತಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ಚತುತ್ಥಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ
ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ’’।

‘‘ಇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ
ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ತಣ್ಹಾನಿದಾನಾ ತಣ್ಹಾಸಮುದಯಾ
ತಣ್ಹಾಜಾತಿಕಾ ತಣ್ಹಾಪಭವಾ। ತಣ್ಹಾ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ
ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ತಣ್ಹಾ ವೇದನಾನಿದಾನಾ ವೇದನಾಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಜಾತಿಕಾ
ವೇದನಾಪಭವಾ। ವೇದನಾ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ?
ವೇದನಾ ಫಸ್ಸನಿದಾನಾ ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ಫಸ್ಸಜಾತಿಕಾ ಫಸ್ಸಪಭವಾ। ಫಸ್ಸೋ ಚಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ ಕಿಂಪಭವೋ? ಫಸ್ಸೋ ಸಳಾಯತನನಿದಾನೋ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯೋ
ಸಳಾಯತನಜಾತಿಕೋ ಸಳಾಯತನಪಭವೋ। ಸಳಾಯತನಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಂ
ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವಂ? ಸಳಾಯತನಂ ನಾಮರೂಪನಿದಾನಂ ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಂ
ನಾಮರೂಪಜಾತಿಕಂ ನಾಮರೂಪಪಭವಂ। ನಾಮರೂಪಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ
ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವಂ? ನಾಮರೂಪಂ ವಿಞ್ಞಾಣನಿದಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸಮುದಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಜಾತಿಕಂ
ವಿಞ್ಞಾಣಪಭವಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ
ಕಿಂಪಭವಂ? ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಙ್ಖಾರನಿದಾನಂ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಸಙ್ಖಾರಜಾತಿಕಂ ಸಙ್ಖಾರಪಭವಂ।
ಸಙ್ಖಾರಾ ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ? ಸಙ್ಖಾರಾ
ಅವಿಜ್ಜಾನಿದಾನಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಜಾತಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾಪಭವಾ।

‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ;
ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।
ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ …ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನಸುತ್ತಂ

೧೨. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ। ಕತಮೇ
ಚತ್ತಾರೋ? ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ – ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾ, ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋ,
ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತತಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುತ್ಥಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ
ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರಂ ಆಹಾರೇತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ
ಅವೋಚ – ‘‘‘ಆಹಾರೇತೀ’ತಿ ಅಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ‘ಆಹಾರೇತೀ’ತಿ ಚಾಹಂ ವದೇಯ್ಯಂ, ತತ್ರಸ್ಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ – ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಹಾರೇತೀ’ತಿ ?
ಏವಂ ಚಾಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಮಂ ಅವದನ್ತಂ ಯೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘ಕಿಸ್ಸ ನು ಖೋ,
ಭನ್ತೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ’ತಿ, ಏಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ। ತತ್ರ ಕಲ್ಲಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ –
‘ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಭೂತೇ ಸತಿ
ಸಳಾಯತನಂ, ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’’’ತಿ।

‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಫುಸತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ
ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘‘ಫುಸತೀ’ತಿ ಅಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ‘ಫುಸತೀ’ತಿ ಚಾಹಂ ವದೇಯ್ಯಂ, ತತ್ರಸ್ಸ
ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ – ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಫುಸತೀ’ತಿ? ಏವಂ ಚಾಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಮಂ
ಅವದನ್ತಂ ಯೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಫಸ್ಸೋ’ತಿ, ಏಸ ಕಲ್ಲೋ
ಪಞ್ಹೋ। ತತ್ರ ಕಲ್ಲಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ – ‘ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ
ವೇದನಾ’’’ತಿ।

‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ವೇದಯತೀ’’ತಿ [ವೇದಿಯತೀತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)]?
‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘‘ವೇದಯತೀ’ತಿ ಅಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ‘ವೇದಯತೀ’ತಿ
ಚಾಹಂ ವದೇಯ್ಯಂ, ತತ್ರಸ್ಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ – ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ವೇದಯತೀ’ತಿ? ಏವಂ
ಚಾಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಮಂ ಅವದನ್ತಂ ಯೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ,
ವೇದನಾ’ತಿ, ಏಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ। ತತ್ರ ಕಲ್ಲಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ – ‘ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ,
ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’’’ತಿ।

‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ತಸತೀ’’ತಿ [ತಣ್ಹೀಯತೀತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘‘ತಸತೀ’ತಿ ಅಹಂ ನ ವದಾಮಿ । ‘ತಸತೀ’ತಿ ಚಾಹಂ
ವದೇಯ್ಯಂ, ತತ್ರಸ್ಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ – ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ತಸತೀ’ತಿ? ಏವಂ ಚಾಹಂ ನ
ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಮಂ ಅವದನ್ತಂ ಯೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ,
ತಣ್ಹಾ’ತಿ, ಏಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ। ತತ್ರ ಕಲ್ಲಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ – ‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ,
ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಉಪಾದಿಯತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ
ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘‘ಉಪಾದಿಯತೀ’ತಿ ಅಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ‘ಉಪಾದಿಯತೀ’ತಿ ಚಾಹಂ
ವದೇಯ್ಯಂ, ತತ್ರಸ್ಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ – ‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಉಪಾದಿಯತೀ’ತಿ? ಏವಂ ಚಾಹಂ ನ
ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಮಂ ಅವದನ್ತಂ ಯೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ,
ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ, ಏಸ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ। ತತ್ರ ಕಲ್ಲಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ – ‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಛನ್ನಂ ತ್ವೇವ, ಫಗ್ಗುನ, ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ
ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ; ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ; ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ; ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ

೧೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ; ಜಾತಿಂ…ಪೇ॰… ಭವಂ…
ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ , ನ ಮೇ ತೇ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ವಾ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ; ನ ಚ ಪನ ತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಂ [ಬ್ರಾಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಬ್ಯಾಕರಣಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ] ವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ।

‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ; ಜಾತಿಂ…ಪೇ॰… ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ…
ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇ
ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ಚೇವ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಚ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ; ತೇ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ
ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ದುತಿಯಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ

೧೪. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಂ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇ ಧಮ್ಮೇ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಂ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ’’?

‘‘ಜರಾಮರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ;
ಜಾತಿಂ…ಪೇ॰… ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ…
ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ
ನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ। ನ ಮೇ
ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ವಾ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ, ನ ಚ ಪನ ತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ
ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ।

‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ
ನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇ ಧಮ್ಮೇ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಂ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಕತಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ?

‘‘ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ; ಜಾತಿಂ…ಪೇ॰…
ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನನ್ತಿ ,
ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ
ಧಮ್ಮಾನಂ ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ಚೇವ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ। ತೇ ಚ
ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ
ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಕಚ್ಚಾನಗೋತ್ತಸುತ್ತಂ

೧೫. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ
ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಕಚ್ಚಾನಗೋತ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಕಚ್ಚಾನಗೋತ್ತೋ
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ಭನ್ತೇ, ವುಚ್ಚತಿ।
ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತೀ’’ತಿ?

‘‘ದ್ವಯನಿಸ್ಸಿತೋ ಖ್ವಾಯಂ,
ಕಚ್ಚಾನ, ಲೋಕೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ – ಅತ್ಥಿತಞ್ಚೇವ ನತ್ಥಿತಞ್ಚ। ಲೋಕಸಮುದಯಂ ಖೋ, ಕಚ್ಚಾನ,
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ ಯಾ ಲೋಕೇ ನತ್ಥಿತಾ ಸಾ ನ ಹೋತಿ। ಲೋಕನಿರೋಧಂ ಖೋ,
ಕಚ್ಚಾನ, ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ ಯಾ ಲೋಕೇ ಅತ್ಥಿತಾ ಸಾ ನ ಹೋತಿ।
ಉಪಯುಪಾದಾನಾಭಿನಿವೇಸವಿನಿಬನ್ಧೋ [ಉಪಾಯುಪಾದಾನಾಭಿನಿವೇಸವಿನಿಬನ್ಧೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಖ್ವಾಯಂ, ಕಚ್ಚಾನ, ಲೋಕೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ। ತಞ್ಚಾಯಂ ಉಪಯುಪಾದಾನಂ ಚೇತಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ
ಅಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಂ ನ ಉಪೇತಿ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ ನಾಧಿಟ್ಠಾತಿ – ‘ಅತ್ತಾ ಮೇ’ತಿ। ‘ದುಕ್ಖಮೇವ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಂ
ನಿರುಜ್ಝತೀ’ತಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಪರಪಚ್ಚಯಾ ಞಾಣಮೇವಸ್ಸ ಏತ್ಥ ಹೋತಿ।
ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಕಚ್ಚಾನ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ।

‘‘‘ಸಬ್ಬಂ ಅತ್ಥೀ’ತಿ ಖೋ, ಕಚ್ಚಾನ, ಅಯಮೇಕೋ ಅನ್ತೋ। ‘ಸಬ್ಬಂ
ನತ್ಥೀ’ತಿ ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ। ಏತೇ ತೇ, ಕಚ್ಚಾನ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ
ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ
ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸುತ್ತಂ

೧೬. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
…ಪೇ॰… ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ
ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ
– ‘‘‘ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ’ತಿ, ಭನ್ತೇ, ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ?

‘‘ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ
ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ‘ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು
ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ‘ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ
ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ
ಅನುಪಾದಾವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ।

‘‘ಜಾತಿಯಾ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು…ಪೇ॰… ಭವಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ಉಪಾದಾನಸ್ಸ
ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ತಣ್ಹಾಯ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ವೇದನಾಯ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು…
ಸಳಾಯತನಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು…
ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು… ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಧಮ್ಮಂ
ದೇಸೇತಿ, ‘ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ
ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ‘ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ
ವಚನಾಯ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ,
‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯಾ’’ತಿ।

೭. ಅಚೇಲಕಸ್ಸಪಸುತ್ತಂ

೧೭. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ
ಭಗವನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ ಮಯಂ
ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಕಞ್ಚಿದೇವ [ಕಿಞ್ಚಿದೇವ (ಕ॰)] ದೇಸಂ, ಸಚೇ ನೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯಾ’’ತಿ।

‘‘ಅಕಾಲೋ ಖೋ ತಾವ, ಕಸ್ಸಪ, ಪಞ್ಹಸ್ಸ; ಅನ್ತರಘರಂ
ಪವಿಟ್ಠಮ್ಹಾ’’ತಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಮ
ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಕಞ್ಚಿದೇವ ದೇಸಂ, ಸಚೇ ನೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ
ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಕಾಲೋ ಖೋ ತಾವ, ಕಸ್ಸಪ, ಪಞ್ಹಸ್ಸ; ಅನ್ತರಘರಂ
ಪವಿಟ್ಠಮ್ಹಾ’’ತಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ…ಪೇ॰… ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠಮ್ಹಾತಿ। ಏವಂ
ವುತ್ತೇ, ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಬಹುದೇವ
ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಪುಚ್ಛ, ಕಸ್ಸಪ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀ’’ತಿ।

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ‘ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ ಹೇವಂ,
ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪರಂಕತಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ ಹೇವಂ,
ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ?
‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ಪನ ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ನು
ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ನ ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖಂ। ಅತ್ಥಿ ಖೋ,
ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ। ‘ತೇನ ಹಿ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ನ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ। ‘ನ
ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ಜಾನಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖಂ;
ಪಸ್ಸಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕಿ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ‘ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪರಂಕತಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ
ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ
ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ಪನ,
ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ
‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಕಸ್ಸಪಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ
ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನ ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖಂ , ಅತ್ಥಿ
ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ತೇನ ಹಿ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾತಿ ನ
ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನ ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾಮಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ।
ಜಾನಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖಂ; ಪಸ್ಸಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ಕಸ್ಸಪ, ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ವದೇಸಿ।
ಆಚಿಕ್ಖತು ಚ [ಅಯಂ ಚಕಾರೋ ಸೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇ ನತ್ಥಿ] ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ದುಕ್ಖಂ। ದೇಸೇತು ಚ [ಅಯಂ ಚಕಾರೋ ಸೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇ ನತ್ಥಿ] ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ।

‘‘‘ಸೋ ಕರೋತಿ ಸೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’ತಿ [ಪಟಿಸಂವೇದಿಯತೀತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)]
ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ಆದಿತೋ ಸತೋ ‘ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ವದಂ ಸಸ್ಸತಂ ಏತಂ ಪರೇತಿ।
‘ಅಞ್ಞೋ ಕರೋತಿ ಅಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’ತಿ ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ವೇದನಾಭಿತುನ್ನಸ್ಸ ಸತೋ ‘ಪರಂಕತಂ
ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ವದಂ ಉಚ್ಛೇದಂ ಏತಂ ಪರೇತಿ। ಏತೇ ತೇ,
ಕಸ್ಸಪ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ
ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ
ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ
ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ; ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ
ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ
ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಯೋ ಖೋ, ಕಸ್ಸಪ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಪುಬ್ಬೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ
ಆಕಙ್ಖತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಆಕಙ್ಖತಿ ಉಪಸಮ್ಪದಂ, ಸೋ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಪರಿವಸತಿ। ಚತುನ್ನಂ
ಮಾಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ [ಅಚ್ಚಯೇನ ಪರಿವುಟ್ಠಪರಿವಾಸಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] (ಪರಿವುತ್ಥಪರಿವಾಸಂ) ಆರದ್ಧಚಿತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ [ಭಿಕ್ಖೂ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತಿ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯ। ಅಪಿ ಚ ಮಯಾ ಪುಗ್ಗಲವೇಮತ್ತತಾ ವಿದಿತಾ’’ತಿ।

‘‘ಸಚೇ , ಭನ್ತೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಪುಬ್ಬೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಆಕಙ್ಖತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಆಕಙ್ಖತಿ ಉಪಸಮ್ಪದಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಪರಿವಸತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ [ಅಚ್ಚಯೇನ ಪರಿವುಟ್ಠಪರಿವಾಸಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] (ಪರಿವುತ್ಥಪರಿವಾಸಂ) ಆರದ್ಧಚಿತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ [ಭಿಕ್ಖೂ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತಿ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯ। ಅಹಂ ಚತ್ತಾರಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಪರಿವಸಿಸ್ಸಾಮಿ , ಚತುನ್ನಂ ವಸ್ಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ [ಅಚ್ಚಯೇನ ಪರಿವುಟ್ಠಪರಿವಾಸಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] (ಪರಿವುತ್ಥಪರಿವಾಸಂ) ಆರದ್ಧಚಿತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತು ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತು ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯಾ’’ತಿ।

ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಅಚೇಲೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ
ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಕಸ್ಸಪೋ ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ
ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ
ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ
ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ
ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ
ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಕಸ್ಸಪೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ತಿಮ್ಬರುಕಸುತ್ತಂ

೧೮.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಿಮ್ಬರುಕೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ತಿಮ್ಬರುಕೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ
ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪರಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ?
‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ,
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ
ಭಗವಾ ಅವೋಚ । ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನತ್ಥಿ
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ? ‘ನ ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ನತ್ಥಿ ಸುಖದುಕ್ಖಂ; ಅತ್ಥಿ ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ,
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ। ‘ತೇನ ಹಿ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ನ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ? ‘ನ
ಖ್ವಾಹಂ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ಜಾನಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ,
ತಿಮ್ಬರುಕ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ; ಪಸ್ಸಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಸುಖದುಕ್ಖ’’’ನ್ತಿ।

‘‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪರಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ
ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ
ಗೋತಮ, ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ
‘ಮಾ ಹೇವಂ, ತಿಮ್ಬರುಕಾ’ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನತ್ಥಿ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ
ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನ ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ನತ್ಥಿ ಸುಖದುಕ್ಖಂ; ಅತ್ಥಿ ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ,
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ವದೇಸಿ। ‘ತೇನ ಹಿ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ನ ಪಸ್ಸತೀ’ತಿ
ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮಾನೋ ‘ನ ಖ್ವಾಹಂ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ।
ಜಾನಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ; ಪಸ್ಸಾಮಿ ಖ್ವಾಹಂ, ತಿಮ್ಬರುಕ,
ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ವದೇಸಿ। ಆಚಿಕ್ಖತು ಚ ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ದೇಸೇತು ಚ ಮೇ ಭವಂ
ಗೋತಮೋ ಸುಖದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ।

‘‘‘ಸಾ ವೇದನಾ, ಸೋ ವೇದಯತೀ’ತಿ ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಆದಿತೋ ಸತೋ ‘ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಾಹಂ ನ ವದಾಮಿ। ‘ಅಞ್ಞಾ ವೇದನಾ, ಅಞ್ಞೋ ವೇದಯತೀ’ತಿ
ಖೋ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ವೇದನಾಭಿತುನ್ನಸ್ಸ ಸತೋ ‘ಪರಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಾಹಂ ನ
ವದಾಮಿ। ಏತೇ ತೇ, ತಿಮ್ಬರುಕ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ –
‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ;
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ
ಹೋತೀ’’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ತಿಮ್ಬರುಕೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ
ಗತ’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ಬಾಲಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತಂ

೧೯. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಏವಮಯಂ ಕಾಯೋ ಸಮುದಾಗತೋ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚೇವ ಕಾಯೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ನಾಮರೂಪಂ, ಇತ್ಥೇತಂ ದ್ವಯಂ , ದ್ವಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಫಸ್ಸೋ ಸಳೇವಾಯತನಾನಿ [ಸಳಾಯತನಾನಿ (ಕ॰)], ಯೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಾಲೋ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ ಏತೇಸಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರೇನ’’।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಯ
ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಏವಮಯಂ ಕಾಯೋ ಸಮುದಾಗತೋ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚೇವ ಕಾಯೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ನಾಮರೂಪಂ,
ಇತ್ಥೇತಂ ದ್ವಯಂ, ದ್ವಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಫಸ್ಸೋ ಸಳೇವಾಯತನಾನಿ, ಯೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಪಣ್ಡಿತೋ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ ಏತೇಸಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರೇನ’’।

‘‘ತತ್ರ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ [ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰), ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಅಧಿ + ಪ + ಯಸು + ಣ + ಸೀ = ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ]
ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಬಾಲೇನಾ’’ತಿ? ‘‘ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾ,
ಭಗವಂನೇತ್ತಿಕಾ, ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾ। ಸಾಧು ವತ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪಟಿಭಾತು ಏತಸ್ಸ
ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವತೋ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ।

‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಯಾಯ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನಿವುತಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸ ಯಾಯ ಚ
ತಣ್ಹಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಸಮುದಾಗತೋ, ಸಾ ಚೇವ ಅವಿಜ್ಜಾ ಬಾಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ಸಾ
ಚ ತಣ್ಹಾ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲೋ ಅಚರಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ
ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ। ತಸ್ಮಾ ಬಾಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಕಾಯೂಪಗೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಕಾಯೂಪಗೋ ಸಮಾನೋ
ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ
ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯಾಯ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನಿವುತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಯಾಯ ಚ
ತಣ್ಹಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಸಮುದಾಗತೋ, ಸಾ ಚೇವ ಅವಿಜ್ಜಾ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಪಹೀನಾ,
ಸಾ ಚ ತಣ್ಹಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅಚರಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ
ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ। ತಸ್ಮಾ ಪಣ್ಡಿತೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ನ ಕಾಯೂಪಗೋ ಹೋತಿ। ಸೋ
ಅಕಾಯೂಪಗೋ ಸಮಾನೋ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ
ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ। ಅಯಂ ಖೋ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಸೇಸೋ , ಅಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ, ಇದಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಬಾಲೇನ ಯದಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ’’ತಿ। ನವಮಂ।

೧೦. ಪಚ್ಚಯಸುತ್ತಂ

೨೦.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಞ್ಚ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ। ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ? ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ। ಉಪ್ಪಾದಾ ವಾ ತಥಾಗತಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾ ವಾ ತಥಾಗತಾನಂ, ಠಿತಾವ ಸಾ
ಧಾತು ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಾ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ। ತಂ ತಥಾಗತೋ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝತಿ
ಅಭಿಸಮೇತಿ। ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಭಿಸಮೇತ್ವಾ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ದೇಸೇತಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತಿ ಪಟ್ಠಪೇತಿ
ವಿವರತಿ ವಿಭಜತಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋತಿ। ‘ಪಸ್ಸಥಾ’ತಿ ಚಾಹ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಜರಾಮರಣಂ’’’।

‘‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ… ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ… ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ತಣ್ಹಾ… ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ… ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸೋ…
ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಳಾಯತನಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಾಮರೂಪಂ…
ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಉಪ್ಪಾದಾ
ವಾ ತಥಾಗತಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾ ವಾ ತಥಾಗತಾನಂ, ಠಿತಾವ ಸಾ ಧಾತು ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಾ
ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ। ತಂ ತಥಾಗತೋ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝತಿ ಅಭಿಸಮೇತಿ । ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಭಿಸಮೇತ್ವಾ ಆಚಿಕ್ಖತಿ
ದೇಸೇತಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತಿ ಪಟ್ಠಪೇತಿ ವಿವರತಿ ವಿಭಜತಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋತಿ। ‘ಪಸ್ಸಥಾ’ತಿ ಚಾಹ
‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ’। ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾ ತತ್ರ ತಥತಾ ಅವಿತಥತಾ
ಅನಞ್ಞಥತಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ।

‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಧಮ್ಮಾ? ಜರಾಮರಣಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚಂ ಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖಯಧಮ್ಮಂ ವಯಧಮ್ಮಂ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಂ
ನಿರೋಧಧಮ್ಮಂ। ಜಾತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಙ್ಖತಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ
ಖಯಧಮ್ಮಾ ವಯಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾ। ಭವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚೋ ಸಙ್ಖತೋ
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೋ ಖಯಧಮ್ಮೋ ವಯಧಮ್ಮೋ ವಿರಾಗಧಮ್ಮೋ ನಿರೋಧಧಮ್ಮೋ। ಉಪಾದಾನಂ
ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ತಣ್ಹಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ವೇದನಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ಫಸ್ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ಸಳಾಯತನಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ… ನಾಮರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ…
ಸಙ್ಖಾರಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ… ಅವಿಜ್ಜಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಙ್ಖತಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ
ಖಯಧಮ್ಮಾ ವಯಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಧಮ್ಮಾ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ‘ಅಯಞ್ಚ
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ, ಇಮೇ ಚ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಧಮ್ಮಾ’ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ
ಸುದಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸೋ ವತ ಪುಬ್ಬನ್ತಂ ವಾ ಪಟಿಧಾವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ [ನು ಖ್ವಾಹಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ನನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’ನ್ತಿ; ಅಪರನ್ತಂ ವಾ ಉಪಧಾವಿಸ್ಸತಿ [ಅಪಧಾವಿಸ್ಸತಿ (ಕ॰)] – ‘ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ನನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ,
ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ
ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’ನ್ತಿ; ಏತರಹಿ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ
ಅದ್ಧಾನಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಥಂಕಥೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ – ‘ಅಹಂ ನು ಖೋಸ್ಮಿ, ನೋ ನು ಖೋಸ್ಮಿ, ಕಿಂ ನು
ಖೋಸ್ಮಿ, ಕಥಂ ನು ಖೋಸ್ಮಿ, ಅಯಂ ನು ಖೋ ಸತ್ತೋ ಕುತೋ ಆಗತೋ, ಸೋ ಕುಹಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ –
ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಥಾಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಯಞ್ಚ
ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ಇಮೇ ಚ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಧಮ್ಮಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ
ಸುದಿಟ್ಠಾ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ಆಹಾರವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಆಹಾರಂ ಫಗ್ಗುನೋ ಚೇವ, ದ್ವೇ ಚ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ।

ಕಚ್ಚಾನಗೋತ್ತೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಂ, ಅಚೇಲಂ ತಿಮ್ಬರುಕೇನ ಚ।

ಬಾಲಪಣ್ಡಿತತೋ ಚೇವ, ದಸಮೋ ಪಚ್ಚಯೇನ ಚಾತಿ॥

೩. ದಸಬಲವಗ್ಗೋ

೧. ದಸಬಲಸುತ್ತಂ

೨೧. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ದಸಬಲಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಚತೂಹಿ ಚ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ – ಇತಿ
ರೂಪಂ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ವೇದನಾ ಇತಿ ವೇದನಾಯ
ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ಸಞ್ಞಾ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ
ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ
ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಯದಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ
ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ದುತಿಯದಸಬಲಸುತ್ತಂ

೨೨.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ದಸಬಲಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಚತೂಹಿ ಚ
ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ,
ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತ್ತಿ – ‘ಇತಿ ರೂಪಂ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ
ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ವೇದನಾ ಇತಿ ವೇದನಾಯ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ವೇದನಾಯ
ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ಸಞ್ಞಾ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ
ಸಙ್ಖಾರಾ ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿ
ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ,
ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ
ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಯದಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ
ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ’’’।

‘‘ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ
ಪಕಾಸಿತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ। ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಉತ್ತಾನೇ
ವಿವಟೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೇ ಅಲಮೇವ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ವೀರಿಯಂ
ಆರಭಿತುಂ – ‘ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು [ನಹಾರು (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಚ ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು, ಸರೀರೇ ಉಪಸುಸ್ಸತು [ಅವಸುಸ್ಸತು ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೮೪] ಮಂಸಲೋಹಿತಂ। ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ನ ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’’ತಿ।

‘‘ದುಕ್ಖಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಸೀತೋ
ವಿಹರತಿ ವೋಕಿಣ್ಣೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಮಹನ್ತಞ್ಚ ಸದತ್ಥಂ ಪರಿಹಾಪೇತಿ।
ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಂ ವಿಹರತಿ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ
ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಮಹನ್ತಞ್ಚ ಸದತ್ಥಂ ಪರಿಪೂರೇತಿ। ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಹೀನೇನ
ಅಗ್ಗಸ್ಸ ಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಅಗ್ಗೇನ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗ್ಗಸ್ಸ ಪತ್ತಿ ಹೋತಿ।
ಮಣ್ಡಪೇಯ್ಯಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಸತ್ಥಾ ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತೋ। ತಸ್ಮಾತಿಹ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೀರಿಯಂ ಆರಭಥ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ, ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ, ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ
ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ‘ಏವಂ ನೋ ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಅವಞ್ಝಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಸಫಲಾ ಸಉದ್ರಯಾ।
ಯೇಸಞ್ಚ [ಯೇಸಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಯೇಸಂ ಹಿ (ಪೀ॰ ಕ॰)]
ಮಯಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಮ ಚೀವರ-ಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನ-ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ತೇಸಂ ತೇ
ಕಾರಾ ಅಮ್ಹೇಸು ಮಹಪ್ಫಲಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಾ’ತಿ – ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತತ್ಥಂ ವಾ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೇನ ಅಲಮೇವ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ
ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ; ಪರತ್ಥಂ ವಾ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೇನ ಅಲಮೇವ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ
ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ; ಉಭಯತ್ಥಂ ವಾ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೇನ ಅಲಮೇವ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ
ಸಮ್ಪಾದೇತು’’ನ್ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಉಪನಿಸಸುತ್ತಂ

೨೩.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾನತೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಂ ವದಾಮಿ, ನೋ
ಅಜಾನತೋ ನೋ ಅಪಸ್ಸತೋ। ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನತೋ ಕಿಂ ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ ?
ಇತಿ ರೂಪಂ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ, ಇತಿ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ಇತಿ
ಸಞ್ಞಾ… ಇತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ
ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಯಮ್ಪಿಸ್ಸ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಯಸ್ಮಿಂ ಖಯೇಞ್ಞಾಣಂ, ತಮ್ಪಿ ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಯೇಞಾಣಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ವಿಮುತ್ತೀ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ವಿಮುತ್ತಿಮ್ಪಾಹಂ [ವಿಮುತ್ತಿಮ್ಪಹಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಮುತ್ತಿಯಾ
ಉಪನಿಸಾ? ‘ವಿರಾಗೋ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ವಿರಾಗಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ
ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿರಾಗಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ನಿಬ್ಬಿದಾ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।
ನಿಬ್ಬಿದಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಮ್ಪಾಹಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಸ್ಸ
ಉಪನಿಸಾ? ‘ಸಮಾಧೀ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಸಮಾಧಿಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ
ಅನುಪನಿಸಂ।

‘‘ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಸುಖ’ನ್ತಿಸ್ಸ
ವಚನೀಯಂ। ಸುಖಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸುಖಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಪಸ್ಸದ್ಧೀ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಪಸ್ಸದ್ಧಿಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ
ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಪೀತೀ’ತಿಸ್ಸ
ವಚನೀಯಂ। ಪೀತಿಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಪೀತಿಯಾ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಪಾಮೋಜ್ಜ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಪಾಮೋಜ್ಜಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ
ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾಮೋಜ್ಜಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಸದ್ಧಾ’ತಿಸ್ಸ
ವಚನೀಯಂ। ಸದ್ಧಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ।

‘‘ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಯ
ಉಪನಿಸಾ? ‘ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ದುಕ್ಖಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ
ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಜಾತೀ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಜಾತಿಮ್ಪಾಹಂ
, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿಯಾ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಭವೋ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಭವಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ ,
ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।
ಉಪಾದಾನಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಾ? ‘ತಣ್ಹಾ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ತಣ್ಹಮ್ಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸಂ
ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸಂ।

‘‘ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾಯ ಉಪನಿಸಾ? ‘ವೇದನಾ’ತಿಸ್ಸ
ವಚನೀಯಂ…ಪೇ॰… ‘ಫಸ್ಸೋ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ… ‘ಸಳಾಯತನ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ… ‘ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿಸ್ಸ
ವಚನೀಯಂ… ‘ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ… ‘ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ಸಙ್ಖಾರೇಪಾಹಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಉಪನಿಸೇ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅನುಪನಿಸೇ। ಕಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಉಪನಿಸಾ?
‘ಅವಿಜ್ಜಾ’ತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅವಿಜ್ಜೂಪನಿಸಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಸಙ್ಖಾರೂಪನಿಸಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣೂಪನಿಸಂ ನಾಮರೂಪಂ,
ನಾಮರೂಪೂಪನಿಸಂ ಸಳಾಯತನಂ, ಸಳಾಯತನೂಪನಿಸೋ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸೂಪನಿಸಾ ವೇದನಾ, ವೇದನೂಪನಿಸಾ
ತಣ್ಹಾ, ತಣ್ಹೂಪನಿಸಂ ಉಪಾದಾನಂ, ಉಪಾದಾನೂಪನಿಸೋ ಭವೋ, ಭವೂಪನಿಸಾ ಜಾತಿ, ಜಾತೂಪನಿಸಂ
ದುಕ್ಖಂ, ದುಕ್ಖೂಪನಿಸಾ ಸದ್ಧಾ, ಸದ್ಧೂಪನಿಸಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಪಾಮೋಜ್ಜೂಪನಿಸಾ ಪೀತಿ,
ಪೀತೂಪನಿಸಾ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧೂಪನಿಸಂ ಸುಖಂ, ಸುಖೂಪನಿಸೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಮಾಧೂಪನಿಸಂ
ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ, ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೂಪನಿಸಾ ನಿಬ್ಬಿದಾ, ನಿಬ್ಬಿದೂಪನಿಸೋ ವಿರಾಗೋ, ವಿರಾಗೂಪನಿಸಾ ವಿಮುತ್ತಿ, ವಿಮುತ್ತೂಪನಿಸಂ ಖಯೇಞಾಣಂ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪರಿಪಬ್ಬತೇ ಥುಲ್ಲಫುಸಿತಕೇ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇ ತಂ ಉದಕಂ ಯಥಾನಿನ್ನಂ ಪವತ್ತಮಾನಂ ಪಬ್ಬತಕನ್ದರಪದರಸಾಖಾ ಪರಿಪೂರೇತಿ। ಪಬ್ಬತಕನ್ದರಪದರಸಾಖಾಪರಿಪೂರಾ ಕುಸೋಬ್ಭೇ [ಕುಸ್ಸುಬ್ಭೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಕುಸುಬ್ಭೇ (ಪೀ॰) ಣ್ವಾದಿ ೧೨೯ ಸುತ್ತಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ]
ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಕುಸೋಬ್ಭಾ ಪರಿಪೂರಾ ಮಹಾಸೋಬ್ಭೇ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಮಹಾಸೋಬ್ಭಾ ಪರಿಪೂರಾ
ಕುನ್ನದಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಕುನ್ನದಿಯೋ ಪರಿಪೂರಾ ಮಹಾನದಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ। ಮಹಾನದಿಯೋ
ಪರಿಪೂರಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ।

‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜೂಪನಿಸಾ ಸಙ್ಖಾರಾ,
ಸಙ್ಖಾರೂಪನಿಸಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣೂಪನಿಸಂ ನಾಮರೂಪಂ, ನಾಮರೂಪೂಪನಿಸಂ ಸಳಾಯತನಂ,
ಸಳಾಯತನೂಪನಿಸೋ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸೂಪನಿಸಾ ವೇದನಾ, ವೇದನೂಪನಿಸಾ ತಣ್ಹಾ, ತಣ್ಹೂಪನಿಸಂ
ಉಪಾದಾನಂ, ಉಪಾದಾನೂಪನಿಸೋ ಭವೋ, ಭವೂಪನಿಸಾ ಜಾತಿ, ಜಾತೂಪನಿಸಂ
ದುಕ್ಖಂ, ದುಕ್ಖೂಪನಿಸಾ ಸದ್ಧಾ, ಸದ್ಧೂಪನಿಸಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಪಾಮೋಜ್ಜೂಪನಿಸಾ ಪೀತಿ,
ಪೀತೂಪನಿಸಾ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧೂಪನಿಸಂ ಸುಖಂ, ಸುಖೂಪನಿಸೋ ಸಮಾಧಿ, ಸಮಾಧೂಪನಿಸಂ
ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ, ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೂಪನಿಸಾ ನಿಬ್ಬಿದಾ, ನಿಬ್ಬಿದೂಪನಿಸೋ ವಿರಾಗೋ,
ವಿರಾಗೂಪನಿಸಾ ವಿಮುತ್ತಿ, ವಿಮುತ್ತೂಪನಿಸಂ ಖಯೇಞಾಣ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸುತ್ತಂ

೨೪.
ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ –
‘‘ಅತಿಪ್ಪಗೋ ಖೋ ತಾವ ರಾಜಗಹೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ
ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ತೇಹಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ
ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ
ತೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏತದವೋಚುಂ –

‘‘ಸನ್ತಾವುಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ
ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಕಮ್ಮವಾದಾ ಪರಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ,
ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ
ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಇಧ, ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಕಿಂವಾದೀ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ? ಕಥಂ
ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ ಚ ಮಯಂ ವುತ್ತವಾದಿನೋ ಚೇವ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ
ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ, ನ ಚ ಕೋಚಿ
ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ [ವಾದಾನುವಾದೋ (ಕ॰) ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೩೮೧] ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದುಕ್ಖಂ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ। ಕಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ? ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ
ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಭಗವತೋ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ,
ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ
ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಪರಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ
ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ
ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಪರಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ।

ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ತೇಹಿ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಇಮಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ
ರಾಜಗಹೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಯಾವತಕೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ತೇಹಿ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಹೋಸಿ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಭಗವತೋ
ಆರೋಚೇಸಿ।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಆನನ್ದ, ಯಥಾ ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ। ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ದುಕ್ಖಂ ವುತ್ತಂ ಮಯಾ। ಕಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ?
ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ ಮಂ ಅಭೂತೇನ
ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ
ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ
ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ
ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।

‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಆನನ್ದ, ಸಮಯಂ ಇಧೇವ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರಾಮಿ ವೇಳುವನೇ
ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ, ಆನನ್ದ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ
ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಆನನ್ದ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅತಿಪ್ಪಗೋ ಖೋ ತಾವ ರಾಜಗಹೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಥ ಖ್ವಾಹಂ, ಆನನ್ದ, ಯೇನ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇಹಿ
ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಮಂ, ಆನನ್ದ, ತೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏತದವೋಚುಂ –

‘ಸನ್ತಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಪರಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಞ್ಚ
ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನಾವುಸೋ ಗೋತಮ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಇಧ ನೋ
ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋತಮೋ ಕಿಂವಾದೀ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ? ಕಥಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ ಚ ಮಯಂ ವುತ್ತವಾದಿನೋ ಚೇವ
ಆಯಸ್ಮತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮ , ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’’ತಿ?

‘‘ಏವಂ ವುತ್ತಾಹಂ, ಆನನ್ದ, ತೇ
ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದುಕ್ಖಂ
ವುತ್ತಂ ಮಯಾ। ಕಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ? ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ
ಮಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ
ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’’ತಿ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ
ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ
ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಭನ್ತೇ,
ಅಬ್ಭುತಂ ಭನ್ತೇ ! ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಏಕೇನ ಪದೇನ ಸಬ್ಬೋ ಅತ್ಥೋ
ವುತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಿಯಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏಸೇವತ್ಥೋ ವಿತ್ಥಾರೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಗಮ್ಭೀರೋ
ಚೇವ ಅಸ್ಸ ಗಮ್ಭೀರಾವಭಾಸೋ ಚಾ’’ತಿ?

‘‘ತೇನ ಹಾನನ್ದ, ತಞ್ಞೇವೇತ್ಥ ಪಟಿಭಾತೂ’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಮಂ,
ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಜರಾಮರಣಂ, ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ
ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವ’ನ್ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಜರಾಮರಣಂ
ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಜಾತಿನಿದಾನಂ ಜಾತಿಸಮುದಯಂ ಜಾತಿಜಾತಿಕಂ ಜಾತಿಪಭವ’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ।

‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಜಾತಿ ಪನಾವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ
ಕಿಂಪಭವಾ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಜಾತಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ,
ಭವನಿದಾನಾ ಭವಸಮುದಯಾ ಭವಜಾತಿಕಾ ಭವಪ್ಪಭವಾ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ।

‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಭವೋ ಪನಾವುಸೋ
ಆನನ್ದ, ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ ಕಿಂಪಭವೋ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಭವೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಉಪಾದಾನನಿದಾನೋ ಉಪಾದಾನಸಮುದಯೋ ಉಪಾದಾನಜಾತಿಕೋ ಉಪಾದಾನಪ್ಪಭವೋ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ।

‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ಉಪಾದಾನಂ
ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ॰… ತಣ್ಹಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ॰… ವೇದನಾ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ॰… ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಫಸ್ಸೋ ಪನಾವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ
ಕಿಂಪಭವೋ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಫಸ್ಸೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ,
ಸಳಾಯತನನಿದಾನೋ ಸಳಾಯತನಸಮುದಯೋ ಸಳಾಯತನಜಾತಿಕೋ ಸಳಾಯತನಪ್ಪಭವೋ’ತಿ। ‘ಛನ್ನಂತ್ವೇವ,
ಆವುಸೋ, ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ; ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ;
ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ; ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ
ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಭೂಮಿಜಸುತ್ತಂ

೨೫. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಭೂಮಿಜೋ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಭೂಮಿಜೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಸನ್ತಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ
ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಕಮ್ಮವಾದಾ ಪರಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ
ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ
ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಇಧ ನೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಗವಾ
ಕಿಂವಾದೀ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ , ಕಥಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ ಚ ಮಯಂ
ವುತ್ತವಾದಿನೋ ಚೇವ ಭಗವತೋ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮ,
ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ
ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ವುತ್ತಂ
ಭಗವತಾ। ಕಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ? ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಭಗವತೋ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ
ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ
ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰ …
ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ
ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ
ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ।

ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ
ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತಾ ಭೂಮಿಜೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಇಮಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ
ಆನನ್ದೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಯಾವತಕೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ
ಆಯಸ್ಮತಾ ಭೂಮಿಜೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಹೋಸಿ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಆನನ್ದ, ಯಥಾ ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾ
ಬ್ಯಾಕರಮಾನೋ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ। ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ವುತ್ತಂ ಮಯಾ।
ಕಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ? ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ ಮಂ ಅಭೂತೇನ
ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ
ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೇ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ
ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ
ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೇ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಮ್ಮವಾದಾ ಸಯಂಕತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ
ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಕಮ್ಮವಾದಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ
ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।

‘‘ಕಾಯೇ ವಾ ಹಾನನ್ದ, ಸತಿ ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾಹೇತು ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ವಾಚಾಯ ವಾ ಹಾನನ್ದ, ಸತಿ ವಚೀಸಞ್ಚೇತನಾಹೇತು ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಮನೇ ವಾ ಹಾನನ್ದ, ಸತಿ ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹೇತು ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಚ।

‘‘ಸಾಮಂ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ, ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ [ಯಂಪಚ್ಚಯಾಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಯಂಪಚ್ಚಯಾ ಯಂ (ಕ॰)] ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಪರೇ ವಾ ತಂ [ಪರೇ ವಾಸ್ಸ ತಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಪರೇ ವಾಯತಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)],
ಆನನ್ದ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ, ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ।

‘‘ಸಾಮಂ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಪರೇ
ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ
ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ…ಪೇ॰… ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ,
ವಚೀಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ।

‘‘ಸಾಮಂ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ಮನೋಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ
ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಪರೇ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ,
ಮನೋಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ।
ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ…ಪೇ॰… ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಾ ತಂ, ಆನನ್ದ, ಮನೋಸಙ್ಖಾರಂ
ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ।

‘‘ಇಮೇಸು , ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮೇಸು
ಅವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪತಿತಾ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಆನನ್ದ, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸೋ ಕಾಯೋ ನ ಹೋತಿ
ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಸಾ ವಾಚಾ ನ ಹೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ
ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಸೋ ಮನೋ ನ ಹೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ
ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ। ಖೇತ್ತಂ ತಂ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ವತ್ಥು ತಂ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಆಯತನಂ ತಂ
ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅಧಿಕರಣಂ ತಂ ನ ಹೋತಿ ಯಂಪಚ್ಚಯಾಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ಸುಖದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ಉಪವಾಣಸುತ್ತಂ

೨೬.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ
ಆಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಸನ್ತಿ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ
ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಸನ್ತಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪರಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
ಸನ್ತಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
ಸನ್ತಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ
ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಇಧ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಕಿಂವಾದೀ ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀ ಕಥಂ ಬ್ಯಾಕರಮಾನಾ ಚ
ಮಯಂ ವುತ್ತವಾದಿನೋ ಚೇವ ಭಗವತೋ ಅಸ್ಸಾಮ, ನ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?

‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ, ಉಪವಾಣ, ದುಕ್ಖಂ ವುತ್ತಂ ಮಯಾ। ಕಿಂ
ಪಟಿಚ್ಚ? ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಇತಿ ವದಂ ವುತ್ತವಾದೀ ಚೇವ ಮೇ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ ಮಂ ಅಭೂತೇನ
ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ
ವಾದಾನುಪಾತೋ ಗಾರಯ್ಹಂ ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ತತ್ರ, ಉಪವಾಣ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ
ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತದಪಿ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ
ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ತದಪಿ
ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ।

‘‘ತತ್ರ , ಉಪವಾಣ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಯಂಕತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞ ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ
ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ…ಪೇ॰… ಯೇಪಿ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ತೇ ವತ ಅಞ್ಞತ್ರ
ಫಸ್ಸಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ಪಚ್ಚಯಸುತ್ತಂ

೨೭.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ
ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ
ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜರಾ। ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಾ
ತಮ್ಹಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ
ಭೇದೋ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ; ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮರಣಂ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ಜರಾ ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ। ಇದಂ
ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ। ಜಾತಿಸಮುದಯಾ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ। ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ।
ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ, ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ,
ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ, ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ, ಸಮ್ಮಾಸತಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ… ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹಾ… ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ… ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಫಸ್ಸೋ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಳಾಯತನಂ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಾಮರೂಪಂ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ…?

‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ?
ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ – ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ। ಇಮೇ
ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ। ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೋ; ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ। ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ।
ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ
ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ
ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ,
ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಪಸ್ಸತಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ,
ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ,
ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ ಇತಿಪಿ, ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ
ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀ’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ಭಿಕ್ಖುಸುತ್ತಂ

೨೮.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ತತ್ರ ಖೋ…ಪೇ॰… ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಜರಾಮರಣಂ
ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ
ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿಂ ಪಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಭವಂ ಪಜಾನಾತಿ… ಉಪಾದಾನಂ ಪಜಾನಾತಿ… ತಣ್ಹಂ
ಪಜಾನಾತಿ… ವೇದನಂ ಪಜಾನಾತಿ… ಫಸ್ಸಂ ಪಜಾನಾತಿ… ಸಳಾಯತನಂ ಪಜಾನಾತಿ… ನಾಮರೂಪಂ
ಪಜಾನಾತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಜಾನಾತಿ… ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ , ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ
ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ
ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜರಾ। ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಾ
ತಮ್ಹಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ
ಭೇದೋ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ; ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮರಣಂ। ಇತಿ ಅಯಂ ಚ ಜರಾ ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ। ಜಾತಿಸಮುದಯಾ
ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ। ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ… ವೇದನಾ… ಫಸ್ಸೋ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ…।

‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ? ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ –
ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ।
ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೋ; ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ। ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ
ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰…
ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ
ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜಾತಿಂ ಪಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰…
ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ …
ಸಙ್ಖಾರೇ… ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ… ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ… ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ
ಪಜಾನಾತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ,
ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಪಸ್ಸತಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ,
ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ,
ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ ಇತಿಪಿ, ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ
ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ

೨೯. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ತತ್ರ ಖೋ…ಪೇ॰… ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ನ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ನ
ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜಾತಿಂ ನ
ಪರಿಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ…
ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ… ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ… ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ
ನ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ। ನ ಮೇತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ವಾ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ। ನ ಚ ಪನೇತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ’’।

‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಜಾತಿಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಭವಂ…
ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ
ಪರಿಜಾನನ್ತಿ , ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ
ಪರಿಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪರಿಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ಚೇವ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ।
ತೇ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ
ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ನವಮಂ।

೧೦. ದುತಿಯಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ

೩೦.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ತತ್ರ ಖೋ…ಪೇ॰… ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಜರಾಮರಣಂ
ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಜಾತಿಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಭವಂ…
ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ
ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ ವತ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ
ಠಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ’’।

‘‘ಯೇ ಚ
ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ ತೇ
ವತ ಜರಾಮರಣಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಜಾತಿಂ ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…
ಭವಂ… ಉಪಾದಾನಂ… ತಣ್ಹಂ… ವೇದನಂ… ಫಸ್ಸಂ… ಸಳಾಯತನಂ… ನಾಮರೂಪಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ
ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ವತ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಸ್ಸನ್ತೀತಿ
ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ದಸಬಲವಗ್ಗೋ ತತಿಯೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ದ್ವೇ ದಸಬಲಾ ಉಪನಿಸಾ ಚ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಭೂಮಿಜೋ।

ಉಪವಾಣೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಭಿಕ್ಖು, ದ್ವೇ ಚ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ॥

೪. ಕಳಾರಖತ್ತಿಯವಗ್ಗೋ

೧. ಭೂತಸುತ್ತಂ

೩೧. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ವುತ್ತಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಾರಾಯನೇ [ಪಾರಾಯಣೇ (ಸೀ॰)] ಅಜಿತಪಞ್ಹೇ –

‘‘ಯೇ ಚ ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮಾಸೇ, ಯೇ ಚ ಸೇಕ್ಖಾ ಪುಥೂ ಇಧ।

ತೇಸಂ ಮೇ ನಿಪಕೋ ಇರಿಯಂ, ಪುಟ್ಠೋ ಪಬ್ರೂಹಿ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥

‘‘ಇಮಸ್ಸ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ಏವಂ
ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ
ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ವುತ್ತಮಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ,
ಪಾರಾಯನೇ ಅಜಿತಪಞ್ಹೇ –

‘‘ಯೇ ಚ ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮಾಸೇ, ಯೇ ಚ ಸೇಕ್ಖಾ ಪುಥೂ ಇಧ।

ತೇಸಂ ಮೇ ನಿಪಕೋ ಇರಿಯಂ, ಪುಟ್ಠೋ ಪಬ್ರೂಹಿ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥

‘‘ಇಮಸ್ಸ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

‘‘ಭೂತಮಿದನ್ತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ಭೂತಮಿದನ್ತಿ, ಭನ್ತೇ, ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ಭೂತಮಿದನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ಭೂತಸ್ಸ
ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ಆಹಾರಸಮ್ಭವಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ
ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ।
ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ನಿರೋಧಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ,
ಸೇಕ್ಖೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ? ಭೂತಮಿದನ್ತಿ, ಭನ್ತೇ,
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ಭೂತಮಿದನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ಭೂತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ಆಹಾರಸಮ್ಭವಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ
ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ
ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ
ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ ಪಾರಾಯನೇ ಅಜಿತಪಞ್ಹೇ –

‘‘ಯೇ ಚ ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮಾಸೇ, ಯೇ ಚ ಸೇಕ್ಖಾ ಪುಥೂ ಇಧ।

ತೇಸಂ ಮೇ ನಿಪಕೋ ಇರಿಯಂ, ಪುಟ್ಠೋ ಪಬ್ರೂಹಿ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥

‘‘ಇಮಸ್ಸ ಖ್ವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮೀ’’ತಿ।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭೂತಮಿದನ್ತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ,
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ಭೂತಮಿದನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ಭೂತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ
ಆಹಾರಸಮ್ಭವಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ
ಭೂತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ
ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ
ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸೇಕ್ಖೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ? ಭೂತಮಿದನ್ತಿ,
ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ಭೂತಮಿದನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ
ದಿಸ್ವಾ ಭೂತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ
ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ।
ತದಾಹಾರಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ಆಹಾರಸಮ್ಭವಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ
ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾಹಾರನಿರೋಧಾ ಯಂ ಭೂತಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾ
ದಿಸ್ವಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ
ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ ಪಾರಾಯನೇ
ಅಜಿತಪಞ್ಹೇ –

‘‘ಯೇ ಚ ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮಾಸೇ, ಯೇ ಚ ಸೇಕ್ಖಾ ಪುಥೂ ಇಧ।

ತೇಸಂ ಮೇ ನಿಪಕೋ ಇರಿಯಂ, ಪುಟ್ಠೋ ಪಬ್ರೂಹಿ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥

‘‘ಇಮಸ್ಸ ಖೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ಕಳಾರಸುತ್ತಂ

೩೨. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ
ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು
ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮೋಳಿಯಫಗ್ಗುನೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು
ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಹೀನಾಯಾವತ್ತೋತಿ। ನ ಹಿ ನೂನ ಸೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ
ಅಸ್ಸಾಸಮಲತ್ಥಾತಿ। ತೇನ ಹಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಸ್ಸಾಸಂ
ಪತ್ತೋ’’ತಿ?

‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಕಙ್ಖಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಆಯತಿಂ, ಪನಾವುಸೋ’’ತಿ?

‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ । ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಆಯಸ್ಮತಾ, ಭನ್ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ,
ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ,
ಭಿಕ್ಖು, ಮಮ ವಚನೇನ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಹಿ – ‘ಸತ್ಥಾ ತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ,
ಆಮನ್ತೇತೀ’’’ತಿ । ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು
ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಆಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ।
‘‘ಏವಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತಯಾ,
ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ,
ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಏತೇಹಿ
ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಅತ್ಥೋ [ಅತ್ಥೋ ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)] ವುತ್ತೋ’’ತಿ। ‘‘ಯೇನ ಕೇನಚಿಪಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪರಿಯಾಯೇನ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಬ್ಯಾಕತಂ ಬ್ಯಾಕತತೋ ದಟ್ಠಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ‘‘ನನು ಅಹಮ್ಪಿ , ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ನ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಏತೇಹಿ ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ’’’ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ಜಾನತಾ ಪನ ತಯಾ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಥಂ ಪಸ್ಸತಾ ಅಞ್ಞಾ
ಬ್ಯಾಕತಾ – ಖೀಣಾ ಜಾತಿ ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ
ಪಜಾನಾಮೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ?

‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ಜಾನತಾ ಪನ ತಯಾ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಥಂ ಪಸ್ಸತಾ ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ಖೀಣಾ ಜಾತಿ ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’ತಿ; ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ [ಪುಟ್ಠೋ ಅಹಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಪುಟ್ಠಾಹಂ (ಪೀ॰ ಕ॰)],
ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಯಂನಿದಾನಾ, ಆವುಸೋ, ಜಾತಿ, ತಸ್ಸ ನಿದಾನಸ್ಸ ಖಯಾ
ಖೀಣಸ್ಮಿಂ ಖೀಣಾಮ್ಹೀತಿ ವಿದಿತಂ। ಖೀಣಾಮ್ಹೀತಿ ವಿದಿತ್ವಾ – ಖೀಣಾಜಾತಿ ವುಸಿತಂ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ,
ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಜಾತಿ
ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ
ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಜಾತಿ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ
ಕಿಂಪಭವಾ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಜಾತಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ,
ಭವನಿದಾನಾ ಭವಸಮುದಯಾ ಭವಜಾತಿಕಾ ಭವಪ್ಪಭವಾ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಭವೋ
ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ ಕಿಂಪಭವೋ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ
ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಭವೋ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ
ಕಿಂಪಭವೋ’ತಿ ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ –
‘ಭವೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಉಪಾದಾನನಿದಾನೋ ಉಪಾದಾನಸಮುದಯೋ ಉಪಾದಾನಜಾತಿಕೋ ಉಪಾದಾನಪ್ಪಭವೋ’ತಿ।
ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಉಪಾದಾನಂ ಪನಾವುಸೋ…ಪೇ॰… ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ತಣ್ಹಾ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ
ಕಿಂಪಭವಾ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ
ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ತಣ್ಹಾ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿಂನಿದಾನಾ
ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ’ತಿ? ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ –
‘ತಣ್ಹಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ವೇದನಾನಿದಾನಾ ವೇದನಾಸಮುದಯಾ ವೇದನಾಜಾತಿಕಾ ವೇದನಾಪಭವಾ’ತಿ। ಏವಂ
ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ಜಾನತೋ ಪನ ತೇ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಥಂ ಪಸ್ಸತೋ ಯಾ ವೇದನಾಸು
ನನ್ದೀ ಸಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ಜಾನತೋ ಪನ ತೇ,
ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಥಂ ಪಸ್ಸತೋ ಯಾ ವೇದನಾಸು ನನ್ದೀ ಸಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ ಏವಂ
ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ತಿಸ್ಸೋ ಖೋ ಇಮಾ, ಆವುಸೋ, ವೇದನಾ। ಕತಮಾ
ತಿಸ್ಸೋ? ಸುಖಾ ವೇದನಾ, ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ,
ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ। ಯದನಿಚ್ಚಂ ತಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವಿದಿತಂ [ವಿದಿತಾ (ಟೀಕಾ)], ಯಾ ವೇದನಾಸು ನನ್ದೀ ಸಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸೀ’ತಿ। ಏವಂ, ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಸಾರಿಪುತ್ತ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ,
ಪರಿಯಾಯೋ, ಏತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯ – ‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವೇದಯಿತಂ ತಂ
ದುಕ್ಖಸ್ಮಿ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏವಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಪನ ತಯಾ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ –
ಖೀಣಾ ಜಾತಿ ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’ತಿ?
ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ,
ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಥಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಪನ ತಯಾ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ಖೀಣಾ ಜಾತಿ ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾಮೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಖ್ವಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ ತಥಾ ಸತೋ ವಿಹರಾಮಿ ಯಥಾ ಸತಂ
ವಿಹರನ್ತಂ ಆಸವಾ ನಾನುಸ್ಸವನ್ತಿ, ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ನಾವಜಾನಾಮೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋಹಂ, ಭನ್ತೇ,
ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಸಾರಿಪುತ್ತ।
ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪರಿಯಾಯೋ ಏತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯ – ಯೇ
ಆಸವಾ ಸಮಣೇನ ವುತ್ತಾ ತೇಸ್ವಾಹಂ ನ ಕಙ್ಖಾಮಿ, ತೇ ಮೇ ಪಹೀನಾತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ।
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾ ಸುಗತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ।

ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ
ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವಿದಿತಂ ಮಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಹಂ
ಅಪುಚ್ಛಿ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಅಹೋಸಿ ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ। ಯತೋ ಚ ಖೋ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಹಂ
ಅನುಮೋದಿ, ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏತದಹೋಸಿ – ದಿವಸಂ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ದಿವಸಮ್ಪಾಹಂ ಭಗವತೋ
ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ। ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ
ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ,
ರತ್ತಿಮ್ಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ
ಪರಿಯಾಯೇಹಿ। ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ [ರತ್ತಿದಿವಂ (ಕ॰)] ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ , ರತ್ತಿನ್ದಿವಮ್ಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ। ದ್ವೇ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ದ್ವೇ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ
ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ
ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಛ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ
ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ
ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ಸತ್ತ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹೀ’’ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಆಯಸ್ಮತಾ, ಭನ್ತೇ,
ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಸೀಹನಾದೋ ನದಿತೋ – ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವಿದಿತಂ ಮಂ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಪಠಮಂ
ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛಿ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಅಹೋಸಿ ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ। ಯತೋ ಚ ಖೋ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಅನುಮೋದಿ ,
ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏತದಹೋಸಿ – ದಿವಸಂ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ದಿವಸಮ್ಪಾಹಂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ; ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ…ಪೇ॰…
ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ತೀಣಿ…
ಚತ್ತಾರಿ… ಪಞ್ಚ… ಛ… ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಿ ಮಂ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಾಹಂ ಭಗವತೋ
ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹೀ’’ತಿ।

‘‘ಸಾ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖು, ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಧಾತು
ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ, ಯಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಧಾತುಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ದಿವಸಂ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ
ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ದಿವಸಮ್ಪಿ ಮೇ
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ।
ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ರತ್ತಿಮ್ಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ…ಪೇ॰…
ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಮ್ಪಿ ಮೇ
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ… ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ
ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ದ್ವೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ… ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ,
ತೀಣಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ… ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ,
ಚತ್ತಾರಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ… ಪಞ್ಚ
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಪಞ್ಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ
ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ… ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ
ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ…
ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಚೇಪಾಹಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ
ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ, ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿಪಿ ಮೇ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತಮತ್ಥಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಞಾಣವತ್ಥುಸುತ್ತಂ

೩೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ…ಪೇ॰… ‘‘ಚತುಚತ್ತಾರೀಸಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮಾನಿ [ಕತಮಾನಿ ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)], ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಚತ್ತಾರೀಸಂ ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ? ಜರಾಮರಣೇ
ಞಾಣಂ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ
ಞಾಣಂ; ಜಾತಿಯಾ ಞಾಣಂ, ಜಾತಿಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ಜಾತಿನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ಜಾತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ
ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ; ಭವೇ ಞಾಣಂ, ಭವಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ಭವನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ಭವನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ
ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ; ಉಪಾದಾನೇ ಞಾಣಂ, ಉಪಾದಾನಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ,
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ; ತಣ್ಹಾಯ ಞಾಣಂ,
ತಣ್ಹಾಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ;
ವೇದನಾಯ ಞಾಣಂ, ವೇದನಾಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ವೇದನಾನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ, ವೇದನಾನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ
ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ; ಫಸ್ಸೇ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಳಾಯತನೇ ಞಾಣಂ… ನಾಮರೂಪೇ ಞಾಣಂ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಞಾಣಂ…
ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಞಾಣಂ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೇ ಞಾಣಂ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೇ ಞಾಣಂ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಞಾಣಂ। ಇಮಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಚತ್ತಾರೀಸಂ
ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ।

‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ? ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ ಸಂಹಾನಿ
ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜರಾ। ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಾ ತಮ್ಹಾ
ಸತ್ತನಿಕಾಯಾ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಭೇದೋ ಅನ್ತರಧಾನಂ ಮಚ್ಚು ಮರಣಂ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಖನ್ಧಾನಂ ಭೇದೋ
ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮರಣಂ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ಜರಾ, ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ; ಇದಂ
ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜರಾಮರಣಂ।

‘‘ಜಾತಿಸಮುದಯಾ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ;
ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ –
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇ ಞಾಣಂ । ಸೋ ಇಮಿನಾ ಧಮ್ಮೇನ ದಿಟ್ಠೇನ ವಿದಿತೇನ ಅಕಾಲಿಕೇನ ಪತ್ತೇನ ಪರಿಯೋಗಾಳ್ಹೇನ ಅತೀತಾನಾಗತೇನ ಯಂ ನೇತಿ।

‘‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ
ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ
ಏವಮೇವ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಾಹಂ ಏತರಹಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ
ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಏವಮೇವ
ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಾಹಂ ಏತರಹೀತಿ। ಇದಮಸ್ಸ ಅನ್ವಯೇ ಞಾಣಂ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಞಾಣಾನಿ
ಪರಿಸುದ್ಧಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಪರಿಯೋದಾತಾನಿ – ಧಮ್ಮೇ ಞಾಣಞ್ಚ ಅನ್ವಯೇ ಞಾಣಞ್ಚ। ಅಯಂ
ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ,
ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಪಸ್ಸತಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ
ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ ಇತಿಪಿ, ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀತಿ।

‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವೋ…
ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಂ… ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ ತಣ್ಹಾ… ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇದನಾ…
ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸೋ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಸಳಾಯತನಂ… ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಾಮರೂಪಂ … ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ? ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಸಙ್ಖಾರಾ – ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋತಿ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೋ; ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ,
ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ ,
ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಇದಮಸ್ಸ
ಧಮ್ಮೇ ಞಾಣಂ। ಸೋ ಇಮಿನಾ ಧಮ್ಮೇನ ದಿಟ್ಠೇನ ವಿದಿತೇನ ಅಕಾಲಿಕೇನ ಪತ್ತೇನ
ಪರಿಯೋಗಾಳ್ಹೇನ ಅತೀತಾನಾಗತೇನ ಯಂ ನೇತಿ।

‘‘ಯೇ ಖೋ ಕೇಚಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಏವಮೇವ ಅಬ್ಭಞ್ಞಂಸು,
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಾಹಂ ಏತರಹಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ
ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಏವಮೇವ
ಅಭಿಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಾಹಂ ಏತರಹಿ। ಇದಮಸ್ಸ ಅನ್ವಯೇ ಞಾಣಂ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಞಾಣಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾನಿ
ಹೋನ್ತಿ ಪರಿಯೋದಾತಾನಿ – ಧಮ್ಮೇ ಞಾಣಞ್ಚ ಅನ್ವಯೇ ಞಾಣಞ್ಚ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ
ಇತಿಪಿ, ಪಸ್ಸತಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖಾಯ
ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ
ಇತಿಪಿ, ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ದುತಿಯಞಾಣವತ್ಥುಸುತ್ತಂ

೩೪.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸತ್ತಸತ್ತರಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ।
ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ
ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಸತ್ತರಿ ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ? ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ ;
ಅಸತಿ ಜಾತಿಯಾ ನತ್ಥಿ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ; ಅತೀತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನಂ ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ
ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ, ಅಸತಿ ಜಾತಿಯಾ ನತ್ಥಿ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ; ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನಂ
ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ, ಅಸತಿ ಜಾತಿಯಾ ನತ್ಥಿ ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ; ಯಮ್ಪಿಸ್ಸ
ತಂ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ ತಮ್ಪಿ ಖಯಧಮ್ಮಂ ವಯಧಮ್ಮಂ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಞಾಣಂ।

‘‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋತಿ ಞಾಣಂ…
ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ಞಾಣಂ… ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾತಿ ಞಾಣಂ… ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ
ವೇದನಾತಿ ಞಾಣಂ… ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋತಿ ಞಾಣಂ… ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ
ಸಳಾಯತನನ್ತಿ ಞಾಣಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ಞಾಣಂ… ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಞಾಣಂ; ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಞಾಣಂ, ಅಸತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನತ್ಥಿ
ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಞಾಣಂ; ಅತೀತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಞಾಣಂ, ಅಸತಿ
ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಞಾಣಂ; ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ
ಞಾಣಂ, ಅಸತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಞಾಣಂ; ಯಮ್ಪಿಸ್ಸ ತಂ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ
ತಮ್ಪಿ ಖಯಧಮ್ಮಂ ವಯಧಮ್ಮಂ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಞಾಣಂ। ಇಮಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಸತ್ತರಿ ಞಾಣವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಸುತ್ತಂ

೩೫.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಏವಂ
ವುತ್ತೇ, ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘‘ಕತಮಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಜರಾಮರಣಂ,
ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ? ‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ‘ಕತಮಂ ಜರಾಮರಣಂ ,
ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜರಾಮರಣಂ
ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ, ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ
ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು , ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕತಮಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಜಾತಿ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಜಾತೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ‘‘‘ಕತಮಾ ಜಾತಿ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಜಾತೀ’ತಿ ಇತಿ
ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞಾ ಜಾತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಜಾತೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ,
ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ
ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ
ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖು,
ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಕತಮೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭವೋ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಭವೋ’’ತಿ? ‘‘ನೋ
ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ‘‘‘ಕತಮೋ ಭವೋ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಭವೋ’ತಿ ಇತಿ ವಾ,
ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞೋ ಭವೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಭವೋ’ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ
ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು,
ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ; ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ,
ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ
ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ…ಪೇ॰…
‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನನ್ತಿ… ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾತಿ… ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾತಿ… ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋತಿ… ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನನ್ತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ… ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕತಮೇ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ
ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಕಲ್ಲೋ ಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ‘‘‘ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಕಸ್ಸ ಚ
ಪನಿಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ
ಪನಿಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ
ನಾನಂ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ
ಹೋತಿ; ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರನ್ತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖು, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ
ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ –
‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖು,
ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ
ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ‘ಕತಮಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ
ಜರಾಮರಣಂ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ,
‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ। ಸಬ್ಬಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ
ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ ಅನಭಾವಙ್ಕತಾನಿ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನಿ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ‘ಕತಮಾ ಜಾತಿ, ಕಸ್ಸ
ಚ ಪನಾಯಂ ಜಾತಿ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಾ ಜಾತಿ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಾಯಂ ಜಾತಿ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ತಂ
ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ। ಸಬ್ಬಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ
ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ ಅನಭಾವಙ್ಕತಾನಿ ಆಯತಿಂ
ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನಿ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ
ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ಕತಮೋ ಭವೋ…ಪೇ॰…
ಕತಮಂ ಉಪಾದಾನಂ… ಕತಮಾ ತಣ್ಹಾ… ಕತಮಾ ವೇದನಾ… ಕತಮೋ ಫಸ್ಸೋ… ಕತಮಂ ಸಳಾಯತನಂ… ಕತಮಂ ನಾಮರೂಪಂ… ಕತಮಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ
ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ‘ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ,
ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞೇ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ’
ಇತಿ ವಾ, ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ, ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ।
ಸಬ್ಬಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ
ಅನಭಾವಙ್ಕತಾನಿ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ದುತಿಯಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಸುತ್ತಂ

೩೬. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘‘ಕತಮಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ ,
ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’
ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ
ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕತಮಾ ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಭವೋ… ಕತಮಂ ಉಪಾದಾನಂ… ಕತಮಾ ತಣ್ಹಾ… ಕತಮಾ ವೇದನಾ… ಕತಮೋ ಫಸ್ಸೋ… ಕತಮಂ
ಸಳಾಯತನಂ… ಕತಮಂ ನಾಮರೂಪಂ… ಕತಮಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ
ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಅಞ್ಞೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ
ಸಙ್ಖಾರಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಉಭಯಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ।
‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ ಹೋತಿ।
‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ನ
ಹೋತಿ। ಏತೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ –
‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ
ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ‘ಕತಮಂ ಜರಾಮರಣಂ,
ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿದಂ ಜರಾಮರಣಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ತಂ ಜೀವಂ
ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ, ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ। ಸಬ್ಬಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ
ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ ಅನಭಾವಙ್ಕತಾನಿ ಆಯತಿಂ
ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನಿ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಯಾನಿಸ್ಸ
ತಾನಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ। ಕತಮಾ ಜಾತಿ…ಪೇ॰…
ಕತಮೋ ಭವೋ… ಕತಮಂ ಉಪಾದಾನಂ… ಕತಮಾ ತಣ್ಹಾ… ಕತಮಾ ವೇದನಾ… ಕತಮೋ ಫಸ್ಸೋ… ಕತಮಂ
ಸಳಾಯತನಂ… ಕತಮಂ ನಾಮರೂಪಂ… ಕತಮಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ‘ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಕಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ
ಸಙ್ಖಾರಾ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞೇ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಪನಿಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ’ ಇತಿ ವಾ; ‘ತಂ
ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ’ ಇತಿ ವಾ। ಸಬ್ಬಾನಿಸ್ಸ ತಾನಿ
ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾನಿ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾನಿ ಅನಭಾವಙ್ಕತಾನಿ ಆಯತಿಂ
ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾನೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ನತುಮ್ಹಸುತ್ತಂ

೩೭. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ನಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಪಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ। ಪುರಾಣಮಿದಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಂ ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಅಭಿಸಞ್ಚೇತಯಿತಂ ವೇದನಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ’’।

‘‘ತತ್ರ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಞ್ಞೇವ ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ – ‘ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ
ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ,
ಯದಿದಂ – ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ಚೇತನಾಸುತ್ತಂ

೩೮. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ‘‘ಯಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ಯಞ್ಚ ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ [ಆರಮಣಮೇತಂ (?)]
ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ
ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿ ಜರಾಮರಣಂ
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ
ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ನೋ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ನೋ ಚೇ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ಅಥ ಚೇ
ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೋ ಚೇವ ಚೇತೇತಿ ನೋ ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ನೋ ಚ ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ನ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ । ಆರಮ್ಮಣೇ ಅಸತಿ
ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ತದಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ದುತಿಯಚೇತನಾಸುತ್ತಂ

೩೯. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ಯಞ್ಚ ಅನುಸೇತಿ,
ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ।
ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ।
ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ; ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ; ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ತಣ್ಹಾ…
ಉಪಾದಾನಂ… ಭವೋ… ಜಾತಿ… ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ।
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ನೋ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ನೋ
ಚೇ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ಅಥ ಚೇ ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ
ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ
ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೋ ಚೇವ ಚೇತೇತಿ ನೋ ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ನೋ ಚ ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ನ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ
ಅಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ತದಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅವಿರೂಳ್ಹೇ
ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ನವಮಂ।

೧೦. ತತಿಯಚೇತನಾಸುತ್ತಂ

೪೦. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಞ್ಚ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ಯಞ್ಚ ಅನುಸೇತಿ ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ
ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ
ವಿರೂಳ್ಹೇ ನತಿ ಹೋತಿ। ನತಿಯಾ ಸತಿ ಆಗತಿಗತಿ ಹೋತಿ। ಆಗತಿಗತಿಯಾ ಸತಿ ಚುತೂಪಪಾತೋ ಹೋತಿ।
ಚುತೂಪಪಾತೇ ಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ।
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ನೋ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ ನೋ ಚೇ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ಅಥ ಚೇ
ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ
ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ನತಿ ಹೋತಿ। ನತಿಯಾ
ಸತಿ ಆಗತಿಗತಿ ಹೋತಿ। ಆಗತಿಗತಿಯಾ ಸತಿ ಚುತೂಪಪಾತೋ ಹೋತಿ। ಚುತೂಪಪಾತೇ ಸತಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೋ ಚೇವ ಚೇತೇತಿ ನೋ ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ನೋ ಚ ಅನುಸೇತಿ, ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ನ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ। ಆರಮ್ಮಣೇ
ಅಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ತದಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅವಿರೂಳ್ಹೇ ನತಿ ನ
ಹೋತಿ। ನತಿಯಾ ಅಸತಿ ಆಗತಿಗತಿ ನ ಹೋತಿ। ಆಗತಿಗತಿಯಾ ಅಸತಿ ಚುತೂಪಪಾತೋ ನ ಹೋತಿ।
ಚುತೂಪಪಾತೇ ಅಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ
ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ಕಳಾರಖತ್ತಿಯವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಭೂತಮಿದಂ ಕಳಾರಞ್ಚ, ದುವೇ ಚ ಞಾಣವತ್ಥೂನಿ।

ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಚ ದ್ವೇ, ನತುಮ್ಹಾ ಚೇತನಾ ತಯೋತಿ॥

೫. ಗಹಪತಿವಗ್ಗೋ

೧. ಪಞ್ಚವೇರಭಯಸುತ್ತಂ

೪೧. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಂ
ಗಹಪತಿಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ
ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಚತೂಹಿ ಚ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅರಿಯೋ ಚಸ್ಸ
ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಸೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ
ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ – ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ
ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ
ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನೋ’’’ತಿ।

‘‘ಕತಮಾನಿ
ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ? ಯಂ, ಗಹಪತಿ, ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ
ಪಾಣಾತಿಪಾತಪಚ್ಚಯಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ
ಪಸವತಿ, ಚೇತಸಿಕಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಸ್ಸ ಏವಂ
ತಂ ಭಯಂ ವೇರಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ।

‘‘ಯಂ, ಗಹಪತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಚೇತಸಿಕಮ್ಪಿ
ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತಸ್ಸ ಏವಂ ತಂ ಭಯಂ ವೇರಂ
ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ।

‘‘ಯಂ , ಗಹಪತಿ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಪಚ್ಚಯಾ
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ,
ಚೇತಸಿಕಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತಸ್ಸ ಏವಂ
ತಂ ಭಯಂ ವೇರಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ।

‘‘ಯಂ, ಗಹಪತಿ, ಮುಸಾವಾದೀ ಮುಸಾವಾದಪಚ್ಚಯಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ
ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಚೇತಸಿಕಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ
ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ, ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತಸ್ಸ ಏವಂ ತಂ ಭಯಂ ವೇರಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ।

‘‘ಯಂ, ಗಹಪತಿ, ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾಯೀ
ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಪಚ್ಚಯಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ,
ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಭಯಂ ವೇರಂ ಪಸವತಿ, ಚೇತಸಿಕಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯತಿ,
ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಾ ಪಟಿವಿರತಸ್ಸ ಏವಂ ತಂ ಭಯಂ ವೇರಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಾನಿ
ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ,
ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ
ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ
ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’’’ತಿ।

‘‘ಧಮ್ಮೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಅಕಾಲಿಕೋ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕೋ
ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞೂಹೀ’’’ತಿ।

‘‘ಸಙ್ಘೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ – ‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ
ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಞಾಯಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ, ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ
ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ , ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ, ಏಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ ಪಾಹುನೇಯ್ಯೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅರಿಯಕನ್ತೇಹಿ ಸೀಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ಅಖಣ್ಡೇಹಿ
ಅಚ್ಛಿದ್ದೇಹಿ ಅಸಬಲೇಹಿ ಅಕಮ್ಮಾಸೇಹಿ ಭುಜಿಸ್ಸೇಹಿ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥೇಹಿ ಅಪರಾಮಟ್ಠೇಹಿ
ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕೇಹಿ। ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕತಮೋ ಚಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ
ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಞ್ಞೇವ ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ
ಮನಸಿ ಕರೋತಿ – ‘ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ;
ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಯದಿದಂ
ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ;
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ
ಹೋತೀ’’’ತಿ। ಅಯಮಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ
ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ,
ಅಯಞ್ಚಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಸೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ
ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ – ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನೋ’’’ತಿ।

೨. ದುತಿಯಪಞ್ಚವೇರಭಯಸುತ್ತಂ

೪೨. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯತೋ
ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಚತೂಹಿ ಚ
ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅರಿಯೋ ಚಸ್ಸ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ
ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಸೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ – ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ
ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ
ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನೋ’’’ತಿ।

‘‘ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ? ಯಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ …ಪೇ॰… ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ…ಪೇ॰… ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ… ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮುಸಾವಾದೀ… ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾಯೀ…ಪೇ॰… ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।

‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇ… ಸಙ್ಘೇ… ಅರಿಯಕನ್ತೇಹಿ ಸೀಲೇಹಿ
ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಕತಮೋ ಚಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಞ್ಞೇವ ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ…ಪೇ॰… ಅಯಮಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ
ವೇರಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಇಮೇಹಿ ಚ ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ,
ಅಯಞ್ಚಸ್ಸ ಅರಿಯೋ ಞಾಯೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಸೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ
ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ – ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ
ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ
ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯನೋ’’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ದುಕ್ಖಸುತ್ತಂ

೪೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ದುಕ್ಖಸ್ಸ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ। ತಂ ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ;
ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ
ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ? ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ
ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ;
ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ
ರಸೇ ಚ…ಪೇ॰… ಕಾಯಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ…ಪೇ॰… ಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ
ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ।
ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ।

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ? ಚಕ್ಖುಞ್ಚ
ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ
ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ;
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…
ಘಾನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರಸೇ ಚ…ಪೇ॰… ಕಾಯಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ
ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ…ಪೇ॰… ಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ
ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ
ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ
ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ಲೋಕಸುತ್ತಂ

೪೪. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಲೋಕಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ। ತಂ
ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ
ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ? ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ
ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ; ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ;
ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ; ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ
ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ…ಪೇ॰…
ಘಾನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ… ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರಸೇ ಚ… ಕಾಯಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ…
ಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ।
ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ
ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ।

‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ? ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ
ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ;
ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ;
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।
ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ…ಪೇ॰… ಘಾನಞ್ಚ
ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ… ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರಸೇ ಚ… ಕಾಯಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ… ಮನಞ್ಚ
ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ
ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ;
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗಮೋ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಞಾತಿಕಸುತ್ತಂ

೪೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಞಾತಿಕೇ ವಿಹರತಿ ಗಿಞ್ಜಕಾವಸಥೇ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ರಹೋಗತೋ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನೋ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ಅಭಾಸಿ –

‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ।
ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ, ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ; ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ
ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ…ಪೇ॰… ಘಾನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಗನ್ಧೇ ಚ…
ಜಿವ್ಹಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರಸೇ ಚ… ಕಾಯಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ… ಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ;
ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ; ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ;
ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ;
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೋತಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಸದ್ದೇ ಚ…ಪೇ॰…
ಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋ।
ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ; ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಉಪಸ್ಸುತಿ [ಉಪಸ್ಸುತಿಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]
ಠಿತೋ ಹೋತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಸ್ಸುತಿ ಠಿತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ
ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ನೋ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏವಂ,
ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಹಿ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ; ಪರಿಯಾಪುಣಾಹಿ ತ್ವಂ,
ಭಿಕ್ಖು, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ; ಧಾರೇಹಿ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ।
ಅತ್ಥಸಂಹಿತೋ ಅಯಂ [ಅತ್ಥಸಂಹಿತೋಯಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾಯಂ (ಪೀ॰ ಕ॰)], ಭಿಕ್ಖು, ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕೋ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ಅಞ್ಞತರಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತಂ

೪೬. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸೋ ಕರೋತಿ ಸೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಸೋ ಕರೋತಿ ಸೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಯಮೇಕೋ ಅನ್ತೋ’’।

‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಞ್ಞೋ
ಕರೋತಿ, ಅಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಅಞ್ಞೋ ಕರೋತಿ, ಅಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಂವೇದಯತೀ’ತಿ ಖೋ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ। ಏತೇ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ
ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ …ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ,…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ
ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿಸುತ್ತಂ

೪೭.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ…ಪೇ॰… ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ, ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀ’ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಯಮೇಕೋ ಅನ್ತೋ’’।

‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಂ
ನತ್ಥೀ’ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ। ಏತೇ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ
ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ;
ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।
ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ಲೋಕಾಯತಿಕಸುತ್ತಂ

೪೮. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಲೋಕಾಯತಿಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಲೋಕಾಯತಿಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀ’ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಜೇಟ್ಠಮೇತಂ ಲೋಕಾಯತಂ’’।

‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ದುತಿಯಮೇತಂ ಲೋಕಾಯತಂ’’।

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಮೇಕತ್ತ’’ನ್ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಮೇಕತ್ತ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತತಿಯಮೇತಂ ಲೋಕಾಯತಂ’’।

‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಂ ಪುಥುತ್ತ’’ನ್ತಿ? ‘‘‘ಸಬ್ಬಂ ಪುಥುತ್ತ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚತುತ್ಥಮೇತಂ ಲೋಕಾಯತಂ’’।

‘‘ಏತೇ ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಮಜ್ಝೇನ ತಥಾಗತೋ
ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ
ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಲೋಕಾಯತಿಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ಅರಿಯಸಾವಕಸುತ್ತಂ

೪೯. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ನ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಕಿಂ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಕಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ? (ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ,) [( ) ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಪಾಠಾ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ದಸ್ಸಿತಾ। ತಥಾ ಸತಿ ಅನನ್ತರಸುತ್ತಟೀಕಾಯ ಸಮೇತಿ] ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ವೇದನಾ
ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಭವೋ
ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತೀ’’’ತಿ?

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಾ
ಞಾಣಮೇವೇತ್ಥ ಹೋತಿ – ‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ।
(ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ; ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ;) [( ) ಏತ್ಥಕೇಸು ಪಾಠಾ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ದಸ್ಸಿತಾ। ತಥಾ ಸತಿ ಅನನ್ತರಸುತ್ತಟೀಕಾಯ ಸಮೇತಿ] ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ; ನಾಮರೂಪೇ ಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ ;
ಸಳಾಯತನೇ ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ; ಫಸ್ಸೇ ಸತಿ ವೇದನಾ ಹೋತಿ; ವೇದನಾಯ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ;
ತಣ್ಹಾಯ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ; ಉಪಾದಾನೇ ಸತಿ ಭವೋ ಹೋತಿ; ಭವೇ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ; ಜಾತಿಯಾ
ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತೀ’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಏವಮಯಂ ಲೋಕೋ ಸಮುದಯತೀ’’’ತಿ।

‘‘ನ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ
ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಕಿಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ
ಕಿಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ? (ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ
ಹೋತಿ,) [( ) ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಪಾಠಾಪಿ ತತ್ಥ ತಥೇವ ದಸ್ಸಿತಾ]
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ
ಫಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ವೇದನಾ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಭವೋ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ
ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’’’ತಿ?

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಾ
ಞಾಣಮೇವೇತ್ಥ ಹೋತಿ – ‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ।
(ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ; ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ;) [( ) ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಪಾಠಾಪಿ ತತ್ಥ ತಥೇವ ದಸ್ಸಿತಾ] ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ; ನಾಮರೂಪೇ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಭವೋ ನ ಹೋತಿ… ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ… ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಏವಮಯಂ ಲೋಕೋ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ
ಏವಂ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ…ಪೇ॰… ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀ’’ತಿ।
ನವಮಂ।

೧೦. ದುತಿಯಅರಿಯಸಾವಕಸುತ್ತಂ

೫೦.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಕಿಂ
ನು ಖೋ ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಕಿಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಕಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ? ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ
ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ವೇದನಾ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ
ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಭವೋ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ
ಹೋತೀ’’’ತಿ?

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಞಾಣಮೇವೇತ್ಥ ಹೋತಿ – ‘ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ;
ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ; ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ; ನಾಮರೂಪೇ ಸತಿ
ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ; ಸಳಾಯತನೇ ಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ; ಫಸ್ಸೇ ಸತಿ ವೇದನಾ ಹೋತಿ ;
ವೇದನಾಯ ಸತಿ ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ; ತಣ್ಹಾಯ ಸತಿ ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ; ಉಪಾದಾನೇ ಸತಿ ಭವೋ ಹೋತಿ;
ಭವೇ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ; ಜಾತಿಯಾ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತೀ’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಏವಮಯಂ
ಲೋಕೋ ಸಮುದಯತೀ’’’ತಿ।

‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಕಿಂ ನು
ಖೋ ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಕಿಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಕಿಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ? ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ
ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ
ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ
ಅಸತಿ ವೇದನಾ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನಂ… ಭವೋ… ಜಾತಿ…
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’’’ತಿ?

‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಾ
ಞಾಣಮೇವೇತ್ಥ ಹೋತಿ – ‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ।
ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತಿ; ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅಸತಿ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ; ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ; ನಾಮರೂಪೇ ಅಸತಿ ಸಳಾಯತನಂ ನ
ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಏವಮಯಂ ಲೋಕೋ
ನಿರುಜ್ಝತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮುದಯಞ್ಚ
ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ
ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಆಗತೋ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ,
ಪಸ್ಸತಿ ಇಮಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇತಿಪಿ, ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ , ಸೇಕ್ಖಾಯ ವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇತಿಪಿ, ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಇತಿಪಿ, ಅರಿಯೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ ಇತಿಪಿ, ಅಮತದ್ವಾರಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ ಇತಿಪೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ಗಹಪತಿವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ದ್ವೇ ಪಞ್ಚವೇರಭಯಾ ವುತ್ತಾ, ದುಕ್ಖಂ ಲೋಕೋ ಚ ಞಾತಿಕಂ।

ಅಞ್ಞತರಂ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಚ, ಲೋಕಾಯತಿಕೇನ ಅಟ್ಠಮಂ।

ದ್ವೇ ಅರಿಯಸಾವಕಾ ವುತ್ತಾ, ವಗ್ಗೋ ತೇನ ಪವುಚ್ಚತೀತಿ॥

೬. ದುಕ್ಖವಗ್ಗೋ

೧. ಪರಿವೀಮಂಸನಸುತ್ತಂ

೫೧. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ।
ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ
ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –

‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ
ಪರಿವೀಮಂಸೇಯ್ಯ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾ
ಭಗವಂನೇತ್ತಿಕಾ ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾ । ಸಾಧು ವತ, ಭನ್ತೇ,
ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪಟಿಭಾತು ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವತೋ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ
ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ,
ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ
ಏತದವೋಚ –

‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಪರಿವೀಮಂಸತಿ – ‘ಯಂ
ಖೋ ಇದಂ ಅನೇಕವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಜರಾಮರಣಂ; ಇದಂ ನು ಖೋ
ದುಕ್ಖಂ ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ ಕಿಂಪಭವಂ? ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’ತಿ? ಸೋ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಯಂ ಖೋ ಇದಂ
ಅನೇಕವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಜರಾಮರಣಂ, ಇದಂ ಖೋ ದುಕ್ಖಂ ಜಾತಿನಿದಾನಂ ಜಾತಿಸಮುದಯಂ ಜಾತಿಜಾತಿಕಂ ಜಾತಿಪ್ಪಭವಂ। ಜಾತಿಯಾ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಸೋ ಜರಾಮರಣಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಞ್ಚ
ಪಜಾನಾತಿ, ಯಾ ಚ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಥಾ
ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮಾ
ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಾಯ।

‘‘ಅಥಾಪರಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಪರಿವೀಮಂಸತಿ – ‘ಜಾತಿ ಪನಾಯಂ
ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ
ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತೀ’ತಿ? ಸೋ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಜಾತಿ ಭವನಿದಾನಾ
ಭವಸಮುದಯಾ ಭವಜಾತಿಕಾ ಭವಪ್ಪಭವಾ; ಭವೇ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಭವೇ ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ
ಹೋತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಸೋ ಜಾತಿಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ,
ಜಾತಿನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಾ ಚ ಜಾತಿನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ,
ತಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ
ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಜಾತಿನಿರೋಧಾಯ।

‘‘ಅಥಾಪರಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಪರಿವೀಮಂಸತಿ – ‘ಭವೋ ಪನಾಯಂ
ಕಿಂನಿದಾನೋ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನಂ ಪನಿದಂ ಕಿಂನಿದಾನಂ… ತಣ್ಹಾ ಪನಾಯಂ ಕಿಂನಿದಾನಾ… ವೇದನಾ…
ಫಸ್ಸೋ… ಸಳಾಯತನಂ ಪನಿದಂ ಕಿಂನಿದಾನಂ… ನಾಮರೂಪಂ ಪನಿದಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪನಿದಂ… ಸಙ್ಖಾರಾ
ಪನಿಮೇ ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾ; ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತೀ’ತಿ? ಸೋ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ –
‘ಸಙ್ಖಾರಾ ಅವಿಜ್ಜಾನಿದಾನಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಜಾತಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾಪಭವಾ; ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನ ಹೋನ್ತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಸೋ ಸಙ್ಖಾರೇ ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ,
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಾ ಚ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ತಞ್ಚ
ಪಜಾನಾತಿ, ತಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ ; ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾಯ।

‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲೋ ಪುಞ್ಞಂ ಚೇ ಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ, ಪುಞ್ಞೂಪಗಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ।
ಅಪುಞ್ಞಂ ಚೇ ಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ, ಅಪುಞ್ಞೂಪಗಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಆನೇಞ್ಜಂ ಚೇ
ಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಆನೇಞ್ಜೂಪಗಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ
ಅವಿಜ್ಜಾ ಪಹೀನಾ ಹೋತಿ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಸೋ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದಾ ನೇವ
ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ನ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ನ
ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ। ಅನಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೋ ಅನಭಿಸಞ್ಚೇತಯನ್ತೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ
ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ; ಅನುಪಾದಿಯಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಅಪರಿತಸ್ಸಂ ಪಚ್ಚತ್ತಞ್ಞೇವ
ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ
ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

‘‘ಸೋ ಸುಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ ವೇದಯತಿ, ಸಾ ಅನಿಚ್ಚಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ,
ಅನಜ್ಝೋಸಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನಭಿನನ್ದಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ದುಕ್ಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ ವೇದಯತಿ, ಸಾ
ಅನಿಚ್ಚಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನಜ್ಝೋಸಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನಭಿನನ್ದಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ।
ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ ವೇದಯತಿ, ಸಾ ಅನಿಚ್ಚಾತಿ
ಪಜಾನಾತಿ, ಅನಜ್ಝೋಸಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಅನಭಿನನ್ದಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಸುಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ
ವೇದಯತಿ, ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ನಂ ವೇದಯತಿ। ದುಕ್ಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ ವೇದಯತಿ, ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ನಂ [ತಂ ವೇದನಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ವೇದನಂ (ಕ॰)] ವೇದಯತಿ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಚೇ ವೇದನಂ ವೇದಯತಿ, ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ನಂ ವೇದಯತಿ।

‘‘ಸೋ ಕಾಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ
ವೇದಯಮಾನೋ ಕಾಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ
ವೇದಯಮಾನೋ ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಉದ್ಧಂ
ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಾ ಇಧೇವ ಸಬ್ಬವೇದಯಿತಾನಿ ಅನಭಿನನ್ದಿತಾನಿ ಸೀತೀಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸರೀರಾನಿ
ಅವಸಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಕುಮ್ಭಕಾರಪಾಕಾ ಉಣ್ಹಂ ಕುಮ್ಭಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸಮೇ ಭೂಮಿಭಾಗೇ ಪಟಿಸಿಸ್ಸೇಯ್ಯ [ಪಟಿವಿಸೇಯ್ಯ (ಸೀ॰), ಪತಿಟ್ಠಪೇಯ್ಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯ (ಟೀಕಾ)]।
ತತ್ರ ಯಾಯಂ ಉಸ್ಮಾ ಸಾ ತತ್ಥೇವ ವೂಪಸಮೇಯ್ಯ, ಕಪಲ್ಲಾನಿ ಅವಸಿಸ್ಸೇಯ್ಯುಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ಕಾಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ
ವೇದಯಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಮಾನೋ ಜೀವಿತಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಉದ್ಧಂ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಾ ಇಧೇವ ಸಬ್ಬವೇದಯಿತಾನಿ ಅನಭಿನನ್ದಿತಾನಿ ಸೀತೀಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸರೀರಾನಿ ಅವಸಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಖೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು
ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯ
ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ
ಪನ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅಸತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ
ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಸತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ
ನಾಮರೂಪಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ನಾಮರೂಪೇ ಅಸತಿ,
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಸಳಾಯತನಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।
‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ಸಳಾಯತನೇ ಅಸತಿ, ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ?
‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ಫಸ್ಸೇ ಅಸತಿ,
ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ವೇದನಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ
ವಾ ಪನ ವೇದನಾಯ ಅಸತಿ, ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸತಿ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಉಪಾದಾನಂ
ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ಉಪಾದಾನೇ ಅಸತಿ,
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಭವೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ। ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ
ವಾ ಪನ ಭವೇ ಅಸತಿ, ಭವನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಜಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನ ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ, ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಜರಾಮರಣಂ
ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೇತಂ ಅಞ್ಞಥಾ।
ಸದ್ದಹಥ ಮೇ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಧಿಮುಚ್ಚಥ, ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ಏತ್ಥ ಹೋಥ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ।
ಏಸೇವನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ಉಪಾದಾನಸುತ್ತಂ

೫೨. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ
ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ;
ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸನ್ನಂ ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ ವೀಸಾಯ
ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ ತಿಂಸಾಯ ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ ಚತ್ತಾರೀಸಾಯ ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ
ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಜಲೇಯ್ಯ। ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚೇವ ತಿಣಾನಿ
ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚ ಗೋಮಯಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚ ಕಟ್ಠಾನಿ
ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ
ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಜಲೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ;
ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ
ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸನ್ನಂ ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ ವೀಸಾಯ ವಾ ತಿಂಸಾಯ
ವಾ ಚತ್ತಾರೀಸಾಯ ವಾ ಕಟ್ಠವಾಹಾನಂ ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಜಲೇಯ್ಯ; ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ ನ ಕಾಲೇನ
ಕಾಲಂ ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚೇವ ತಿಣಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ನ ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚ ಗೋಮಯಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ನ
ಸುಕ್ಖಾನಿ ಚ ಕಟ್ಠಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ
ಪುರಿಮಸ್ಸ ಚ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಯಾದಾನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಅನುಪಹಾರಾ [ಅನುಪಾಹಾರಾ (ಪೀ॰)]
ಅನಾಹಾರೋ ನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಸಂಯೋಜನಸುತ್ತಂ

೫೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ
…ಪೇ॰… ‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ
ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ;
ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ವಟ್ಟಿಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ಝಾಯೇಯ್ಯ। ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ
ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ತೇಲಂ ಆಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ ವಟ್ಟಿಂ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಜಲೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ
ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ ; ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ;
ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ
ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ವಟ್ಟಿಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ
ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ಝಾಯೇಯ್ಯ। ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ ನ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ತೇಲಂ ಆಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ ನ ವಟ್ಟಿಂ
ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಚ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ
ಪರಿಯಾದಾನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಅನುಪಹಾರಾ ಅನಾಹಾರೋ ನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
ತತಿಯಂ।

೪. ದುತಿಯಸಂಯೋಜನಸುತ್ತಂ

೫೪. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ
…ಪೇ॰… ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ವಟ್ಟಿಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ
ಝಾಯೇಯ್ಯ। ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ತೇಲಂ ಆಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ ವಟ್ಟಿಂ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ।
ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಜಲೇಯ್ಯ।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ವಟ್ಟಿಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ಝಾಯೇಯ್ಯ। ತತ್ರ ಪುರಿಸೋ ನ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ತೇಲಂ ಆಸಿಞ್ಚೇಯ್ಯ ನ ವಟ್ಟಿಂ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯ ।
ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಲಪ್ಪದೀಪೋ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಚ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಪರಿಯಾದಾನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ
ಅನುಪಹಾರಾ ಅನಾಹಾರೋ ನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ಮಹಾರುಕ್ಖಸುತ್ತಂ

೫೫.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ
ಮೂಲಾನಿ ಅಧೋಗಮಾನಿ, ಯಾನಿ ಚ ತಿರಿಯಙ್ಗಮಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಉದ್ಧಂ ಓಜಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ।
ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ
ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು , ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ
ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ [ಕುದಾಲಪಿಟಕಂ (ಅಞ್ಞತ್ಥ)] ಆದಾಯ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಮೂಲೇ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಮೂಲಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಲಿಖಣೇಯ್ಯ [ಪಲಿಂಖಣೇಯ್ಯ (ಪೀ॰ ಕ॰)],
ಪಲಿಖಣಿತ್ವಾ ಮೂಲಾನಿ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ ಅನ್ತಮಸೋ ಉಸೀರನಾಳಿಮತ್ತಾನಿಪಿ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ
ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಫಾಲೇಯ್ಯ, ಫಾಲೇತ್ವಾ ಸಕಲಿಕಂ
ಸಕಲಿಕಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸಕಲಿಕಂ ಸಕಲಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾ ವಾತಾತಪೇ ವಿಸೋಸೇಯ್ಯ; ವಾತಾತಪೇ
ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇಯ್ಯ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇತ್ವಾ ಮಸಿಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಮಸಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಮಹಾವಾತೇ ವಾ ಓಫುಣೇಯ್ಯ [ಓಪುನೇಯ್ಯ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಓಫುನೇಯ್ಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰)] ನದಿಯಾ ವಾ ಸೀಘಸೋತಾಯ ಪವಾಹೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಅಸ್ಸ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ [ಅನಭಾವಕತೋ (ಸೀ॰), ಅನಭಾವಙ್ಗತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]
ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ;
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ
ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ದುತಿಯಮಹಾರುಕ್ಖಸುತ್ತಂ

೫೬. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ ಅಧೋಗಮಾನಿ, ಯಾನಿ ಚ ತಿರಿಯಙ್ಗಮಾನಿ ,
ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಉದ್ಧಂ ಓಜಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ
ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು
ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ …ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ ಆದಾಯ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಮೂಲೇ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಮೂಲೇ ಛೇತ್ವಾ ಪಲಿಖಣೇಯ್ಯ,
ಪಲಿಖಣಿತ್ವಾ ಮೂಲಾನಿ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ನದಿಯಾ ವಾ ಸೀಘಸೋತಾಯ ಪವಾಹೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಅಸ್ಸ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಙ್ಕತೋ ಆಯತಿಂ
ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ತರುಣರುಕ್ಖಸುತ್ತಂ

೫೭.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತರುಣೋ ರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಪುರಿಸೋ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಮೂಲಾನಿ ಪಲಿಮಜ್ಜೇಯ್ಯ [ಪಲಿಸನ್ನೇಯ್ಯ (ಸೀ॰), ಪಲಿಸಜ್ಜೇಯ್ಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಪಲಿಪಟ್ಠೇಯ್ಯ (ಕ॰), ಪಲಿಸನ್ದೇಯ್ಯ, ಪಲಿಬನ್ಧೇಯ್ಯ (ಟೀಕಾನುರೂಪಂ)] ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪಂಸುಂ ದದೇಯ್ಯ, ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ
ಉದಕಂ ದದೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತರುಣೋ ರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ವುದ್ಧಿಂ
ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು
ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತರುಣೋ
ರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ ಆದಾಯ…ಪೇ॰… ನದಿಯಾ ವಾ ಸೀಘಸೋತಾಯ
ಪವಾಹೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತರುಣೋ ರುಕ್ಖೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಅಸ್ಸ
ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಙ್ಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
ಸತ್ತಮಂ।

೮. ನಾಮರೂಪಸುತ್ತಂ

೫೮.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ
ಅಧೋಗಮಾನಿ, ಯಾನಿ ಚ ತಿರಿಯಙ್ಗಮಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಉದ್ಧಂ ಓಜಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ
ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ…ಪೇ॰…।

‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ ಆದಾಯ…ಪೇ॰… ಆಯತಿಂ
ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ವಿಞ್ಞಾಣಸುತ್ತಂ

೫೯.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ’’।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ …ಪೇ॰… ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ…ಪೇ॰…।

‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ ಆದಾಯ…ಪೇ॰… ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ।
ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ
ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ನವಮಂ।

೧೦. ನಿದಾನಸುತ್ತಂ

೬೦. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕುರೂಸು ವಿಹರತಿ ಕಮ್ಮಾಸಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕುರೂನಂ ನಿಗಮೋ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ
ಆನನ್ದೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ,
ಭನ್ತೇ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭನ್ತೇ! ಯಾವ ಗಮ್ಭೀರೋ ಚಾಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ
ಗಮ್ಭೀರಾವಭಾಸೋ ಚ, ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಉತ್ತಾನಕುತ್ತಾನಕೋ ವಿಯ ಖಾಯತೀ’’ತಿ।

‘‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ, ಮಾ ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ [ಮಾ ಹೇವಂ ಆನನ್ದ ಅವಚ ಮಾ ಹೇವಂ ಆನನ್ದ ಅವಚ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨ ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತೇ)]!
ಗಮ್ಭೀರೋ ಚಾಯಂ, ಆನನ್ದ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ಗಮ್ಭೀರಾವಭಾಸೋ ಚ। ಏತಸ್ಸ, ಆನನ್ದ,
ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಯಂ ಪಜಾ ತನ್ತಾಕುಲಕಜಾತಾ ಕುಲಗಣ್ಠಿಕಜಾತಾ [ಗುಳಾಗುಣ್ಠಿಕಜಾತಾ (ಸೀ॰), ಗುಳೀಗುಣ್ಠಿಕಜಾತಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಭೂತಾ [ಮುಞ್ಜಬಬ್ಬಜಭೂತಾ (ಸೀ॰)] ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ।

‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು, ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ
ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ। ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ; ಭವಪಚ್ಚಯಾ
ಜಾತಿ; ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ।
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆನನ್ದ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ
ಅಧೋಗಮಾನಿ, ಯಾನಿ ಚ ತಿರಿಯಙ್ಗಮಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಉದ್ಧಂ ಓಜಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ
ಸೋ, ಆನನ್ದ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ
ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತಿ।
ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ ; ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು, ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಆನನ್ದ,
ಮಹಾರುಕ್ಖೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ ಆದಾಯ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಮೂಲೇ
ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಮೂಲೇ ಛೇತ್ವಾ ಪಲಿಖಣೇಯ್ಯ, ಪಲಿಖಣಿತ್ವಾ ಮೂಲಾನಿ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ ಅನ್ತಮಸೋ
ಉಸೀರನಾಳಿಮತ್ತಾನಿಪಿ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ। ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ
ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಫಾಲೇಯ್ಯ; ಫಾಲೇತ್ವಾ ಸಕಲಿಕಂ ಸಕಲಿಕಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸಕಲಿಕಂ ಸಕಲಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾ
ವಾತಾತಪೇ ವಿಸೋಸೇಯ್ಯ, ವಾತಾತಪೇ ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇಯ್ಯ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇತ್ವಾ
ಮಸಿಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಮಸಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಮಹಾವಾತೇ ವಾ ಓಫುಣೇಯ್ಯ, ನದಿಯಾ ವಾ ಸೀಘಸೋತಾಯ
ಪವಾಹೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಆನನ್ದ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಅಸ್ಸ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ
ಅನಭಾವಙ್ಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ । ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆನನ್ದ,
ಉಪಾದಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ವಿಹರತೋ ತಣ್ಹಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ
ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ; ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ; ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ; ಜಾತಿನಿರೋಧಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ದುಕ್ಖವಗ್ಗೋ ಛಟ್ಠೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಪರಿವೀಮಂಸನುಪಾದಾನಂ, ದ್ವೇ ಚ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಚ।

ಮಹಾರುಕ್ಖೇನ ದ್ವೇ ವುತ್ತಾ, ತರುಣೇನ ಚ ಸತ್ತಮಂ।

ನಾಮರೂಪಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನಿದಾನೇನ ಚ ತೇ ದಸಾತಿ॥

೭. ಮಹಾವಗ್ಗೋ

೧. ಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತಂ

೬೧. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ
ಆರಾಮೇ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಸ್ಸುತವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಮಿಂ
ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಪಿ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯಪಿ ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಪಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? [ಚಾತುಮ್ಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಮಿಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ದಿಸ್ಸತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ [ದಿಸ್ಸತಿ ಹಿ ಭಿಕ್ಖವೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಇಮಸ್ಸ
ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಆಚಯೋಪಿ ಅಪಚಯೋಪಿ ಆದಾನಮ್ಪಿ ನಿಕ್ಖೇಪನಮ್ಪಿ। ತಸ್ಮಾ
ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಪಿ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯಪಿ ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಪಿ’’।

‘‘ಯಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ ಇತಿಪಿ, ಮನೋ
ಇತಿಪಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿಪಿ, ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಾಲಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತುಂ ನಾಲಂ
ವಿರಜ್ಜಿತುಂ ನಾಲಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತುಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದೀಘರತ್ತಞ್ಹೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅಸ್ಸುತವತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ,
ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಾಲಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತುಂ ನಾಲಂ
ವಿರಜ್ಜಿತುಂ ನಾಲಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತುಂ।

‘‘ವರಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ
ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಇಮಂ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಂ ಕಾಯಂ ಅತ್ತತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ನ ತ್ವೇವ ಚಿತ್ತಂ। ತಂ
ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದಿಸ್ಸತಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಕಾಯೋ ಏಕಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಂ
ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ದ್ವೇಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ತೀಣಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಚತ್ತಾರಿಪಿ
ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಪಞ್ಚಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ದಸಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ
ವೀಸತಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಚತ್ತಾರೀಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ, ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ।

‘‘ಯಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ ಇತಿಪಿ, ಮನೋ
ಇತಿಪಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿಪಿ, ತಂ ರತ್ತಿಯಾ ಚ ದಿವಸಸ್ಸ ಚ ಅಞ್ಞದೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಞ್ಞಂ
ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಕ್ಕಟೋ ಅರಞ್ಞೇ ಪವನೇ ಚರಮಾನೋ ಸಾಖಂ ಗಣ್ಹತಿ, ತಂ
ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹತಿ, ತಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಯಮಿದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ ಇತಿಪಿ, ಮನೋ ಇತಿಪಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿಪಿ, ತಂ ರತ್ತಿಯಾ ಚ
ದಿವಸಸ್ಸ ಚ ಅಞ್ಞದೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಞ್ಞಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ।

‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂಯೇವ
ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ – ‘ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ
ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ – ಯದಿದಂ
ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ; ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ;
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ।

‘‘ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ರೂಪಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವೇದನಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಞ್ಞಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಙ್ಖಾರೇಸುಪಿ
ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ; ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತಿ, ವಿರಾಗಾ
ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।

೨. ದುತಿಯಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತಂ

೬೨.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಸ್ಸುತವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಪಿ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯಪಿ ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಪಿ।
ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದಿಸ್ಸತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಸ್ಸ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಆಚಯೋಪಿ ಅಪಚಯೋಪಿ ಆದಾನಮ್ಪಿ ನಿಕ್ಖೇಪನಮ್ಪಿ ।
ತಸ್ಮಾ ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಪಿ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯಪಿ
ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಪಿ। ಯಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ ಇತಿಪಿ, ಮನೋ ಇತಿಪಿ,
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿಪಿ, ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಾಲಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತುಂ ನಾಲಂ
ವಿರಜ್ಜಿತುಂ ನಾಲಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತುಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದೀಘರತ್ತಞ್ಹೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅಸ್ಸುತವತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ,
ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ರಾಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ನಾಲಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತುಂ ನಾಲಂ
ವಿರಜ್ಜಿತುಂ ನಾಲಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತುಂ’’।

‘‘ವರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಇಮಂ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಂ
ಕಾಯಂ ಅತ್ತತೋ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ನ ತ್ವೇವ ಚಿತ್ತಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ದಿಸ್ಸತಾಯಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಕಾಯೋ ಏಕಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಂ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ದ್ವೇಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ
ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ತೀಣಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಚತ್ತಾರಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಪಞ್ಚಪಿ
ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ದಸಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ವೀಸತಿಪಿ
ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಚತ್ತಾರೀಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ
ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋ, ಭಿಯ್ಯೋಪಿ
ತಿಟ್ಠಮಾನೋ। ಯಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ ಇತಿಪಿ, ಮನೋ ಇತಿಪಿ,
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇತಿಪಿ, ತಂ ರತ್ತಿಯಾ ಚ ದಿವಸಸ್ಸ ಚ ಅಞ್ಞದೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಞ್ಞಂ
ನಿರುಜ್ಝತಿ।

‘‘ತತ್ರ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ
ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂಯೇವ ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ – ‘ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ
ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸ
ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’ತಿ। ಸುಖವೇದನಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ
ಸುಖವೇದನಾ। ತಸ್ಸೇವ ಸುಖವೇದನಿಯಸ್ಸ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಯಂ ತಜ್ಜಂ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖವೇದನಿಯಂ
ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸುಖವೇದನಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ। ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದುಕ್ಖವೇದನಾ। ತಸ್ಸೇವ ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಸ್ಸ
ಫಸ್ಸಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಯಂ ತಜ್ಜಂ ವೇದಯಿತಂ ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಂ
ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ।
ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಾ।
ತಸ್ಸೇವ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಸ್ಸ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಯಂ ತಜ್ಜಂ ವೇದಯಿತಂ
ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ
ವೂಪಸಮ್ಮತಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಕಟ್ಠಾನಂ ಸಙ್ಘಟ್ಟನಸಮೋಧಾನಾ ಉಸ್ಮಾ ಜಾಯತಿ ತೇಜೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ತೇಸಂಯೇವ ದ್ವಿನ್ನಂ ಕಟ್ಠಾನಂ ನಾನಾಕತವಿನಿಬ್ಭೋಗಾ [ನಾನಾಭಾವಾವಿನಿಕ್ಖೇಪಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೭]
ಯಾ ತಜ್ಜಾ ಉಸ್ಮಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖವೇದನಿಯಂ
ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖವೇದನಾ। ತಸ್ಸೇವ ಸುಖವೇದನಿಯಸ್ಸ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಯಂ
ತಜ್ಜಂ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖವೇದನಿಯಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸುಖವೇದನಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ
ವೂಪಸಮ್ಮತಿ…ಪೇ॰… ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಾ।
ತಸ್ಸೇವ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಸ್ಸ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಯಂ ತಜ್ಜಂ ವೇದಯಿತಂ
ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಾ ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸಾ
ವೂಪಸಮ್ಮತಿ।

‘‘ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಫಸ್ಸೇಪಿ
ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವೇದನಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಞ್ಞಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಙ್ಖಾರೇಸುಪಿ
ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ; ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತಿ, ವಿರಾಗಾ
ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।

೩. ಪುತ್ತಮಂಸೂಪಮಸುತ್ತಂ

೬೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ …ಪೇ॰… ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ ।
ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾ, ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋ,
ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತತಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುತ್ಥಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ
ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ’’।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಜಾಯಮ್ಪತಿಕಾ [ಜಯಮ್ಪತಿಕಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಟೀಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ]
ಪರಿತ್ತಂ ಸಮ್ಬಲಂ ಆದಾಯ ಕನ್ತಾರಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ತೇಸಮಸ್ಸ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ
ಮನಾಪೋ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಜಾಯಮ್ಪತಿಕಾನಂ ಕನ್ತಾರಗತಾನಂ ಯಾ ಪರಿತ್ತಾ
ಸಮ್ಬಲಮತ್ತಾ, ಸಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಸಿಯಾ ಚ ನೇಸಂ ಕನ್ತಾರಾವಸೇಸೋ
ಅನತಿಣ್ಣೋ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಜಾಯಮ್ಪತಿಕಾನಂ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಮ್ಹಾಕಂ
ಖೋ ಯಾ ಪರಿತ್ತಾ ಸಮ್ಬಲಮತ್ತಾ ಸಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಪರಿಯಾದಿಣ್ಣಾ [ಪರಿಯಾದಿನ್ನಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]। ಅತ್ಥಿ ಚಾಯಂ ಕನ್ತಾರಾವಸೇಸೋ ಅನಿತ್ತಿಣ್ಣೋ [ಅನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಅನತಿಣ್ಣೋ (ಕ॰)]।
ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಇಮಂ ಏಕಪುತ್ತಕಂ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ ವಧಿತ್ವಾ ವಲ್ಲೂರಞ್ಚ ಸೋಣ್ಡಿಕಞ್ಚ ಕರಿತ್ವಾ
ಪುತ್ತಮಂಸಾನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಏವಂ ತಂ ಕನ್ತಾರಾವಸೇಸಂ ನಿತ್ಥರೇಯ್ಯಾಮ, ಮಾ ಸಬ್ಬೇವ ತಯೋ
ವಿನಸ್ಸಿಮ್ಹಾ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಜಾಯಮ್ಪತಿಕಾ ತಂ ಏಕಪುತ್ತಕಂ ಪಿಯಂ
ಮನಾಪಂ ವಧಿತ್ವಾ ವಲ್ಲೂರಞ್ಚ ಸೋಣ್ಡಿಕಞ್ಚ ಕರಿತ್ವಾ ಪುತ್ತಮಂಸಾನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಏವಂ ತಂ
ಕನ್ತಾರಾವಸೇಸಂ ನಿತ್ಥರೇಯ್ಯುಂ। ತೇ ಪುತ್ತಮಂಸಾನಿ ಚೇವ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ, ಉರೇ ಚ
ಪಟಿಪಿಸೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕಹಂ, ಏಕಪುತ್ತಕ, ಕಹಂ, ಏಕಪುತ್ತಕಾ’ತಿ।

‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ತೇ ದವಾಯ ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಯ್ಯುಂ, ಮದಾಯ ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಯ್ಯುಂ, ಮಣ್ಡನಾಯ
ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಯ್ಯುಂ, ವಿಭೂಸನಾಯ ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ನನು ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾವದೇವ ಕನ್ತಾರಸ್ಸ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಆಹಾರಂ
ಆಹಾರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಏವಮೇವ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ
ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಕಬಳೀಕಾರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕೋ
ರಾಗೋ ಪರಿಞ್ಞಾತೋ ಹೋತಿ। ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕೇ ರಾಗೇ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ನತ್ಥಿ ತಂ ಸಂಯೋಜನಂ ಯೇನ
ಸಂಯೋಜನೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪುನ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಫಸ್ಸಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಾವೀ ನಿಚ್ಚಮ್ಮಾ ಕುಟ್ಟಂ ಚೇ [ಕುಡ್ಡಞ್ಚೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ನಿಸ್ಸಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಯೇ ಕುಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಾ ಪಾಣಾ ತೇ ನಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ। ರುಕ್ಖಂ ಚೇ
ನಿಸ್ಸಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಯೇ ರುಕ್ಖನಿಸ್ಸಿತಾ ಪಾಣಾ ತೇ ನಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ। ಉದಕಂ ಚೇ
ನಿಸ್ಸಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಯೇ ಉದಕನಿಸ್ಸಿತಾ ಪಾಣಾ ತೇ ನಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ। ಆಕಾಸಂ ಚೇ ನಿಸ್ಸಾಯ
ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಯೇ ಆಕಾಸನಿಸ್ಸಿತಾ ಪಾಣಾ ತೇ ನಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ। ಯಂ ಯದೇವ ಹಿ ಸಾ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಾವೀ ನಿಚ್ಚಮ್ಮಾ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಯೇ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ [ಯೇ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಪಾಣಾ ತೇ ನಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ। ಏವಮೇವ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘‘ಫಸ್ಸಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ
ವದಾಮಿ। ಫಸ್ಸೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋನ್ತಿ।
ತೀಸು ವೇದನಾಸು ಪರಿಞ್ಞಾತಾಸು ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ [ಉತ್ತರಿಂಕರಣೀಯನ್ತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ವದಾಮಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗಾರಕಾಸು ಸಾಧಿಕಪೋರಿಸಾ ಪುಣ್ಣಾ ಅಙ್ಗಾರಾನಂ ವೀತಚ್ಚಿಕಾನಂ ವೀತಧೂಮಾನಂ।
ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಜೀವಿತುಕಾಮೋ ಅಮರಿತುಕಾಮೋ ಸುಖಕಾಮೋ ದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಕೂಲೋ। ತಮೇನಂ
ದ್ವೇ ಬಲವನ್ತೋ ಪುರಿಸಾ ನಾನಾಬಾಹಾಸು ಗಹೇತ್ವಾ ತಂ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ ಉಪಕಡ್ಢೇಯ್ಯುಂ। ಅಥ
ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಆರಕಾವಸ್ಸ ಚೇತನಾ ಆರಕಾ ಪತ್ಥನಾ ಆರಕಾ ಪಣಿಧಿ। ತಂ
ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಏವಞ್ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘ಇಮಂ ಚಾಹಂ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ
ಪಪತಿಸ್ಸಾಮಿ, ತತೋನಿದಾನಂ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛಾಮಿ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ। ಏವಮೇವ
ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’ತಿ ವದಾಮಿ। ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ತಿಸ್ಸೋ ತಣ್ಹಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೀಸು ತಣ್ಹಾಸು
ಪರಿಞ್ಞಾತಾಸು ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೋರಂ ಆಗುಚಾರಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಯಂ ತೇ, ದೇವ, ಚೋರೋ
ಆಗುಚಾರೀ, ಇಮಸ್ಸ ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತಂ ದಣ್ಡಂ ಪಣೇಹೀ’ತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಗಚ್ಛಥ, ಭೋ, ಇಮಂ ಪುರಿಸಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಹನಥಾ’ತಿ। ತಮೇನಂ
ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಹನೇಯ್ಯುಂ। ಅಥ ರಾಜಾ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಅಮ್ಭೋ, ಕಥಂ ಸೋ ಪುರಿಸೋ’ತಿ? ‘ತಥೇವ, ದೇವ, ಜೀವತೀ’ತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಗಚ್ಛಥ, ಭೋ, ತಂ ಪುರಿಸಂ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಹನಥಾ’ತಿ। ತಮೇನಂ
ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಹನೇಯ್ಯುಂ। ಅಥ ರಾಜಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಅಮ್ಭೋ, ಕಥಂ ಸೋ ಪುರಿಸೋ’ತಿ? ‘ತಥೇವ, ದೇವ, ಜೀವತೀ’ತಿ।
ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಗಚ್ಛಥ, ಭೋ, ತಂ ಪುರಿಸಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ
ಹನಥಾ’ತಿ। ತಮೇನಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಹನೇಯ್ಯುಂ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ದಿವಸಂ ತೀಹಿ ಸತ್ತಿಸತೇಹಿ ಹಞ್ಞಮಾನೋ ತತೋನಿದಾನಂ
ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಏಕಿಸ್ಸಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಸತ್ತಿಯಾ ಹಞ್ಞಮಾನೋ
ತತೋನಿದಾನಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥ; ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ತೀಹಿ ಸತ್ತಿಸತೇಹಿ
ಹಞ್ಞಮಾನೋ’’ತಿ! ‘‘ಏವಮೇವ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋತಿ ವದಾಮಿ।
ವಿಞ್ಞಾಣೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ನಾಮರೂಪಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪೇ
ಪರಿಞ್ಞಾತೇ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಉತ್ತರಿಕರಣೀಯನ್ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।

೪. ಅತ್ಥಿರಾಗಸುತ್ತಂ

೬೪. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ
ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ
ವಾ, ಫಸ್ಸೋ ದುತಿಯೋ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ತತಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುತ್ಥಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯ’’।

‘‘ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ
ಅತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ, ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ
ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ
ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ
ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದರಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ಅತ್ಥಿ
ತಣ್ಹಾ, ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ,
ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದರಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಜಕೋ ವಾ ಚಿತ್ತಕಾರಕೋ ವಾ ಸತಿ ರಜನಾಯ ವಾ ಲಾಖಾಯ ವಾ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ ವಾ ನೀಲಿಯಾ ವಾ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾಯ
ವಾ ಸುಪರಿಮಟ್ಠೇ ವಾ ಫಲಕೇ ಭಿತ್ತಿಯಾ ವಾ ದುಸ್ಸಪಟ್ಟೇ ವಾ ಇತ್ಥಿರೂಪಂ ವಾ ಪುರಿಸರೂಪಂ
ವಾ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಂ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ ಆಹಾರೇ
ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ಅತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ, ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ।
ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ
ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ
ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದರಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ಅತ್ಥಿ
ತಣ್ಹಾ, ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ವಿರೂಳ್ಹಂ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ,
ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಸಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದರಂ ಸಉಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀ
ನತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ, ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅವಿರೂಳ್ಹಂ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ,
ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ
ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಅಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದರಂ ಅನುಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ
ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ನತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ, ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ಅವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅವಿರೂಳ್ಹಂ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ । ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ
ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ
ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ
ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ, ಅಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದರಂ
ಅನುಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೂಟಾಗಾರಂ ವಾ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಂ ವಾ
ಉತ್ತರಾಯ ವಾ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ವಾ ಪಾಚೀನಾಯ ವಾ ವಾತಪಾನಾ ಸೂರಿಯೇ ಉಗ್ಗಚ್ಛನ್ತೇ ವಾತಪಾನೇನ
ರಸ್ಮಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಕ್ವಾಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ [ಕತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ (ಕ॰)]
ತಿ? ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಾಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಾ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿತ್ತಿ
ನಾಸ್ಸ ಕ್ವಾಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಪಥವಿಯಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಪಥವೀ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ ,
ನಾಸ್ಸ ಕ್ವಾಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಪಸ್ಮಿಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಆಪೋ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ನಾಸ್ಸ ಕ್ವಾಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ ಆಹಾರೇ ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ನತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰…।

‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀ ನತ್ಥಿ
ತಣ್ಹಾ, ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅವಿರೂಳ್ಹಂ। ಯತ್ಥ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ಅವಿರೂಳ್ಹಂ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ। ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವುದ್ಧಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ।
ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ।
ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಅಸೋಕಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದರಂ ಅನುಪಾಯಾಸನ್ತಿ
ವದಾಮೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।

೫. ನಗರಸುತ್ತಂ

೬೫.
ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಚ್ಛಾ ವತಾಯಂ ಲೋಕೋ ಆಪನ್ನೋ ಜಾಯತಿ ಚ ಜೀಯತಿ ಚ
ಮೀಯತಿ ಚ ಚವತಿ ಚ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಚ। ಅಥ ಚ ಪನಿಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ
ಜರಾಮರಣಸ್ಸ। ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮ ಇಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತಿ
ಜರಾಮರಣಸ್ಸಾ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ
ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಸತಿ
ಜಾತಿ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಭವೋ ಹೋತಿ… ಉಪಾದಾನಂ ಹೋತಿ… ತಣ್ಹಾ ಹೋತಿ… ವೇದನಾ ಹೋತಿ… ಫಸ್ಸೋ
ಹೋತಿ… ಸಳಾಯತನಂ ಹೋತಿ… ನಾಮರೂಪಂ ಹೋತಿ… ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಖೋ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಂ
ಹೋತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ
ನು ಖೋ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ನಾಮರೂಪೇ ಖೋ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಏತದಹೋಸಿ – ಪಚ್ಚುದಾವತ್ತತಿ ಖೋ ಇದಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಾಮರೂಪಮ್ಹಾ ನ ಪರಂ ಗಚ್ಛತಿ।
ಏತ್ತಾವತಾ ಜಾಯೇಥ ವಾ ಜೀಯೇಥ ವಾ ಮೀಯೇಥ ವಾ ಚವೇಥ ವಾ ಉಪಪಜ್ಜೇಥ ವಾ, ಯದಿದಂ
ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ; ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ; ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ;
ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ
ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ‘ಸಮುದಯೋ, ಸಮುದಯೋ’ತಿ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇ
ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ ಪಞ್ಞಾ ಉದಪಾದಿ ವಿಜ್ಜಾ
ಉದಪಾದಿ ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ,
ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ; ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ಜಾತಿಯಾ ಖೋ ಅಸತಿ, ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತಿ;
ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ
ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಭವೋ ನ ಹೋತಿ… ಉಪಾದಾನಂ ನ ಹೋತಿ… ತಣ್ಹಾ ನ ಹೋತಿ… ವೇದನಾ ನ
ಹೋತಿ… ಫಸ್ಸೋ ನ ಹೋತಿ… ಸಳಾಯತನಂ ನ ಹೋತಿ… ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ। ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ
– ‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಖೋ ಅಸತಿ, ನಾಮರೂಪಂ ನ ಹೋತಿ; ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ’’’ತಿ ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಸತಿ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ; ಕಿಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’ತಿ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಅಹು ಪಞ್ಞಾಯ ಅಭಿಸಮಯೋ – ‘ನಾಮರೂಪೇ ಖೋ ಅಸತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಹೋತಿ;
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ಅಧಿಗತೋ ಖೋ ಮ್ಯಾಯಂ
ಮಗ್ಗೋ ಬೋಧಾಯ ಯದಿದಂ – ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ; ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ; ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ; ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ‘ನಿರೋಧೋ, ನಿರೋಧೋ’ತಿ ಖೋ ಮೇ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ ಞಾಣಂ ಉದಪಾದಿ ಪಞ್ಞಾ
ಉದಪಾದಿ ವಿಜ್ಜಾ ಉದಪಾದಿ ಆಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಅರಞ್ಞೇ ಪವನೇ ಚರಮಾನೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಪುರಾಣಂ ಮಗ್ಗಂ ಪುರಾಣಞ್ಜಸಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅನುಯಾತಂ। ಸೋ ತಮನುಗಚ್ಛೇಯ್ಯ । ತಮನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಪುರಾಣಂ ನಗರಂ ಪುರಾಣಂ ರಾಜಧಾನಿಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅಜ್ಝಾವುಟ್ಠಂ [ಅಜ್ಝಾವುತ್ಥಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಆರಾಮಸಮ್ಪನ್ನಂ ವನಸಮ್ಪನ್ನಂ ಪೋಕ್ಖರಣೀಸಮ್ಪನ್ನಂ ಉದ್ಧಾಪವನ್ತಂ [ಉದ್ದಾಪವನ್ತಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ರಮಣೀಯಂ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ರಞ್ಞೋ ವಾ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಆರೋಚೇಯ್ಯ –
‘ಯಗ್ಘೇ, ಭನ್ತೇ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ಅಹಂ ಅದ್ದಸಂ ಅರಞ್ಞೇ ಪವನೇ ಚರಮಾನೋ ಪುರಾಣಂ ಮಗ್ಗಂ
ಪುರಾಣಞ್ಜಸಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅನುಯಾತಂ ತಮನುಗಚ್ಛಿಂ। ತಮನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅದ್ದಸಂ
ಪುರಾಣಂ ನಗರಂ ಪುರಾಣಂ ರಾಜಧಾನಿಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅಜ್ಝಾವುಟ್ಠಂ
ಆರಾಮಸಮ್ಪನ್ನಂ ವನಸಮ್ಪನ್ನಂ ಪೋಕ್ಖರಣೀಸಮ್ಪನ್ನಂ ಉದ್ಧಾಪವನ್ತಂ ರಮಣೀಯಂ। ತಂ, ಭನ್ತೇ,
ನಗರಂ ಮಾಪೇಹೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ವಾ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೋ ವಾ ತಂ ನಗರಂ
ಮಾಪೇಯ್ಯ। ತದಸ್ಸ ನಗರಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚ ಬಾಹುಜಞ್ಞಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ
ವುದ್ಧಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಂ। ಏವಮೇವ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದ್ದಸಂ ಪುರಾಣಂ ಮಗ್ಗಂ
ಪುರಾಣಞ್ಜಸಂ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಅನುಯಾತಂ।

‘‘ಕತಮೋ ಚ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಾಣಮಗ್ಗೋ ಪುರಾಣಞ್ಜಸೋ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಅನುಯಾತೋ ?
ಅಯಮೇವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।
ಅಯಂ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಾಣಮಗ್ಗೋ ಪುರಾಣಞ್ಜಸೋ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ
ಅನುಯಾತೋ, ತಮನುಗಚ್ಛಿಂ; ತಮನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ಜರಾಮರಣಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ। ತಮನುಗಚ್ಛಿಂ; ತಮನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ಜಾತಿಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ…ಪೇ॰… ಭವಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ಉಪಾದಾನಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ತಣ್ಹಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ವೇದನಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ…
ಫಸ್ಸಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ಸಳಾಯತನಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ನಾಮರೂಪಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ। ತಮನುಗಚ್ಛಿಂ; ತಮನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ
ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿಂ। ತದಭಿಞ್ಞಾ ಆಚಿಕ್ಖಿಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ। ತಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚ ವಿತ್ಥಾರಿಕಂ ಬಾಹುಜಞ್ಞಂ ಪುಥುಭೂತಂ ಯಾವ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸುಪ್ಪಕಾಸಿತ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।

೬. ಸಮ್ಮಸಸುತ್ತಂ

೬೬.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕುರೂಸು ವಿಹರತಿ ಕಮ್ಮಾಸಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ಕುರೂನಂ ನಿಗಮೋ।
ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಮ್ಮಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸ’’ನ್ತಿ [ಅನ್ತರಾ ಸಮ್ಮಸನನ್ತಿ (ಸೀ॰)]।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಹಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಮಸಾಮಿ
ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಯಥಾ ಕಥಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಸಮ್ಮಸಸಿ ಅನ್ತರಂ
ಸಮ್ಮಸ’’ನ್ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಯಥಾ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ಯಾಕಾಸಿ ನ ಸೋ
ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇಸಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏತಸ್ಸ,
ಭಗವಾ, ಕಾಲೋ; ಏತಸ್ಸ, ಸುಗತ, ಕಾಲೋ; ಯಂ ಭಗವಾ ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸಂ ಭಾಸೇಯ್ಯ। ಭಗವತೋ
ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ತೇನಹಾನನ್ದ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ;
ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ
ಏತದವೋಚ –

‘‘ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಸಮ್ಮಸತಿ ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸಂ [ಸಮ್ಮಸನಂ (ಸೀ॰)] – ‘ಯಂ ಖೋ ಇದಂ ಅನೇಕವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಜರಾಮರಣಂ। ಇದಂ ಖೋ ದುಕ್ಖಂ ಕಿಂನಿದಾನಂ ಕಿಂಸಮುದಯಂ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ
ಕಿಂಪಭವಂ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’ತಿ? ಸೋ
ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಯಂ ಖೋ ಇದಂ ಅನೇಕವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ದುಕ್ಖಂ
ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಜರಾಮರಣಂ। ಇದಂ ಖೋ ದುಕ್ಖಂ ಉಪಧಿನಿದಾನಂ ಉಪಧಿಸಮುದಯಂ ಉಪಧಿಜಾತಿಕಂ
ಉಪಧಿಪಭವಂ, ಉಪಧಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಹೋತಿ, ಉಪಧಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ನ ಹೋತೀ’ತಿ।
ಸೋ ಜರಾಮರಣಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಯಾ ಚ
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ। ತಥಾಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಹೋತಿ
ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ
ಪಟಿಪನ್ನೋ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಾಯ।

‘‘ಅಥಾಪರಂ ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಸಮ್ಮಸತಿ ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸಂ – ‘ಉಪಧಿ
ಪನಾಯಂ ಕಿಂನಿದಾನೋ ಕಿಂಸಮುದಯೋ ಕಿಂಜಾತಿಕೋ ಕಿಂಪಭವೋ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಉಪಧಿ ಹೋತಿ,
ಕಿಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಉಪಧಿ ನ ಹೋತೀ’ತಿ? ಸೋ ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ‘ಉಪಧಿ ತಣ್ಹಾನಿದಾನೋ
ತಣ್ಹಾಸಮುದಯೋ ತಣ್ಹಾಜಾತಿಕೋ ತಣ್ಹಾಪಭವೋ, ತಣ್ಹಾಯ ಸತಿ ಉಪಧಿ ಹೋತಿ, ತಣ್ಹಾಯ ಅಸತಿ
ಉಪಧಿ ನ ಹೋತೀ’ತಿ। ಸೋ ಉಪಧಿಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಉಪಧಿಸಮುದಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ ಉಪಧಿನಿರೋಧಞ್ಚ
ಪಜಾನಾತಿ ಯಾ ಚ ಉಪಧಿನಿರೋಧಸಾರುಪ್ಪಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ। ತಥಾ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ
ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯ
ಪಟಿಪನ್ನೋ ಉಪಧಿನಿರೋಧಾಯ।

‘‘ಅಥಾಪರಂ ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಸಮ್ಮಸತಿ ಅನ್ತರಂ ಸಮ್ಮಸಂ – ‘ತಣ್ಹಾ
ಪನಾಯಂ ಕತ್ಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತೀ’ತಿ? ಸೋ
ಸಮ್ಮಸಮಾನೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ – ಯಂ ಖೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ ।
ಕಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ? ಚಕ್ಖುಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ, ಸಾತರೂಪಂ। ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ। ಸೋತಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ
ಸಾತರೂಪಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ… ಜಿವ್ಹಾ
ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ… ಕಾಯೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ… ಮನೋ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ
ಸಾತರೂಪಂ ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ।

‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ನಿಚ್ಚತೋ
ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಸುಖತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಅತ್ತತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಆರೋಗ್ಯತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಖೇಮತೋ
ಅದ್ದಕ್ಖುಂ। ತೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ ತೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ। ಯೇ
ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ ತೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ ತೇ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು
ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ನ
ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ನಿಚ್ಚತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ [ದಕ್ಖಿನ್ತಿ (ಸೀ॰)]
ಸುಖತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅತ್ತತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಖೇಮತೋ
ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ ತೇ ಉಪಧಿಂ
ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ ತೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ
ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ ತೇ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ
ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ನ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಸಮಣಾ
ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ನಿಚ್ಚತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸುಖತೋ
ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅತ್ತತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಖೇಮತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ತೇ ತಣ್ಹಂ
ವಡ್ಢೇನ್ತಿ । ಯೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ।
ಯೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ ನ
ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ
ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಆಪಾನೀಯಕಂಸೋ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ವಿಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋ।
ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ। ತಮೇನಂ
ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಯಂ ತೇ, ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಆಪಾನೀಯಕಂಸೋ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ
ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ; ಸೋ ಚ ಖೋ ವಿಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋ। ಸಚೇ ಆಕಙ್ಖಸಿ ಪಿವ। ಪಿವತೋ
ಹಿ ಖೋ ತಂ ಛಾದೇಸ್ಸತಿ ವಣ್ಣೇನಪಿ ಗನ್ಧೇನಪಿ ರಸೇನಪಿ, ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ತತೋನಿದಾನಂ
ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛಸಿ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತಂ ಆಪಾನೀಯಕಂಸಂ ಸಹಸಾ
ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಪಿವೇಯ್ಯ, ನಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ…ಪೇ॰… ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ…ಪೇ॰… ಏತರಹಿ ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ನಿಚ್ಚತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸುಖತೋ
ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅತ್ತತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಖೇಮತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ತಣ್ಹಂ
ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಯೇ ಉಪಧಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ
ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ತೇ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ
ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ನ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ
ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಖತೋ
ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಅನತ್ತತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ರೋಗತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಭಯತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ, ತೇ ತಣ್ಹಂ
ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ದುಕ್ಖಂ
ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ
ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ದುಕ್ಖತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅನತ್ತತೋ
ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ರೋಗತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ ಭಯತೋ ದಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ತಣ್ಹಂ
ಪಜಹಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹಿಸ್ಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ
ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ದುಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅನತ್ತತೋ
ಪಸ್ಸನ್ತಿ ರೋಗತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ತಣ್ಹಂ
ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ದುಕ್ಖಂ
ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ
ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಪಾನೀಯಕಂಸೋ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ
ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ವಿಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ
ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಯಂ
ತೇ, ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಆಪಾನೀಯಕಂಸೋ ವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಗನ್ಧಸಮ್ಪನ್ನೋ ರಸಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸೋ ಚ
ಖೋ ವಿಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋ। ಸಚೇ ಆಕಙ್ಖಸಿ ಪಿವ। ಪಿವತೋ ಹಿ ಖೋ ತಂ ಛಾದೇಸ್ಸತಿ ವಣ್ಣೇನಪಿ
ಗನ್ಧೇನಪಿ ರಸೇನಪಿ; ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ತತೋನಿದಾನಂ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛಸಿ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಕ್ಕಾ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಸುರಾಪಿಪಾಸಿತಾ [ಸುರಾಪಿಪಾಸಾ (?)] ಪಾನೀಯೇನ ವಾ ವಿನೇತುಂ ದಧಿಮಣ್ಡಕೇನ ವಾ ವಿನೇತುಂ ಭಟ್ಠಲೋಣಿಕಾಯ [ಮಟ್ಠಲೋಣಿಕಾಯ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ವಾ ವಿನೇತುಂ ಲೋಣಸೋವೀರಕೇನ ವಾ ವಿನೇತುಂ, ನ ತ್ವೇವಾಹಂ ತಂ ಪಿವೇಯ್ಯಂ, ಯಂ ಮಮ ಅಸ್ಸ
ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’ತಿ। ಸೋ ತಂ ಆಪಾನೀಯಕಂಸಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ನ ಪಿವೇಯ್ಯ,
ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ । ಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ನ ಮರಣಂ ವಾ
ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ
ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ
ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಖತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ಅನತ್ತತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ ರೋಗತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ
ಭಯತೋ ಅದ್ದಕ್ಖುಂ, ತೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ
ಉಪಧಿಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹಿಂಸು। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹಿಂಸು ತೇ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು
ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ,
ಪರಿಮುಚ್ಚಿಂಸು ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।

‘‘ಯೇಪಿ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ…ಪೇ॰… ಏತರಹಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ತಂ
ಅನಿಚ್ಚತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ದುಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅನತ್ತತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ರೋಗತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಭಯತೋ
ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ಉಪಧಿಂ ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ಉಪಧಿಂ
ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹನ್ತಿ। ಯೇ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹನ್ತಿ ತೇ ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ
ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ, ಪರಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ
ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।

೭. ನಳಕಲಾಪೀಸುತ್ತಂ

೬೭. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕೋ [ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿತೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)]
ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ವಿಹರನ್ತಿ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕೋ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ
ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕೋಟ್ಠಿಕೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಯಂಕತಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಪರಂಕತಂ ಜರಾಮರಣಂ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ಜರಾಮರಣಂ, ಉದಾಹು ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಂ
ಜರಾಮರಣಂ, ನ ಪರಂಕತಂ ಜರಾಮರಣಂ, ನ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ಜರಾಮರಣಂ, ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಂ
ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಜರಾಮರಣಂ। ಅಪಿ ಚ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಯಂಕತಾ ಜಾತಿ, ಪರಂಕತಾ
ಜಾತಿ, ಸಯಂಕತಾ ಚ ಪರಂಕತಾ ಚ ಜಾತಿ, ಉದಾಹು ಅಸಯಂಕಾರಾ ಅಪರಂಕಾರಾ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ
ಜಾತೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಾ ಜಾತಿ, ನ ಪರಂಕತಾ ಜಾತಿ, ನ ಸಯಂಕತಾ ಚ
ಪರಂಕತಾ ಚ ಜಾತಿ, ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಾ ಅಪರಂಕಾರಾ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಜಾತಿ। ಅಪಿ ಚ,
ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’’ತಿ।

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಯಂಕತೋ ಭವೋ…ಪೇ॰… ಸಯಂಕತಂ
ಉಪಾದಾನಂ… ಸಯಂಕತಾ ತಣ್ಹಾ… ಸಯಂಕತಾ ವೇದನಾ… ಸಯಂಕತೋ ಫಸ್ಸೋ… ಸಯಂಕತಂ ಸಳಾಯತನಂ…
ಸಯಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ಪರಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ನಾಮರೂಪಂ, ಉದಾಹು
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿ ?
‘‘ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ನ ಪರಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ನ ಸಯಂಕತಞ್ಚ
ಪರಂಕತಞ್ಚ ನಾಮರೂಪಂ, ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ, ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮರೂಪಂ। ಅಪಿ
ಚ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಯಙ್ಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಪರಙ್ಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಉದಾಹು
ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ
ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ ಪರಂಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ
ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಅಪಿ ಚ,
ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ।

‘‘ಇದಾನೇವ ಖೋ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮತೋ
ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಏವಂ ಆಜಾನಾಮ – ‘ನ ಖ್ವಾವುಸೋ ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ನ
ಪರಂಕತಂ ನಾಮರೂಪಂ, ನ ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ನಾಮರೂಪಂ, ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ
ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮರೂಪಂ। ಅಪಿ ಚ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಇದಾನೇವ ಚ ಪನ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಏವಂ
ಆಜಾನಾಮ – ‘ನ ಖ್ವಾವುಸೋ ಕೋಟ್ಠಿಕ, ಸಯಂಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ ಪರಂಕತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ
ಸಯಂಕತಞ್ಚ ಪರಂಕತಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ , ನಾಪಿ ಅಸಯಂಕಾರಂ ಅಪರಂಕಾರಂ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಅಪಿ ಚ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಯಥಾ ಕಥಂ ಪನಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಇಮಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ
ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ತೇನಹಾವುಸೋ, ಉಪಮಂ ತೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಉಪಮಾಯಪಿಧೇಕಚ್ಚೇ ವಿಞ್ಞೂ
ಪುರಿಸಾ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಜಾನನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ದ್ವೇ ನಳಕಲಾಪಿಯೋ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯುಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ;
ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ; ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನಂ; ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ…ಪೇ॰…
ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ತಾಸಂ ಚೇ, ಆವುಸೋ ,
ನಳಕಲಾಪೀನಂ ಏಕಂ ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯ, ಏಕಾ ಪಪತೇಯ್ಯ; ಅಪರಂ ಚೇ ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯ, ಅಪರಾ ಪಪತೇಯ್ಯ।
ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ; ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ;
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ; ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ
ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ,
ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ; ಅಬ್ಭುತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ! ಯಾವಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ಆಯಸ್ಮತಾ
ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ। ಇದಞ್ಚ ಪನ ಮಯಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಇಮೇಹಿ ಛತ್ತಿಂಸಾಯ
ವತ್ಥೂಹಿ ಅನುಮೋದಾಮ – ‘ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ
ನಿರೋಧಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ
ವಚನಾಯ। ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ
ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಚೇ, ಆವುಸೋ,
ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ,
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಜಾತಿಯಾ ಚೇ… ಭವಸ್ಸ ಚೇ…
ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಚೇ… ತಣ್ಹಾಯ ಚೇ… ವೇದನಾಯ ಚೇ… ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಚೇ… ಸಳಾಯತನಸ್ಸ ಚೇ… ನಾಮರೂಪಸ್ಸ
ಚೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಚೇ… ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಚೇ… ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ
ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ,
ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ,
ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯ ।
ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚೇ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ,
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯಾ’’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।

೮. ಕೋಸಮ್ಬಿಸುತ್ತಂ

೬೮. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಮುಸಿಲೋ [ಮೂಸಿಲೋ (ಸೀ॰), ಮುಸೀಲೋ (ಪೀ॰)] ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಪವಿಟ್ಠೋ [ಸವಿಟ್ಠೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)]
ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ನಾರದೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಆನನ್ದೋ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ವಿಹರನ್ತಿ ಘೋಸಿತಾರಾಮೇ। ಅಥ ಖೋ
ಆಯಸ್ಮಾ ಪವಿಟ್ಠೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಮುಸಿಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಮುಸಿಲ,
ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ಮುಸಿಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ –
‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ
ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ
ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ , ಆವುಸೋ ಮುಸಿಲ,
ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ಮುಸಿಲಸ್ಸ
ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋತಿ… ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ
ಉಪಾದಾನನ್ತಿ… ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾತಿ… ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾತಿ… ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ
ಫಸ್ಸೋತಿ… ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನನ್ತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ… ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ… ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ
ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಮುಸಿಲ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ಮುಸಿಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ
ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ , ಆವುಸೋ ಮುಸಿಲ,
ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ಮುಸಿಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಭವನಿರೋಧಾ
ಜಾತಿನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋತಿ… ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋತಿ…
ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋತಿ… ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ… ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ
ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋತಿ… ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋತಿ …
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋತಿ… ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಮುಸಿಲ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ಮುಸಿಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಭವನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’’ನ್ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಭವನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ತೇನಹಾಯಸ್ಮಾ ಮುಸಿಲೋ ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ’’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ,
ಆಯಸ್ಮಾ ಮುಸಿಲೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾರದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಸಾಧಾವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಅಹಂ ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ ಲಭೇಯ್ಯಂ। ಮಂ ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛ। ಅಹಂ ತೇ
ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಲಭತಾಯಸ್ಮಾ ನಾರದೋ ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ। ಪುಚ್ಛಾಮಹಂ
ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾರದಂ ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ। ಬ್ಯಾಕರೋತು ಚ ಮೇ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾರದೋ ಏತಂ ಪಞ್ಹಂ’’।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ನಾರದ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ನಾರದಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ , ಆವುಸೋ ನಾರದ,
ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ನಾರದಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ಭವಪಚ್ಚಯಾ
ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ
ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ
ಸಙ್ಖಾರಾ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ನಾರದ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ನಾರದಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ
ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ನಾರದ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ನಾರದಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ
ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ
ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’’ತಿ।

‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ನಾರದ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ
ಅತ್ಥಾಯಸ್ಮತೋ ನಾರದಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಮೇವ ಞಾಣಂ – ‘ಭವನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’’ನ್ತಿ?
‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ರುಚಿಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನುಸ್ಸವಾ
ಅಞ್ಞತ್ರ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಅಹಮೇತಂ ಜಾನಾಮಿ
ಅಹಮೇತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ – ‘ಭವನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’’ನ್ತಿ।

‘‘ತೇನಹಾಯಸ್ಮಾ ನಾರದೋ ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ’’ತಿ? ‘‘‘ಭವನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಖೋ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ, ನ ಚಮ್ಹಿ ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಕನ್ತಾರಮಗ್ಗೇ
ಉದಪಾನೋ। ತತ್ರ ನೇವಸ್ಸ ರಜ್ಜು ನ ಉದಕವಾರಕೋ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ
ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ, ಸೋ ತಂ ಉದಪಾನಂ ಓಲೋಕೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ‘ಉದಕ’ನ್ತಿ
ಹಿ ಖೋ ಞಾಣಂ ಅಸ್ಸ, ನ ಚ ಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ‘ಭವನಿರೋಧೋ
ನಿಬ್ಬಾನ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ, ನ ಚಮ್ಹಿ ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ’’ತಿ।

ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏವಂವಾದೀ [ಏವಂವಾದಿಂ (?)]
ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ ಪವಿಟ್ಠ, ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾರದಂ ಕಿಂ ವದೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂವಾದಾಹಂ, ಆವುಸೋ
ಆನನ್ದ, ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾರದಂ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವದಾಮಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕಲ್ಯಾಣಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕುಸಲಾ’’ತಿ।
ಅಟ್ಠಮಂ।

೯. ಉಪಯನ್ತಿಸುತ್ತಂ

೬೯.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ
ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ…ಪೇ॰… ‘‘ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಯನ್ತೋ ಮಹಾನದಿಯೋ ಉಪಯಾಪೇತಿ,
ಮಹಾನದಿಯೋ ಉಪಯನ್ತಿಯೋ ಕುನ್ನದಿಯೋ ಉಪಯಾಪೇನ್ತಿ, ಕುನ್ನದಿಯೋ ಉಪಯನ್ತಿಯೋ ಮಹಾಸೋಬ್ಭೇ ಉಪಯಾಪೇನ್ತಿ, ಮಹಾಸೋಬ್ಭಾ
ಉಪಯನ್ತಾ ಕುಸೋಬ್ಭೇ ಉಪಯಾಪೇನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾ ಉಪಯನ್ತೀ ಸಙ್ಖಾರೇ
ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಉಪಯನ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಉಪಯಾಪೇನ್ತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಉಪಯನ್ತಂ ನಾಮರೂಪಂ
ಉಪಯಾಪೇತಿ, ನಾಮರೂಪಂ ಉಪಯನ್ತಂ ಸಳಾಯತನಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಸಳಾಯತನಂ ಉಪಯನ್ತಂ ಫಸ್ಸಂ
ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಫಸ್ಸೋ ಉಪಯನ್ತೋ ವೇದನಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ, ವೇದನಾ ಉಪಯನ್ತೀ ತಣ್ಹಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ,
ತಣ್ಹಾ ಉಪಯನ್ತೀ ಉಪಾದಾನಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಉಪಾದಾನಂ ಉಪಯನ್ತಂ ಭವಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಭವೋ ಉಪಯನ್ತೋ ಜಾತಿಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ, ಜಾತಿ ಉಪಯನ್ತೀ ಜರಾಮರಣಂ ಉಪಯಾಪೇತಿ।

‘‘ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಯನ್ತೋ ಮಹಾನದಿಯೋ ಅಪಯಾಪೇತಿ,
ಮಹಾನದಿಯೋ ಅಪಯನ್ತಿಯೋ ಕುನ್ನದಿಯೋ ಅಪಯಾಪೇನ್ತಿ, ಕುನ್ನದಿಯೋ ಅಪಯನ್ತಿಯೋ ಮಹಾಸೋಬ್ಭೇ
ಅಪಯಾಪೇನ್ತಿ, ಮಹಾಸೋಬ್ಭಾ ಅಪಯನ್ತಾ ಕುಸೋಬ್ಭೇ ಅಪಯಾಪೇನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಅವಿಜ್ಜಾ ಅಪಯನ್ತೀ ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಪಯನ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಪಯಾಪೇನ್ತಿ,
ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಪಯನ್ತಂ ನಾಮರೂಪಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ನಾಮರೂಪಂ ಅಪಯನ್ತಂ ಸಳಾಯತನಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ,
ಸಳಾಯತನಂ ಅಪಯನ್ತಂ ಫಸ್ಸಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ಫಸ್ಸೋ ಅಪಯನ್ತೋ ವೇದನಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ವೇದನಾ
ಅಪಯನ್ತೀ ತಣ್ಹಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ತಣ್ಹಾ ಅಪಯನ್ತೀ ಉಪಾದಾನಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ಉಪಾದಾನಂ ಅಪಯನ್ತಂ ಭವಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ಭವೋ ಅಪಯನ್ತೋ ಜಾತಿಂ ಅಪಯಾಪೇತಿ, ಜಾತಿ ಅಪಯನ್ತೀ ಜರಾಮರಣಂ ಅಪಯಾಪೇತೀ’’ತಿ। ನವಮಂ।

೧೦. ಸುಸಿಮಸುತ್ತಂ

೭೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ
ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕತೋ ಹೋತಿ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ
ಅಪಚಿತೋ ಲಾಭೀ ಚೀವರ-ಪಿಣ್ಡಪಾತ-ಸೇನಾಸನ-ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯ-ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ।
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋಪಿ ಸಕ್ಕತೋ ಹೋತಿ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ ಅಪಚಿತೋ ಲಾಭೀ
ಚೀವರ-ಪಿಣ್ಡಪಾತ-ಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯ-ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ। ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪನ
ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅಸಕ್ಕತಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಗರುಕತಾ ಅಮಾನಿತಾ ಅಪೂಜಿತಾ ಅನಪಚಿತಾ, ನ ಲಾಭಿನೋ
ಚೀವರ-ಪಿಣ್ಡಪಾತ-ಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯ-ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ।

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸುಸಿಮೋ [ಸುಸೀಮೋ (ಸೀ॰ ಕ॰)] ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ರಾಜಗಹೇ ಪಟಿವಸತಿ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ। ಅಥ
ಖೋ ಸುಸಿಮಸ್ಸ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ಪರಿಸಾ ಸುಸಿಮಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ,
ಆವುಸೋ ಸುಸಿಮ, ಸಮಣೇ ಗೋತಮೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರ। ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ
ವಾಚೇಯ್ಯಾಸಿ [ವಾಚೇಸ್ಸಸಿ (ಪೀ॰ ಕ॰)]। ತಂ ಮಯಂ ಧಮ್ಮಂ
ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಗಿಹೀನಂ ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಂ ಮಯಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಗರುಕತಾ ಮಾನಿತಾ
ಪೂಜಿತಾ ಅಪಚಿತಾ ಲಾಭಿನೋ
ಚೀವರ-ಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನ-ಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯ-ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ
ಖೋ ಸುಸಿಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಸಕಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ
ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸುಸಿಮೋ
ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತು’’ನ್ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಸುಸಿಮಂ
ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಆದಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಸುಸಿಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಇಮಸ್ಮಿಂ
ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತು’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನಹಾನನ್ದ, ಸುಸಿಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥಾ’’ತಿ । ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಸುಸಿಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ।

ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ
ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ ಹೋತಿ – ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ
ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾಮಾ’’ತಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ – ‘‘ಸಮ್ಬಹುಲೇಹಿ ಕಿರ
ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ‘ಖೀಣಾ
ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾಮಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಹಿ
ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ
ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚ್ಚಂ
ಕಿರಾಯಸ್ಮನ್ತೇಹಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾ – ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ।

‘‘ಅಪಿ ಪನ [ಅಪಿ ನು (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಏವಮುಪರಿಪಿ] ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ
ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋಥ – ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋಥ, ಬಹುಧಾಪಿ ಹುತ್ವಾ
ಏಕೋ ಹೋಥ; ಆವಿಭಾವಂ, ತಿರೋಭಾವಂ, ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ ಅಸಜ್ಜಮಾನಾ
ಗಚ್ಛಥ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ; ಪಥವಿಯಾಪಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋಥ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ;
ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೇ ಗಚ್ಛಥ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಂ; ಆಕಾಸೇಪಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮಥ,
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ; ಇಮೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ
ಪಾಣಿನಾ ಪರಿಮಸಥ ಪರಿಮಜ್ಜಥ, ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ ವತ್ತೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ
ಹೇತಂ, ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ
ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣಾಥ ದಿಬ್ಬೇ ಚ
ಮಾನುಸೇ ಚ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ
ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಥ – ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸರಾಗಂ
ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ವೀತರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಸದೋಸಂ ವಾ
ಚಿತ್ತಂ ಸದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ವೀತದೋಸಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತದೋಸಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಸಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮೋಹಂ
ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ವೀತಮೋಹಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವೀತಮೋಹಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಸಂಖಿತ್ತಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಖಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಂ
ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಮಹಗ್ಗತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಅಮಹಗ್ಗತಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ ; ಸಉತ್ತರಂ ವಾ
ಚಿತ್ತಂ ಸಉತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಅನುತ್ತರಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ
ಪಜಾನಾಥ; ಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ಅಸಮಾಹಿತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ
ಅಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ; ವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥ ; ಅವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ
ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಥ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ
ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ವೀಸಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಯೋ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಚತ್ತಾರೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ
ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ, ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ
ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ – ‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ
ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ
ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ
ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’ತಿ। ಇತಿ
ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಥ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ, ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಥ – ‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ
ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ
ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ; ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ
ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ, ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ
ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಥ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ, ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಾ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಾ
ಯೇ ತೇ ಸನ್ತಾ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇ ಆರುಪ್ಪಾ, ತೇ ಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ
ವಿಹರಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಆವುಸೋ’’।

‘‘ಏತ್ಥ ದಾನಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಇದಞ್ಚ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಇಮೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಸಮಾಪತ್ತಿ; ಇದಂ ನೋ, ಆವುಸೋ, ಕಥ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಾ ಖೋ ಮಯಂ, ಆವುಸೋ ಸುಸಿಮಾ’’ತಿ।

‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ ಇಮಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ
ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮಿ। ಸಾಧು ಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ತಥಾ ಭಾಸನ್ತು ಯಥಾಹಂ ಇಮಸ್ಸ
ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ ವಾ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ ಸುಸಿಮ, ನ ವಾ ತ್ವಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ ಅಥ ಖೋ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಾ ಮಯ’’ನ್ತಿ।

ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ
ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ ಯಾವತಕೋ ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಹೋಸಿ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ ತಂ ಸಬ್ಬಂ
ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ, ಸುಸಿಮ, ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ, ಪಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ
ಞಾಣ’’ನ್ತಿ।

‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ [ಭಗವತೋ (ಪೀ॰)]
ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮಿ। ಸಾಧು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ತಥಾ
ಭಾಸತು ಯಥಾಹಂ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ
ಆಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ ವಾ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ನ ವಾ ತ್ವಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಥ
ಖೋ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ ಪುಬ್ಬೇ, ಪಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಞಾಣಂ’’।

‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಸುಸಿಮ, ರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಂ
ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ?
‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ
ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವೇದನಾ ನಿಚ್ಚಾ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ, ಭನ್ತೇ’’ ।
‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ, ದುಕ್ಖಂ ವಾ ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ
ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ,
ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।
‘‘ಸಞ್ಞಾ ನಿಚ್ಚಾ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ, ಭನ್ತೇ’’…ಪೇ॰… ‘‘ಸಙ್ಖಾರಾ
ನಿಚ್ಚಾ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಾ
ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ,
ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ
ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ , ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ
ದುಕ್ಖಂ ವಾ ತಂ ಸುಖಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಂ ಪನಾನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ
ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ – ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ
ಅತ್ತಾ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಸುಸಿಮ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ
ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಓಳಾರಿಕಂ ವಾ ಸುಖುಮಂ ವಾ ಹೀನಂ
ವಾ ಪಣೀತಂ ವಾ ಯಂ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಂ ನೇತಂ ಮಮ ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನ ಮೇಸೋ
ಅತ್ತಾತಿ; ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಾ ಕಾಚಿ ವೇದನಾ
ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಓಳಾರಿಕಾ ವಾ ಸುಖುಮಾ ವಾ ಹೀನಾ
ವಾ ಪಣೀತಾ ವಾ ಯಾ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬಾ ವೇದನಾ ನೇತಂ ಮಮ ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನ ಮೇಸೋ
ಅತ್ತಾತಿ; ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಾ ಕಾಚಿ ಸಞ್ಞಾ…ಪೇ॰… ಯೇ
ಕೇಚಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಓಳಾರಿಕಾ ವಾ
ಸುಖುಮಾ ವಾ ಹೀನಾ ವಾ ಪಣೀತಾ ವಾ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ನೇತಂ ಮಮ
ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾತಿ; ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ
ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಓಳಾರಿಕಂ ವಾ ಸುಖುಮಂ ವಾ ಹೀನಂ ವಾ ಪಣೀತಂ ವಾ ಯಂ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ,
ಸಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನೇತಂ ಮಮ ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾತಿ; ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

‘‘ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ, ಸುಸಿಮ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ರೂಪಸ್ಮಿಮ್ಪಿ
ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವೇದನಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಞ್ಞಾಯಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಸಙ್ಖಾರೇಸುಪಿ
ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತಿ, ವಿರಾಗಾ
ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ।

‘‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ,
ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ, ಸುಸಿಮ,
ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘‘ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ, ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ?
‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ,
ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾತಿ… ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ
ವೇದನಾತಿ… ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋತಿ… ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನನ್ತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ
ನಾಮರೂಪನ್ತಿ… ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ… ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ, ಸುಸಿಮ,
ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’ತಿ, ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ ।
‘‘‘ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ’ತಿ ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’।
‘‘ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋತಿ… ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋತಿ… ವೇದನಾನಿರೋಧಾ
ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋತಿ… ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋತಿ… ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋತಿ…
ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋತಿ… ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋತಿ… ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ
ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋತಿ… ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋತಿ, ಸುಸಿಮ, ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ,
ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ
ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಂ ಪಚ್ಚನುಭೋಸಿ – ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋಸಿ, ಬಹುಧಾಪಿ
ಹುತ್ವಾ ಏಕೋ ಹೋಸಿ; ಆವಿಭಾವಂ, ತಿರೋಭಾವಂ, ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ತಿರೋಪಬ್ಬತಂ
ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಕಾಸೇ; ಪಥವಿಯಾಪಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋಸಿ,
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉದಕೇ; ಉದಕೇಪಿ ಅಭಿಜ್ಜಮಾನೋ ಗಚ್ಛಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಥವಿಯಂ; ಆಕಾಸೇಪಿ
ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಕಮಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪಕ್ಖೀ ಸಕುಣೋ; ಇಮೇಪಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೇ
ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ಪಾಣಿನಾ ಪರಿಮಸಸಿ ಪರಿಮಜ್ಜಸಿ, ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಕಾಯೇನ ವಸಂ
ವತ್ತೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ
ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯ ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣಸಿ ದಿಬ್ಬೇ ಚ
ಮಾನುಸೇ ಚ ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ
ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಸಿ – ಸರಾಗಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸರಾಗಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಸಿ…ಪೇ॰… ವಿಮುತ್ತಂ
ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಜಾನಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ
ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ…ಪೇ॰… ಇತಿ
ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ,
ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ
ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸಸಿ ಚವಮಾನೇ…ಪೇ॰…
ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಅಪಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಏವಂ
ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಯೇ ತೇ ಸನ್ತಾ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇ, ಆರುಪ್ಪಾ ತೇ
ಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ವಿಹರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಏತ್ಥ ದಾನಿ, ಸುಸಿಮ, ಇದಞ್ಚ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಇಮೇಸಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಸಮಾಪತ್ತಿ, ಇದಂ ನೋ, ಸುಸಿಮ, ಕಥ’’ನ್ತಿ?

ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುಸಿಮೋ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಚ್ಚಯೋ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಚ್ಚಗಮಾ ಯಥಾಬಾಲಂ ಯಥಾಮೂಳ್ಹಂ
ಯಥಾಅಕುಸಲಂ, ಯ್ವಾಹಂ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಧಮ್ಮತ್ಥೇನಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ತಸ್ಸ
ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತು ಆಯತಿಂ ಸಂವರಾಯಾ’’ತಿ।

‘‘ತಗ್ಘ ತ್ವಂ, ಸುಸಿಮ, ಅಚ್ಚಯೋ ಅಚ್ಚಗಮಾ ಯಥಾಬಾಲಂ ಯಥಾಮೂಳ್ಹಂ ಯಥಾಅಕುಸಲಂ, ಯೋ ತ್ವಂ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಧಮ್ಮತ್ಥೇನಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ,
ಸುಸಿಮ, ಚೋರಂ ಆಗುಚಾರಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಯಂ ತೇ, ದೇವ, ಚೋರೋ
ಆಗುಚಾರೀ, ಇಮಸ್ಸ ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತಂ ದಣ್ಡಂ ಪಣೇಹೀ’ತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ –
‘ಗಚ್ಛಥ, ಭೋ, ಇಮಂ ಪುರಿಸಂ ದಳ್ಹಾಯ ರಜ್ಜುಯಾ ಪಚ್ಛಾಬಾಹಂ ಗಾಳ್ಹಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ
ಖುರಮುಣ್ಡಂ ಕರಿತ್ವಾ ಖರಸ್ಸರೇನ ಪಣವೇನ ರಥಿಯಾಯ ರಥಿಯಂ ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇನ ಸಿಙ್ಘಾಟಕಂ
ಪರಿನೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಾಮೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣತೋ ನಗರಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದಥಾ’ತಿ ।
ತಮೇನಂ ರಞ್ಞೋ ಪುರಿಸಾ ದಳ್ಹಾಯ ರಜ್ಜುಯಾ ಪಚ್ಛಾಬಾಹಂ ಗಾಳ್ಹಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ
ಖುರಮುಣ್ಡಂ ಕರಿತ್ವಾ ಖರಸ್ಸರೇನ ಪಣವೇನ ರಥಿಯಾಯ ರಥಿಯಂ ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇನ ಸಿಙ್ಘಾಟಕಂ
ಪರಿನೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಾಮೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣತೋ ನಗರಸ್ಸ ಸೀಸಂ
ಛಿನ್ದೇಯ್ಯುಂ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಸುಸಿಮ, ಅಪಿ ನು ಸೋ ಪುರಿಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ದುಕ್ಖಂ
ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’।

‘‘ಯಂ ಖೋ ಸೋ, ಸುಸಿಮ, ಪುರಿಸೋ ತತೋನಿದಾನಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥ [ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥ ವಾ, ನ ವಾ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯೇಥ (ಕ॰)]।
ಯಾ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಧಮ್ಮತ್ಥೇನಕಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಅಯಂ ತತೋ
ದುಕ್ಖವಿಪಾಕತರಾ ಚ ಕಟುಕವಿಪಾಕತರಾ ಚ, ಅಪಿ ಚ ವಿನಿಪಾತಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ ತ್ವಂ,
ಸುಸಿಮ, ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ದಿಸ್ವಾ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಕರೋಸಿ ತಂ ತೇ ಮಯಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮ।
ವುದ್ಧಿ ಹೇಸಾ, ಸುಸಿಮ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಯೋ ಅಚ್ಚಯಂ ಅಚ್ಚಯತೋ ದಿಸ್ವಾ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಕರೋತಿ, ಆಯತಿಞ್ಚ [ಆಯತಿಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)] ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।

ಮಹಾವಗ್ಗೋ ಸತ್ತಮೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ದ್ವೇ ಅಸ್ಸುತವತಾ ವುತ್ತಾ, ಪುತ್ತಮಂಸೇನ ಚಾಪರಂ।

ಅತ್ಥಿರಾಗೋ ಚ ನಗರಂ, ಸಮ್ಮಸಂ ನಳಕಲಾಪಿಯಂ।

ಕೋಸಮ್ಬೀ ಉಪಯನ್ತಿ ಚ, ದಸಮೋ ಸುಸಿಮೇನ ಚಾತಿ [ದಸಮೋ ವುತ್ತೋ ಸುಸೀಮೇನಾತಿ (ಸೀ॰)]॥

೮. ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ

೧. ಜರಾಮರಣಸುತ್ತಂ

೭೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ ,
ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಜರಾಮರಣಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ನ ಮೇ
ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ವಾ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ, ನ ಚ ಪನ ತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ
ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ।

‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ
ಜರಾಮರಣಂ ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪಟಿಪದಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಖೋ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣಾ ವಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಸಮಣೇಸು ಚೇವ ಸಮಣಸಮ್ಮತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮ್ಮತಾ, ತೇ ಚ
ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞತ್ಥಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ
ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। (ಸುತ್ತನ್ತೋ ಏಕೋ)। ಪಠಮಂ।

೨-೧೧. ಜಾತಿಸುತ್ತಾದಿದಸಕಂ

೭೨. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೩) ಭವಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೪) ಉಪಾದಾನಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೫) ತಣ್ಹಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೬) ವೇದನಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೭) ಫಸ್ಸಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೮) ಸಳಾಯತನಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೯) ನಾಮರೂಪಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೧೦) ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰…।

(೧೧) ‘‘ಸಙ್ಖಾರೇ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ,
ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ
ಪಟಿಪದಂ ನಪ್ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಜಾನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ
ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ಏಕಾದಸಮಂ।

ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ ಅಟ್ಠಮೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಪಚ್ಚಯೇಕಾದಸ ವುತ್ತಾ, ಚತುಸಚ್ಚವಿಭಜ್ಜನಾ।

ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ, ನಿದಾನೇ ಭವತಿ ಅಟ್ಠಮೋ॥

ವಗ್ಗುದ್ದಾನಂ –

ಬುದ್ಧೋ ಆಹಾರೋ ದಸಬಲೋ, ಕಳಾರೋ ಗಹಪತಿಪಞ್ಚಮೋ।

ದುಕ್ಖವಗ್ಗೋ ಮಹಾವಗ್ಗೋ, ಅಟ್ಠಮೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ॥

೯. ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲಂ

೧. ಸತ್ಥುಸುತ್ತಂ

೭೩. ಸಾವತ್ಥಿಯಂ
ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಜರಾಮರಣೇ ಯಥಾಭೂತಂ
ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ; ಜರಾಮರಣಸಮುದಯಂ ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ
ಜರಾಮರಣಸಮುದಯೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ;
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಂ ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ
ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ; ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ
ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
(ಸುತ್ತನ್ತೋ ಏಕೋ)। ಪಠಮಂ।

(ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪೇಯ್ಯಾಲೋ ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋ)

೨-೧೧. ದುತಿಯಸತ್ಥುಸುತ್ತಾದಿದಸಕಂ

(೨) ಜಾತಿಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೩) ಭವಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೪) ಉಪಾದಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೫) ತಣ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೬) ವೇದನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೭) ಫಸ್ಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೮) ಸಳಾಯತನಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೯) ನಾಮರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೧೦) ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ…ಪೇ॰…।

(೧೧) ‘‘ಸಙ್ಖಾರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ; ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯಂ ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ
ಯಥಾಭೂತಂ ಸಙ್ಖಾರಸಮುದಯೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಂ
ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ
ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ; ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ
ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸತ್ಥಾ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
ಏಕಾದಸಮಂ।

(ಸಬ್ಬೇಸಂ ಚತುಸಚ್ಚಿಕಂ ಕಾತಬ್ಬಂ)।

೨-೧೨. ಸಿಕ್ಖಾಸುತ್ತಾದಿಪೇಯ್ಯಾಲಏಕಾದಸಕಂ

(೨) ‘‘ಜರಾಮರಣಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ ಅಪಸ್ಸತಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಜರಾಮರಣೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಾಯ ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಣೀಯಾ।

(ಪೇಯ್ಯಾಲೋ। ಚತುಸಚ್ಚಿಕಂ ಕಾತಬ್ಬಂ)।

(೩) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋ…ಪೇ॰…।

(೪) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಛನ್ದೋ ಕರಣೀಯೋ…ಪೇ॰…।

(೫) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಕರಣೀಯಾ…ಪೇ॰…।

(೬) ಜರಾಮರಣಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ ಕರಣೀಯಾ…ಪೇ॰…।

(೭) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಆತಪ್ಪಂ ಕರಣೀಯಂ…ಪೇ॰…।

(೮) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ವೀರಿಯಂ ಕರಣೀಯಂ…ಪೇ॰…।

(೯) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಸಾತಚ್ಚಂ ಕರಣೀಯಂ…ಪೇ॰…।

(೧೦) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಸತಿ ಕರಣೀಯಾ…ಪೇ॰…।

(೧೧) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಕರಣೀಯಂ…ಪೇ॰…।

(೧೨) ಜರಾಮರಣಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾನತಾ…ಪೇ॰… ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕರಣೀಯೋ…ಪೇ॰…।

ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲೋ ನವಮೋ।

ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –

ಸತ್ಥಾ ಸಿಕ್ಖಾ ಚ ಯೋಗೋ ಚ, ಛನ್ದೋ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಪಞ್ಚಮೀ।

ಅಪ್ಪಟಿವಾನಿ ಆತಪ್ಪಂ, ವೀರಿಯಂ ಸಾತಚ್ಚಮುಚ್ಚತಿ।

ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ, ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ದ್ವಾದಸಾತಿ॥

ಸುತ್ತನ್ತಾ ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

ಪರೇ ತೇ ದ್ವಾದಸ ಹೋನ್ತಿ, ಸುತ್ತಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಸತಾನಿ।

ಚತುಸಚ್ಚೇನ ತೇ ವುತ್ತಾ, ಪೇಯ್ಯಾಲಅನ್ತರಮ್ಹಿ ಯೇತಿ [ಪೇಯ್ಯಾಲಾ ಅನ್ತರಮ್ಹಿ ಯೇತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]॥

ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲೇಸು ಉದ್ದಾನಂ ಸಮತ್ತಂ।

ನಿದಾನಸಂಯುತ್ತಂ ಸಮತ್ತಂ।