೪. ಮಾರಸಂಯುತ್ತಂ
೪. ಮಾರಸಂಯುತ್ತಂ
೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ
೧. ತಪೋಕಮ್ಮಸುತ್ತಂ
೧೩೭. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಉರುವೇಲಾಯಂ ವಿಹರತಿ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ
ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ಪಠಮಾಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ
ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಮುತ್ತೋ ವತಮ್ಹಿ ತಾಯ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯ। ಸಾಧು ಮುತ್ತೋ
ವತಮ್ಹಿ ತಾಯ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಾಯ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯ। ಸಾಧು ವತಮ್ಹಿ ಮುತ್ತೋ ಬೋಧಿಂ
ಸಮಜ್ಝಗ’’ನ್ತಿ [ಸಾಧು ಠಿತೋ ಸತೋ ಬೋಧಿಂ ಸಮಜ್ಝೇಗನ್ತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಸಾಧು ವತಮ್ಹಿ ಸತ್ತೋ ಬೋಧಿಸಮಜ್ಝಗೂತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)]।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ತಪೋಕಮ್ಮಾ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ, ಯೇನ ನ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ಮಾಣವಾ।
ಅಸುದ್ಧೋ ಮಞ್ಞಸಿ ಸುದ್ಧೋ, ಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಾ ಅಪರದ್ಧೋ’’ [ಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಮಪರದ್ಧೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಮರಂ ತಪಂ [ಅಪರಂ ತಪಂ (ಕ॰)]।
ಸಬ್ಬಂ ನತ್ಥಾವಹಂ ಹೋತಿ, ಫಿಯಾರಿತ್ತಂವ ಧಮ್ಮನಿ [ವಮ್ಮನಿ
(ಸೀ॰), ಧಮ್ಮನಿಂ (ಪೀ॰), ಜಮ್ಮನಿಂ (ಕ॰) ಏತ್ಥಾಯಂ ಧಮ್ಮಸದ್ದೋ ಸಕ್ಕತೇ
ಧನ್ವನಂ-ಸದ್ದೇನ ಸದಿಸೋ ಮರುವಾಚಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಯಥಾ ದಳ್ಹಧಮ್ಮಾತಿಪದಂ]॥
‘‘ಸೀಲಂ ಸಮಾಧಿ ಪಞ್ಞಞ್ಚ, ಮಗ್ಗಂ ಬೋಧಾಯ ಭಾವಯಂ।
ಪತ್ತೋಸ್ಮಿ ಪರಮಂ ಸುದ್ಧಿಂ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ, ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೨. ಹತ್ಥಿರಾಜವಣ್ಣಸುತ್ತಂ
೧೩೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಉರುವೇಲಾಯಂ ವಿಹರತಿ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ಪಠಮಾಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ರತ್ತನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ದೇವೋ ಚ
ಏಕಮೇಕಂ ಫುಸಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಭಯಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಲೋಮಹಂಸಂ
ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮೋ ಮಹನ್ತಂ ಹತ್ಥಿರಾಜವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹಾಅರಿಟ್ಠಕೋ ಮಣಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸುದ್ಧಂ
ರೂಪಿಯಂ, ಏವಮಸ್ಸ ದನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹತೀ ನಙ್ಗಲೀಸಾ [ನಙ್ಗಲಸೀಸಾ (ಪೀ॰ ಕ॰)], ಏವಮಸ್ಸ ಸೋಣ್ಡೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸಂಸರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ವಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಸುಭಾಸುಭಂ।
ಅಲಂ ತೇ ತೇನ ಪಾಪಿಮ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೩. ಸುಭಸುತ್ತಂ
೧೩೯.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಉರುವೇಲಾಯಂ ವಿಹರತಿ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ
ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ಪಠಮಾಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ
ರತ್ತನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ದೇವೋ ಚ ಏಕಮೇಕಂ ಫುಸಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ, ಭಗವತೋ ಭಯಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಲೋಮಹಂಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮೋ, ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಉಚ್ಚಾವಚಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಉಪದಂಸೇತಿ, ಸುಭಾ
ಚೇವ ಅಸುಭಾ ಚ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ
ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸಂಸರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ವಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಸುಭಾಸುಭಂ।
ಅಲಂ ತೇ ತೇನ ಪಾಪಿಮ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕ॥
‘‘ಯೇ ಚ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ಚ ಸುಸಂವುತಾ।
ನ ತೇ ಮಾರವಸಾನುಗಾ, ನ ತೇ ಮಾರಸ್ಸ ಬದ್ಧಗೂ’’ [ಬದ್ಧಭೂ (ಕ॰), ಪಚ್ಚಗೂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೪. ಪಠಮಮಾರಪಾಸಸುತ್ತಂ
೧೪೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಮಯ್ಹಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಯೋನಿಸೋ
ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಅನುತ್ತರಾ ವಿಮುತ್ತಿ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಅನುತ್ತರಾ ವಿಮುತ್ತಿ ಸಚ್ಛಿಕತಾ।
ತುಮ್ಹೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಾ ಯೋನಿಸೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಅನುತ್ತರಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ
ಅನುಪಾಪುಣಾಥ, ಅನುತ್ತರಂ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋಥಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಬದ್ಧೋಸಿ ಮಾರಪಾಸೇನ, ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ।
ಮಾರಬನ್ಧನಬದ್ಧೋಸಿ, ನ ಮೇ ಸಮಣ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಮುತ್ತಾಹಂ [ಮುತ್ತೋಹಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಮಾರಪಾಸೇನ, ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ।
ಮಾರಬನ್ಧನಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೫. ದುತಿಯಮಾರಪಾಸಸುತ್ತಂ
೧೪೧. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ
ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ
ಏತದವೋಚ –
‘‘ಮುತ್ತಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಪಾಸೇಹಿ ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ
ಮಾನುಸಾ। ತುಮ್ಹೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮುತ್ತಾ ಸಬ್ಬಪಾಸೇಹಿ ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ। ಚರಥ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾರಿಕಂ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಬಹುಜನಸುಖಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ। ಮಾ ಏಕೇನ ದ್ವೇ ಅಗಮಿತ್ಥ। ದೇಸೇಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಂ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇಥ। ಸನ್ತಿ ಸತ್ತಾ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಜಾತಿಕಾ, ಅಸ್ಸವನತಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸ
ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾತಾರೋ। ಅಹಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇನ ಉರುವೇಲಾ
ಸೇನಾನಿಗಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಬದ್ಧೋಸಿ ಸಬ್ಬಪಾಸೇಹಿ, ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ।
ಮಹಾಬನ್ಧನಬದ್ಧೋಸಿ, ನ ಮೇ ಸಮಣ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಮುತ್ತಾಹಂ ಸಬ್ಬಪಾಸೇಹಿ, ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ।
ಮಹಾಬನ್ಧನಮುತ್ತೋಮ್ಹಿ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೬. ಸಪ್ಪಸುತ್ತಂ
೧೪೨.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತೇನ ಖೋ
ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ರತ್ತನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ದೇವೋ ಚ ಏಕಮೇಕಂ
ಫುಸಾಯತಿ।
ಅಥ ಖೋ
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಭಯಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಲೋಮಹಂಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮೋ ಮಹನ್ತಂ
ಸಪ್ಪರಾಜವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹತೀ
ಏಕರುಕ್ಖಿಕಾ ನಾವಾ, ಏವಮಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹನ್ತಂ ಸೋಣ್ಡಿಕಾಕಿಳಞ್ಜಂ,
ಏವಮಸ್ಸ ಫಣೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಮಹತೀ ಕೋಸಲಿಕಾ ಕಂಸಪಾತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಅಕ್ಖೀನಿ
ಭವನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ದೇವೇ ಗಳಗಳಾಯನ್ತೇ ವಿಜ್ಜುಲ್ಲತಾ ನಿಚ್ಛರನ್ತಿ, ಏವಮಸ್ಸ
ಮುಖತೋ ಜಿವ್ಹಾ ನಿಚ್ಛರತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಕಮ್ಮಾರಗಗ್ಗರಿಯಾ ಧಮಮಾನಾಯ ಸದ್ದೋ ಹೋತಿ,
ಏವಮಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಂ ಸದ್ದೋ ಹೋತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಯೋ ಸುಞ್ಞಗೇಹಾನಿ ಸೇವತಿ,
ಸೇಯ್ಯೋ ಸೋ ಮುನಿ ಅತ್ತಸಞ್ಞತೋ।
ವೋಸ್ಸಜ್ಜ ಚರೇಯ್ಯ ತತ್ಥ ಸೋ,
ಪತಿರೂಪಞ್ಹಿ ತಥಾವಿಧಸ್ಸ ತಂ॥
‘‘ಚರಕಾ ಬಹೂ ಭೇರವಾ ಬಹೂ,
ಅಥೋ ಡಂಸಸರೀಸಪಾ [ಡಂಸ ಸಿರಿಂಸಪಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಬಹೂ।
ಲೋಮಮ್ಪಿ ನ ತತ್ಥ ಇಞ್ಜಯೇ,
ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ಮಹಾಮುನಿ॥
‘‘ನಭಂ ಫಲೇಯ್ಯ ಪಥವೀ ಚಲೇಯ್ಯ,
ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಾಣಾ ಉದ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯುಂ।
ಸಲ್ಲಮ್ಪಿ ಚೇ ಉರಸಿ ಪಕಪ್ಪಯೇಯ್ಯುಂ,
ಉಪಧೀಸು ತಾಣಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೭. ಸುಪತಿಸುತ್ತಂ
೧೪೩. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಬಹುದೇವರತ್ತಿಂ
ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ
ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸತೋ
ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕಿಂ ಸೋಪ್ಪಸಿ ಕಿಂ ನು ಸೋಪ್ಪಸಿ,
ಕಿಮಿದಂ ಸೋಪ್ಪಸಿ ದುಬ್ಭಗೋ [ದುಬ್ಭತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ದುಬ್ಭಯೋ (ಪೀ॰)] ವಿಯ।
ಸುಞ್ಞಮಗಾರನ್ತಿ ಸೋಪ್ಪಸಿ,
ಕಿಮಿದಂ ಸೋಪ್ಪಸಿ ಸೂರಿಯೇ ಉಗ್ಗತೇ’’ತಿ॥
‘‘ಯಸ್ಸ ಜಾಲಿನೀ ವಿಸತ್ತಿಕಾ,
ತಣ್ಹಾ ನತ್ಥಿ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ನೇತವೇ।
ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪರಿಕ್ಖಯಾ ಬುದ್ಧೋ,
ಸೋಪ್ಪತಿ ಕಿಂ ತವೇತ್ಥ ಮಾರಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೮. ನನ್ದತಿಸುತ್ತಂ
೧೪೪. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಂ
ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
‘‘ನನ್ದತಿ ಪುತ್ತೇಹಿ ಪುತ್ತಿಮಾ, ಗೋಮಾ ಗೋಭಿ ತಥೇವ ನನ್ದತಿ।
ಉಪಧೀಹಿ ನರಸ್ಸ ನನ್ದನಾ, ನ ಹಿ ಸೋ ನನ್ದತಿ ಯೋ ನಿರೂಪಧೀ’’ತಿ॥
‘‘ಸೋಚತಿ ಪುತ್ತೇಹಿ ಪುತ್ತಿಮಾ, ಗೋಮಾ ಗೋಭಿ ತಥೇವ ಸೋಚತಿ।
ಉಪಧೀಹಿ ನರಸ್ಸ ಸೋಚನಾ, ನ ಹಿ ಸೋ ಸೋಚತಿ ಯೋ ನಿರೂಪಧೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೯. ಪಠಮಆಯುಸುತ್ತಂ
೧೪೫. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತತ್ರ ಖೋ
ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ
ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಪ್ಪಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಯು। ಗಮನೀಯೋ ಸಮ್ಪರಾಯೋ,
ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕುಸಲಂ, ಚರಿತಬ್ಬಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ನತ್ಥಿ ಜಾತಸ್ಸ ಅಮರಣಂ। ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಚಿರಂ ಜೀವತಿ, ಸೋ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ದೀಘಮಾಯು ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ನ ನಂ ಹೀಳೇ ಸುಪೋರಿಸೋ।
ಚರೇಯ್ಯ ಖೀರಮತ್ತೋವ, ನತ್ಥಿ ಮಚ್ಚುಸ್ಸ ಆಗಮೋ’’ತಿ॥
‘‘ಅಪ್ಪಮಾಯು ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಹೀಳೇಯ್ಯ ನಂ ಸುಪೋರಿಸೋ।
ಚರೇಯ್ಯಾದಿತ್ತಸೀಸೋವ, ನತ್ಥಿ ಮಚ್ಚುಸ್ಸ ನಾಗಮೋ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೧೦. ದುತಿಯಆಯುಸುತ್ತಂ
೧೪೬. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಏತದವೋಚ –
‘‘ಅಪ್ಪಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಯು। ಗಮನೀಯೋ ಸಮ್ಪರಾಯೋ,
ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕುಸಲಂ, ಚರಿತಬ್ಬಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ನತ್ಥಿ ಜಾತಸ್ಸ ಅಮರಣಂ। ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ಚಿರಂ ಜೀವತಿ, ಸೋ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ನಾಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾ, ಜೀವಿತಂ ನೂಪರುಜ್ಝತಿ।
ಆಯು ಅನುಪರಿಯಾಯತಿ, ಮಚ್ಚಾನಂ ನೇಮೀವ ರಥಕುಬ್ಬರ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಅಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಹೋರತ್ತಾ, ಜೀವಿತಂ ಉಪರುಜ್ಝತಿ।
ಆಯು ಖೀಯತಿ ಮಚ್ಚಾನಂ, ಕುನ್ನದೀನಂವ ಓದಕ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
ಪಠಮೋ ವಗ್ಗೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ತಪೋಕಮ್ಮಞ್ಚ ನಾಗೋ ಚ, ಸುಭಂ ಪಾಸೇನ ತೇ ದುವೇ।
ಸಪ್ಪೋ ಸುಪತಿ ನನ್ದನಂ, ಆಯುನಾ ಅಪರೇ ದುವೇತಿ॥
೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಪಾಸಾಣಸುತ್ತಂ
೧೪೭. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ
ರತ್ತನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ದೇವೋ ಚ ಏಕಮೇಕಂ ಫುಸಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಭಯಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಲೋಮಹಂಸಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಮಹನ್ತೇ ಪಾಸಾಣೇ ಪದಾಲೇಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸಚೇಪಿ ಕೇವಲಂ ಸಬ್ಬಂ, ಗಿಜ್ಝಕೂಟಂ ಚಲೇಸ್ಸಸಿ [ಗಳೇಯ್ಯಸಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಚಲೇಯ್ಯಾಸಿ (ಕ॰)]।
ನೇವ ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತಾನಂ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಅತ್ಥಿ ಇಞ್ಜಿತ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೨. ಕಿನ್ನುಸೀಹಸುತ್ತಂ
೧೪೮. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರಸ್ಸ ಪಾಪಿಮತೋ ಏತದಹೋಸಿ –
‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ
ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕಿನ್ನು ಸೀಹೋವ ನದಸಿ, ಪರಿಸಾಯಂ ವಿಸಾರದೋ।
ಪಟಿಮಲ್ಲೋ ಹಿ ತೇ ಅತ್ಥಿ, ವಿಜಿತಾವೀ ನು ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ನದನ್ತಿ ವೇ ಮಹಾವೀರಾ, ಪರಿಸಾಸು ವಿಸಾರದಾ।
ತಥಾಗತಾ ಬಲಪ್ಪತ್ತಾ, ತಿಣ್ಣಾ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೩. ಸಕಲಿಕಸುತ್ತಂ
೧೪೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಮದ್ದಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಮಿಗದಾಯೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ಪಾದೋ ಸಕಲಿಕಾಯ
ಖತೋ ಹೋತಿ, ಭುಸಾ ಸುದಂ ಭಗವತೋ ವೇದನಾ ವತ್ತನ್ತಿ ಸಾರೀರಿಕಾ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಖರಾ
ಕಟುಕಾ ಅಸಾತಾ ಅಮನಾಪಾ। ತಾ ಸುದಂ ಭಗವಾ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಅಧಿವಾಸೇತಿ ಅವಿಹಞ್ಞಮಾನೋ। ಅಥ
ಖೋ ಭಗವಾ ಚತುಗ್ಗುಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಮನ್ದಿಯಾ ನು ಖೋ ಸೇಸಿ ಉದಾಹು ಕಾವೇಯ್ಯಮತ್ತೋ,
ಅತ್ಥಾ ನು ತೇ ಸಮ್ಪಚುರಾ ನ ಸನ್ತಿ।
ಏಕೋ ವಿವಿತ್ತೇ ಸಯನಾಸನಮ್ಹಿ,
ನಿದ್ದಾಮುಖೋ ಕಿಮಿದಂ ಸೋಪ್ಪಸೇ ವಾ’’ತಿ॥
‘‘ನ ಮನ್ದಿಯಾ ಸಯಾಮಿ ನಾಪಿ ಕಾವೇಯ್ಯಮತ್ತೋ,
ಅತ್ಥಂ ಸಮೇಚ್ಚಾಹಮಪೇತಸೋಕೋ।
ಏಕೋ ವಿವಿತ್ತೇ ಸಯನಾಸನಮ್ಹಿ,
ಸಯಾಮಹಂ ಸಬ್ಬಭೂತಾನುಕಮ್ಪೀ॥
‘‘ಯೇಸಮ್ಪಿ ಸಲ್ಲಂ ಉರಸಿ ಪವಿಟ್ಠಂ,
ಮುಹುಂ ಮುಹುಂ ಹದಯಂ ವೇಧಮಾನಂ।
ತೇಪೀಧ ಸೋಪ್ಪಂ ಲಭರೇ ಸಸಲ್ಲಾ,
ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ನ ಸುಪೇ ವೀತಸಲ್ಲೋ॥
‘‘ಜಗ್ಗಂ ನ ಸಙ್ಕೇ ನಪಿ ಭೇಮಿ ಸೋತ್ತುಂ,
ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ನಾನುತಪನ್ತಿ ಮಾಮಂ।
ಹಾನಿಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ,
ತಸ್ಮಾ ಸುಪೇ ಸಬ್ಬಭೂತಾನುಕಮ್ಪೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೪. ಪತಿರೂಪಸುತ್ತಂ
೧೫೦. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಏಕಸಾಲಾಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಮಹತಿಯಾ ಗಿಹಿಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರಸ್ಸ ಪಾಪಿಮತೋ ಏತದಹೋಸಿ –
‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಹತಿಯಾ ಗಿಹಿಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ
ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ನೇತಂ ತವ ಪತಿರೂಪಂ, ಯದಞ್ಞಮನುಸಾಸಸಿ।
ಅನುರೋಧವಿರೋಧೇಸು, ಮಾ ಸಜ್ಜಿತ್ಥೋ ತದಾಚರ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಯದಞ್ಞಮನುಸಾಸತಿ।
ಅನುರೋಧವಿರೋಧೇಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ತಥಾಗತೋ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೫. ಮಾನಸಸುತ್ತಂ
೧೫೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಚರೋ ಪಾಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಚರತಿ ಮಾನಸೋ।
ತೇನ ತಂ ಬಾಧಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಮೇ ಸಮಣ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ರಸಾ ಗನ್ಧಾ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಚ ಮನೋರಮಾ।
ಏತ್ಥ ಮೇ ವಿಗತೋ ಛನ್ದೋ, ನಿಹತೋ ತ್ವಮಸಿ ಅನ್ತಕಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೬. ಪತ್ತಸುತ್ತಂ
೧೫೨. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ [ಸಮಾದಾಪೇತಿ (?)] ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ। ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ [ಅಟ್ಠಿಕತ್ವಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)] ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ [ಸಬ್ಬಚೇತಸೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಸಬ್ಬಂ ಚೇತಸಾ (ಕ॰)] ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರಸ್ಸ ಪಾಪಿಮತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ
ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ
ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ। ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ
ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಪತ್ತಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ
ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಬಲೀಬದ್ದವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ತೇ ಪತ್ತಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು, ಏಸೋ
ಬಲೀಬದ್ದೋ ಪತ್ತೇ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಭಗವಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ನ
ಸೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಬಲೀಬದ್ದೋ। ಮಾರೋ ಏಸೋ ಪಾಪಿಮಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ
ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ರೂಪಂ ವೇದಯಿತಂ ಸಞ್ಞಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಯಞ್ಚ ಸಙ್ಖತಂ।
ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನೇತಂ ಮೇ, ಏವಂ ತತ್ಥ ವಿರಜ್ಜತಿ॥
‘‘ಏವಂ ವಿರತ್ತಂ ಖೇಮತ್ತಂ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಾತಿಗಂ।
ಅನ್ವೇಸಂ ಸಬ್ಬಟ್ಠಾನೇಸು, ಮಾರಸೇನಾಪಿ ನಾಜ್ಝಗಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೭. ಛಫಸ್ಸಾಯತನಸುತ್ತಂ
೧೫೩. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ। ತೇನ
ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ
ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ। ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ
ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರಸ್ಸ ಪಾಪಿಮತೋ ಏತದಹೋಸಿ –
‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ
ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಪ್ಪಹಂಸೇತಿ । ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತಾ
ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ
ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಮಹನ್ತಂ ಭಯಭೇರವಂ ಸದ್ದಮಕಾಸಿ, ಅಪಿಸ್ಸುದಂ ಪಥವೀ ಮಞ್ಞೇ ಉನ್ದ್ರೀಯತಿ
[ಉದ್ರೀಯತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ) ಉ + ದರ + ಯ + ತಿ = ಉದ್ರೀಯತಿ]।
ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು, ಏಸಾ
ಪಥವೀ ಮಞ್ಞೇ ಉನ್ದ್ರೀಯತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಗವಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ನೇಸಾ
ಭಿಕ್ಖು ಪಥವೀ ಉನ್ದ್ರೀಯತಿ। ಮಾರೋ ಏಸೋ ಪಾಪಿಮಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ
ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ರಸಾ ಗನ್ಧಾ, ಫಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಚ ಕೇವಲಾ।
ಏತಂ ಲೋಕಾಮಿಸಂ ಘೋರಂ, ಏತ್ಥ ಲೋಕೋ ವಿಮುಚ್ಛಿತೋ॥
‘‘ಏತಞ್ಚ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಸತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ।
ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಆದಿಚ್ಚೋವ ವಿರೋಚತೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೮. ಪಿಣ್ಡಸುತ್ತಂ
೧೫೪. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಮಗಧೇಸು ವಿಹರತಿ ಪಞ್ಚಸಾಲಾಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಞ್ಚಸಾಲಾಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ ಕುಮಾರಿಕಾನಂ
ಪಾಹುನಕಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ
ಪಞ್ಚಸಾಲಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಞ್ಚಸಾಲೇಯ್ಯಕಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಮಾರೇನ ಪಾಪಿಮತಾ ಅನ್ವಾವಿಟ್ಠಾ ಭವನ್ತಿ – ಮಾ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ
ಪಿಣ್ಡಮಲತ್ಥಾತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯಥಾಧೋತೇನ ಪತ್ತೇನ ಪಞ್ಚಸಾಲಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ ತಥಾಧೋತೇನ [ಯಥಾಧೋತೇನ (?)] ಪತ್ತೇನ ಪಟಿಕ್ಕಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಪಿ ತ್ವಂ, ಸಮಣ, ಪಿಣ್ಡಮಲತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ತಥಾ ನು ತ್ವಂ, ಪಾಪಿಮ, ಅಕಾಸಿ ಯಥಾಹಂ ಪಿಣ್ಡಂ
ನ ಲಭೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚಸಾಲಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮಂ
ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತು। ತಥಾಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾ ಭಗವಾ ಪಿಣ್ಡಂ ಲಚ್ಛತೀ’’ತಿ।
‘‘ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವಿ ಮಾರೋ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ತಥಾಗತಂ।
ಕಿಂ ನು ಮಞ್ಞಸಿ ಪಾಪಿಮ, ನ ಮೇ ಪಾಪಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ॥
‘‘ಸುಸುಖಂ ವತ ಜೀವಾಮ, ಯೇಸಂ ನೋ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ಪೀತಿಭಕ್ಖಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ದೇವಾ ಆಭಸ್ಸರಾ ಯಥಾ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೯. ಕಸ್ಸಕಸುತ್ತಂ
೧೫೫. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಬ್ಬಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಯ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ । ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಾರಸ್ಸ ಪಾಪಿಮತೋ ಏತದಹೋಸಿ –
‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಬ್ಬಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಯ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ…ಪೇ॰…
ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ
ಪಾಪಿಮಾ ಕಸ್ಸಕವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ನಙ್ಗಲಂ ಖನ್ಧೇ ಕರಿತ್ವಾ
ದೀಘಪಾಚನಯಟ್ಠಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಹಟಹಟಕೇಸೋ ಸಾಣಸಾಟಿನಿವತ್ಥೋ ಕದ್ದಮಮಕ್ಖಿತೇಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಯೇನ
ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಪಿ, ಸಮಣ, ಬಲೀಬದ್ದೇ
ಅದ್ದಸಾ’’ತಿ? ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಪಾಪಿಮ, ತೇ ಬಲೀಬದ್ದೇಹೀ’’ತಿ? ‘‘ಮಮೇವ, ಸಮಣ, ಚಕ್ಖು, ಮಮ
ರೂಪಾ, ಮಮ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಕುಹಿಂ ಮೇ, ಸಮಣ, ಗನ್ತ್ವಾ ಮೋಕ್ಖಸಿ? ಮಮೇವ,
ಸಮಣ, ಸೋತಂ, ಮಮ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಮಮೇವ, ಸಮಣ, ಘಾನಂ, ಮಮ ಗನ್ಧಾ; ಮಮೇವ, ಸಮಣ, ಜಿವ್ಹಾ,
ಮಮ ರಸಾ; ಮಮೇವ, ಸಮಣ, ಕಾಯೋ, ಮಮ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ; ಮಮೇವ, ಸಮಣ, ಮನೋ, ಮಮ ಧಮ್ಮಾ, ಮಮ
ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಕುಹಿಂ ಮೇ, ಸಮಣ, ಗನ್ತ್ವಾ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ?
‘‘ತವೇವ ,
ಪಾಪಿಮ, ಚಕ್ಖು, ತವ ರೂಪಾ, ತವ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಯತ್ಥ ಚ ಖೋ, ಪಾಪಿಮ,
ನತ್ಥಿ ಚಕ್ಖು, ನತ್ಥಿ ರೂಪಾ, ನತ್ಥಿ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ, ಅಗತಿ ತವ ತತ್ಥ,
ಪಾಪಿಮ। ತವೇವ, ಪಾಪಿಮ , ಸೋತಂ, ತವ ಸದ್ದಾ, ತವ
ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಯತ್ಥ ಚ ಖೋ, ಪಾಪಿಮ, ನತ್ಥಿ ಸೋತಂ, ನತ್ಥಿ ಸದ್ದಾ, ನತ್ಥಿ
ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ, ಅಗತಿ ತವ ತತ್ಥ, ಪಾಪಿಮ। ತವೇವ ,
ಪಾಪಿಮ, ಘಾನಂ, ತವ ಗನ್ಧಾ, ತವ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಯತ್ಥ ಚ ಖೋ, ಪಾಪಿಮ,
ನತ್ಥಿ ಘಾನಂ, ನತ್ಥಿ ಗನ್ಧಾ, ನತ್ಥಿ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ, ಅಗತಿ ತವ ತತ್ಥ,
ಪಾಪಿಮ। ತವೇವ, ಪಾಪಿಮ, ಜಿವ್ಹಾ, ತವ ರಸಾ, ತವ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ…ಪೇ॰…
ತವೇವ, ಪಾಪಿಮ, ಕಾಯೋ, ತವ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ, ತವ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ…ಪೇ॰… ತವೇವ,
ಪಾಪಿಮ, ಮನೋ, ತವ ಧಮ್ಮಾ, ತವ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ। ಯತ್ಥ ಚ ಖೋ, ಪಾಪಿಮ, ನತ್ಥಿ
ಮನೋ, ನತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ, ನತ್ಥಿ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾಯತನಂ, ಅಗತಿ ತವ ತತ್ಥ,
ಪಾಪಿಮಾ’’ತಿ।
‘‘ಯಂ ವದನ್ತಿ ಮಮ ಯಿದನ್ತಿ, ಯೇ ವದನ್ತಿ ಮಮನ್ತಿ ಚ।
ಏತ್ಥ ಚೇ ತೇ ಮನೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ಮೇ ಸಮಣ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಯಂ ವದನ್ತಿ ನ ತಂ ಮಯ್ಹಂ, ಯೇ ವದನ್ತಿ ನ ತೇ ಅಹಂ।
ಏವಂ ಪಾಪಿಮ ಜಾನಾಹಿ, ನ ಮೇ ಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ದಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೧೦. ರಜ್ಜಸುತ್ತಂ
೧೫೬. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ವಿಹರತಿ ಹಿಮವನ್ತಪದೇಸೇ [ಹಿಮವನ್ತಪಸ್ಸೇ (ಸೀ॰)] ಅರಞ್ಞಕುಟಿಕಾಯಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಸಕ್ಕಾ ನು ಖೋ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತುಂ ಅಹನಂ ಅಘಾತಯಂ ಅಜಿನಂ ಅಜಾಪಯಂ ಅಸೋಚಂ ಅಸೋಚಾಪಯಂ ಧಮ್ಮೇನಾ’’ತಿ?
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಾರೇತು, ಭನ್ತೇ,
ಭಗವಾ ರಜ್ಜಂ, ಕಾರೇತು, ಸುಗತೋ, ರಜ್ಜಂ ಅಹನಂ ಅಘಾತಯಂ ಅಜಿನಂ ಅಜಾಪಯಂ ಅಸೋಚಂ ಅಸೋಚಾಪಯಂ
ಧಮ್ಮೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಮೇ ತ್ವಂ, ಪಾಪಿಮ, ಪಸ್ಸಸಿ ಯಂ ಮಂ ತ್ವಂ ಏವಂ ವದೇಸಿ –
‘ಕಾರೇತು, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ರಜ್ಜಂ, ಕಾರೇತು ಸುಗತೋ , ರಜ್ಜಂ ಅಹನಂ ಅಘಾತಯಂ ಅಜಿನಂ ಅಜಾಪಯಂ ಅಸೋಚಂ ಅಸೋಚಾಪಯಂ
ಧಮ್ಮೇನಾ’’’ತಿ? ‘‘ಭಗವತಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವಿತಾ ಬಹುಲೀಕತಾ
ಯಾನೀಕತಾ ವತ್ಥುಕತಾ ಅನುಟ್ಠಿತಾ ಪರಿಚಿತಾ ಸುಸಮಾರದ್ಧಾ। ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಚ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ
ಹಿಮವನ್ತಂ ಪಬ್ಬತರಾಜಂ ಸುವಣ್ಣಂ ತ್ವೇವ ಅಧಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಸುವಣ್ಣಞ್ಚ ಪನಸ್ಸಾ’’ತಿ [ಸುವಣ್ಣಪಬ್ಬತಸ್ಸಾತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಸುವಣ್ಣಞ್ಚ ಪಬ್ಬತಸ್ಸಾತಿ (ಪೀ॰)]।
‘‘ಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣಸ್ಸ, ಜಾತರೂಪಸ್ಸ ಕೇವಲೋ।
ದ್ವಿತ್ತಾವ ನಾಲಮೇಕಸ್ಸ, ಇತಿ ವಿದ್ವಾ ಸಮಞ್ಚರೇ॥
‘‘ಯೋ ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಯತೋನಿದಾನಂ,
ಕಾಮೇಸು ಸೋ ಜನ್ತು ಕಥಂ ನಮೇಯ್ಯ।
ಉಪಧಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಗೋತಿ ಲೋಕೇ,
ತಸ್ಸೇವ ಜನ್ತು ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾ, ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸುಗತೋ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
ದುತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಪಾಸಾಣೋ ಸೀಹೋ ಸಕಲಿಕಂ [ಸಕ್ಖಲಿಕಂ (ಕ॰)], ಪತಿರೂಪಞ್ಚ ಮಾನಸಂ।
ಪತ್ತಂ ಆಯತನಂ ಪಿಣ್ಡಂ, ಕಸ್ಸಕಂ ರಜ್ಜೇನ ತೇ ದಸಾತಿ॥
೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಸಮ್ಬಹುಲಸುತ್ತಂ
೧೫೭. ಏವಂ
ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಸಿಲಾವತಿಯಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ
ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಣ್ಣಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಮಹನ್ತೇನ ಜಟಣ್ಡುವೇನ
ಅಜಿನಕ್ಖಿಪನಿವತ್ಥೋ ಜಿಣ್ಣೋ ಗೋಪಾನಸಿವಙ್ಕೋ ಘುರುಘುರುಪಸ್ಸಾಸೀ ಉದುಮ್ಬರದಣ್ಡಂ
ಗಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ದಹರಾ ಭವನ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸುಸೂ ಕಾಳಕೇಸಾ ಭದ್ರೇನ
ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ ಅನಿಕ್ಕೀಳಿತಾವಿನೋ ಕಾಮೇಸು। ಭುಞ್ಜನ್ತು ಭವನ್ತೋ
ಮಾನುಸಕೇ ಕಾಮೇ। ಮಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಹಿತ್ವಾ ಕಾಲಿಕಂ ಅನುಧಾವಿತ್ಥಾ’’ತಿ। ‘‘ನ ಖೋ ಮಯಂ,
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಹಿತ್ವಾ ಕಾಲಿಕಂ ಅನುಧಾವಾಮ। ಕಾಲಿಕಞ್ಚ ಖೋ ಮಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ,
ಹಿತ್ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಅನುಧಾವಾಮ। ಕಾಲಿಕಾ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ
ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಅಕಾಲಿಕೋ
ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕೋ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞೂಹೀ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಸೀಸಂ ಓಕಮ್ಪೇತ್ವಾ ಜಿವ್ಹಂ ನಿಲ್ಲಾಲೇತ್ವಾ ತಿವಿಸಾಖಂ ನಲಾಟೇ ನಲಾಟಿಕಂ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು।
ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಇಧ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ
ಅವಿದೂರೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಾ ವಿಹರಾಮ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಞ್ಞತರೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಹನ್ತೇನ ಜಟಣ್ಡುವೇನ ಅಜಿನಕ್ಖಿಪನಿವತ್ಥೋ ಜಿಣ್ಣೋ ಗೋಪಾನಸಿವಙ್ಕೋ
ಘುರುಘುರುಪಸ್ಸಾಸೀ ಉದುಮ್ಬರದಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ಮಯಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ
ಅಮ್ಹೇ ಏತದವೋಚ – ‘ದಹರಾ ಭವನ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸುಸೂ ಕಾಳಕೇಸಾ ಭದ್ರೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ
ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ ಅನಿಕ್ಕೀಳಿತಾವಿನೋ ಕಾಮೇಸು। ಭುಞ್ಜನ್ತು ಭವನ್ತೋ ಮಾನುಸಕೇ
ಕಾಮೇ। ಮಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಹಿತ್ವಾ ಕಾಲಿಕಂ ಅನುಧಾವಿತ್ಥಾ’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಮಯಂ,
ಭನ್ತೇ, ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಏತದವೋಚುಮ್ಹ – ‘ನ ಖೋ ಮಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಹಿತ್ವಾ
ಕಾಲಿಕಂ ಅನುಧಾವಾಮ। ಕಾಲಿಕಞ್ಚ ಖೋ ಮಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಹಿತ್ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ
ಅನುಧಾವಾಮ। ಕಾಲಿಕಾ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಾಮಾ ವುತ್ತಾ ಭಗವತಾ
ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಅಕಾಲಿಕೋ
ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕೋ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞೂಹೀ’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭನ್ತೇ,
ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸೀಸಂ ಓಕಮ್ಪೇತ್ವಾ ಜಿವ್ಹಂ ನಿಲ್ಲಾಲೇತ್ವಾ ತಿವಿಸಾಖಂ ನಲಾಟೇ ನಲಾಟಿಕಂ
ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಪಕ್ಕನ್ತೋ’’ತಿ।
‘‘ನೇಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಮಾರೋ ಏಸೋ ಪಾಪಿಮಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾಯಂ ವೇಲಾಯಂ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
‘‘ಯೋ ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಯತೋನಿದಾನಂ,
ಕಾಮೇಸು ಸೋ ಜನ್ತು ಕಥಂ ನಮೇಯ್ಯ।
ಉಪಧಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಗೋತಿ ಲೋಕೇ,
ತಸ್ಸೇವ ಜನ್ತು ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ’’ತಿ॥
೨. ಸಮಿದ್ಧಿಸುತ್ತಂ
೧೫೮. ಏಕಂ
ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಸಿಲಾವತಿಯಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ
ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮಿದ್ಧಿಸ್ಸ
ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ,
ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇ, ಯಸ್ಸ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ
ಮೇ, ಯ್ವಾಹಂ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ
ಮೇ, ಯಸ್ಸ ಮೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಸೀಲವನ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ
ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮಿದ್ಧಿಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮಿದ್ಧಿಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಮಹನ್ತಂ ಭಯಭೇರವಂ
ಸದ್ದಮಕಾಸಿ, ಅಪಿಸ್ಸುದಂ ಪಥವೀ ಮಞ್ಞೇ ಉನ್ದ್ರೀಯತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ
ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ – ‘ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇ,
ಯಸ್ಸ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇ, ಯ್ವಾಹಂ ಏವಂ
ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇ, ಯಸ್ಸ ಮೇ
ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಸೀಲವನ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅವಿದೂರೇ
ಮಹಾಭಯಭೇರವಸದ್ದೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಪಿಸ್ಸುದಂ ಪಥವೀ ಮಞ್ಞೇ ಉನ್ದ್ರೀಯತೀ’’ತಿ।
‘‘ನೇಸಾ, ಸಮಿದ್ಧಿ, ಪಥವೀ ಉನ್ದ್ರೀಯತಿ। ಮಾರೋ ಏಸೋ ಪಾಪಿಮಾ
ತುಯ್ಹಂ ವಿಚಕ್ಖುಕಮ್ಮಾಯ ಆಗತೋ। ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ಸಮಿದ್ಧಿ, ತತ್ಥೇವ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ
ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರಾಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ ಭಗವತೋ
ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ
ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ
ತತ್ಥೇವ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹಾಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮಿದ್ಧಿಸ್ಸ
ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮಿದ್ಧಿಸ್ಸ
ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ…ಪೇ॰… ಅಪಿಸ್ಸುದಂ ಪಥವೀ ಮಞ್ಞೇ ಉನ್ದ್ರೀಯತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಆಯಸ್ಮಾ ಸಮಿದ್ಧಿ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸದ್ಧಾಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ।
ಸತಿ ಪಞ್ಞಾ ಚ ಮೇ ಬುದ್ಧಾ, ಚಿತ್ತಞ್ಚ ಸುಸಮಾಹಿತಂ।
ಕಾಮಂ ಕರಸ್ಸು ರೂಪಾನಿ, ನೇವ ಮಂ ಬ್ಯಾಧಯಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸಮಿದ್ಧಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
೩. ಗೋಧಿಕಸುತ್ತಂ
೧೫೯.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ವೇಳುವನೇ ಕಲನ್ದಕನಿವಾಪೇ। ತೇನ ಖೋ
ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸೇ ವಿಹರತಿ ಕಾಳಸಿಲಾಯಂ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ
ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಾಮಯಿಕಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ। ಅಥ
ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ತಮ್ಹಾ ಸಾಮಯಿಕಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹಾಯಿ ।
ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಾಮಯಿಕಂ
ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ತಮ್ಹಾ ಸಾಮಯಿಕಾಯ
ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹಾಯಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ
ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಾಮಯಿಕಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ
ತಮ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಪರಿಹಾಯಿ। ಚತುತ್ಥಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ…ಪೇ॰… ವಿಮುತ್ತಿಂ
ಫುಸಿ । ಚತುತ್ಥಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ತಮ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಪರಿಹಾಯಿ। ಪಞ್ಚಮಮ್ಪಿ
ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ…ಪೇ॰… ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ। ಪಞ್ಚಮಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ…ಪೇ॰…
ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹಾಯಿ। ಛಟ್ಠಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ
ವಿಹರನ್ತೋ ಸಾಮಯಿಕಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ। ಛಟ್ಠಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ತಮ್ಹಾ
ಸಾಮಯಿಕಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹಾಯಿ। ಸತ್ತಮಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಗೋಧಿಕೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಾಮಯಿಕಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಫುಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಗೋಧಿಕಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಾವ ಛಟ್ಠಂ ಖ್ವಾಹಂ
ಸಾಮಯಿಕಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಹೀನೋ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಸತ್ಥಂ ಆಹರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ
ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಗೋಧಿಕಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಮಹಾವೀರ ಮಹಾಪಞ್ಞ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಯಸಸಾ ಜಲ।
ಸಬ್ಬವೇರಭಯಾತೀತ, ಪಾದೇ ವನ್ದಾಮಿ ಚಕ್ಖುಮ॥
‘‘ಸಾವಕೋ ತೇ ಮಹಾವೀರ, ಮರಣಂ ಮರಣಾಭಿಭೂ।
ಆಕಙ್ಖತಿ ಚೇತಯತಿ, ತಂ ನಿಸೇಧ ಜುತಿನ್ಧರ॥
‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ಭಗವಾ ತುಯ್ಹಂ, ಸಾವಕೋ ಸಾಸನೇ ರತೋ।
ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ ಸೇಕ್ಖೋ, ಕಾಲಂ ಕಯಿರಾ ಜನೇಸುತಾ’’ತಿ॥
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮತೋ ಗೋಧಿಕೇನ ಸತ್ಥಂ ಆಹರಿತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯಂ ಪಾಪಿಮಾ’’ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಏವಞ್ಹಿ ಧೀರಾ ಕುಬ್ಬನ್ತಿ, ನಾವಕಙ್ಖನ್ತಿ ಜೀವಿತಂ।
ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ಗೋಧಿಕೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆಯಾಮ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇನ
ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸಂ ಕಾಳಸಿಲಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮ ಯತ್ಥ ಗೋಧಿಕೇನ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ಸತ್ಥಂ
ಆಹರಿತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಮ್ಬಹುಲೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ
ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸಂ ಕಾಳಸಿಲಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಗೋಧಿಕಂ ದೂರತೋವ
ಮಞ್ಚಕೇ ವಿವತ್ತಕ್ಖನ್ಧಂ ಸೇಮಾನಂ [ಸೇಯ್ಯಮಾನಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ಸೋಪ್ಪಮಾನಂ (ಕ॰)]। ತೇನ
ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಧೂಮಾಯಿತತ್ತಂ ತಿಮಿರಾಯಿತತ್ತಂ ಗಚ್ಛತೇವ ಪುರಿಮಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ
ಪಚ್ಛಿಮಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಉತ್ತರಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ದಕ್ಖಿಣಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಉದ್ಧಂ,
ಗಚ್ಛತಿ ಅಧೋ, ಗಚ್ಛತಿ ಅನುದಿಸಂ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ –
‘‘ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತಂ ಧೂಮಾಯಿತತ್ತಂ ತಿಮಿರಾಯಿತತ್ತಂ ಗಚ್ಛತೇವ ಪುರಿಮಂ
ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಉತ್ತರಂ ದಿಸಂ, ಗಚ್ಛತಿ ದಕ್ಖಿಣಂ ದಿಸಂ,
ಗಚ್ಛತಿ ಉದ್ಧಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಅಧೋ, ಗಚ್ಛತಿ ಅನುದಿಸ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಏಸೋ ಖೋ,
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಗೋಧಿಕಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಮನ್ವೇಸತಿ – ‘ಕತ್ಥ
ಗೋಧಿಕಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪತಿಟ್ಠಿತ’ನ್ತಿ? ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ,
ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಗೋಧಿಕೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಬೇಲುವಪಣ್ಡುವೀಣಂ ಆದಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ಚ ತಿರಿಯಂ, ದಿಸಾ ಅನುದಿಸಾ ಸ್ವಹಂ।
ಅನ್ವೇಸಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛಾಮಿ, ಗೋಧಿಕೋ ಸೋ ಕುಹಿಂ ಗತೋ’’ತಿ॥
‘‘ಯೋ [ಸೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰)] ಧೀರೋ ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಝಾಯೀ ಝಾನರತೋ ಸದಾ।
ಅಹೋರತ್ತಂ ಅನುಯುಞ್ಜಂ, ಜೀವಿತಂ ಅನಿಕಾಮಯಂ॥
‘‘ಜೇತ್ವಾನ ಮಚ್ಚುನೋ [ಭೇತ್ವಾ ನಮುಚಿನೋ (ಸೀ॰)] ಸೇನಂ, ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ಪುನಬ್ಭವಂ।
ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ಗೋಧಿಕೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥
‘‘ತಸ್ಸ ಸೋಕಪರೇತಸ್ಸ, ವೀಣಾ ಕಚ್ಛಾ ಅಭಸ್ಸಥ।
ತತೋ ಸೋ ದುಮ್ಮನೋ ಯಕ್ಖೋ, ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಥಾ’’ತಿ [ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಿಥಾತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰), ತತ್ಥೇವ ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ (ಕ॰)]॥
೪. ಸತ್ತವಸ್ಸಾನುಬನ್ಧಸುತ್ತಂ
೧೬೦.
ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಉರುವೇಲಾಯಂ ವಿಹರತಿ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ
ಅಜಪಾಲನಿಗ್ರೋಧೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಸತ್ತವಸ್ಸಾನಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಬನ್ಧೋ
ಹೋತಿ ಓತಾರಾಪೇಕ್ಖೋ ಓತಾರಂ ಅಲಭಮಾನೋ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸೋಕಾವತಿಣ್ಣೋ ನು ವನಮ್ಹಿ ಝಾಯಸಿ,
ವಿತ್ತಂ ನು ಜೀನೋ ಉದ ಪತ್ಥಯಾನೋ।
ಆಗುಂ ನು ಗಾಮಸ್ಮಿಮಕಾಸಿ ಕಿಞ್ಚಿ,
ಕಸ್ಮಾ ಜನೇನ ನ ಕರೋಸಿ ಸಕ್ಖಿಂ।
ಸಕ್ಖೀ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ ಕೇನಚಿ ತೇ’’ತಿ॥
‘‘ಸೋಕಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಪಲಿಖಾಯ ಸಬ್ಬಂ,
ಅನಾಗು ಝಾಯಾಮಿ ಅಸೋಚಮಾನೋ।
ಛೇತ್ವಾನ ಸಬ್ಬಂ ಭವಲೋಭಜಪ್ಪಂ,
ಅನಾಸವೋ ಝಾಯಾಮಿ ಪಮತ್ತಬನ್ಧೂ’’ತಿ॥
‘‘ಯಂ ವದನ್ತಿ ಮಮ ಯಿದನ್ತಿ, ಯೇ ವದನ್ತಿ ಮಮನ್ತಿ ಚ।
ಏತ್ಥ ಚೇ ತೇ ಮನೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ಮೇ ಸಮಣ ಮೋಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಯಂ ವದನ್ತಿ ನ ತಂ ಮಯ್ಹಂ, ಯೇ ವದನ್ತಿ ನ ತೇ ಅಹಂ।
ಏವಂ ಪಾಪಿಮ ಜಾನಾಹಿ, ನ ಮೇ ಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ದಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಸಚೇ ಮಗ್ಗಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ, ಖೇಮಂ ಅಮತಗಾಮಿನಂ।
ಅಪೇಹಿ ಗಚ್ಛ ತ್ವಮೇವೇಕೋ, ಕಿಮಞ್ಞಮನುಸಾಸಸೀ’’ತಿ॥
‘‘ಅಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಯೇ ಜನಾ ಪಾರಗಾಮಿನೋ।
ತೇಸಾಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಕ್ಖಾಮಿ, ಯಂ ಸಚ್ಚಂ ತಂ ನಿರೂಪಧಿ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಗಾಮಸ್ಸ ವಾ ನಿಗಮಸ್ಸ ವಾ ಅವಿದೂರೇ
ಪೋಕ್ಖರಣೀ। ತತ್ರಸ್ಸ ಕಕ್ಕಟಕೋ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಕುಮಾರಕಾ ವಾ ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ
ವಾ ತಮ್ಹಾ ಗಾಮಾ ವಾ ನಿಗಮಾ ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಯೇನ ಸಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯುಂ;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಕಕ್ಕಟಕಂ ಉದಕಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಥಲೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇಯ್ಯುಂ। ಯಂ ಯದೇವ ಹಿ
ಸೋ, ಭನ್ತೇ, ಕಕ್ಕಟಕೋ ಅಳಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಯ್ಯ ತಂ ತದೇವ ತೇ ಕುಮಾರಕಾ ವಾ
ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ವಾ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲಾಯ ವಾ ಸಞ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯುಂ ಸಮ್ಭಞ್ಜೇಯ್ಯುಂ
ಸಮ್ಪಲಿಭಞ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭನ್ತೇ, ಕಕ್ಕಟಕೋ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಅಳೇಹಿ ಸಞ್ಛಿನ್ನೇಹಿ
ಸಮ್ಭಗ್ಗೇಹಿ ಸಮ್ಪಲಿಭಗ್ಗೇಹಿ ಅಭಬ್ಬೋ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓತರಿತುಂ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭನ್ತೇ,
ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನಿ [ಯಾನಿ ವಿಸುಕಾಯಿಕಾನಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ವಿಸೇವಿತಾನಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ [ಕಾನಿಚಿ ಕಾನಿಚಿ ಸಬ್ಬಾನಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ಭಗವತಾ ಸಞ್ಛಿನ್ನಾನಿ ಸಮ್ಭಗ್ಗಾನಿ
ಸಮ್ಪಲಿಭಗ್ಗಾನಿ। ಅಭಬ್ಬೋ ದಾನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪುನ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಯದಿದಂ
ಓತಾರಾಪೇಕ್ಖೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಾ ನಿಬ್ಬೇಜನೀಯಾ ಗಾಥಾಯೋ
ಅಭಾಸಿ –
‘‘ಮೇದವಣ್ಣಞ್ಚ ಪಾಸಾಣಂ, ವಾಯಸೋ ಅನುಪರಿಯಗಾ।
ಅಪೇತ್ಥ ಮುದುಂ ವಿನ್ದೇಮ, ಅಪಿ ಅಸ್ಸಾದನಾ ಸಿಯಾ॥
‘‘ಅಲದ್ಧಾ ತತ್ಥ ಅಸ್ಸಾದಂ, ವಾಯಸೇತ್ತೋ ಅಪಕ್ಕಮೇ।
ಕಾಕೋವ ಸೇಲಮಾಸಜ್ಜ, ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜಾಪೇಮ ಗೋತಮಾ’’ತಿ॥
೫. ಮಾರಧೀತುಸುತ್ತಂ
೧೬೧. ಅಥ
ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಇಮಾ ನಿಬ್ಬೇಜನೀಯಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿತ್ವಾ ತಮ್ಹಾ
ಠಾನಾ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಪಥವಿಯಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಮಙ್ಕುಭೂತೋ
ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಧೋಮುಖೋ ಪಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನೋ ಕಟ್ಠೇನ ಭೂಮಿಂ ವಿಲಿಖನ್ತೋ। ಅಥ ಖೋ
ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಯೇನ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು;
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಾರಂ ಪಾಪಿಮನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿಂಸು –
‘‘ಕೇನಾಸಿ ದುಮ್ಮನೋ ತಾತ, ಪುರಿಸಂ ಕಂ ನು ಸೋಚಸಿ।
ಮಯಂ ತಂ ರಾಗಪಾಸೇನ, ಆರಞ್ಞಮಿವ ಕುಞ್ಜರಂ।
ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಆನಯಿಸ್ಸಾಮ, ವಸಗೋ ತೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ನ ರಾಗೇನ ಸುವಾನಯೋ।
ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋಚಾಮಹಂ ಭುಸ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಯೇನ ಭಗವಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಪಾದೇ ತೇ, ಸಮಣ,
ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ನ ಮನಸಾಕಾಸಿ, ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ
ವಿಮುತ್ತೋ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ
ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಉಚ್ಚಾವಚಾ ಖೋ ಪುರಿಸಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ। ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಸತಂ
ಏಕಸತಂ ಕುಮಾರಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ
ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಏಕಸತಂ ಏಕಸತಂ ಕುಮಾರಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಪಾದೇ ತೇ, ಸಮಣ,
ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ। ತಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ನ ಮನಸಾಕಾಸಿ, ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ
ವಿಮುತ್ತೋ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ ಏವಂ ಸಮಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಉಚ್ಚಾವಚಾ ಖೋ ಪುರಿಸಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ । ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಸತಂ ಏಕಸತಂ ಅವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಏಕಸತಂ ಏಕಸತಂ ಅವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ
ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –
‘‘ಪಾದೇ ತೇ, ಸಮಣ, ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ। ತಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ನ ಮನಸಾಕಾಸಿ, ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ
ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಸತಂ ಏಕಸತಂ ಸಕಿಂ
ವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಸಕಿಂ ವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ
ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –
‘‘ಪಾದೇ ತೇ, ಸಮಣ, ಪರಿಚಾರೇಮಾ’’ತಿ। ತಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ನ ಮನಸಾಕಾಸಿ, ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ
ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಯಂನೂನ ಮಯಂ ಏಕಸತಂ ಏಕಸತಂ
ದುವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ದುವಿಜಾತವಣ್ಣಸತಂ
ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಯಥಾ ತಂ ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ। ಅಥ ಖೋ
ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಮಜ್ಝಿಮಿತ್ಥಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰…
ಮಜ್ಝಿಮಿತ್ಥಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಮಹಿತ್ಥಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ…ಪೇ॰… ಮಹಿತ್ಥಿವಣ್ಣಸತಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ…ಪೇ॰…
ಅನುತ್ತರೇ ಉಪಧಿಸಙ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ। ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ
ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ ಏತದವೋಚುಂ – ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ನೋ ಪಿತಾ ಅವೋಚ –
‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ನ ರಾಗೇನ ಸುವಾನಯೋ।
ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋಚಾಮಹಂ ಭುಸ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಯಞ್ಹಿ ಮಯಂ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಅವೀತರಾಗಂ ಇಮಿನಾ
ಉಪಕ್ಕಮೇನ ಉಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ ಹದಯಂ ವಾಸ್ಸ ಫಲೇಯ್ಯ, ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ವಾ ಮುಖತೋ
ಉಗ್ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಉಮ್ಮಾದಂ ವಾ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ ಚಿತ್ತಕ್ಖೇಪಂ ವಾ। ಸೇಯ್ಯಥಾ ವಾ ಪನ ನಳೋ ಹರಿತೋ ಲುತೋ ಉಸ್ಸುಸ್ಸತಿ ವಿಸುಸ್ಸತಿ ಮಿಲಾಯತಿ; ಏವಮೇವ ಉಸ್ಸುಸ್ಸೇಯ್ಯ ವಿಸುಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮಿಲಾಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ
ಮಾರಧೀತರೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ
ಠಿತಾ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಮಾರಧೀತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಸೋಕಾವತಿಣ್ಣೋ ನು ವನಮ್ಹಿ ಝಾಯಸಿ,
ವಿತ್ತಂ ನು ಜೀನೋ ಉದ ಪತ್ಥಯಾನೋ।
ಆಗುಂ ನು ಗಾಮಸ್ಮಿಮಕಾಸಿ ಕಿಞ್ಚಿ,
ಕಸ್ಮಾ ಜನೇನ ನ ಕರೋಸಿ ಸಕ್ಖಿಂ।
ಸಕ್ಖೀ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ ಕೇನಚಿ ತೇ’’ತಿ॥
‘‘ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪತ್ತಿಂ ಹದಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಂ,
ಜೇತ್ವಾನ ಸೇನಂ ಪಿಯಸಾತರೂಪಂ।
ಏಕೋಹಂ [ಏಕಾಹಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)] ಝಾಯಂ ಸುಖಮನುಬೋಧಿಂ,
ತಸ್ಮಾ ಜನೇನ ನ ಕರೋಮಿ ಸಕ್ಖಿಂ।
ಸಕ್ಖೀ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ ಕೇನಚಿ ಮೇ’’ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ಅರತಿ [ಅರತಿ ಚ (ಕ॰)] ಮಾರಧೀತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಕಥಂ ವಿಹಾರೀಬಹುಲೋಧ ಭಿಕ್ಖು,
ಪಞ್ಚೋಘತಿಣ್ಣೋ ಅತರೀಧ ಛಟ್ಠಂ।
ಕಥಂ ಝಾಯಿಂ [ಕಥಂ ಝಾಯಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಕಥಜ್ಝಾಯಂ (ಕ॰)] ಬಹುಲಂ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ,
ಪರಿಬಾಹಿರಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಲದ್ಧ ಯೋ ತ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ,
ಅಸಙ್ಖರಾನೋ ಸತಿಮಾ ಅನೋಕೋ।
ಅಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಅವಿತಕ್ಕಝಾಯೀ,
ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಸರತಿ ನ ಥಿನೋ [ನ ಕುಪ್ಪತೀ ನಸ್ಸರತೀ ನ ಥೀನೋ (ಸೀ॰)]॥
‘‘ಏವಂವಿಹಾರೀಬಹುಲೋಧ ಭಿಕ್ಖು,
ಪಞ್ಚೋಘತಿಣ್ಣೋ ಅತರೀಧ ಛಟ್ಠಂ।
ಏವಂ ಝಾಯಿಂ ಬಹುಲಂ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ,
ಪರಿಬಾಹಿರಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಲದ್ಧ ಯೋ ತ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ರಗಾ [ರಗಾಚ (ಕ॰)] ಮಾರಧೀತಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಅಚ್ಛೇಜ್ಜ ತಣ್ಹಂ ಗಣಸಙ್ಘಚಾರೀ,
ಅದ್ಧಾ ಚರಿಸ್ಸನ್ತಿ [ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ (ಸೀ॰)] ಬಹೂ ಚ ಸದ್ಧಾ।
ಬಹುಂ ವತಾಯಂ ಜನತಂ ಅನೋಕೋ,
ಅಚ್ಛೇಜ್ಜ ನೇಸ್ಸತಿ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಪಾರ’’ನ್ತಿ॥
‘‘ನಯನ್ತಿ ವೇ ಮಹಾವೀರಾ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇನ ತಥಾಗತಾ।
ಧಮ್ಮೇನ ನಯಮಾನಾನಂ, ಕಾ ಉಸೂಯಾ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತಿ ಚ ರಗಾ ಚ ಮಾರಧೀತರೋ ಯೇನ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ತಣ್ಹಞ್ಚ ಅರತಿಞ್ಚ ರಗಞ್ಚ ಮಾರಧೀತರೋ
ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯೋ। ದಿಸ್ವಾನ ಗಾಥಾಹಿ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ –
‘‘ಬಾಲಾ ಕುಮುದನಾಳೇಹಿ, ಪಬ್ಬತಂ ಅಭಿಮತ್ಥಥ [ಅಭಿಮನ್ಥಥ (ಸೀ॰)]।
ಗಿರಿಂ ನಖೇನ ಖನಥ, ಅಯೋ ದನ್ತೇಹಿ ಖಾದಥ॥
‘‘ಸೇಲಂವ ಸಿರಸೂಹಚ್ಚ [ಸಿರಸಿ ಊಹಚ್ಚ (ಸೀ॰), ಸಿರಸಿ ಓಹಚ್ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰)], ಪಾತಾಲೇ ಗಾಧಮೇಸಥ।
ಖಾಣುಂವ ಉರಸಾಸಜ್ಜ, ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜಾಪೇಥ ಗೋತಮಾ’’ತಿ॥
‘‘ದದ್ದಲ್ಲಮಾನಾ ಆಗಞ್ಛುಂ, ತಣ್ಹಾ ಚ ಅರತೀ ರಗಾ।
ತಾ ತತ್ಥ ಪನುದೀ ಸತ್ಥಾ, ತೂಲಂ ಭಟ್ಠಂವ ಮಾಲುತೋ’’ತಿ॥
ತತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಮಿದ್ಧಿ ಚ, ಗೋಧಿಕಂ ಸತ್ತವಸ್ಸಾನಿ।
ಧೀತರಂ ದೇಸಿತಂ ಬುದ್ಧ, ಸೇಟ್ಠೇನ ಇಮಂ ಮಾರಪಞ್ಚಕನ್ತಿ॥
ಮಾರಸಂಯುತ್ತಂ ಸಮತ್ತಂ।





